Kinh Thaùnh Cöïu Öôùc
Saùch Macabeâ II
Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa Linh Muïc Nguyeãn Theá Thuaán, CSsR.
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chöông : | | 01 | | 02 | | 03 | | 04 | | 05 | | 06 | | 07 | | 08 | | 09 | | 10 | | 11 | | 12 | | 13 | | 14 | | 15 | |
- Chöông 04 -
IV. Vaên Hoùa Hilaïp Baønh Tröôùng
Antioâkhoâ Caám Ñaïo
Simon quaáy roái
1 Simon noùi treân, teân ñaõ toá giaùc tieàn cuûa vaø toå quoác aáy, ñaõ vu khoáng cho OÂnya, nhö theå chính ngaøi ñaõ aùp ñaûo Heâlioâñoâroâ vaø laø chuû ñoäng gaây ra caùc tai hoïa. 2 Vò aân nhaân cuûa thaønh phoá, ngöôøi beânh vöïc keû ñoàng chuûng, vaø nhieät thaønh vôùi leà luaät aáy, y daùm noùi ñoù laø keû phaù roái trò an. 3 Moái caêm thuø ñaõ gay caán ñeán noãi coù nhöõng ngöôøi Simon tín duïng ñaõ phaïm nhöõng toäi saùt nhaân. 4 OÂnya nhaän thaáy raèng cuoäc tranh chaáp laø moái nguy haïi, vaø (thaáy) nhôø Apoâlloânius con cuûa Meânestheâ thoáng töôùng vuøng Koileâ-Syri vaø Pheânikia maø Simon gia taêng laøm döõ, 5 neân oâng ñaõ cho caùnh mình ñi gaëp vua, khoâng phaûi nhö theå ñeå caùo toäi ñoàng baøo, nhöng chæ nhaém ñeán ích lôïi chung cuûa toaøn daân cuõng nhö cuûa moãi ngöôøi. 6 Quaû theá, oâng thaáy raèng khoâng coù söï can thieäp cuûa vua, thì khoâng theå naøo coù ñöôïc vieäc trò an vaø Simon seõ khoâng boû thoùi ngoâng cuoàng cuûa haén.
Yasoân laøm thöôïng teá
Du nhaäp vaên hoùa Hilaïp
7 Khi Seâleâukus qua ñôøi, vaø Antioâkhoâ meänh danh laø EÂpiphaneâ leân ngoâi keá vò, thì Yasoân em cuûa OÂnya löøa bòp thoaùn chöùc thöôïng teá: 8 nhaân dòp ñöôïc yeát kieán vua, oâng höùa noäp cho vua 360 taï baïc, theâm 80 taï baïc do moät nguoàn lôïi khaùc; 9 ngoaøi ra oâng coøn höùa traû theâm 150 taï baïc nöõa, neáu oâng ñöôïc pheùp töï quyeàn saùng laäp moät thao tröôøng vaø ñònh cheá; cuøng laäp danh saùch nhöõng ngöôøi Antioâkhoâ ôû Yeârusalem. 10 Vua öng thuaän, Yasoân laäp töùc naém laáy quyeàn bính vaø baét ñoàng loaïi oâng chuyeån sang kieåu soáng Hilaïp. 11 OÂng ñaõ pheá boû caùc ñaëc aân vì tình nhaân ñaïo, caùc vua ñaõ nhöôïng cho ngöôøi Dothaùi nhôø Yoan, cha cuûa Eupoâleâmoâ - oâng naøy ñaõ ñi söù lo vieäc keát tình höõu nghò vaø minh öôùc vôùi daân Roâma - vaø baõi caùc theå cheá hôïp phaùp, maø thieát laäp nhöõng tuïc leä môùi, traùi vôùi Leà luaät. 