Toâng Huaán
Evangelii Gaudium - Nieàm Vui Cuûa Tin Möøng
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
Daønh Cho Caùc Giaùm Muïc
Caùc Linh Muïc Vaø Phoù Teá
Nhöõng Ngöôøi Ñöôïc Thaùnh Hieán
Vaø Taát Caû Caùc Tín Höõu Giaùo Daân
Veà Vieäc Coâng Boá Tin Möøng
Trong Theá Giôùi Hoâm Nay
Lôøi ngöôøi dòch - Toâng Huaán naøy goàm coù 5 chöông vaø 288 caâu. Trong Toâng Huaán naøy, Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích vaø khai trieån raát nhieàu ñieàu cho thaáy roõ chuû tröông vaø laäp tröôøng cuûa ngaøi. Ngaøi muoán taát caû moïi tín höõu, töø Giaùm Muïc, Linh Muïc cho ñeán giaùo daân ñoïc vaø söû duïng nhöõng chæ daãn trong Toâng Huaán naøy ñeå chuyeån höôùng soáng ñaïo vaø truyeàn giaùo. Vì Toâng Huaán khaù daøi vaø suùc tích, xin maïn pheùp chia thaønh nhieàu phaàn cho deã ñoïc vaø nghieân cöùu.
(Phaoloâ Phaïm Xuaân Khoâi)
Chöông IV
Chöông IV
Chieàu Kích Xaõ Hoäi Cuûa Vieäc Phuùc AÂm Hoùa
176. Phuùc AÂm hoùa laø laøm cho Nöôùc Thieân Chuùa hieän dieän treân theá gian, nhöng "khoâng coù moät ñònh nghóa baùn phaàn hay vuïn vaët naøo coù theå lyù luaän cho thöïc taïi phong phuù, phöùc taïp vaø naêng ñoäng, ñöôïc goïi laø Phuùc AÂm hoùa, maø khoâng coù nguy cô baàn cuøng hoùa vaø thaäm chí boùp meùo noù." [140] Giôø ñaây toâi muoán chia seû moái quan taâm cuûa toâi veà khía caïnh xaõ hoäi cuûa vieäc truyeàn giaùo moät caùch chính xaùc bôûi vì, neáu chieàu kích naøy khoâng ñöôïc laøm saùng toû moät caùch ñuùng ñaén, thì chuùng ta luoân coù nguy cô laøm bieán daïng yù nghóa thöïc söï vaø ñaày ñuû söù vuï rao giaûng Tin Möøng.
I. Nhöõng aûnh höôûngcoäng ñoàng vaø xaõ hoäi cuûa lôøi coâng boá ban ñaàu (kerygma)
177. Kerygma coù moät noäi dung xaõ hoäi khoâng theå traùnh ñöôïc: ôû trung taâm cuûa Tin Möøng, coù ñôøi soáng coäng ñoàng vaø söï tham gia vôùi nhöõng ngöôøi khaùc. Noäi dung cuûa lôøi coâng boá ban ñaàu coù nhöõng taùc ñoäng luaân lyù töùc thì maø trung taâm cuûa chuùng laø ñöùc aùi.
Tuyeân xöng ñöùc tin vaø cam keát xaõ hoäi
178. Tuyeân xöng moät Chuùa Cha, Ñaáng yeâu thöông moãi con ngöôøi baèng moät tình yeâu voâ haïn, nghóa laø khaùm phaù ra raèng "Ngaøi ban cho hoï moät phaåm giaù voâ cuøng". [141] Tuyeân xöng raèng Con Thieân Chuùa maëc laáy xaùc phaøm cuûa chuùng ta coù nghóa laø moãi con ngöôøi ñaõ ñöôïc ñöa leân taän traùi tim cuûa chính Thieân Chuùa. Tuyeân xöng raèng Chuùa Gieâsu ñaõ ñoå maùu cuûa Ngöôøi ra vì chuùng ta giuùp chuùng ta khoâng coøn nghi ngôø moät chuùt naøo veà tình yeâu voâ bieân laø ñieàu laøm cho moãi con ngöôøi thaønh cao thöôïng. Vieäc cöùu chuoäc cuûa Ngöôøi coù moät yù nghóa xaõ hoäi bôûi vì "Thieân Chuùa trong Ñöùc Kitoâ, cöùu chuoäc khoâng nhöõng chæ caù nhaân, maø coøn caû nhöõng lieân heä xaõ hoäi giöõa con ngöôøi". [142] Tuyeân xöng raèng Chuùa Thaùnh Thaàn hoaït ñoäng trong taát caû moïi söï haøm yù coâng nhaän raèng Ngaøi tìm caùch thaâm nhaäp vaøo moïi hoaøn caûnh cuûa con ngöôøi vaø vaøo taát caû moïi lieân heä xaõ hoäi: "Chuùa Thaùnh Thaàn coù moät oùc saùng taïo voâ haïn, rieâng bieät cuûa Thaàn Khí Thieân Chuùa, Ñaáng bieát laøm sao ñeå thaùo gôõ nhöõng nuùt thaét cuûa caùc vaán ñeà cuûa con ngöôøi, thaäm chí caû nhöõng vaán ñeà phöùc taïp nhaát vaø khoâng theå doø ñöôïc" [143]. Vieäc Phuùc AÂm hoùa cuõng tìm caùch hôïp taùc vôùi haønh ñoäng giaûi phoùng naøy cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Chính maàu nhieäm veà Thieân Chuùa Ba Ngoâi nhaéc nhôû chuùng ta raèng chuùng ta ñöôïc döïng neân theo hình aûnh cuûa söï hieäp thoâng aáy cuûa Thieân Chuùa, vì theá chuùng ta khoâng theå töï mình ñaït ñöôïc söï sung maõn hoaëc töï cöùu mình. Töø trung taâm cuûa Tin Möøng chuùng ta nhaän ra söï keát noái maät thieát giöõa vieäc Phuùc AÂm hoùa vaø thaêng tieán con ngöôøi, maø nhaát thieát phaûi ñöôïc dieãn taû vaø phaùt trieån trong moïi vieäc truyeàn giaùo. Vieäc chaáp nhaän lôøi coâng boá ban ñaàu, môøi chuùng ta ñeán ñeå ñöôïc Thieân Chuùa yeâu thöông vaø yeâu laïi Ngaøi vôùi tình yeâu maø Ngaøi thoâng truyeàn cho chuùng ta, gaây ra trong cuoäc soáng vaø haønh ñoäng cuûa chuùng ta moät ñaùp traû ñaàu tieân vaø cô baûn: mong muoán, tìm kieám vaø quan taâm ñeán haïnh phuùc cuûa nhöõng ngöôøi khaùc.
179. Moái daây lieân keát baát khaû phaân ly giöõa vieäc tieáp nhaän söù ñieäp cöùu ñoä vaø tình yeâu huynh ñeä chaân chính ñöôïc dieãn taû trong moät soá ñoaïn vaên cuûa Thaùnh Kinh, laø nhöõng ñoïan vaên raát hay ñeå suy nghó vaø suy nieäm caån thaän haàu ruùt ra moïi keát quaû. Ñoù laø moät söù ñieäp maø chuùng ta söû duïng quaù thöôøng xuyeân vaø laëp laïi gaàn nhö maùy moùc, tuy nhieân khoâng chaéc raèng noù coù moät taùc ñoäng thöïc söï trong ñôøi soáng vaø trong coäng ñoàng cuûa chuùng ta. Thoùi quen naøy thaät laø nguy hieåm vaø tai haïi vì noù daãn ñeán vieäc maát söï kinh ngaïc, loøng say ñaém vaø nhieät tình ñeå soáng Tin Möøng cuûa tình huynh ñeä vaø coâng lyù! Lôøi Chuùa daïy raèng ngöôøi anh em laø phaàn keùo daøi thöôøng tröïc cuûa vieäc nhaäp theå cho moãi ngöôøi chuùng ta: "Moãi laàn caùc con laøm nhö vaäy cho moät trong nhöõng anh em beù nhoû nhaát cuûa Ta, chính laø caùc con ñaõ laøm cho Ta" (Mt 25:40). Taát caû nhöõng ñieàu chuùng ta laøm cho ngöôøi khaùc ñeàu coù moät chieàu kích sieâu vieät: "caùc con ñong ñaáu naøo, thì caùc con cuõng seõ ñöôïc ñong laïi baèng ñaáu aáy" (Mt 7:2); noù töông öùng vôùi loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa daønh cho chuùng ta: "Haõy coù loøng thöông xoùt, nhö Cha caùc con laø Ðaáng hay thöông xoùt. Ðöøng xeùt ñoaùn, ñeå khoûi bò xeùt ñoaùn. Ðöøng keát aùn ñeå khoûi bò keát aùn. Haõy tha thöù, thì seõ ñöôïc tha thöù. Haõy cho, thì seõ ñöôïc cho laïi [...] Vì caùc con laáy ñaáu naøo maø ñong, thì caùc con seõ ñöôïc ñong laïi baèng ñaáu aáy" (Lc 6:36-38). Nhöõng ñoaïn vaên treân dieãn taû söï öu tieân tuyeät ñoái cuûa "vieäc ra khoûi chính mình ñeå ñi veà phía anh em cuûa mình", laø moät trong hai ñieàu raên chính laøm neàn taûng cho taát caû caùc qui taéc luaân lyù vaø laø daáu chæ roõ raøng nhaát ñeå phaân bieät treân cuoäc haønh trình taêng tröôûng taâm linh ngoõ haàu ñaùp laïi hoàng aân hoaøn toaøn nhöng khoâng cuûa Thieân Chuùa. Chính vì lyù do naøy maø " ngay caû vieäc phuïc vuï cuûa ñöùc aùi cuõng laø moät chieàu kích caáu thaønh cuûa vieäc truyeàn giaùo cuûa Hoäi Thaùnh vaø laø moät caùch dieãn taû khoâng theå thieáu ñöôïc veà baûn chaát Hoäi Thaùnh". [144] Nhö theá, Hoäi Thaùnh töï baûn chaát laø truyeàn giaùo, vì vaäy chaéc chaén baûn chaát naøy phaûi phaùt sinh ra hieäu quaû ñöùc aùi ñoái vôùi nhöõng ngöôøi laân caän, laø loøng traéc aån, caûm thoâng, giuùp ñôõ vaø khuyeán khích hoï.
Nöôùc Thieân Chuùa môøi goïi chuùng ta
180. Khi ñoïc Thaùnh Kinh, chuùng ta thaáy roõ raøng laø ñeà nghò cuûa Tin Möøng khoâng chæ bao haøm moái lieân heä caù nhaân vôùi Thieân Chuùa. Vaø ngay caû söï ñaùp traû yeâu thöông cuûa chuùng ta cuõng khoâng chæ ñöôïc hieåu nhö laø toång soá cuûa nhöõng cöû chæ caù nhaân nho nhoû ñoái vôùi moät soá ngöôøi ñang tuùng thieáu, laø ñieàu taïo thaønh moät loaïi "thöïc ñôn baùc aùi theo moùn", moät loaït caùc haønh ñoäng chæ nhaèm muïc ñích xoa dòu löông taâm cuûa chuùng ta. Ñeà nghò naøy cuûa Tin Möøng laø Nöôùc Thieân Chuùa (Lc 4:43); noù noùi veà yeâu meán Thieân Chuùa, laø Ñaáng cai trò treân theá gian. Theo möùc ñoä maø Ngaøi coù theå trò vì trong chuùng ta, ñôøi soáng xaõ hoäi seõ laø moät khoâng gian cuûa tình huynh ñeä, coâng lyù, hoøa bình vaø phaåm giaù cho taát caû moïi ngöôøi. Vì vaäy, lôøi loan baùo nhö kinh nghieäm Kitoâ giaùo coù khuynh höôùng aûnh höôûng ñeán xaõ hoäi. Chuùng ta tìm Vöông Quoác cuûa Ngaøi: "Tieân vaøn haõy tìm Nöôùc Thieân Chuùa vaø ñöùc coâng chính cuûa Ngaøi, coøn taát caû nhöõng ñieàu khaùc, Ngaøi cuõng seõ ban theâm cho" (Mt 6:33). Döï aùn cuûa Chuùa Gieâsu laø thieát laäp Nöôùc cuûa Cha Ngöôøi, Ngöôøi ñoøi buoäc caùc moân ñeä: "Haõy rao giaûng raèng Nöôùc Trôøi ñaõ gaàn" (Mt 10:7).
181. Ñöôïc tieân lieäu vaø ñang lôùn leân giöõa chuùng ta, Nöôùc Thieân Chuùa lieân heä ñeán taát caû moïi söï vaø nhaéc nhôû chuùng ta veà nguyeân taéc phaân bieät naøy maø Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ ñeà ra lieân quan ñeán söï phaùt trieån thöïc söï: "Moïi ngöôøi vaø toaøn theå con ngöôøi". [145] Chuùng ta bieát raèng "vieäc truyeàn giaùo seõ khoâng ñöôïc hoaøn thaønh neáu khoâng keå ñeán nhöõng lieân heä cuï theå vaø thöôøng tröïc giöõa vieäc Phuùc AÂm hoùa vaø ñôøi soáng, caû caù nhaân laãn xaõ hoäi cuûa con ngöôøi". [146] Ñaây laø tieâu chuaån cuûa söï phoå quaùt, cuûa söï naêng ñoäng cuûa Tin Möøng, vì Chuùa Cha muoán moïi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä vaø keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Ngaøi nhaèm keát hôïp taát caû moïi söï treân trôøi vaø döôùi ñaát laïi vôùi nhau, döôùi quyeàn moät Chuùa, laø Ñöùc Kitoâ (x. Ephesians 1:10). Meänh leänh Chuùa truyeàn cho chuùng ta laø: "Haõy ñi khaép theá gian vaø rao giaûng Tin Möøng cho moïi loaøi thuï taïo" (Mc 16:15), bôûi "vì söï tha thieát mong chôø cuûa taïo vaät, ñôïi ngaøy con caùi Thieân Chuùa ñöôïc toû ra" (Rm 8:19). Toaøn theå taïo vaät cuõng coù nghóa laø taát caû caùc khía caïnh cuûa baûn tính con ngöôøi, do ñoù "söù vuï loan baùo Tin Möøng cuûa Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ coù moät muïc tieâu phoå quaùt. Meänh leänh veà ñöùc aùi bao truøm taát caû moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng, taát caû moïi ngöôøi, taát caû moïi laõnh vöïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi vaø taát caû moïi daân toäc. Khoâng coù gì laø nhaân baûn maø con ngöôøi coù theå xa laï vôùi". [147] Nieàm hy voïng Kitoâ giaùo ñích thöïc, laø tìm kieám Vöông Quoác caùnh chung, luoân luoân taïo ra lòch söû.