12 OÂng laáy laøm sung söôùng caát moät thao tröôøng ngay nôi chaân Ñænh ñaøi vaø daãn tinh hoa ñinh traùng ñi thao döôït. 13 Cao traøo cuûa vaên hoùa Hilaïp vaø ñaø tieán cuûa ngoaïi ñaïo, döïa theá Yasoân sieâu tuyeät veà lì lôïm, moät teân voâ ñaïo chöù ñaâu phaûi laø thöôïng teá, ñaõ lan traøn, 14 ñeán ñoãi caùc tö teá khoâng coøn soát saéng vôùi thaùnh vuï nôi teá ñaøn, nhöng hoï khinh reû mieáu ñieän, cheånh maûng leã teá, vöøa coù tieáng thanh la baùo hieäu thì hoï hoái haû ñi ngay ñeå tham döï troø chôi traùi vôùi Leà luaät nôi vuõ ñaøi, 15 khoâng theøm ñeám xæa ñeán nhöõng haân haïnh toå truyeàn, coøn nhöõng vinh döï theo thoùi Hilaïp thì caàm baèng tuyeät myõ. 16 Cuõng vì leõ aáy maø hoï ñaõ sa vaøo nhöõng hoaøn caûnh eùo le, vaø chính nhöõng keû hoï tìm caùch baét chöôùc nôi kieåu aên thoùi ôû, vaø mong ñöôïc neân gioáng veà moïi maët, hoï laïi chuoác laáy nhöõng keû aáy laøm ñòch thuû, laøm lyù hình. 17 Vì phaïm ñeán luaät cuûa Thieân Chuùa naøo phaûi chuyeän ñuøa, ñoù laø ñieàu thôøi gian tieáp sau seõ minh chöùng.
18 Soá laø ngöôøi ta cöû haønh vaän hoäi nguõ nieân ôû Tyroâ, caû nhaø vua cuõng coù maët, 19 teân khaû oá Yasoân ñaõ phaùi ñoaøn khaùn giaû, theo tö caùch laø nhöõng ngöôøi Antioâkhoâ cuûa Yeârusalem, vaø ñem theo 300 quan tieàn cuùng vaøo leã teá kính Heâroâkles; song nhöõng ngöôøi mang (tieàn) ñaõ xin ñöøng söû duïng tieàn vaøo leã teá, vì quaû laø ñieàu chaúng xöùng, nhö laø duøng vaøo khoaûn chi phí naøo khaùc. 20 Vaäy tieàn aáy ngöôøi sai ñònh duøng vaøo teá leã kính Heâroâkles, thì nhôø nhöõng keû mang ñi ñaõ chi vaøo vieäc ñoùng chieán thuyeàn.
Antioâkhoâ ñöôïc hoan hoâ ôû Yeârusalem
21 Apoâlloânius, con cuûa Meânestheâ ñaõ ñöôïc sai qua Aicaäp ñeå döï leã ñaêng quang cuûa vua Philoâmeâtor. Antioâkhoâ hay ñöôïc laø vua naøy ñaõ ra gheû laïnh vôùi chính saùch cuûa oâng vaø ñaõ lo nghó ñeán vieäc phoøng veä choáng laïi oâng; do ñoù, oâng ñaõ thaân haønh ñeán Yoppeâ vaø ñaõ ñeán taän Yeârusalem. 22 OÂng ñöôïc Yasoân vaø thaønh phoá ñoùn tieáp linh ñình vaø ñöôïc röôùc vaøo giöõa ñeøn ñuoác vaø tieáng hoan hoâ; sau ñoù oâng ñem quaân haï traïi ôû Pheânikia.
Meâneâlas laøm thöôïng teá
23 Sau moät thôøi gian laø 3 naêm, Yasoân sai Meâneâlas em cuûa Simon noùi treân ñem noäp tieàn baïc cho vua vaø keát thuùc cuoäc thöông thuyeát veà nhöõng vaán ñeà caáp baùch. 24 Meâneâlas sau khi ñaõ tìm caùch ñeå ñöôïc giôùi thieäu vôùi vua vaø ñaõ laøm ra veû quan troïng khieán vua phaûi hoa maét, thì ñaõ phoãng ñöôïc chöùc thöôïng teá baèng caùch daâng theâm 300 taï baïc hôn Yasoân. 25 Lónh saéc chæ cuûa vua, y ñaõ trôû veà, nôi mình khoâng chuùt gì xöùng ñaùng vôùi chöùc thöôïng teá, maø laø vôùi boä haàm haàm cuûa moät baïo chuùa khaùt maùu vaø nhöõng côn giaän döõ cuûa moät con maõnh thuù. 26 Yasoân ñaõ thoaùn vò anh mình thì laïi bò ngöôøi khaùc thoaùn vò vaø ñaõ phaûi laøm khaùch löu vong qua truù ôû vuøng Amminitis. 27 Coøn Meâneâlas, y naém laáy quyeàn bính thaät, nhöng y laïi khoâng noäp moät khoaûn naøo caû trong soá baïc y ñaõ höùa vôùi vua, 28 neân Sostratos, vieân cai Ñænh ñaøi, môùi leân tieáng hoûi nôï, vì vieäc thu thueá laø thuoäc quyeàn oâng. Vì leõ ñoù caû hai ñaõ bò vua trieäu veà. 29 Meâneâlas ñeå em laø Lysimakhos thay mình trong chöùc thöôïng teá; coøn ngöôøi thay Sostratos laø Krateøs, vieân cai lính Kyproâ.
OÂnya bò aùm saùt
30 Trong hoaøn caûnh aáy, xaûy coù vieäc daân Tarsoâ vaø Mallos daáy loaïn, vì hai thaønh cuûa hoï ñaõ neân quaø taëng cho Antioâkhi, phi taàn cuûa vua. 31 Vaäy vua ñaõ voäi vaõ traåy ñi ñeå daøn xeáp vieäc aáy vaø ñeå quyeàn nhieáp chính cho Anñroânikos, moät trong caùc vò ñaïi thaàn. 32 Töôûng chuïp ñöôïc cô hoäi thuaän tieän, Meâneâlas môùi ñaùnh caép ít ñoà vaät baèng vaøng cuûa Ñeàn thôø vaø ñem bieáu Anñroânikos; y cuõng löøa dòp baùn ñöôïc nhöõng ñoà khaùc ôû Tyroâ vaø caùc thaønh xung quanh. 33 Bieát töôøng taän caùc ñieàu aáy, OÂnya ñaõ khieån traùch y, sau khi ñaõ ruùt vaøo nôi truù baát khaû xaâm phaïm ôû Ñaphneâ, gaàn Antioâkia. 34 Do ñoù, Meâneâlas ñaõ gaëp rieâng Anñroânikos vaø hoái thuùc y haï thuû gieát OÂnya, Anñroânikos caäy vaøo möu gian, ñaõ ñeán gaëp OÂnya, giöông tay phaûi maø theà, vaø daãu OÂnya khoâng khoûi hoaøi nghi, y cuõng ñaõ duï ñöôïc oâng ra khoûi nôi truù, vaø ngay ñoù y ñaõ thuû tieâu oâng khoâng ñeám xæa ñeán ñieàu phaûi chaêng. 35 Vì leõ aáy, chaúng nhöõng ngöôøi Dothaùi maø caû nhieàu ngöôøi thuoäc caùc daân toäc khaùc cuõng coâng phaãn vaø baát bình veà vuï aùm saùt phi nhaân treân ngöôøi aáy.
36 Vaø khi vua töø vuøng Kilikia hoài kinh, nhöõng ngöôøi Dothaùi trong thaønh ñaõ ñi yeát kieán oâng, laøm moät cuøng nhöõng ngöôøi Hilaïp cuøng chung moät loøng gôùm gheùt ñieàu aùc, ñeå thöa veà vuï gieát ngöôøi phi lyù phaïm treân OÂnya. 37 Antioâkhoâ öu phieàn thaám hoàn vaø ñoäng loøng chaïnh thöông, oâng ñaõ sa leä vì troïng söï khoân ngoan vaø ñöùc ñoä lôùn lao cuûa ngöôøi quaù coá. 38 Vaø böøng böøng noåi giaän, oâng ñaõ cho loät ngay chieác baøo caåm ñieàu cuûa Anñroânikos, xeù aùo xoáng y vaø cho ñieäu y ñi khaép thaønh, cho ñeán nôi y ñaõ phaïm toäi aùc treân OÂnya, maø cho teân saùt nhaân keát lieãu cuoäc ñôøi. Chuùa ñaõ traû laïi cho y moät hình phaït ñích ñaùng.