Giaùo huaán cuûa Hoäi Thaùnh veà caùc vaán ñeà xaõ hoäi
182. Caùc giaùo huaán cuûa Hoäi Thaùnh veà nhöõng tình traïng ñoät xuaát laø nhöõng ñeà taøi cuûa nhöõng khai trieån lôùn hôn hoaëc nhöõng khai trieån môùi vaø coù theå laø chuû ñeà ñeå thaûo luaän, nhöng chuùng ta khoâng theå laøm gì hôn laø phaûi cuï theå - maø khoâng töï nhaän laø ñi vaøo chi tieát - bôûi vì nhöõng nguyeân taéc xaõ hoäi lôùn khoâng chæ laø nhöõng daáu chæ ñôn giaûn toång quaùt khoâng thaùch ñoá baát cöù ai. Chuùng ta phaûi ruùt ra ñöôïc nhöõng keát quaû thöïc teá bôûi vì "chuùng coù theå coù moät taùc ñoäng lôùn hôn treân caùc tình traïng phöùc taïp ngaøy nay". [148] Caùc muïc töû, khi chaáp nhaän söï ñoùng goùp cuûa caùc ngaønh khoa hoïc khaùc nhau, coù quyeàn ñöa ra yù kieán veà taát caû moïi vaán ñeà lieân quan ñeán ñôøi soáng daân chuùng, vì nhieäm vuï loan baùo Tin Möøng nguï yù vaø ñoøi hoûi moät söï thaêng tieán hoaøn toaøn cuûa moïi con ngöôøi. Chuùng ta khoâng coøn coù theå noùi raèng toân giaùo phaûi ñöôïc giôùi haïn trong lónh vöïc tö nhaân vaø chæ toàn taïi ñeå chuaån bò caùc taâm hoàn cho thieân ñaøng. Chuùng ta bieát raèng Thieân Chuùa cuõng muoán con caùi Ngaøi ñöôïc haïnh phuùc ôû döôùi ñaát naøy, maëc duø hoï ñöôïc môøi goïi ñeán söï vieân maõn ñôøi ñôøi, vì Ngaøi taïo ra taát caû moïi söï "ñeå cho chuùng ta ñöôïc höôûng duøng" (1 Tim 6:17), ñeå moïi ngöôøi coù theå thöôûng thöùc chuùng. Keá ñeán, vieäc hoaùn caûi cuûa Kitoâ höõu phaûi ñöôïc xem xeùt laïi "ñaëc bieät laø taát caû nhöõng gì lieân quan ñeán traät töï xaõ hoäi vaø ñaït ñeán coâng ích". [149]
183. Keát quaû laø, khoâng ai coù theå buoäc toân giaùo phaûi giôùi haïn vaøo phaïm vi rieâng tö cuûa cuoäc soáng con ngöôøi, maø khoâng ñöôïc pheùp coù baát kyø aûnh höôûng naøo ñeán ñôøi soáng xaõ hoäi vaø quoác gia, khoâng ñöôïc pheùp baän taâm ñeán söï laønh maïnh cuûa caùc toå chöùc xaõ hoäi daân söï, cuõng khoâng ñöôïc pheùp baøy toû yù kieán veà nhöõng bieán coá lieân quan ñeán caùc coâng daân. Ai daùm khoùa kín trong moät ngoâi nhaø thôø vaø bòt kín söù ñieäp cuûa Thaùnh Phanxicoâ Assisi vaø Chaân Phöôùc Teâreâxa thaønh Calcutta? Caùc ngaøi khoâng theå chaáp nhaän noù. Moät ñöùc tin ñích thöïc - laø ñöùc tin khoâng bao giôø thoaûi maùi vaø hoaøn toaøn caù nhaân - luoân luoân haøm yù moät öôùc muoán saâu xa ñeå thay ñoåi theá giôùi, ñeå truyeàn ñaït caùc giaù trò, ñeå laïi moät ñieàu gì ñoù toát hôn sau khi chuùng ta qua ñi. Chuùng ta yeâu meán haønh tinh xinh ñeïp naøy, nôi Thieân Chuùa ñaõ ñaët chuùng ta vaøo, vaø chuùng ta yeâu thöông nhaân loaïi sinh soáng treân ñoù, vôùi taát caû nhöõng bi kòch cuûa noù vaø nhöõng söï meät moûi cuûa noù, vôùi nhöõng khaùt voïng vaø nhöõng hy voïng cuûa noù, vôùi caùc giaù trò vaø söï mong manh cuûa noù. Traùi ñaát laø ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta, vaø taát caû chuùng ta ñeàu laø anh em. Maëc duø "traät töï coâng baèng cuûa xaõ hoäi vaø cuûa quoác gia laø nhieäm vuï chính cuûa chính trò", Hoäi Thaùnh "khoâng theå vaø khoâng ñöôïc ñöùng yeân beân leà cuoäc ñaáu tranh cho coâng lyù". [150] Taát caû caùc Kitoâ höõu, keå caû caùc muïc töû, ñöôïc môøi goïi ñeå chaêm lo cho vieäc xaây döïng moät theá giôùi toát ñeïp hôn. Sôû dó nhö theá, vì tö töôûng xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh chuû yeáu laø tích cöïc vaø chuû ñoäng, noù ñöa ra nhöõng ñeà nghò, höôùng ñeán nhöõng haønh ñoäng coù söùc bieán ñoåi, vaø theo nghóa naøy, noù khoâng ngöøng laø moät daáu chæ cuûa hy voïng voït ra töø traùi tim ñaày yeâu thöông cuûa Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ. Ñoàng thôøi, noù keát hôïp "nhöõng noã löïc cuûa noù vôùi nhöõng noã löïc trong lónh vöïc xaõ hoäi cuûa caùc Hoäi Thaùnh vaø Coäng Ñoaøn Hoäi Thaùnh khaùc, caû ôû möùc ñoä suy tö veà tín lyù laãn möùc ñoä thöïc teá". [151]
184. Ñaây khoâng phaûi luùc ñeå khai trieån taát caû caùc vaán ñeà xaõ hoäi quan troïng ñaùnh daáu theá giôùi hieän nay, toâi ñaõ nhaän xeùt veà moät soá vaán ñeà ñoù ôû chöông thöù hai. Ñaây cuõng khoâng phaûi laø moät taøi lieäu xaõ hoäi, vaø ñeå suy nghó veà caùc chuû ñeà khaùc nhau, chuùng ta ñaõ coù moät taøi lieäu raát ñaày ñuû trong Toùm löôïc Hoïc thuyeát Xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo, laø taøi lieäu maø toâi heát loøng ñeà nghò anh chò em söû duïng vaø nghieân cöùu. Ngoaøi ra, khoâng phaûi Giaùo Hoaøng hay Hoäi Thaùnh coù ñoäc quyeàn giaûi thích caùc thöïc taïi xaõ hoäi hay ñeà ra nhöõng giaûi phaùp cho caùc vaán ñeà hieän ñaïi. ÔÛ ñaây toâi coù theå nhaéc laïi nhöõng gì maø Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ noùi roõ raøng: "Ñoái dieän vôùi nhöõng tình traïng raát khaùc nhau nhö vaäy, raát khoù cho chuùng toâi ñeå noùi leân moät söù ñieäp duy nhaát, vaø ñeà ra moät giaûi phaùp coù giaù trò phoå quaùt. Hôn nöõa, ñaây khoâng phaûi laø tham voïng cuûa chuùng toâi, cuõng khoâng phaûi laø söù vuï cuûa chuùng toâi. Ñieàu ñoù tuøy thuoäc vaøo caùc coäng ñoàng Kitoâ höõu ñeå phaân tích caùch khaùch quan tình traïng thích hôïp vôùi ñaát nöôùc cuûa hoï". [152]
185. Trong phaàn döôùi ñaây toâi seõ coá gaéng taäp trung vaøo hai vaán ñeà chính maø toâi nghó laø raát thieát yeáu ôû thôøi ñieåm naøy trong lòch söû. Toâi seõ khai trieån chuùng moät caùch ñaày ñuû hôn bôûi vì toâi nghó raèng chuùng seõ quyeát ñònh töông lai cuûa nhaân loaïi. Ñoù laø, tröôùc heát, vieäc hoøa nhaäp xaõ hoäi cuûa ngöôøi ngheøo, vaø thöù ñeán, laø hoøa bình vaø ñoái thoaïi xaõ hoäi.
II. Vieäc hoøa nhaäp xaõ hoäi cuûa ngöôøi ngheøo
186. Töø ñöùc tin cuûa chuùng ta trong Ñöùc Kitoâ, Ñaáng trôû neân ngheøo khoù, vaø luoân luoân gaàn guõi vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi bò loaïi tröø, phaùt sinh moái quan taâm cho söï phaùt trieån troïn veïn cuûa haàu heát nhöõng ngöôøi bò xaõ hoäi boû rôi.
Keát hôïp vôùi Thieân Chuùa chuùng te nghe thaáy moät tieáng keâu
187. Moãi Kitoâ höõu vaø moãi coäng ñoàng ñöôïc môøi goïi ñeå trôû thaønh coâng cuï cuûa Thieân Chuùa trong vieäc giaûi phoùng vaø thaêng tieán ngöôøi ngheøo, ngoõ haàu hoï coù theå gia nhaäp caùch troïn veïn vaøo xaõ hoäi; vaø ñieàu naøy giaû ñònh raèng chuùng ta ngoan ngoaõn vaø chuù yù laéng nghe tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo vaø cöùu hoï. Chæ caàn ñoïc löôùt qua Thaùnh Kinh laø ñuû ñeå chuùng ta khaùm phaù ra Chuùa Cha, Ñaáng Nhaân Laønh, muoán nghe tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo nhö theá naøo: "Ta ñaõ thaáy roõ noãi cöïc khoå cuûa daân Ta taïi Ai Caäp, vaø nghe thaáu tieáng keâu reân cuûa chuùng vì bò caùc quaûn ñoác haønh haï; phaûi, Ta bieát söï ñau khoå cuûa chuùng. Ta ngöï xuoáng ñeå giaûi thoaùt chuùng# haõy ñi, Ta seõ sai ngöôi" (Xh 3:7-8,10), vaø ñieàu naøy cho thaáy söï lo laéng cho nhu caàu cuûa hoï: "Roài daân Israel keâu caàu cuøng Ñöùc Chuùa, vaø Ñöùc Chuùa ñöa ra cho hoï moät vò cöùu tinh" (Tl 3:15). Tieáp tuïc giaû ñieác tröôùc tieáng keâu aáy, khi chuùng ta laø nhöõng coâng cuï cuûa Thieân Chuùa ñeå laéng nghe ngöôøi ngheøo, ñaët chuùng ta ra ngoaøi Thaùnh YÙ cuûa Chuùa Cha vaø keá hoaïch cuûa Ngaøi, bôûi vì ngöôøi ngheøo "keâu Ñöùc Chuùa toá caùo anh em, vaø anh em seõ mang toäi" (Ñnl 15:9). Vaø söï thieáu ñoaøn keát tröôùc nhu caàu cuûa hoï tröïc tieáp aûnh höôûng ñeán moái lieân heä cuûa chuùng ta vôùi Thieân Chuùa: "Ai cay ñaéng trong loøng maø nguyeàn ruûa ngöôi, thì Ñaáng taïo thaønh ra noù seõ nghe lôøi noù thænh nguyeän" (Hc 4:6). Caâu hoûi xöa kia luoân luoân quay trôû laïi: "Neáu ai coù cuûa caûi theá gian vaø thaáy anh em mình tuùng quaãn, maø ñoùng loøng laïi ñoái vôùi hoï, thì laøm sao tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ôû laïi trong ngöôøi aáy ñöôïc?" (1 Ga 3:17). Chuùng ta haõy nhôù Thaùnh Toâng Ñoà Giacoâbeâ ñaõ noùi moät caùch thaúng thöøng theá naøo veà tieáng keâu cuûa ngöôøi bò aùp böùc: "Tieàn löông cuûa nhöõng ngöôøi thôï gaët trong ruoäng caùc ngöôøi maø caùc ngöôøi ñaõ giöõ laïi caùch gian laän ñang keâu leân, vaø tieáng keâu cuûa nhöõng ngöôøi thôï aáy ñaõ ñeán tai Chuùa toaøn naêng" (Gb 5:4).
188. Hoäi Thaùnh nhìn nhaän raèng nhu caàu phaûi laéng nghe tieáng keâu naøy xuaát phaùt töø coâng trình giaûi phoùng cuûa chính aân suûng trong moãi ngöôøi chuùng ta, vì vaäy ñaây khoâng phaûi laø moät söù vuï chæ daønh rieâng cho moät soá ngöôøi: "Hoäi Thaùnh, ñöôïc höôùng daãn bôûi Tin Möøng cuûa loøng thöông xoùt vaø tình yeâu daønh cho con ngöôøi, laéng nghe tieáng keâu khoùc ñoøi coâng lyù vaø muoán traû lôøi noù baèng taát caû söùc löïc cuûa mình". [153] Trong boái caûnh naøy, chuùng ta hieåu meänh leänh cuûa Chuùa Gieâsu vôùi caùc moân ñeä, "caùc con haõy cho hoï aên" (Mc 6:37), vaø ñieàu naøy bao goàm caû vieäc hôïp taùc ñeå giaûi quyeát nhöõng nguyeân nhaân caáu truùc cuûa naïn ngheøo ñoùi vaø thuùc ñaåy söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa ngöôøi ngheøo, cuõng nhö nhöõng cöû chæ ñôn giaûn nhaát haøng ngaøy cuûa tình ñoaøn keát khi ñoái dieän vôùi ñau khoå raát cuï theå maø chuùng ta gaëp. Töø "ñoaøn keát" coù veû hôi cuõ rích vaø ñoâi khi bò hieåu laàm, nhöng bieåu thò nhieàu hôn moät vaøi cöû chæ roäng löôïng khoâng maáy thöôøng xuyeân. Noù ñoøi hoûi chuùng ta phaûi taïo ra moät naõo traïng môùi, laø naõo traïng bieát suy nghó theo coäng ñoàng, veà öu tieân cho cuoäc soáng cuûa taát caû moïi ngöôøi so vôùi vieäc laøm chuû cuûa caûi cuûa moät soá ít ngöôøi.
189. Ñoaøn keát laø moät phaûn öùng töï nhieân cuûa nhöõng ngöôøi coâng nhaän chöùc naêng xaõ hoäi cuûa taøi saûn vaø muïc tieâu phoå quaùt cuûa cuûa caûi nhö laø nhöõng thöïc theå ñeán tröôùc vieäc sôû höõu rieâng. Vieäc sôû höõu cuûa caûi caùch rieâng tö ñöôïc bieän minh baèng nhu caàu caàn phaûi giöõ chuùng laïi vaø gia taêng chuùng, ñeå chuùng coù theå phuïc vuï coâng ích caùch toát hôn, ñoù laø lyù do taïi sao maø tình ñoaøn keát phaûi soáng nhö quyeát ñònh traû laïi cho ngöôøi ngheøo nhöõng gì thuoäc veà hoï. Nhöõng xaùc tín vaø vieäc thi haønh tình ñoaøn keát naøy, moät khi ñöôïc thöïc hieän, seõ môû ñöôøng cho nhöõng thay ñoåi caáu truùc khaùc vaø laøm cho chuùng khaû thi. Neáu moät söï thay ñoåi caáu truùc khoâng taïo ra nhöõng nieàm tin vaø nhöõng thaùi ñoä môùi, thì chính caáu truùc aáy khoâng sôùm thì muoän cuõng seõ bò muïc naùt, naëng neà vaø voâ hieäu.
190. Ñoâi khi chuùng ta phaûi laéng nghe tieáng keâu cuûa toaøn theå daân chuùng, cuûa nhöõng daân ngheøo nhaát treân theá giôùi, bôûi vì "hoøa bình khoâng chæ döïa treân söï toân troïng caùc quyeàn cuûa con ngöôøi, maø caû quyeàn cuûa caùc daân toäc". [154] Thaät ñaùng buoàn, khi ngay caû nhaân quyeàn cuõng coù theå bò söû duïng ñeå bieän minh cho vieäc baûo veä quyeàn lôïi cuûa caù nhaân hoaëc cuûa nhöõng ngöôøi giaøu coù nhaát. Trong khi toân troïng söï ñoäc laäp vaø neàn vaên hoùa cuûa moãi quoác gia, chuùng ta luoân luoân phaûi nhôù raèng haønh tinh naøy thuoäc veà toaøn theå nhaân loaïi cuøng daønh cho toaøn theå nhaân loaïi, vaø söï kieän moät ngöôøi bò sinh ra ôû nhöõng nôi coù ít taøi nguyeân hay keùm phaùt trieån khoâng theå bieän minh cho vieäc hoï phaûi soáng vôùi ít nhaân phaåm hôn. Phaûi noùi raèng "nhöõng ngöôøi may maén hôn neân khöôùc töø moät soá quyeàn lôïi cuûa hoï ñeå ñaët cuûa caûi cuûa hoï caùch quaûng ñaïi hôn vaøo vieäc phuïc vuï nhöõng ngöôøi khaùc". [155] Muoán noùi moät caùch thích ñaùng veà nhöõng quyeàn lôïi cuûa mình, chuùng ta phaûi môû roäng taàm maét vaø tai cuûa mình ra ñeå nghe ñöôïc tieáng than khoùc cuûa caùc daân khaùc vaø caùc vuøng khaùc ngoaøi nhöõng vuøng cuûa ñaát nöôùc chuùng ta. Chuùng ta caàn phaûi lôùn leân trong moät tinh thaàn ñoaøn keát, laø ñieàu "cho pheùp taát caû moïi ngöôøi töï söùc mình trôû thaønh nhöõng kieán truùc sö cuûa vaän meänh cuûa mình" [156] cuõng nhö "moãi con ngöôøi ñöôïc môøi goïi ñeå taêng tröôûng". [157]
191. ÔÛ moïi nôi vaø moïi hoaøn caûnh, caùc Kitoâ höõu, ñöôïc khuyeán khích bôûi caùc muïc töû cuûa hoï, ñöôïc môøi goïi ñeå laéng nghe tieáng keâu cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo, nhö ñaõ ñöôïc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Ba Taây xaùc quyeát caùch huøng hoàn: "Chuùng toâi muoán uoáng moãi ngaøy, nhöõng nieàm vui vaø hy voïng, nhöõng buoàn phieàn vaø lo laéng cuûa ngöôøi daân Ba Taây, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi ôû caùc vuøng ngoaïi oâ vaø noâng thoân - nhöõng ngöôøi khoâng coù ñaát ñai, khoâng coù nhaø cöûa, khoâng coù thöùc aên, khoâng coù söùc khoûe - nhöõng quyeàn lôïi cuûa hoï bò vi phaïm. Nhìn thaáy söï khoán cuøng cuûa hoï, nghe ñöôïc tieáng keâu la cuûa hoï vaø bieát ñöôïc nhöõng ñau khoå cuûa hoï, chuùng toâi raát phaãn noä vì bieát raèng coù ñuû thöùc aên cho taát caû moïi ngöôøi, vaø raèng naïn ñoùi naøy laø do söï phaân phoái cuûa caûi vaø lôïi töùc caùch toài teä. Vaán ñeà trôû neân toài teä hôn nöõa laø söï phung phí ôû khaép nôi". [158]
192. Tuy nhieân, chuùng ta coøn muoán nhieàu hôn nöõa, giaác mô cuûa chuùng ta laø bay cao hôn. Chuùng ta khoâng chæ noùi ñeán vieäc ñaûm baûo thöïc phaåm hoaëc moät "sinh keá xöùng ñaùng" cho taát caû moïi ngöôøi, nhöng coøn muoán raèng moïi ngöôøi coù ñöôïc "söï thònh vöôïng trong nhieàu khía caïnh cuûa noù". [159] Caùc khía aáy coù nghóa laø giaùo duïc, tieáp caän vôùi vieäc chaêm soùc söùc khoûe, vaø ñaëc bieät laø vieäc laøm, bôûi vì trong söï lao ñoäng töï do, saùng taïo, söï tham gia vaø hoã trôï laãn nhau, con ngöôøi dieãn taû vaø naâng cao phaåm giaù cuûa chính ñôøi soáng hoï. Moät möùc löông coâng baèng cho pheùp hoï söû duïng taát caû nhöõng cuûa caûi khaùc, laø nhöõng ñieàu ñöôïc truø lieäu ñeå söû duïng chung.