Lysimakhos bò daân noåi loaïn gieát
39 Nhieàu vuï troäm cuûa thaùnh ñaõ xaûy ra trong thaønh do Lysimakhos, vôùi söï ñoàng tình cuûa Meâneâlas; tin ñoàn ra ngoaøi, thì daân chuùng huøa raäp choáng laïi Lysimakhos, nhieàu ñoà vaät baèng vaøng ñaõ bò maát maùt. 40 Thaáy ñaùm ñoâng daáy leân, loøng ñaày caêm phaãn, Lysimakhos voõ trang cho loái ba ngaøn ngöôøi vaø ra hieäu taán coâng moät caùch taøn aùc, döôùi quyeàn ñieàu khieån cuûa moät ñöùa goïi laø Auranos tuoåi ñaõ cao, maø ngoâng cuoàng cuõng khoâng keùm. 41 Khi hoï yù thöùc ñöôïc laø Lysimakhos xaùp laïi ñaùnh, thì hoï caàm laáy: Ngöôøi ñaù, keû gaäy, ngöôøi khaùc voác laáy caû taøn tro coù ngay ñoù, roài hoãn ñoän xoâng vaøo phe cuûa Lysimakhos; 42 vì theá hoï ñaõ ñaùnh troïng thöông vaø haï saùt nhieàu ngöôøi trong chuùng, vaø baét taát caû boïn phaûi taåu thoaùt, coøn teân troäm cuûa thaùnh, thì hoï ñaõ haï thuû beân kho baùu.
Meâneâlas bò kieän nhöng ñöôïc tha
43 Ñoaïn ngöôøi ta thöa kieän Meâneâlas veà nhöõng ñieàu aáy. 44 Nhaân dòp vua ñeán Tyroâ, ba ngöôøi ñöôïc laõo vieän sai ñeán ñaõ laøm baûn caùo traïng buoäc toäi y. 45 Thaáy mình ñaõ thua, Meâneâlas höùa nhöõng moùn tieàn lôùn cho Ptoâleâmeâ con cuûa Ñoârymeâneâ nhôø haén mua loøng vua. 46 Keá sau ñoù, Ptoâleâmeâ môøi vua ra ngoaøi haønh lang, nhö ñeå xaû hôi, vaø ñaõ laøm vua thay ñoåi yù kieán. 47 Vua ñaõ tha boång cho Meâneâlas, nguyeân nhaân ñaõ gaây ra taát caû söï döõ, vaø ñaõ tuyeân aùn töû hình treân nhöõng ngöôøi xaáu soá, nhöõng ngöôøi maø cho daãu coù thöa kieän tröôùc quaân moïi Duyeät chi, taát cuõng ñöôïc tha traéng aùn. 48 Nhö theá laø nhöõng ngöôøi ñaõ bieän hoä cho thaønh, cho quaän, cho ñoà thôø ñaõ laäp töùc bò thieät maïng moät caùch baát coâng. 49 Vì leõ ñoù, nhöõng ngöôøi Tyroâ gôùm gheùt ñieàu aùc, lo cho hoï ñöôïc toáng taùng linh ñình troïng theå. 50 Coøn Meâneâlas nhôø söï tham oâ cuûa boïn ngöôøi caàm quyeàn, vaãn ñöôïc taïi chöùc, caøng theâm ñoäc aùc vaø thaønh moät keû thuø lôùn cho ngöôøi ñoàng höông.
Trôû veà Muïc Luïc Kinh Thaùnh Cöïu Öôùc