Trung thaønh vôùi Tin Möøng ñeå khoâng chaïy caùch voâ ích
193. Meänh leänh nghe tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo thaønh nhuïc theå trong chuùng ta khi chuùng ta caûm ñoäng saâu xa nhaát tröôùc söï ñau khoå cuûa ngöôøi khaùc. Chuùng ta haõy ñoïc moät soá giaùo huaán cuûa Lôøi Chuùa veà loøng thöông xoùt, ñeå chuùng vang doäi maõnh lieät trong ñôøi soáng cuûa Hoäi Thaùnh. Tin Möøng tuyeân boá: "Phuùc cho nhöõng ai thöông xoùt ngöôøi, vì hoï seõ ñöôïc Thieân Chuùa thöông xoùt" (Mt 5:7). Thaùnh Toâng Ñoà Giacoâbeâ daïy raèng loøng thöông xoùt daønh cho tha nhaân cho pheùp chuùng ra khoûi cuoäc phaùn xeùt cuûa Thieân Chuùa trong chieán thaéng: "Anh em haõy noùi vaø laøm nhö nhöõng ngöôøi seõ bò xeùt xöû theo luaät töï do. Vì Ngöôøi seõ xeùt xöû caùch khoâng thöông xoùt nhöõng keû khoâng bieát thöông xoùt; nhöng loøng thöông xoùt thaéng vieäc xeùt xöû" (2:12-13). Trong vaên baûn naøy, Thaùnh Giacoâbeâ toû ra laø ngöôøi thöøa keá söï phong phuù lôùn lao veà taâm linh cuûa ngöôøi Do Thaùi thôøi haäu löu ñaày, laø gaén lieàn moät giaù trò cöùu ñoä ñaëc bieät vôùi loøng thöông xoùt: "Laøm nheï bôùt toäi baèng caùch laøm vieäc laønh, laø toû loøng töø bi ñoái vôùi ngöôøi ngheøo, may ra thôøi thònh vöôïng cuûa ngaøi seõ ñöôïc keùo daøi theâm" (Dan 4:24). Trong cuøng moät quan ñieåm naøy, vaên chöông Khoân Ngoan noùi veà boá thí nhö thöïc thi caùch cuï theå loøng thöông xoùt ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo: "Vieäc boá thí cöùu cho khoûi cheát vaø taåy saïch moïi toäi loãi" (Tob 12:9). Saùch Huaán Ca cuõng dieãn taû noù moät caùch meàm deûo hôn: "Nöôùc daäp taét löûa hoàng, boá thí ñeàn buø toäi loãi" (Hc 3:30). Toång hôïp töông töï ñöôïc chöùa ñöïng trong Taân Öôùc: "Treân heát moïi söï, haõy nhieät tình yeâu thöông nhau, vì ñöùc aùi che phuû voâ vaøn toäi loãi" (1 Phr 4:8). Chaân lyù naøy thaám nhaäp moät caùch saâu xa vaøo naõo traïng cuûa caùc Giaùo Phuï cuûa Hoäi Thaùnh vaø gaây ra moät söùc ñeà khaùng tieân tri, nhö moät neàn vaên hoùa khaùc, choáng laïi neàn vaên hoùa theo chuû nghóa khoaùi laïc vaø chuû nghóa caù nhaân cuûa ngoaïi giaùo. Chuùng ta chæ caàn nhôù moät thí duï: "Khi chuùng ta ñang coù nguy cô bò chaùy, chaéc chaén laø chuùng ta chaïy ñeán nöôùc ñeå coá gaéng taét löûa, [...] cuøng moät caùch, neáu rôm cuûa chuùng ta bò beùn löûa toäi loãi, vaø vì theá maø chuùng ta lo laéng, thì khi naøo chuùng ta coù dòp thöïc hieän moät vieäc thöông xoùt, chuùng ta haõy vui möøng vì vieäc aáy, nhö theå noù laø moät nguoàn ñöôïc ban cho chuùng ta ñeå chuùng ta coù theå daäp taét löûa". [160]
194. Ñoù laø moät söù ñieäp quaù roõ raøng, quaù tröïc tieáp, quaù ñôn giaûn vaø huøng hoàn, maø khoâng moät caùch chuù giaûi naøo cuûa Hoäi Thaùnh coù quyeàn töông ñoái hoùa noù. Suy nghó cuûa Hoäi Thaùnh veà nhöõng caâu naøy khoâng ñöôïc pheùp che khuaát hoaëc laøm suy yeáu yù nghóa khuyeân baûo cuûa chuùng, nhöng giuùp bieán chuùng thaønh cuûa rieâng mình vôùi loøng can ñaûm vaø nhieät tình. Taïi sao laïi laøm cho nhöõng gì ñôn giaûn ra phöùc taïp? Nhöõng coâng cuï khaùi nieäm hieän dieän ñeå thuùc ñaåy vieäc tieáp xuùc vôùi nhöõng thöïc taïi maø chuùng ta muoán giaûi thích, vaø khoâng laøm cho chuùng ta xa chuùng. Ñieàu naøy ñaëc bieät aùp duïng cho nhöõng lôøi khuyeân nhuû trong Thaùnh Kinh, laø nhöõng lôøi môøi chuùng ta, vôùi nhieàu quyeát taâm, ñeán tình huynh ñeä, ñeán vieäc phuïc vuï khieâm toán vaø ñaïi löôïng, ñeán coâng lyù, ñeán loøng thöông xoùt ñoái vôùi ngöôøi ngheøo. Chuùa Gieâsu ñaõ daïy chuùng ta con ñöôøng nhaän bieát ngöôøi khaùc qua nhöõng lôøi noùi vaø haønh ñoäng cuûa hoï. Taïi sao laïi laøm lu môø nhöõng gì quaù roõ raøng? Chuùng ta ñöøng chæ baän taâm vôùi sai laïc veà tín lyù, maø coøn phaûi baän taâm vôùi vieäc trung thaønh vôùi loái soáng ñaày aùnh saùng vaø söï khoân ngoan naøy. Bôûi vì "nhöõng ngöôøi baûo veä 'söï chính thoáng' ñoâi khi bò keát aùn laø thuï ñoäng, ñöôïc nuoâng chieàu hay coù loãi vì ñoàng loõa trong nhöõng tình traïng baát coâng vaø khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc vaø nhöõng cheá ñoä chính trò muoán duy trì nhöõng tình traïng aáy". [161]
195. Khi Thaùnh Phaoloâ ñeán cuøng caùc Toâng Ñoà ôû Gieârusalem ñeå phaân ñònh xem ngaøi ñaõ chaïy ñuùng ñöôøng hay ñaõ chaïy voâ ích (x. Gl 2:2), tieâu chuaån chính cuûa tính xaùc thöïc maø caùc Toâng Ñoà vaïch ra cho ngaøi laø ñöøng queân nhöõng ngöôøi ngheøo (x. Gl 2:10). Nguyeân taéc vó ñaïi naøy, laø caùc coäng ñoàng cuûa Thaùnh Phaoloâ khoâng ñöôïc pheùp ñeå cho hoï bò loâi keùo vaøo loái soáng theo caù nhaân chuû nghóa cuûa daân ngoaïi, laø ñieàu lieân heä caùch ñaùng keå vôùi boái caûnh hieän nay, laø boái caûnh coù xu höôùng phaùt trieån moät chuû nghóa caù nhaân ngoaïi giaùo môùi. Chuùng ta khoâng theå luoân luoân dieãn taû ñaày ñuû noåi veû ñeïp cuûa Tin Möøng, nhöng coù moät daáu chæ maø chuùng ta khoâng bao giôø ñöôïc thieáu: laø choïn thöông yeâu nhöõng ngöôøi beù moïn, nhöõng ngöôøi bò xaõ hoäi ruoàng boû vaø loaïi tröø.
196. Ñoâi khi chuùng ta cuõng cöùng loøng vaø cöùng ñaàu, chuùng ta hay queân, chuùng ta quaù ham vui vaø bò kích ñoäng bôûi nhöõng dòp ñeå tieâu thuï vaø tieâu khieån voâ giôùi haïn ñöôïc cung caáp bôûi xaõ hoäi hieän ñaïi. Vì vaäy, noù taïo ra moät loaïi xa laï aûnh höôûng ñeán taát caû chuùng ta, bôûi vì "moät xaõ hoäi trôû neân xa laï khi nhöõng hình thöùc cuûa toå chöùc xaõ hoäi, cuûa saûn xuaát vaø tieâu thuï laøm cho vieäc hy sinh töï hieán vaø thieát laäp tình ñoaøn keát giöõa con ngöôûi trôû neân khoù khaên hôn." [162]
Choã ñöùng ñaëc quyeàn cuûa ngöôøi ngheøo trong Daân Thieân Chuùa
197. Trong quaû tim cuûa Thieân Chuùa coù moät choã ñaëc bieät cho ngöôøi ngheøo, ñeán noãi chính Ngöôøi "trôû neân ngheøo" (2 Cor 8:9). Toaøn theå cuoäc haønh trình cöùu chuoäc cuûa chuùng ta ñöôïc ñaùnh daáu bôûi söï hieän dieän cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo. Ôn cöùu ñoä naøy ñaõ ñeán vôùi chuùng ta qua lôøi "xin vaâng" cuûa moät thieáu nöõ khieâm toán töø moät ngoâi laøng xa xoâi nhoû beù ôû vuøng ngoaïi vi cuûa moät ñeá quoác vó ñaïi. Ñaáng Cöùu Theá ñaõ ñöôïc sinh ra trong maùng coû, giöõa nhöõng thuù vaät, nhö tröôøng hôïp nhöõng ñöùa con cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát; ñöôïc daâng trong ñeàn thôø vôùi hai con chim caâu, leã vaät cuûa nhöõng ngöôøi khoâng coù khaû naêng daâng moät con chieân (x. Lc 2,24; Lev 5:7); lôùn leân trong moät ngoâi nhaø cuûa ngöôøi lao ñoäng ñôn giaûn vaø laøm vieäc vôùi ñoâi baøn tay cuûa mình ñeå kieám ñöôïc baùnh maø aên. Khi Ngöôøi baét ñaàu coâng boá Nöôùc Thieân Chuùa, ñaùm ñoâng nhöõng keû bò boùc loät ñaõ theo Ngöôøi, vaø do ñoù minh hoïa nhöõng gì chính Ngöôøi ñaõ noùi: "Thaùnh Thaàn Chuùa ngöï treân Toâi, vì Chuùa ñaõ xöùc daàu cho Toâi vaø sai Toâi ñi ñeå mang Tin Möøng ñeán cho nhöõng ngöôøi ngheøo" (Lc 4:18); cho nhöõng ngöôøi ñang gaùnh naëng vôùi ñau buoàn, bò aùp böùc bôûi söï ngheøo khoå, ñaûm baûo cho hoï raèng Thieân Chuùa ñang daønh cho hoï moät choã ñaëc bieät trong quaû tim Ngaøi: "Phuùc cho anh em laø nhöõng ngöôøi ngheøo khoù, vì Nöôùc Thieân Chuùa laø cuûa anh em" (Lc 6:20), vaø Ngöôøi ñaõ töï ñoàng vôùi hoï: "Ta ñoùi, caùc con ñaõ cho Ta aên", vaø ñaõ daïy raèng loøng thöông xoùt ñoái vôùi hoï laø chìa khoùa cuûa Thieân Ñaøng (x. Mt 25:35 tt).
198. Ñoái vôùi Hoäi Thaùnh, vieäc choïn thöông yeâu ngöôøi ngheøo chuû yeáu laø moät loaïi choïn löïa thaàn hoïc hôn laø loaïi choïn löïa vaên hoùa, xaõ hoäi hoïc, chính trò hay trieát hoïc. Thieân Chuùa ban cho hoï "loøng thöông xoùt tröôùc". [163] Sôû thích naøy cuûa Thieân Chuùa coù nhöõng keát quaû trong ñôøi soáng ñöùc tin cuûa moïi Kitoâ höõu, ñöôïc goïi laø coù "taâm tö cuõng laø taâm tö ôû trong Ðöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ" (Pl 2:5). Ñöôïc linh höùng bôûi ñoù, Hoäi Thaùnh ñaõ coù moät löïa choïn cho ngöôøi ngheøo ñöôïc hieåu nhö moät "hình thöùc ñaëc bieät öu ñaõi trong vieäc thöïc thi baùc aùi Kitoâ giaùo, maø toaøn theå truyeàn thoáng cuûa Hoäi Thaùnh laøm chöùng" [164] Ñöùc Beâneâñictoâ XVI daïy raèng söï choïn löïa naøy "tieàm aån trong ñöùc tin vaøo moät Thieân Chuùa cuûa Kitoâ giaùo chuùng ta, Ñaáng trôû neân ngheøo khoù vì chuùng ta, ñeå laøm cho chuùng ta ñöôïc giaøu coù nhôø söï ngheøo khoù cuûa Ngöôøi". [165] Ñoù laø lyù do taïi sao toâi muoán coù moät Hoäi Thaùnh ngheøo cho ngöôøi ngheøo. Hoï coù nhieàu ñieàu ñeå daïy chuùng ta. Ngoaøi vieäc chia seû sensus fidei [caûm thöùc ñöùc tin], hoï coøn bieát Ñöùc Kitoâ chòu ñau khoå qua nhöõng ñau khoå cuûa hoï. Chuùng ta caàn phaûi ñeå cho mình ñöôïc hoï Phuùc AÂm hoùa. Taân Phuùc AÂm hoùa laø moät lôøi môøi goïi ñeå nhaän ra söùc maïnh cöùu ñoä trong cuoäc soáng cuûa hoï vaø ñaët hoï ôû trung taâm cuûa con ñöôøng haønh höông cuûa Hoäi Thaùnh. Chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñeå tìm thaáy Ñöùc Kitoâ trong hoï, ñeå cho hoï möôïn tieáng noùi cuûa mình maø noùi leân nhöõng lyù do cuûa hoï, nhöng coøn laø baïn beø cuûa hoï, laéng nghe hoï, hieåu hoï vaø ñoùn nhaän söï khoân ngoan nhieäm maàu maø Thieân Chuùa muoán truyeàn thoâng qua hoï.
199. Vieäc daán thaân cuûa chuùng ta khoâng chæ heä taïi caùc hoaït ñoäng hay caùc chöông trình coå ñoäng vaø hoã trôï; ñieàu maø Chuùa Thaùnh Thaàn ñoäng vieân khoâng phaûi laø moät söï hieáu ñoäng thaùi quaù, nhöng tröôùc heát moät chuù taâm ñeán nhöõng ngöôøi khaùc, "coi hoï nhö moät vôùi mình". [166] Chuù taâm yeâu thöông naøy laø khôûi ñaàu cuûa moät moái quan taâm thöïc söï ñoái vôùi con ngöôøi cuûa hoï, vaø töø ñoù toâi muoán tìm kieám söï toát laønh cuûa hoï moät caùch coù hieäu quaû. Ñieàu naøy nguï yù ñaùnh giaù cao nhöõng ngöôøi ngheøo trong söï toát laønh cuûa hoï, vôùi con ngöôøi thaät cuûa hoï, vôùi neàn vaên hoùa cuûa noù, vôùi caùch soáng ñöùc tin cuûa hoï. Tình yeâu chaân thaät luoân luoân laø chieâm nieäm, cho pheùp chuùng ta phuïc vuï laãn nhau khoâng vì nhu caàu cuûa mình hoaëc vì khoe khoang, nhöng vì ngöôøi kia ñeïp vöôït treân vaø vöôït ra ngoaøi nhöõng veû beà ngoaøi. "Töø tình yeâu maø chuùng ta thaáy ngöôøi khaùc deã thöông daãn chuùng ta ñeán vieäc taëng hoï moät ñieàu gì ñoù moät caùch nhöng khoâng". [167] Ngöôøi ngheøo, khi ñöôïc yeâu thöông, thì "ñöôïc coi troïng nhö coù giaù trò lôùn lao", [168] vaø ñaây laø nhöõng gì laøm cho vieäc choïn löïa öu tieân cho ngöôøi ngheøo khaùc vôùi nhöõng yù thöùc heä, khaùc vôùi baát kyø yù ñoà naøo nhaèm söû duïng ngöôøi ngheøo ñeå phuïc vuï nhöõng quyeàn lôïi caù nhaân hay chính trò. Chæ töø söï gaàn guõi thöïc söï vaø thaân thieän naøy maø chuùng ta coù theå ñoàng haønh vôùi hoï caùch ñaày ñuû trong cuoäc haønh trình giaûi phoùng. Chæ coù ñieàu naøy seõ laøm cho "nhöõng ngöôøi ngheøo coù theå caûm thaáy thoaûi maùi trong moïi coäng ñoàng Kitoâ höõu 'nhö ôû nhaø'. Caùch naøy khoâng phaûi laø caùch trình baøy hay nhaát vaø coù hieäu quaû nhaát veà Tin Möøng cuûa Nöôùc Thieân Chuùa sao?" [169] Neáu khoâng coù söï löïa choïn öu tieân cho ngöôøi ngheøo, "vieäc coâng boá Tin Möøng, laø vieäc baùc aùi ñaàu tieân, coù nguy cô bò hieåu laàm hoaëc bò chìm trong ñaïi döông cuûa nhöõng ngoân töø maø xaõ hoäi thoâng tin ñaïi chuùng ngaøy nay phoâ baøy cho chuùng ta haøng ngaøy". [170]
200. Vì Toâng Huaán naøy ñöôïc göûi ñeán caùc thaønh vieân cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo, toâi ñau loøng maø noùi raèng vieäc kyø thò toài teä nhaát maø nhöõng ngöôøi ngheøo ñang phaûi chòu laø thieáu söï chaêm soùc tinh thaàn. Ñaïi ña soá ngöôøi ngheøo coù moät loøng côûi môû ñaëc bieät vôùi ñöùc tin; hoï caàn Thieân Chuùa, vaø chuùng ta khoâng theå khoâng cung caáp cho hoï tình baèng höõu cuûa Ngaøi, phuùc laønh cuûa Ngaøi, Lôøi cuûa Ngaøi, vieäc cöû haønh caùc Bí Tích vaø ñeà nghò moät con ñöôøng taêng tröôûng vaø tröôûng thaønh trong ñöùc tin. Söï löïa choïn öu tieân cho ngöôøi ngheøo caàn phaûi ñöôïc phaûn aûnh chuû yeáu trong vieäc quan taâm ñeán ñaëc quyeàn vaø öu tieân veà toân giaùo cuûa hoï.
201. Khoâng ai ñöôïc noùi raèng mình traùnh xa nhöõng ngöôøi ngheøo vì nhöõng löïa choïn cuûa ñôøi soáng buoäc hoï phaûi chuù yù hôn ñeán caùc nhieäm vuï khaùc. Ñaây laø moät baøo chöõa ñöôïc duøng thöôøng xuyeân trong giôùi khoa baûng, kinh doanh, chuyeân nghieäp, vaø ngay caû nhöõng ngöôøi laøm vieäc trong Hoäi Thaùnh. Maëc duø chuùng ta coù theå noùi chung chung raèng ôn goïi vaø söù vuï cuûa giaùo daân laø bieán ñoåi caùc thöïc taïi traàn theá khaùc nhau ngoõ haàu moïi hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi ñöôïc bieán ñoåi bôûi Tin Möøng, [171] khoâng ai ñöôïc nghó raèng mình ñöôïc mieãn tröø nhieäm vuï quan taâm ñeán ngöôøi ngheøo vaø coâng baèng xaõ hoäi: "Vieäc hoaùn caûi tinh thaàn, cöôøng ñoä cuûa tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø tha nhaân, loøng nhieät thaønh vôùi coâng lyù vaø hoøa bình, yù nghóa Tin Möøng cuûa ngöôøi ngheøo vaø söï ngheøo ñoùi laø ñieàu ñoøi buoäc taát caû moïi ngöôøi". [172] Toâi e raèng nhöõng lôøi naøy coù theå trôû thaønh chuû ñeà cuûa moät soá bình luaän khoâng thöïc söï coù baát kyø taùc duïng thöïc teá naøo. Tuy nhieân, toâi tin töôûng vaøo söï côûi môû vaø nhöõng chuaån bò toát ñeïp cuûa caùc Kitoâ höõu, vaø toâi yeâu caàu anh chò em, nhö moät coäng ñoaøn, haõy tìm nhöõng caùch thöùc môùi ñeå ñoùn nhaän ñeà nghò canh taân naøy.
Neàn kinh teá vaø söï phaân chia lôïi töùc
202. Söï caàn thieát phaûi giaûi quyeát nhöõng nguyeân nhaân cô caáu cuûa ngheøo ñoùi laø ñieàu chuùng ta khoâng theå chôø ñôïi ñöôïc, khoâng chæ vì nhu caàu thöïc teá ñeå ñaït ñöôïc keát quaû vaø traät töï xaõ hoäi, nhöng coøn ñeå chöõa noù khoûi moät caên beänh laøm cho noù yeáu ñi vaø khoâng coøn giaù trò vaø seõ chæ ñöa noù ñeán nhöõng cuoäc khuûng hoaûng môùi. Nhöõng keá hoaïch an sinh, laø keá hoaïch giaûi quyeát moät soá nhu caàu khaån caáp, chæ ñöôïc coi nhö nhöõng ñaùp öùng taïm thôøi. Bao laâu maø vaán ñeà veà ngöôøi ngheøo chöa ñöôïc giaûi quyeát moät caùch taän goác baèng caùch baùc boû quyeàn töï chuû tuyeät ñoái cuûa thò tröôøng vaø ñaàu cô taøi chính, cuøng taán coâng nhöõng nguyeân nhaân caáu truùc cuûa söï baát bình ñaúng, [173] thì khoâng giaûi quyeát ñöôïc caùc vaán ñeà cuûa theá giôùi vaø cuoái cuøng cuõng chaúng giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà naøo. Söï baát bình ñaúng laø coäi reã cuûa caùc teä naïn xaõ hoäi.
203. Phaåm giaù cuûa moãi con ngöôøi vaø coâng ích laø nhöõng vaán ñeà phaûi trôû neân caáu truùc cuûa taát caû caùc chính saùch kinh teá, nhöng ñoâi khi chuùng bò coi nhö nhöõng phuï luïc ñöôïc theâm vaøo töø beân ngoaøi ñeå hoaøn thaønh moät baøi dieãn vaên chính trò maø khoâng coù nhöõng quan ñieåm hoaëc nhöõng chöông trình phaùt trieån toaøn dieän thaät söï. Bieát bao nhieâu lôøi ñaõ trôû thaønh khoù chòu ñoái vôùi heä thoáng naøy! Noù khoù chòu khi noùi veà ñaïo ñöùc, noù khoù chòu khi noùi veà tinh thaàn ñoaøn keát toaøn caàu, noù khoù chòu khi noùi veà phaân phoái cuûa caûi, noù khoù chòu khi noùi veà baûo veä lao ñoäng, noù khoù chòu khi noùi veà phaåm giaù cuûa nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái, noù khoù chòu khi noùi veà moät Thieân Chuùa, Ñaáng ñoøi hoûi moät söï daán thaân cho coâng lyù. Nhöõng laàn khaùc caùc lôøi naøy ngaãu nhieân trôû thaønh chuû ñeà cuûa nhöõng lyù luaän thao tuùng theo cô hoäi chuû nghóa nhaèm laøm giaûm giaù trò cuûa chuùng. Söï thôø ô thoaûi maùi tröôùc nhöõng vaán ñeà naøy laøm cho ñôøi soáng vaø lôøi noùi cuûa chuùng ta maát heát yù nghóa. Ôn goïi cuûa moät doanh nhaân laø moät coâng vieäc cao quyù, mieãn laø ngöôøi aáy ñeå cho mình luoân bò chaát vaán bôûi moät yù nghóa roäng lôùn hôn cuûa cuoäc soáng; ñieàu naøy cho pheùp ngöôøi aáy thöïc söï phuïc vuï coâng ích, baèng nhöõng noã löïc cuûa mình ñeå gia taêng taát caû cuûa caûi treân theá giôùi naøy vaø laøm cho chuùng deã ñöôïc tieáp caän hôn.
204. Chuùng ta khoâng coøn coù theå troâng caäy vaøo söùc maïnh muø quaùng vaø baøn tay voâ hình cuûa thò tröôøng. Söï phaùt trieån trong coâng baèng ñoøi hoûi nhieàu hôn laø söï phaùt trieån veà kinh teá, maëc duø giaû thieát, noù ñoøi phaûi coù caùc quyeát ñònh, caùc chöông trình, caùc cô cheá vaø quy trình ñaëc bieät höôùng veå vieäc phaân chia lôïi nhuaän caùch toát hôn, vieäc taïo ra caùc cô hoäi laøm vieäc, ñeå phaùt trieån ngöôøi ngheøo caùch ñaày ñuû vöôït treân naõo traïng an sinh. Toâi khoâng ñeà nghò moät chuû nghóa daân tuùy (populism) voâ traùch nhieäm, nhöng neàn kinh teá khoâng coøn coù theå duøng ñeán nhöõng bieän phaùp trò lieäu maø chính nhöõng bieän phaùp naøy laïi laø nhöõng chaát ñoäc môùi, nhö vieäc coá gaéng taêng lôïi nhuaän baèng caùch giaûm thò tröôøng lao ñoäng vaø do ñoù taïo ra nhöõng ngöôøi bò loaïi tröø môùi.
205. Toâi caàu xinThieân Chuùa ban theâm cho chuùng ta nhieàu chính trò gia coù khaû naêng tham gia vaøo moät cuoäc ñoái thoaïi chaân chính nhaèm chöõa laønh caùch hieäu quaû nhöõng caên nguyeân saâu xa, chöù khoâng chæ veû beà ngoaøi, cuûa caùc teä naïn cuûa theá giôùi cuûa chuùng ta! Chính trò, duø bò nhieàu ngöôøi phæ baùng, laø moät ôn goïi cao quyù, laø moät trong nhöõng hình thöùc ñaùng quyù nhaát cuûa ñöùc aùi, bôûi vì noù tìm kieám coâng ích. [174] Chuùng ta phaûi xaùc tín raèng ñöùc aùi "laø nguyeân taéc khoâng nhöõng chæ cuûa nhöõng tieåu-lieân-heä: nhöõng lieân heä giöõa baïn beø, gia ñình, nhoùm nhoû, nhöng cuõng cuûa nhöõng ñaïi-lieân-heä: nhöõng lieân heä xaõ hoäi, kinh teá vaø chính trò". [175] Toâi caàu xin Chuùa ban cho chuùng ta theâm nhöõng chính trò gia thöïc söï bieát quan taâm ñeán xaõ hoäi, daân chuùng vaø ñôøi soáng cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo! Ñieàu thieát yeáu laø caùc nhaø laõnh ñaïo chính quyeàn vaø caùc cô quan taøi chính ngöôùc maét leân vaø môû roäng caùi nhìn cuûa hoï, ngoõ haàu hoï laøm vieäc moät caùch theá naøo ñeå coù ñöôïc nhöõng coâng vieäc xöùng ñaùng, söï giaùo duïc vaø chaêm soùc söùc khoûe cho taát caû moïi coâng daân. Vaø taïi sao chuùng ta khoâng caàu cuøng Thieân Chuùa ñeå xin Ngaøi linh höùng cho caùc keá hoaïch cuûa hoï? Toâi tin chaéc raèng baèng caùch môû ñaàu vôùi vieäc môû loøng ra vôùi Ñaáng sieâu vieät chuùng ta coù theå hình thaønh moät taâm thöùc chính trò vaø kinh teá môùi coù khaû naêng giuùp chuùng ta khaéc phuïc ñöôïc tình traïng löôõng phaân tuyeät ñoái giöõa neàn kinh teá vaø lôïi ích chung cuûa xaõ hoäi.
206. Neàn kinh teá, nhö chính töø naøy aùm chæ, phaûi laø ngheä thuaät nhaèm ñaït ñöôïc moät söï quaûn lyù thích hôïp cuûa ngoâi nhaø chung, laø toaøn theå theá giôùi. Moãi haønh ñoäng kinh teá coù moät taàm hoaït ñoäng nhaát ñònh, ñöôïc thöïc hieän trong moät phaàn cuûa haønh tinh, nhöng taùc ñoäng ñeán toaøn theå; vì vaäy khoâng moät chính phuû naøo coù theå hoaït ñoäng beân ngoaøi moät traùch nhieäm chung. Thöïc ra, caøng ngaøy caøng trôû neân khoù khaên ñeå tìm ra nhöõng giaûi phaùp ñòa phöông cho nhöõng maâu thuaãn toaøn caàu vó ñaïi, ñoù laø lyù do taïi sao neàn chính trò ñòa phöông coù ñaày nhöõng vaán ñeà ñeå giaûi quyeát. Neáu chuùng ta thöïc söï muoán ñaït ñöôïc moät neàn kinh teá theá giôùi laønh maïnh, thì chuùng ta caàn, trong giai ñoaïn lòch söû naøy, moät caùch töông taùc hieäu quaû hôn, khoâng aûnh höôûng ñeán chuû quyeàn cuûa caùc quoác gia, ñaûm baûo phuùc lôïi kinh teá cuûa taát caû caùc quoác gia chöù khoâng chæ cuûa moät ít quoác gia.
207. Baát cöù coäng ñoàng naøo cuûa Hoäi Thaùnh, tuøy theo möùc ñoä giaû boä ngoài yeân maø khoâng baän taâm moät caùch saùng taïo vaø khoâng hôïp taùc moät caùch hieäu quaû ñeå giuùp cho nhöõng ngöôøi ngheøo coù theå soáng vôùi phaåm giaù cuøng bao goàm taát caû moïi ngöôøi, thì noù seõ coù nguy cô bò suy ñoà, maëc duø noù coù baøn veà nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi hoaëc chæ trích chính quyeàn. Cuoái cuøng noù seõ deã daøng bò chìm vaøo tinh thaàn theá tuïc, ñöôïc nguïy trang döôùi vieäc thöïc haønh toân giaùo, döôùi nhöõng cuoäc hoïp khoâng sinh hoa quaû vaø nhöõng dieãn töø troáng roãng.
208. Neáu coù ai caûm thaáy bò xuùc phaïm vì nhöõng lôøi noùi cuûa toâi, thì toâi xin thöa raèng toâi noùi vôùi hoï baèng taâm tình vaø moät yù ñònh toát nhaát, maø khoâng nhaèm baát kyø lôïi ích caù nhaân hoaëc tö töôûng chính trò naøo. Lôøi noùi cuûa toâi khoâng phaûi laø cuûa moät keû thuø hay moät ñoái thuû. Toâi chæ muoán laøm theá ñeå giuùp nhöõng ngöôøi ñang laøm noâ leä cho moät naõo traïng caù nhaân, thôø ô vaø ích kyû, coù theå thoaùt ra khoûi nhöõng xeàng xích kinh tôûm aáy cuøng ñaït ñöôïc moät caùch soáng vaø suy nghó nhaân baûn hôn, cao thöôïng hôn, hieäu quaû hôn, ñem laïi nhaân phaåm cho cuoäc soáng choùng qua cuûa hoï treân traùi ñaát naøy.
Chaêm soùc cho nhöõng ngöôûi yeáu theá
209. Chuùa Gieâsu, nhaø truyeàn giaùo tuyeät vôøi vaø chính Ngöôøi laøTin Möøng, ñaëc bieät ñoàng hoùa mình vôùi nhöõng ngöôøi beù nhoû (x. Mt 25:40). Ñieàu naøy nhaéc nhôû chuùng ta raèng taát caû chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñeå chaêm soùc nhöõng ngöôøi yeáu theá nhaát treân traàn gian. Nhöng trong moâ hình hieän taïi cuûa "thaønh coâng" vaø "tö nhaân hoùa" döôøng nhö khoâng quan troïng ñeå ñaàu tö giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi bò boû laïi ñaèng sau, nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái hoaëc ít taøi naêng ñeå hoï coù theå coù tìm ñöôïc con ñöôøng soáng.
210. Ñieàu thieát yeáu laø chuùng ta ñeå taâm ñeán vieäc quen thuoäc vôùi nhöõng hình thöùc môùi cuûa ngheøo ñoùi vaø yeáu ñuoái maø trong ñoù chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñeå nhaän ra Ñöùc Kitoâ ñau khoå, maëc duø ñieàu naøy coù veû khoâng mang laïi cho chuùng ta nhöõng lôïi ích höõu hình vaø töùc thôøi: nhöõng ngöôøi voâ gia cö, nghieän ngaäp, tò naïn, thoå daân, nhöõng ngöôøi giaø caû vaø soá nhöõng ngöôøi bò coâ laäp vaø bò boû rôi caøng ngaøy caøng ñoâng, cuøng nhieàu ngöôøi khaùc. Nhöõng ngöôøi di cö ñaët ra cho toâi moät thaùch ñoá ñaëc bieät vì toâi laø muïc töû cuûa moät Hoäi Thaùnh khoâng bieân giôùi, moät Hoäi Thaùnh caûm thaáy mình laø meï cuûa taát caû moïi ngöôøi. Vì vaäy, toâi keâu goïi caùc quoác gia haõy ñaïi löôïng môû roäng cöûa, thay vì lo sôï bò maát caên tính ñòa phöông, vieäc di daân seõ coù khaû naêng taïo ra moät toång hôïp vaên hoùa môùi. Ñeïp thay caùc thaønh phoá vöôït qua ñöôïc söï ngôø vöïc khoâng laønh maïnh, vaø hoäi nhaäp nhöõng ngöôûi khaùc bieät, cuøng bieán vieäc hoäi nhaäp naøy thaønh moät yeáu toá môùi trong vieäc phaùt trieån! Ñeïp thay caùc thaønh phoá, maø thaäm chí trong thieát keá kieán truùc cuûa chuùng, coù ñaày nhöõng khoâng gian keát noái, lieân keát, khuyeán khích vieäc nhìn nhaän nhöõng ngöôûi khaùc!
211. Toâi luoân luoân ñau buoàn vì hoaøn caûnh cuûa nhöõng ngöôøi ñang laø naïn nhaân cuûa nhöõng hình thöùc buoân ngöôøi khaùc nhau. Toâi muoán raèng chuùng ta laéng nghe tieáng keâu cuûa Thieân Chuùa, laø Ñaáng ñang hoûi taát caû chuùng ta: "anh em con ñaâu?" (St 4:9). Anh chò em con ñang laøm noâ leä ôû ñaâu? Nhöõng ngöôøi ñang bò gieát moãi ngaøy trong nhöõng xöôûng maùy bí maät nhoû, trong nhöõng oå maïi daâm, trong nhöõng treû em bò söû duïng ñeå aên xin, trong nhöõng ngöôøi phaûi leùn luùt laøm vieäc vì tình traïng baát hôïp leä ñang ôû ñaâu? Chuùng ta giaû vôø nhö khoâng coù chuyeän gì xaûy ra. Coù raát nhieàu ñoàng loõa. Caâu hoûi ñöôïc ñaët ra laø cho taát caû moïi ngöôøi! Maïng löôùi toäi aùc (mafia) vaø bæ oåi ñang ñöôïc thieát laäp khaép nôi trong caùc thaønh phoá cuûa chuùng ta, vaø nhieàu ngöôøi ñang coù nhöõng baøn tay vaáy maùu vì moät loaïi ñoàng loõa qua vieäc soáng thoaûi maùi vaø im laëng.
212. Nhöõng ngöôøi ngheøo gaáp ñoâi laø caùc phuï nöõ ñang ôû trong nhöõng tình traïng bò loaïi tröø, laïm duïng vaø baïo löïc, bôûi vì hoï thöôøng caûm thaáy ít coù khaû naêng ñeå baûo veä quyeàn lôïi cuûa mình. Tuy nhieân, ngay caû trong soá hoï, chuùng ta lieân tuïc tìm thaáy caùc cöû chæ anh thö ñaùng ngöôõng moä nhaát haøng ngaøy trong vieäc baûo veä vaø chaêm soùc nhöõng gia ñình deã bò toån thöông cuûa hoï.
213. Trong soá nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái, laø nhöõng ngöôøi maø Hoäi Thaùnh muoán chaêm soùc vôùi loøng yeâu thöông ñaëc bieät, coù caùc thai nhi, laø nhöõng ngöôøi khoâng coù khaû naêng töï veä nhaát vaø voâ toäi nhaát trong taát caû moïi ngöôøi, laø nhöõng ngöôøi maø ngaøy nay bò ngöôøi ta phuû nhaän nhaân phaåm ñeå hoï coù theå laøm nhöõng gì hoï muoán, baèng caùch töôùc ñoaït söï soáng cuûa caùc em vaø coå voõ nhöõng ñaïo luaät ngoõ haàu khoâng ai coù theå ngaên chaën ñöôïc chuùng. Thöôøng xuyeân, nhö moät caùch phæ baùng vieäc baûo veä söï soáng cuûa treû em chöa ñöôïc sinh ra cuûa Hoäi Thaùnh, ngöôøi ta coøn coá gaéng trình baøy laäp tröôøng cuûa Hoäi Thaùnh nhö moät ñieàu gì lieân quan ñeán yù thöùc heä, chöa roõ raøng vaø baûo thuû. Tuy nhieân, vieäc baûo veä söï soáng cuûa nhöõng ngöôøi chöa sinh ra naøy lieân heä maät thieát vôùi vieäc baûo veä baát kyø quyeàn naøo khaùc cuûa con ngöôøi. Noù döïa treân xaùc tín raèng moät con ngöôøi luoân luoân thaùnh thieâng vaø baát khaû xaâm phaïm, ôû moïi thôøi ñieåm vaø moïi giai ñoaïn phaùt trieån cuûa noù. Noù laø cuøng ñích cuûa chính noù chöù khoâng phaûi laø moät phöông tieän ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà khaùc. Neáu xaùc tín naøy bieán maát, thì khoâng coøn neàn taûng vöõng chaéc vaø laâu daøi cho vieäc baûo veä caùc quyeàn cuûa con ngöôøi, laø nhöõng ñieàu seõ luoân luoân leä thuoäc vaøo caùc tieän nghi ñoät xuaát cuûa nhöõng theá löïc luaân phieân. Chæ caàn lyù do naøy maø thoâi cuõng ñuû ñeå nhaän ra giaù trò baát khaû xaâm phaïm cuûa moïi söï soáng con ngöôøi, nhöng neáu chuùng ta cuõng nhìn theo ñöùc tin thì "Moïi vi phaïm ñeán phaåm giaù caù nhaân cuûa con ngöôøi ñeàu laø lôøi keâu xin traû thuø tröôùc söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa vaø trôû thaønh moät toäi choáng laïi Ñaáng Taïo Hoùa cuûa con ngöôøi". [176]
214. Chính vì noù laø moät vaán ñeà lieân quan ñeán tính kieân ñònh noäi taïi cuûa söù ñieäp cuûa chuùng ta veà giaù trò cuûa con ngöôøi, ñöøng ai mong raèng Hoäi Thaùnh thay ñoåi laäp tröôøng cuûa mình veà vaán ñeà naøy. Toâi muoán hoaøn toaøn thaønh thaät veà ñieåu aáy. Ñaây khoâng phaûi laø moät chuû ñeà leä thuoäc vaøo nhöõng caûi caùch hay "vieäc hieän ñaïi hoùa". Khoâng phaûi laø "caáp tieán" khi giaûi quyeát vaán ñeà baèng caùch loaïi boû moät söï soáng cuûa con ngöôøi. Nhöng cuõng thaät söï laø chuùng ta ñaõ laøm raát ít ñeå ñoàng haønh caùch thích hôïp vôùi nhöõng phuï nöõ gaëp hoaøn caûnh raát khoù khaên, trong khi ñoù vieäc phaù thai ñöôïc trình baøy cho hoï nhö moät giaûi phaùp nhanh choùng cho noãi lo sôï thaâm saâu cuûa hoï, ñaëc bieät laø khi ñôøi soáng ñang lôùn leân trong hoï laø keát quaû cuûa baïo löïc, hoaëc trong moät boái caûnh ngheøo ñoùi cuøng cöïc. Coù ai khoâng hieåu ñöôïc nhöõng hoaøn caûnh quaù ñau thöông nhö vaäy khoâng?
215. Coøn coù nhöõng höõu theå khaùc cuõng yeáu ñuoái vaø khoâng coù khaû naêng töï veä, thöôøng cuõng bò ñaët döôùi quyeàn sinh saùt cuûa nhöõng ích lôïi kinh teá hoaëc nhöõng söû duïng böøa baõi. Toâi ñeà caäp ñeán toaøn theå thuï taïo. Laø con ngöôøi, chuùng ta khoâng nhöõng chæ ñöôïc höôûng lôïi ích nhöng coøn phaûi chaêm soùc cho nhöõng taïo vaät khaùc. Qua thaân xaùc cuûa chuùng ta, Thieân Chuùa ñaõ keát hôïp chuùng ta raát chaët cheõ vôùi theá giôùi chung quanh chuùng ta, ñeán noãi vieäc sa maïc hoaù ñaát ñai cuõng gioáng nhö moät beänh cho moïi ngöôøi; vaø chuùng ta coù theå thöông tieác vieäc tuyeät chuûng cuûa moät loaøi vaät gioáng nhö mình bò chaët maát tay chaân. Chuùng ta ñöøng ñeå laïi trong ñôøi mình nhöõng daáu veát huûy dieät vaø cheát choùc coù aûnh höôûng ñeán cuoäc soáng cuûa chuùng ta vaø cuûa nhöõng theá heä töông lai. [177] Theo nghóa naøy, toâi möôïn lôøi than thôû raát ñeïp vaø tieân tri maø moät ít naêm tröôùc ñaây Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi Luaät Taân ñaõ baøy toû: "Haøng loaït coân truøng ñaùng kinh ngaïc khaùc nhau ñang soáng trong röøng vaø chuùng baän roän vôùi ñuû thöù nhieäm vuï thích hôïp [...] nhöõng con chim ñang bay trong khoâng khí, boä loâng röïc rôõ cuûa chuùng cuøng caùc baøi haùt vaø giai ñieäu khaùc nhau cuûa chuùng theâm maøu saéc vaø aâm ñieäu cho maøu xanh cuûa röøng [...] Thieân Chuùa coù yù ban ñaát naøy cho chuùng ta, moät taïo vaät ñaëc bieät cuûa Ngaøi, nhöng khoâng phaûi ñeå chuùng ta coù theå tieâu dieät noù vaø bieán noù thaønh moät vuøng ñaát sa maïc [...] Sau moät ñeâm möa, haõy nhìn veà phía caùc con soâng maàu naâu soâcoâla trong moâi tröôøng chung quanh anh chò em, vaø haõy nhôù raèng chuùng ñang mang maùu soáng cuûa ñaát ra bieån [...] Laøm sao maø caù coù theå bôi loäi ñöôïc trong nhöõng coáng raõnh nhö soâng Pasig vaø nhieàu con soâng khaùc ñaõ bò oâ nhieãm? Ai ñaõ bieán theá giôùi tuyeät vôøi döôùi nöôùc cuûa bieån thaønh nghóa trang bò töôùc maát söï soáng vaø maøu saéc?" [178]
216. Nhoû nhöng maïnh meõ trong tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, nhö Thaùnh Phanxicoâ Assisi, taát caû caùc Kitoâ chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñeå chaêm soùc cho söï yeáu ôùt cuûa daân chuùng vaø cuûa theá giôùi maø chuùng ta ñang soáng.
III. Coâng ích vaø an bình xaõ hoäi
217. Chuùng ta ñaõ noùi raát nhieàu veà nieàm vui vaø tình yeâu, nhöng Lôøi Chuùa cuõng ñeà caäp ñeán hoa quaû cuûa bình an (x. Galatians 5:22).
218. An bình xaõ hoäi khoâng theå ñöôïc hieåu nhö bình ñònh hoaëc nhö söï vaéng maët cuûa baïo löïc chæ ñaït ñöôïc baèng söï aùp ñaët cuûa moät phe nhoùm treân nhöõng phe nhoùm khaùc. Noù cuõng seõ chæ laø moät an bình giaû taïo khi bò xöû duïng nhö moät lyù do ñeå bieän minh cho moät caáu truùc xaõ hoäi naøo ñoù hoaëc bòt mieäng nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát hay xoa dòu hoï, ñeå nhöõng ngöôøi ñöôïc höôûng nhöõng lôïi ích lôùn nhaát coù theå duy trì loái soáng cuûa hoï maø khoâng bò xaùo troän, trong khi nhöõng ngöôøi khaùc thì soáng cheát maëc hoï. Nhu caàu xaõ hoäi lieân quan ñeán vieäc phaân chia lôïi nhuaän, hoøa nhaäp vaøo xaõ hoäi cuûa ngöôøi ngheøo vaø nhaân quyeàn, khoâng theå bò boùp ngheït bôûi lyù do xaây döïng moät söï ñoàng thuaän treân giaáy tôø hoaëc moät neàn hoøa bình phuø du cho moät thieåu soá haïnh phuùc. Phaåm giaù cuûa con ngöôøi vaø coâng ích vöôït treân söï an laønh cuûa moät soá ngöôøi khoâng muoán töø boû ñaëc quyeàn cuûa hoï. Khi caùc giaù trò aáy bò aûnh höôûng, thì caàn phaûi coù moät tieáng noùi tieân tri.
219. Hoøa bình "khoâng theå bò giaûm xuoáng thaønh moät söï vaéng maët cuûa chieán tranh, laø keát quaû cuûa moät caân baèng luoân luoân baáp beânh cuûa caùc quyeàn löïc. Noù phaûi ñöôïc xaây döïng töøng ngaøy, trong vieäc theo ñuoåi moät traät töï maø Thieân Chuùa muoán, nguï yù moät coâng lyù hoaøn haûo hôn nôi con ngöôøi". [179] Cuoái cuøng, moät neàn hoøa bình maø khoâng phaùt sinh nhö keát quaû cuûa söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa taát caû moïi ngöôøi, thì seõ khoâng coù töông lai vaø seõ luoân luoân laø haït gioáng cuûa caùc cuoäc xung ñoät môùi vaø caùc hình thöùc khaùc nhau cuûa baïo löïc.
220. Trong moïi quoác gia, daân cö phaùt trieån chieàu kích xaõ hoäi cuûa cuoäc soáng cuûa hoï baèng caùch ñöôïc hình thaønh nhö nhöõng coâng daân coù traùch nhieäm trong loøng cuûa moät daân toäc, chöù khoâng phaûi nhö moät khoái ngöôøi bò caùc theá löïc thoáng trò loâi keùo. Chuùng ta haõy nhôù raèng "laøm coâng daân trung thaønh laø moät ñöùc tính, vaø tham gia vaøo ñôøi soáng chính trò laø moät nghóa vuï ñaïo ñöùc". [180] Tuy nhieân, trôû thaønh moät daân toäc laø moät ñieàu khoù khaên hôn nhieàu, vaø ñoøi hoûi moät tieán trình lieân tuïc, trong ñoù moãi theá heä môùi phaûi ñöôïc ñoùng goùp. Noù laø moät coâng vieäc tieäm tieán vaø khoù khaên, ñoøi hoûi ngöôøi ta phaûi hoøa nhaäp vaø hoïc caùch laøm ñieàu aáy cho ñeán khi phaùt trieån moät neàn vaên hoùa gaëp gôõ trong moät söï hoøa hôïp ña daïng.
221. Ñeå thaêng tieán vieäc xaây döïng moät daân toäc trong hoøa bình, coâng lyù vaø tình huynh ñeä, coù boán nguyeân taéc lieân quan ñeán söï daèng co löôõng cöïc voán coù saün trong moïi thöïc taïi xaõ hoäi. Chuùng ñöôïc trích ra töø nhöõng ñònh ñeà lôùn cuûa Hoïc thuyeát Xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh, taïo thaønh "ñieåm ñaàu tieân vaø cô baûn ñeå tham chieáu trong vieäc giaûi thích vaø ñaùnh giaù caùc hieän töôïng xaõ hoäi". [181] Trong aùnh saùng cuûa chuùng, giôø ñaây toâi muoán ñeà nghò boán nguyeân taéc laø ñieàu coù theå höôùng daãn caùch cuï theå vieäc phaùt trieån söï chung soáng trong xaõ hoäi vaø xaây döïng moät daân toäc, trong ñoù nhöõng söï khaùc bieät ñöôïc hoøa hôïp trong moät keá hoaïch chung. Toâi laøm theá vôùi xaùc tín raèng vieäc aùp duïng chuùng coù theå ñaïi dieän cho moät con ñöôøng chaân chính ñöa ñeán hoøa bình trong moãi quoác gia vaø treân toaøn theá giôùi.
Thôøi gian lôùn hôn khoâng gian
222. Coù moät söï daèng co löôõng cöïc giöõa söï vieân maõn vaø giôùi haïn. Söï vieân maõn laø ñoäng cô cho yù muoán coù taát caû moïi söï, vaø giôùi haïn laø böùc töôøng chaën tröôùc maët chuùng ta. "Thôøi gian", ñöôïc keå theo nghóa roäng cuûa noù, aùm chæ söï vieân maõn nhö moät bieåu hieän cuûa ñöôøng chaân trôøi môû ra ôû phía tröôùc chuùng ta, vaø khoaûnh khaéc laø moät bieåu hieän cho giôùi haïn cuûa ngöôøi soáng trong moät khoâng gian haïn cheá. Caùc coâng daân ñang soáng trong söï giaèng co giöõa tình traïng cuûa khoaûnh khaéc naøy vaø aùnh saùng cuûa thôøi gian, laø chaân trôøi khoâng töôûng lôùn hôn môû ra cho chuùng ta veà töông lai nhö moät cöùu caùnh haáp daãn. Töø ñoù phaùt sinh nguyeân taéc thöù nhaát ñeå tieán leân trong vieäc xaây döïng moät daân toäc: thôøi gian lôùn hôn khoâng gian.
223. Nguyeân taéc naøy cho pheùp chuùng ta laøm vieäc daøi haïn, maø khoâng quaù baän taâm ñeán keát quaû töùc thôøi. Noù giuùp chuùng ta nhaãn naïi chòu ñöïng trong nhöõng hoaøn caûnh khoù khaên vaø baát lôïi hoaëc khi phaûi thay ñoåi keá hoaïch vì ñoäng naêng cuûa thöïc taïi ñoøi hoûi. Noù laø moät lôøi môøi goïi ñeå chaáp nhaän söï giaèng co giöõa söï vieân maõn vaø giôùi haïn, theo öu tieân cuûa thôøi gian. Moät trong nhöõng loãi laàm ñoâi khi ñöôïc tìm thaáy trong hoaït ñoäng chính trò xaõ hoäi laø ñaët öu tieân vaøo khoâng gian cuûa quyeàn löïc thay vì thôøi gian cuûa tieán trình. Öu tieân cho khoâng gian coù nghóa laø ñieân khuøng coá gaéng giaûi quyeát taát caû moïi söï trong luùc hieän taïi, ñeå coá gaéng chieám höõu taát caû khoâng gian cuûa quyeàn löïc vaø töï khaúng ñònh. Noù coù nghóa laø vieäc keát tinh nhöõng tieán trình vaø vieäc daùm ngöng chuùng. Ñaët öu tieân cho thôøi gian coù nghóa laø quan taâm ñeán vieäc khôûi xöôùng caùc tieán trình hôn laø chieám höõu caùc khoâng gian. Thôøi gian xaép ñaët thöù töï cho khoâng gian, soi saùng chuùng vaø bieán chuùng thaønh caùc moái daây lieân keát trong moät chuoãi taêng tröôûng lieân tieáp, khoâng coù theå trôû ngöôïc laïi ñöôïc. Ñoù laø daønh öu tieân cho nhöõng haønh ñoäng taïo ra nhöõng ñoäng naêng môùi trong xaõ hoäi, cuøng lieân quan ñeán nhöõng ngöôøi khaùc vaø caùc nhoùm seõ phaùt trieån chuùng cho ñeán khi ñaït ñöôïc thaønh quaû trong nhöõng bieán coá lòch söû quan troïng. Khoâng caàn lo laéng, nhöng vôùi nhöõng xaùc tín roõ raøng vaø loøng kieân trì.
224. Ñoâi khi toâi töï hoûi coù nhöõng ai trong theá giôùi ngaøy nay thöïc söï quan taâm ñeán vieäc taïo ra nhöõng tieán trình xaây döïng moät daân toäc, chöù khoâng phaûi chæ tìm caùch ñeå ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû töùc thôøi laø ñieàu deã daøng taïo ra nhöõng lôïi theá chính trò nhanh choùng vaø thoaùng qua, nhöng chuùng khoâng xaây döïng söï no aám cho con ngöôøi. Lòch söû coù leõ seõ phaùn xeùt hoï vôùi tieâu chuaån maø Romano Guardini ñaõ ñeà ra, "Moät maãu möïc duy nhaát ñeå ñaùnh giaù ñuùng moät thôøi ñaïi laø ñieàu tra xem noù coù nuoâi döôõng söï phaùt trieån vaø ñaït ñeán moät lyù do toàn taïi chaân chính cho söï vieân maõn cuûa ñôøi soáng con ngöôøi, phuø hôïp vôùi caên tính ñaëc bieät vaø nhöõng khaû naêng cuûa cuøng moät thôøi ñaïi aáy ñeán möùc naøo". [182]
225. Tieâu chuaån naøy cuõng raát thích hôïp cho vieäc truyeàn giaùo, laø ñieàu ñoøi hoûi chuùng ta phaûi tính ñeán trieån voïng, laøm theo nhöõng tieán trình coù theå vaø ñi theo ñöôøng daøi. Chính Chuùa trong cuoäc soáng traàn theá cuûa Ngöôøi, ñaõ nhieàu laàn laøm cho caùc moân ñeä hieåu raèng coù nhöõng ñieàu caùc oâng chöa theå hieåu ñöôïc vaø caùc oâng caàn phaûi chôø Chuùa Thaùnh Thaàn (x. Ga 16:12-13). Duï ngoân coû luøng trong luùa mì (x. Mt 13: 24-30) moâ taû moät khía caïnh quan troïng cuûa vieäc truyeàn giaùo, laø ñieàu heä taïi ôû vieäc cho thaáy raèng ñoái phöông coù theå chieám khoâng gian cuûa Vöông Quoác vaø gaây thieät haïi vôùi coû daïi, nhöng ñöôïc khaéc phuïc baèng söï toát laønh cuûa luùa mì töï bieåu loä theo thôøi gian.
Hieäp nhaát thaéng xung ñoät
226. Chuùng ta khoâng theå lôø ñi hay che daáu xung ñoät. Noù phaûi ñöôïc chaáp nhaän. Nhöng neáu chuùng ta vaãn coøn bò maéc keït trong ñoù thì chuùng ta maát trieån voïng, nhöõng chaân trôøi bò giôùi haïn vaø chính thöïc taïi cuõng bò vôõ ra töøng maûnh. Khi chuùng ta ngöøng laïi ôû trong tình traïng xung ñoät, chuùng ta ñaùnh maát yù nghóa cuûa söï hieäp nhaát saâu xa cuûa thöïc taïi.
227. Khi ñoái dieän vôùi xung ñoät, moät soá ngöôøi chæ ñôn thuaàn nhìn vaøo noù vaø cöù tieáp tuïc nhö khoâng coù chuyeän gì xaûy ra; hoï röûa tay ñeå tieáp tuïc vôùi cuoäc soáng cuûa hoï. Nhöõng ngöôøi khaùc gia nhaäp cuoäc xung ñoät moät caùch naøo ñoù khieán cho hoï vaãn coøn laø tuø nhaân, ñaùnh maát trieån voïng, phoùng chieáu leân caùc toå chöùc söï nhaàm laãn vaø baát bình rieâng cuûa hoï, vaø do ñoù, söï hieäp nhaát seõ trôû thaønh khoâng theå ñöôïc. Nhöng coù moät caùch thöù ba, thích hôïp nhaát ñeå ñoái ñaàu vôùi xung ñoät. Chuùng ta ñoàng yù ñöông ñaàu vôùi xung ñoät, giaûi quyeát noù vaø bieán noù thaønh moät voøng keát noái cuûa moät tieán trình môùi. "Phuùc cho nhöõng ai xaây döïng hoøa bình" (Mt 5:9).
228. Baèng caùch naøy, chuùng ta coù theå phaùt trieån moät söï hieäp thoâng trong nhöõng khaùc bieät, laø ñieàu chæ coù theå ñöôïc coå voõ bôûi nhöõng ngöôøi cao thöôïng coù can ñaûm vöôït qua beà maët cuûa xung ñoät vaø nhìn nhöõng ngöôøi khaùc trong phaåm giaù saâu xa nhaát cuûa hoï. Vì lyù do naøy maø caàn phaûi thöøa nhaän moät nguyeân taéc laø ñieàu khoâng theå thieáu ñöôïc cho vieäc xaây döïng quan heä höõu nghò xaõ hoäi: söï hieäp nhaát lôùn hôn xung ñoät. Tình ñoaøn keát, ñöôïc hieåu theo yù nghóa saâu xa nhaát vaø thaùch thöùc nhaát cuûa noù, nhö theá trôû thaønh moät caùch ñeå xaây döïng lòch söû, moät khu vöïc soáng coøn maø ôû ñoù caùc xung ñoät, giaèng co vaø ñoái laäp coù theå ñaït ñöôïc moät söï hieäp nhaát ña daïng laø ñieàu taïo ra cuoäc soáng môùi. Noù khoâng coù nghóa laø nhaém vaøo chuû nghóa hoãn hôïp, hoaëc söï thu huùt cuûa moät phe vaøo moät phe khaùc, nhöng nhaèm vaøo moät giaûi phaùp cao hôn maø vaãn giöõ ñöôïc nhöõng khaû naêng quyù giaù cuûa nhöõng ña cöïc traùi ngöôïc nhau.
229. Tieâu chuaån naøy cuûa Tin Möøng nhaéc nhôû chuùng ta raèng Ñöùc Kitoâ ñaõ keát hôïp taát caû moïi söï trong Ngöôøi: trôøi vaø ñaát, Thieân Chuùa vaø con ngöôøi, thôøi gian vaø vónh cöûu, xaùc thòt vaø tinh thaàn, con ngöôøi vaø xaõ hoäi. Daáu chæ ñaëc tröng cuûa söï hieäp nhaát vaø hoøa giaûi moïi söï trong Ngöôøi naøy laø söï bình an. Ñöùc Kitoâ "laø söï bình an cuûa chuùng ta" (Ephesians 2:14). Vieäc coâng boá Tin Möøng luoân luoân baét ñaàu vôùi lôøi chaøo bình an, vaø trong moïi luùc söï bình an laøm cho moái lieân heä giöõa caùc moân ñeä ñöôïc neân hoaøn haûo vaø cuûng coá noù. Chuùng ta coù theå coù bình an bôûi vì Chuùa ñaõ chieán thaéng theá gian vaø cuoäc xung ñoät tröôøng kyø cuûa noù ñaõ "ñöôïc deïp yeân baèng maùu cuûa Thaùnh Giaù Ngöôøi" (Colossians 1:20). Nhöng neáu ñi saâu vaøo caùc baûn vaên Thaùnh Kinh, chuùng ta seõ khaùm phaù ra raèng laõnh vöïc ñaàu tieân maø chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñeå chinh phuïc trong cuoäc bình ñònh nhöõng söï khaùc bieät naøy, chính laø noäi taâm cuûa mình, ñôøi soáng rieâng cuûa chuùng ta luoân luoân bò ñe doïa bôûi nhöõng lyù do bieän minh cho söï phaân taùn. [183] Vôùi nhöõng con tim bò tan vôõ thaønh ngaøn maûnh thì seõ khoù maø xaây döïng noåi moät neàn hoøa bình xaõ hoäi chaân chính.
230. Lôøi loan baùo veà hoøa bình khoâng phaûi laø veà moät hoøa bình ñöôïc ñaøm phaùn, nhöng laø xaùc tín raèng söï hieäp nhaát cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn hoøa hôïp taát caû moïi söï ña daïng. Noù vöôït treân moïi xung ñoät baèng moät toång hôïp môùi ñaày höùa heïn. Söï ña daïng laø ñieàu ñeïp ñeõ khi noù chaáp nhaän khoâng ngöøng böôùc vaøo moät tieán trình hoøa giaûi, cho ñeán khi pheâ chuaån moät loaïi hieäp öôùc vaên hoùa, laø ñieàu taïo ra moät "söï ña daïng ñöôïc hoøa giaûi" nhö caùc Giaùm muïc Congo ñaõ daïy: "Söï ña daïng cuûa caùc daân toäc cuûa chuùng ta laø moät söï phong phuù [...] Chæ vôùi tình ñoaøn keát, vôùi söï hoaùn caûi taâm hoàn vaø hoøa giaûi maø chuùng ta coù theå thaêng tieán ñaát nöôùc cuûa chuùng ta". [184]
Thöïc tai quan troïng hôn yù töôûng
231. Ngoaøi ra coøn coù moät söï daèng co löôõng cöïc giöõa yù töôûng vaø thöïc taïi. Thöïc taïi chæ ñôn thuaàn laø yù töôûng ñöôïc trình baøy chi tieát. Chuùng ta phaûi duy trì moät cuoäc ñoái thoaïi lieân tuïc giöõa caû hai ñeå traùnh vieäc yù töôûng roát cuoäc bò taùch ra khoûi thöïc taïi. Thaät nguy hieåm khi chæ soáng trong söï cai trò cuûa lôøi noùi, hình aûnh vaø nguïy bieän maø thoâi. Töø ñoù chuùng ta caàn phaûi ñöa ra moät nguyeân taéc thöù ba: thöïc taïi quan troïng hôn yù töôûng. Ñieàu naøy lieân quan ñeán vieäc traùnh caùc hình thöùc che ñaäy thöïc taïi: thuyeát trong saïch nhö thieân thaàn, söï ñoäc taøi cuûa thuyeát töông ñoái, thuyeát duy danh troáng roãng, caùc döï aùn neä hình thöùc hôn laø thöïc teá, chuû nghóa cô baøn, choáng lòch söû, heä thoáng ñaïo ñöùc khoâng coù söï toát laønh, neä lyù trí maø khoâng coù söï khoân ngoan.
232. YÙ töôûng - nhöõng caân nhaéc caån thaän veà khaùi nieäm - laø moät chöùc naêng cuûa söï thu löôïm, hieåu bieát vaø höôùng daãn thöïc taïi. YÙ töôûng taùch rôøi khoûi thöïc taïi laø nguoàn goác cuûa nhöõng hình thöùc voâ ích cuûa chuû nghóa lyù töôûng vaø chuû nghóa duy danh, chæ coù khaû naêng toái ña laø phaân loaïi hoaëc ñònh nghóa, nhöng khoâng daán thaân vaøo. Ñieàu maø chuùng ta daán thaân vaøo laø moät thöïc taïi ñöôïc soi saùng baèng lyù trí. Chuùng ta caàn phaûi ñi töø duy danh theo hình thöùc sang hoøa hôïp khaùch quan. Neáu khoâng, ngöôøi ta seõ thao tuùng söï thaät, nhö thay theá theå duïc baèng myõ phaåm. [185] Coù nhöõng chính trò gia - vaø thaäm chí caû caùc nhaø laõnh ñaïo toân giaùo - töï hoûi raèng taïi sao moïi ngöôøi khoâng hieåu hoï vaø khoâng chòu theo hoï, maëc duø nhöõng ñeà nghò cuûa hoï raát hôïp lyù vaø roõ raøng. Coù leõ bôûi vì hoï ñaõ ñaët chuùng trong lónh vöïc tö töôûng thuaàn tuùy vaø ñaõ giaûm chính trò hay ñöùc tin xuoáng thaønh thuaät huøng bieän. Nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ queân söï ñôn giaûn vaø ñaõ nhaäp caûng töø beân ngoaøi moät söï thuaàn lyù xa laï vôùi daân chuùng.
233. Thöïc taïi cao hôn nhöõng yù töôûng. Tieâu chuaån naøy lieân heä ñeán vieäc nhaäp theå cuûa Ngoâi Lôøi vaø vieäc ñöa Lôøi Chuùa ra thöïc haønh: "Döïa vaøo ñieàu naøy maø anh em nhaän ra thaàn khí cuûa Thieân Chuùa, moïi thaàn khí tuyeân xöng Ðöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ ñaõ ñeán trong xaùc phaøm, thì thuoäc veà Thieân Chuùa" (1 Galatians 4:2). Tieâu chuaån veà thöïc taïi cuûa moät Ngoâi Lôøi ñaõ nhaäp theå vaø luoân tìm caùch nhaäp theå, laø ñieàu thieát yeáu cho vieäc loan baùo Tin Möøng. Moät maët, noù giuùp chuùng ta nhaän ra lòch söû cuûa Hoäi Thaùnh laø lòch söû cöùu ñoä, ñeå chuùng ta nhôù ñeán caùc thaùnh, laø nhöõng ngöôøi ñaõ hoäi nhaäp Tin Möøng vaøo ñôøi soáng cuûa daân chuùng, ñeå thu thaäp truyeàn thoáng phong phuù cuûa hai ngaøn naêm cuûa Hoäi Thaùnh, maø khoâng laøm boä nhö ñöa ra moät tö töôûng taùch rôøi khoûi kho taøng naøy, nhö theå chuùng ta muoán phaùt minh ra Tin Möøng. Maët khaùc, tieâu chuaån naøy khuyeán khích chuùng ta ñöa Lôøi Chuùa ra thöïc haønh, ñeå thöïc thi nhöõng vieäc coâng lyù vaø baùc aùi maø trong ñoù Lôøi Chuùa sinh hoa quaû. Khoâng ñem ra thöïc haønh, thì khoâng daãn Lôøi Chuùa ñeán thöïc taïi, coù nghóa laø xaây döïng treân caùt, vaãn coøn trong yù töôûng thuaàn tuùy vaø chung cuoäc trôû thaønh moät böùc hoïa vaø tri thöùc khoâng mang laïi keát quaû, maø coøn laøm cho ñoäng naêng cuûa noù trôû thaønh voâ boå.
Toaøn theå lôùn hôn moät phaàn
234. Giöõa vieäc toaøn caàu hoùa vaø ñòa phöông hoùa cuõng taïo ra moät söï giaèng co. Chuùng ta phaûi chuù yù ñeán kích thöôùc toaøn caàu ñeå traùnh rôi vaøo tình traïng nhoû moïn haøng ngaøy. Ñoàng thôøi, cuõng ñöøng ñeå maát nhöõng gì laø ñòa phöông, laø ñieàu laøm cho chuùng ta böôùc ñi baèng ñoâi chaân cuûa mình treân maët ñaát. Hai ñieàu aáy hôïp laïi vôùi nhau traùnh cho chuùng ta rôi vaøo moät trong hai thaùi cöïc: thaùi cöïc thöù nhaát, nhöõng coâng daân soáng trong moät theá giôùi tröøu töôïng vaø toaøn caàu hoùa, nhö nhöõng haønh khaùch trong nhöõng toa taøu ôû cuoái, nhìn ngaém phaùo boâng cuûa theá giôùi, laø cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, mieäng haù hoác vaø voã tay theo ñôït. Maët khaùc, hoï bieán thaønh moät baûo taøng vieän daân gian cuûa caùc aån só ñòa phöông, bò keát aùn phaûi laëp ñi laëp laïi nhöõng ñieàu töông töï, khoâng coù khaû naêng ñeå cho mình bò thaùch ñoá bôûi nhöõng gì khaùc hoaëc thöôûng thöùc veû ñeïp maø Thieân Chuùa traûi roäng töø bieân giôùi cuûa cuûa hoï.
235. Toaøn theå lôùn hôn moät phaàn, vaø thaäm chí coøn lôùn hôn caû toång soá ñôn giaûn cuûa chuùng. Vì vaäy, chuùng ta khoâng neân quaù lo laéng veà nhöõng vaán ñeà bò haïn cheá vaø ñaëc thuø. Chuùng ta neân luoân luoân môû roäng nhaõn quan cuûa mình ñeå nhaän ra ñieàu toát hôn, laø ñieàu seõ coù lôïi cho taát caû chuùng ta. Nhöng phaûi laøm theá naøo maø khoâng traùnh neù hoaëc maát goác. Chuùng ta phaûi ñaâm reã saâu vaøo maûnh ñaát maøu môõ vaø lòch söû cuûa sinh quaùn cuûa mình, laø moät hoàng aân cuûa Thieân Chuùa. Chuùng ta ñang laøm vieäc trong laõnh vöïc nhoû, vôùi nhöõng ngöôøi laân caän, nhöng vôùi moät vieån caûnh roäng lôùn hôn. Töông töï nhö theá, moät ngöôøi duy trì nhöõng ñaëc thuø caù nhaân cuûa mình vaø khoâng che giaáu caên tính cuûa mình, khi thaân tình hoäi nhaäp vaøo moät coäng ñoàng, ngöôøi aáy khoâng huûy boû mình nhöng nhaän ñöôïc nhöõng kích thích toá môùi cho söï phaùt trieån cuûa rieâng mình. Laõnh vöïc toaøn caàu khoâng nhaát thieát laø huûy boû, vaø söï ñaëc thuø cuõng khoâng bò coi laø voâ boå.
236. Moâ hình naøy khoâng phaûi laø hình caàu, laø hình khoâng lôùn hôn caùc phaàn cuûa noù, trong ñoù moãi ñieåm laø khoaûng caùch baèng nhau töø trung taâm maø khoâng coù söï khaùc bieät giöõa chuùng. Moâ hình naøy laø moät khoái ña dieän, phaûn aùnh söï hoäi tuï cuûa taát caû caùc phaàn rieâng bieät, trong ñoù moãi phaàn vaãn giöõ ñöôïc tính ñoäc ñaùo rieâng cuûa mình. Caû hoaït ñoäng muïc vuï laãn hoaït ñoäng chính trò tìm caùch thu thaäp trong khoái ña dieän naøy ñieàu toát nhaát cuûa moãi hoaït ñoäng. ÔÛ ñoù coù choã cho ngöôøi ngheøo, vôùi vaên hoùa cuûa hoï, caùc döï aùn cuûa hoï vaø tieàm naêng rieâng cuûa hoï. Ngay caû nhöõng ngöôøi coù theå bò chæ trích vì nhöõng sai laàm cuûa hoï, cuõng coù moät ñieàu gì ñeå ñoùng goùp maø khoâng ñöôïc ñeå maát. Noù laø söï keát hôïp cuûa daân chuùng, laø nhöõng ngöôøi, theo thöù töï phoå quaùt, giöõ laïi nhöõng neùt rieâng bieät cuûa hoï; noù laø toång soá nhöõng ngöôøi trong moät xaõ hoäi tìm kieám moät lôïi ích chung, laø ñieàu thöïc söï keát hôïp taát caû moïi ngöôøi.
237. Ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu chuùng ta, nguyeân taéc naøy cuõng noùi veà toång theå hoaëc söï toaøn veïn cuûa Tin Möøng maø Hoäi Thaùnh truyeàn laïi cho chuùng ta vaø sai chuùng ta ñi rao giaûng. Söï phong phuù troïn veïn cuûa noù keát hôïp caùc hoïc giaû vaø coâng nhaân, doanh nhaân vaø ngheä só, taát caû moïi ngöôøi. Söï "thaàn bí daân gian" ñoùn nhaän theo caùch cuûa noù toaøn theå Tin Möøng vaø nhaäp theå noù döôùi daïng caàu nguyeän, tình huynh ñeä, coâng lyù, phaán ñaáu vaø cöû haønh. Tin Möøng laø nieàm vui cuûa moät ngöôøi cha khoâng muoán maát baát cöù ñöùa con naøo cuûa mình. Vì vaäy, cuõng laø nieàm vui cuûa Vò Muïc Töû Nhaân Laønh Ñaáng tìm kieám con chieân laïc vaø ñem noù trôû veà ñaøn chieân cuûa mình. Tin Möøng laø naém men laøm daäy men toaøn theå khoâi boät, vaø thaønh phoá toûa saùng treân leân nuùi, chieáu soi moïi daân toäc. Tin Möøng coù moät tieâu chuaån toång theå noäi taïi: noù khoâng bao giôø ngöøng laø Tin Möøng cho ñeán khi ñöôïc coâng boá cho taát caû moïi ngöôøi, cho ñeán khi sinh hoa keát quaû vaø chöõa laønh taát caû moïi chieàu kích cuûa con ngöôøi, vaø cho ñeán khi keát hôïp taát caû moïi ngöôøi trong baøn tieäc Nöôùc Trôøi. Toaøn theå lôùn hôn moät phaàn.
IV. Ñoái thoaïi xaõ hoäi nhö moät ñoùng goùp cho hoøa bình
238. Loan baùo Tin Möøng cuõng lieân quan ñeán con ñöôøng ñoái thoaïi. Ñoái vôùi Hoäi Thaùnh, ôû thôøi ñieåm naøy coù ba lónh vöïc ñaëc bieät trong ñoù ñoái thoaïi phaûi coù maët, ñeå chu toaøn vieäc phuïc vuï coù lôïi cho vieäc phaùt trieån ñaày ñuû cuûa con ngöôøi vaø theo ñuoåi coâng ích: ñoái thoaïi vôùi caùc quoác gia, ñoái thoaïi vôùi xaõ hoäi - bao goàm ñoái thoaïi vôùi caùc neàn vaên hoùa vaø khoa hoïc - vaø ñoái thoaïi vôùi caùc tín höõu khaùc khoâng phaûi laø phaàn töû cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo. Trong moïi tröôøng hôïp, "Hoäi Thaùnh noùi töø aùnh saùng aáy laø aùnh saùng maø ñöùc tin ban cho", [186] ñem theo hôn hai ngaøn naêm kinh nghieäm cuûa mình vaø luoân luoân giöõ laïi trong kyù öùc cuoäc soáng vaø ñau khoå cuûa con ngöôøi. Ñieàu naøy vöôït xa lyù trí con ngöôøi, nhöng cuõng coù moät yù nghóa coù theå phong phuù hoùa nhöõng ngöôøi khoâng tin vaø môøi goïi lyù trí môû roäng quan ñieåm cuûa hoï.
239. Hoäi Thaùnh coâng boá "Tin Möøng cuûa hoøa bình" (Ephesians 6:15) vaø môû cöûa ñeå hôïp taùc vôùi taát caû caùc chính quyeàn quoác gia vaø quoác teá ngoõ haàu chaêm soùc cho nhöõng taøi saûn phoå quaùt quaù vó ñaïi naøy. Trong khi rao gæang Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng laø hieän thaân cuûa hoøa bình (x. Ep 2,14), vieäc Taân Phuùc AÂm hoùa khuyeán khích moïi ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi trôû thaønh coâng cuï cho vieäc xaây döïng hoøa bình vaø laøm nhaân chöùng ñaùng tin caäy cuûa moät ñôøi soáng hoøa giaûi. [187] Trong moät neàn vaên hoùa ñoái thoaïi ñaëc quyeàn nhö moät hình thöùc gaëp gôõ, ñaây laø thôøi ñieåm ñeå bieát caùch laøm sao thieát keá moät cuoäc tìm kieám söï ñoàng thuaän vaø thoûa thuaän, nhöng khoâng taùch bieät noù khoûi moái quan taâm cho moät xaõ hoäi coâng baèng, coù khaû naêng nhôù vaø khoâng loaïi tröø. Taùc giaû chính, chuû theå lòch söû cuûa quaù trình naøy, laø daân chuùng vaø neàn vaên hoùa cuûa hoï, khoâng phaûi laø moät taàng lôùp, moät thieåu soá, moät nhoùm, moät soá ngöôøi öu tuù. Chuùng ta khoâng caàn moät döï aùn ñöôïc soaïn thaûo bôûi moät ít ngöôøi cho moät ít ngöôøi, hoaëc moät thieåu soá ñöôïc khai minh hay nhöõng ngöôûi töï nhaän laø noùi thay cho moät taäp theå. Ñaây laø moät thoûa thuaän chung soáng, moät hieäp öôùc xaõ hoäi vaø vaên hoùa.
240. Quoác gia coù traùch nhieäm chaêm soùc vaø phaùt huy lôïi ích chung cuûa xaõ hoäi. [188] Döïa treân caùc nguyeân taéc boå trôï vaø ñoaøn keát, vaø vôùi moät noã löïc ñaùng keå cuûa vieäc ñoái thoaïi chính trò vaø xaây döïng söï ñoàng thuaän, laø nhöõng ñieàu ñoùng moät vai troø quan troïng khoâng theå uûy nhieäm ñöôïc trong vieäc theo ñuoåi söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa taát caû moïi ngöôøi. Vai troø naøy, trong hoaøn caûnh hieän nay, ñoøi hoûi moät söï khieâm nhöôøng xaõ hoäi saâu saéc.
241. Trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi quoác gia vaø xaõ hoäi, Hoäi Thaùnh khoâng coù giaûi phaùp cho taát caû moïi vaán ñeà ñaëc bieät. Tuy nhieân, cuøng vôùi caùc quyeàn löïc xaõ hoäi khaùc, Hoäi Thaùnh theo ñuoåi nhöõng ñeà nghò coù theå ñaùp öùng toát hôn vôùi phaåm giaù cuûa con ngöôøi vaø coâng ích. Baèng caùch naøy, Hoäi Thaùnh luoân ñeà nghò moät caùch roõ raøng nhöõng giaù trò cô baûn cuûa cuoäc soáng con ngöôøi, ñeå truyeàn ñaït nhöõng xaùc tín maø sau ñoù coù theå ñöôïc chuyeån thaønh haønh ñoäng chính trò.
Cuoäc ñoái thoaïi giöõa ñöùc tin, lyù trí vaø khoa hoïc
242. Cuoäc ñoái thoaïi giöõa khoa hoïc vaø ñöùc tin cuõng laø moät phaàn cuûa haønh ñoäng rao giaûng Tin Möøng ñeå phuïc vuï hoøa bình. [189] Chuû nghóa duy khoa hoïc vaø chuû nghóa thöïc chöùng khoâng chòu "thöøa nhaän söï chính ñaùng cuûa nhöõng hình thöùc kieán thöùc khaùc khoâng thuoäc veà nhöõng ngaønh khoa hoïc tích cöïc". [190] Hoäi Thaùnh ñeà nghò moät con ñöôøng khaùc, laø con ñöôøng ñoøi hoûi moät söï toång hôïp giöõa vieäc söû duïng coù traùch nhieäm nhöõng phöông phaùp rieâng cuûa caùc khoa hoïc thöïc nghieäm, vaø caùc moân hoïc khaùc nhö trieát hoïc, thaàn hoïc, vaø chính ñöùc tin, laø ñieàu naâng con ngöôøi leân tôùi maàu nhieäm sieâu vöôït thieân nhieân vaø trí thoâng minh cuûa loaøi ngöôøi. Ñöùc tin khoâng sôï lyù trí; traùi laïi, ñöùc tin tìm kieám vaø tin vaøo lyù tri bôûi vì "caû aùnh saùng cuûa lyù trí laãn aùnh saùng cuûa ñöùc tin ñeàu ñeán töø Thieân Chuùa", [191] vaø khoâng theå maâu thuaãn nhau. Phuùc AÂm hoùa laø chuù yù ñeán nhöõng tieán boä khoa hoïc ñeå soi saùng chuùng baèng aùnh saùng ñöùc tin vaø luaät töï nhieân, ñeå luoân luoân toân troïng tính trung taâm vaø giaù trò toái cao cuûa con ngöôøi ôû taát caû caùc giai ñoaïn cuûa ñôøi soáng cuûa noù. Toaøn theå xaõ hoäi coù theå ñöôïc phong phuù hoùa nhôø cuoäc ñoái thoaïi naøy, laø ñieàu môû ra nhöõng chaân trôøi môùi ñeå suy nghó vaø môû roäng caùc khaû naêng cuûa lyù trí. Ñaây cuõng laø moät cuoäc haønh trình cuûa hoøa hôïp vaø hoøa bình.
243. Hoäi Thaùnh khoâng tìm caùch ngaên caûn söï tieán boä ñaùng ngöôõng moä cuûa khoa hoïc. Traùi laïi, Hoäi Thaùnh vui möøng vaø thaäm chí raát thích thuù khi nhaän ra tieàm naêng vó ñaïi maø Thieân Chuùa ñaõ ban cho taâm trí con ngöôøi. Khi söï tieán boä cuûa khoa hoïc, qua vieäc tuaân theo söï chaët cheõ cuûa hoïc thuaät trong lónh vöïc nghieân cöùu veà ñeà taøi chuyeân moân cuûa chuùng, ñi ñeán moät keát luaän roõ raøng maø lyù trí khoâng theå phuû nhaän, thì ñöùc tin cuõng khoâng maâu thuaãn vôùi noù. Caùc tín höõu cuõng khoâng theå cho raèng moät quan ñieåm khoa hoïc maø hoï öa thích, nhöng chöa ñöôïc chöùng minh ñaày ñuû, coù theå coù taàm möùc quan troïng cuûa moät tín ñieàu ñöùc tin. Tuy nhieân, trong moät vaøi tröôøng hôïp, coù moät soá khoa hoïc gia ñi ra ngoaøi chuû ñeà chính cuûa moân hoïc cuûa hoï vaø maát caân baèng vôùi nhöõng tuyeân boá hoaëc keát luaän vöôït quaù phaïm vi khoa hoïc thuaàn tuùy cuûa hoï. Trong tröôøng hôïp naøy, ñieàu ñöôïc hoï ñeà nghò khoâng coøn phaûi laø do lyù trí, nhöng do moät yù thöùc heä nhaát ñònh, laø ñieàu chaën ñöôøng moät cuoäc ñoái thoaïi chaân chính, saùng suûa vaø coù hieäu quaû.
Ñoái thoaïi ñaïi keát
244. Quyeát taâm ñaïi keát ñaùp laïi lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu raèng "Xin cho taát caû ñöôïc neân moät" (Ga 17:21). Söï ñaùng tin caäy cuûa söù ñieäp Kitoâ giaùo seõ lôùn hôn nhieàu neáu caùc Kitoâ höõu khaéc phuïc ñöôïc nhöõng chia reõ cuûa hoï vaø Hoäi Thaùnh nhaän ra "söï ñaày ñuû tính caùch coâng giaùo rieâng bieät cuûa mình nôi nhöõng con caùi tuy ñaõ thuoäc veà Hoäi Thaùnh nhôø pheùp Röûa Toäi, nhöng coøn xa caùch vaø chöa hoaøn toaøn thoâng hieäp vôùi Hoäi Thaùnh". [192] Chuùng ta phaûi luoân luoân nhôù raèng mình laø nhöõng khaùch haønh höông, vaø chuùng ta cuøng haønh höông vôùi nhau. Ñeå thöïc hieän ñieàu naøy, chuùng ta phaûi tin töôûng vaøo nhöõng baïn ñoàng haønh maø khoâng ngôø vöïc, nghi kî vaø tröôùc heát nhìn vaøo ñieàu chuùng ta tìm kieám: bình an trong khuoân maët cuûa moät Thieân Chuùa Duy Nhaát. Tin töôûng vaøo ngöôøi khaùc laø moät thuû coâng, vaø hoøa bình cuõng laø moät thuû coâng. Chuùa Gieâsu baûo chuùng ta: "Phuùc cho nhöõng ai xaây döïng hoøa bình" (Matthew 5:9). Trong quyeát taâm naøy, ngay caû giöõa chuùng ta, lôøi tieân tri xöa kia ñöôïc öùng nghieäm: "Hoï seõ ñuùc göôm ñao thaønh cuoác thaønh caøy" (Isaiah 2:4).
245. Trong aùnh saùng naøy, ñaïi keát laø moät ñoùng goùp cho söï hieäp nhaát cuûa gia ñình nhaân loaïi. Söï hieän dieän cuûa Thöôïng Phuï Constantinople, Ñöùc Bartholomew I vaø Toång Giaùm Muïc Canterbury, Ñöùc Rowan Douglas Williams, taïi Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc [193] ñaõ laø moät moùn quaø thaät töø Thieân Chuùa vaø nhaân chöùng Kitoâ giaùo quyù giaù.
246. Vôùi söï nghieâm troïng cuûa vieäc phaûn chöùng vì söï chia reõ giöõa caùc Kitoâ höõu, ñaëc bieät laø ôû AÙ Chaâu vaø Phi Chaâu, vieäc tìm kieám con ñöôøng hieäp nhaát trôû neân caáp baùch. Caùc nhaø truyeàn giaùo ôû nhöõng luïc ñòa aáy lieân tuïc ñeà caäp ñeán nhöõng lôøi chæ trích, than phieàn vaø cheá nhaïo maø hoï nhaän ñöôïc vì göông xaáu cuûa vieäc chia reõ Kitoâ giaùo. Neáu chuùng ta taäp trung vaøo nhöõng xaùc tín coù theå hôïp nhaát chuùng ta vaø nhôù laïi nguyeân taéc veà phaåm traät chaân lyù, chuùng ta seõ coù theå nhanh choùng ñi ñeán nhöõng hình thöùc chung ñeå rao giaûng, phuïc vuï vaø laøm chöùng. Ñaùm ñoâng bao la nhöõng ngöôøi chöa chaáp nhaän söù ñieäp cuûa Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ khoâng cho pheùp chuùng ta thôø ô. Do ñoù, quyeát taâm daán thaân cho söï hôïp nhaát, laø ñieàu giuùp hoï deã daøng chaáp nhaän Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ, khoâng coøn ñôn thuaàn laø moät vieäc ngoaïi giao hoaëc moät vieäc hoaøn thaønh caäy vaøo vuõ löïc, nhöng traùi laïi phaûi ñöôïc bieán ñoåi thaønh moät phöông theá khoâng theå thieáu ñöôïc cuûa vieäc truyeàn giaùo. Caùc daáu hieäu cuûa söï chia reõ giöõa caùc Kitoâ höõu trong nhöõng quoác gia ñaõ bò tan naùt vì baïo löïc, taïo theâm nhöõng nguyeân nhaân cho cuoäc xung ñoät gaây neân bôûi nhöõng ngöôøi ñaùng leõ phaûi trôû thaønh nhöõng naém men tích cöïc cuûa hoøa bình. Coù quaù nhieàu ñieàu raát quyù giaù coù theå keát hôïp chuùng ta! Vaø neáu chuùng ta thöïc söï tin töôûng vaøo haønh ñoäng töï do vaø quaûng ñaïi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, chuùng ta coù theå hoïc khoâng bieát bao nhieâu ñieàu töø nhau! Ñieàu naøy khoâng chæ laø nhaän ñöôïc nhöõng döõ kieän veà nhöõng ngöôøi khaùc ñeå bieát hoï roõ hôn, nhöng coøn gaët haùi nhöõng gì Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ gieo trong hoï, maø cuõng laø nhöõng moùn quaø cho chuùng ta. Chæ caàn ñan cöû moät thí duï, trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi anh em Chính Thoáng cuûa chuùng ta, ngöôøi Coâng giaùo chuùng ta coù cô hoäi ñeå tìm hieåu theâm veà yù nghóa cuûa Giaùm Muïc Ñoaøn vaø kinh nghieäm veà Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc cuûa hoï. Qua vieäc trao ñoåi quaø taëng, Chuùa Thaùnh Thaàn coù theå daãn chuùng ta tieán gaàn hôn ñeán chaân lyù vaø söï toát laønh.
Quan heä vôùi Do Thaùi giaùo
247. Chuùng ta coù moät caùi nhìn raát ñaëc bieät ñoái vôùi ngöôøi Do Thaùi, maø Giao Öôùc cuûa hoï vôùi Thieân Chuùa ñaõ khoâng bao giôø bò thu hoài, bôûi vì "nhöõng hoàng aân vaø ôn goïi cuûa Thieân Chuùa thì khoâng theå thu hoài ñöôïc" (Rm 11:29). Hoäi Thaùnh, chia seû vôùi Do Thaùi giaùo moät phaàn quan troïng cuûa Thaùnh Kinh, coi daân cuûa Giao Öôùc vaø ñöùc tin cuûa hoï nhö moät coäi reã thieâng lieâng cuûa caên tính Kitoâ giaùo cuûa mình (x. Rm 11:16-18). Laø Kitoâ höõu, chuùng ta khoâng theå coi Do Thaùi giaùo nhö moät toân giaùo xa laï, ñoàng thôøi khoâng bao giôø ñöôïc bao goàm ngöôøi Do Thaùi trong soá nhöõng ngöôøi ñöôïc môøi goïi töø boû caùc ngaãu töôïng ñeå trôû veà vôùi Thieân Chuùa thaät (x. 1 Th 1:9). Cuøng vôùi hoï, chuùng ta tin vaøo moät Thieân Chuùa, Ñaáng hoaït ñoäng trong lòch söû, vaø cuøng hoï chuùng ta ñoùn chaøo maëc khaûi chung cuûa Ngaøi.
248. Ñoái thoaïi vaø tình baèng höõu vôùi con caùi Israel laø moät phaàn ñôøi soáng cuûa caùc moân ñeä Chuùa Gieâsu. Loøng yeâu meán ñang phaùt trieån laøm cho chuùng ta ñaéng cay vaø chaân thaønh hoái tieác vì nhöõng cuoäc baùch haïi khuûng khieáp maø hoï ñaõ vaø ñang phaûi chòu, ñaëc bieät laø nhöõng cuoäc baùch haïi lieân quan ñeán hoaëc coù caùc Kitoâ höõu tham gia.
249. Thieân Chuùa tieáp tuïc laøm vieäc trong daân cuûa Giao Öôùc Cuõ vaø laøm phaùt sinh nhöõng kho taøng khoân ngoan chaûy töø cuoäc gaëp gôõ cuûa hoï vôùi Lôøi Chuùa. Vì lyù do naøy maø Hoäi Thaùnh ñöôïc phong phuù hoùa khi ñoùn nhaän caùc giaù trò cuûa Do Thaùi giaùo. Maëc duø coù moät soá nieàm tin Kitoâ giaùo bò Do Thaùi giaùo coi laø khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc, nhöng Hoäi Thaùnh khoâng theå töø boû vieäc rao giaûng Chuùa Gieâsu laø Chuùa vaø laø Ñaáng Ñöôïc Xöùc Daàu (Meâsia), cuõng coù moät söï boå tuùc phong phuù cho pheùp chuùng ta cuøng ñoïc caùc baûn vaên Thaùnh Kinh Do Thaùi vaø giuùp ñôõ laãn nhau ñeå thaáy roõ söï phong phuù cuûa Lôøi Chuùa, cuõng nhö ñeå chia seû nhieàu xaùc tín veà luaân lyù vaø nhöõng quan taâm chung veà coâng lyù vaø söï phaùt trieån cuûa daân toäc.
Ñoái thoaïi giöõa caùc toân giaùo
250. Moät thaùi ñoä côûi môû trong chaân lyù vaø tình yeâu phaûi bieåu thò ñaëc tính cuûa cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc tín höõu cuûa caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo, baát chaáp nhöõng trôû ngaïi khaùc nhau vaø nhöõng khoù khaên, ñaëc bieät laø vôùi nhöõng ngöôøi theo chuû nghóa cô baûn quaù khích ôû caû hai beân. Cuoäc ñoái thoaïi lieân toân naøy laø moät ñieàu kieän caàn thieát cho hoøa bình theá giôùi, vaø do ñoù laø moät nhieäm vuï ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu, cuõng nhö ñoái vôùi caùc coäng ñoàng toân giaùo khaùc. Cuoäc ñoái thoaïi naøy, treân heát, laø moät cuoäc troø chuyeän veà ñôøi soáng con ngöôøi hoaëc ñôn giaûn nhö, theo ñeà nghò cuûa caùc Giaùm Muïc AÁn Ñoä, laø "moät thaùi ñoä côûi môû ñoái vôùi hoï, chia seû nhöõng vui buoàn cuûa hoï". [194] Vì vaäy, chuùng ta hoïc chaáp nhaän nhöõng ngöôøi khaùc theo nhöõng caùch laøm ngöôøi, suy nghó vaø dieãn taû khaùc nhau cuûa hoï. Vôùi phöông phaùp naøy, chuùng ta coù theå cuøng nhau gaùnh vaùc traùch nhieäm phuïc vuï coâng lyù vaø hoøa bình, laø ñieàu caàn phaûi trôû neân moät tieâu chuaån chính cuûa baát cöù trao ñoåi naøo. Moät cuoäc ñoái thoaïi maø trong ñoù ngöôøi ta tìm kieám hoøa bình vaø coâng baèng xaõ hoäi nôi chính noù, vöôït qua taát caû nhöõng gì chæ laø nhöõng bình dieän hoaøn toaøn thöïc duïng, moät cam keát veà luaân lyù laø ñieàu taïo ra nhöõng ñieàu kieän xaõ hoäi môùi. Nhöõng coá gaéng chung quanh moät chuû ñeà cuï theå coù theå ñöôïc bieán ñoåi thaønh moät tieán trình maø trong ñoù, baèng caùch laéng nghe ngöôøi khaùc, caû hai beân ñöôïc thanh loïc vaø phong phuù hoùa. Vì vaäy, ngay caû nhöõng coá gaéng naøy coù theå coù yù nghóa cuûa tình yeâu daønh cho chaân lyù.
251. Trong cuoäc ñoái thoaïi naøy, luoân luoân nieàm nôû vaø thaân thieän, chuùng ta khoâng bao giôø ñöôïc queân moái daây lieân heä chuû yeáu giöõa vieäc ñoái thoaïi vaø rao giaûng, laø ñieàu giuùp cho Hoäi Thaùnh duy trì vaø taêng cöôøng quan heä vôùi nhöõng ngöôøi ngoaøi Kitoâ giaùo. [195] Moät chuû nghóa hoøa giaûi hoãn hôïp (syncreùtisme) chung cuoäc seõ thaønh moät cheá ñoä chuyeân cheá cuûa nhöõng keû giaû boä hoøa giaûi baát chaáp caùc giaù trò vöôït treân hoï vaø hoï khoâng phaûi laø chuû cuûa chuùng. Vieäc côûi môû thaät lieân quan ñeán vieäc giöõ vöõng nhöõng xaùc tín saâu xa nhaát cuûa mình, vôùi moät caên tính roõ raøng vaø vui töôi, nhöng môû ra "ñeå hieåu nhöõng ngöôøi khaùc" vaø "bieát roõ raèng cuoäc ñoái thoaïi coù theå phong phuù hoùa moãi ngöôøi". [196] Chuùng ta khoâng caàn moät lôøi môû ñaàu ngoaïi giao, töùc laø ñoàng yù vôùi taát caû moïi söï ñeå traùnh raéc roái, bôûi vì noù laø moät caùch löøa doái nhöõng ngöôøi khaùc vaø laøm cho hoï khoâng nhaän ñöôïc nhöõng ích lôïi maø chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc nhö moät moùn quaø ñeå chia seû roäng raõi. Vieäc truyeàn giaùo vaø ñoái thoaïi lieân toân, thay vì traùi ngöôïc nhau, thì chuùng laïi hoã trôï vaø nuoâi döôõng nhau. [197]
252. ÔÛ thôøi ñaïi naøy söï lieân heä cuûa chuùng ta vôùi caùc tín ñoà Hoài giaùo coù moät taàm möùc raát quan troïng, ñaëc bieät laø ngaøy nay hoï hieän dieän ôû nhieàu quoác gia coù truyeàn thoáng Kitoâ giaùo, ôû ñoù hoï coù theå töï do cöû haønh vieäc phuïng töï cuûa hoï vaø soáng hoäi nhaäp vaøo xaõ hoäi. Chuùng ta ñöøng bao giôø queân raèng hoï "tuyeân xöng ñöùc tin cuûa oâng Abraham, cuøng vôùi chuùng ta, hoï toân thôø moät Thieân Chuùa duy nhaát, hay thöông xoùt, phaùn xeùt con ngöôøi vaøo ngaøy sau heát". [198] Caùc saùch thaùnh cuûa Hoài giaùo vaãn giöõ laïi moät phaàn giaùo huaán cuûa Kitoâ giaùo, Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø Ñöùc Meï Maria laø nhöõng ñoái töôïng ñöôïc toân kính saâu xa; vaø thaät ñaùng ngöôõng moä khi thaáy caùch nhöõng ngöôøi treû vaø ngöôøi giaø, ñaøn oâng vaø phuï nöõ Hoài giaùo coù theå daønh thì giôø ñeå caàu nguyeän haøng ngaøy vaø trung thaønh tham döï caùc nghi leã toân giaùo cuûa hoï. Ñoàng thôøi, nhieàu ngöôøi trong hoï coù moät xaùc tín saâu xa raèng toaøn theå ñôøi soáng cuûa hoï ñeán töø Thieân Chuùa vaø daønh cho Ngaøi. Hoï cuõng nhaän ra raèng caàn phaûi ñaùp traû laïi Thieân Chuùa baèng moät cam keát luaân lyù vaø loøng thöông xoùt ñoái vôùi ngöôøi ngheøo.
253. Ñeå hoã trôï vieäc ñoái thoaïi vôùi Hoài giaùo ñieàu caàn thieát laø ñaøo taïo nhöõng ngöôøi ñoái thoaïi moät caùch thích ñaùng, khoâng chæ vì ñeå giuùp cho hoï coù moät neàn moùng kieân ñònh vaø vui töôi trong caên tính rieâng cuûa hoï, nhöng ñeå hoï cuõng coù theå nhaän ra caùc giaù trò cuûa ngöôøi khaùc, ñeå hieåu nhöõng moái quan taâm cô baûn vôùi nhöõng nhu caàu cuûa hoï vaø laøm saùng toû nhöõng xaùc tín ñöôïc chia seû. Kitoâ höõu chuùng ta neân chaøo ñoùn vôùi tình caûm vaø toân troïng nhöõng di daân Hoài giaùo laø nhöõng ngöôøi ñeán trong nöôùc cuûa chuùng ta, nhö cuøng moät caùch chuùng ta hy voïng vaø ñoøi hoûi ñöôïc chaáp nhaän vaø toân troïng ôû caùc nöôùc theo truyeàn thoáng Hoài giaùo. Toâi khieâm toán yeâu caàu caùc nöôùc Hoài giaùo laøm ôn ñaûm baûo söï töï do cho caùc Kitoâ höõu ñeå hoï coù theå cöû haønh vieäc phuïng töï cuûa hoï vaø soáng ñöùc tin cuûa hoï, baèng caùch nghó ñeán söï töï do maø caùc tín ñoà Hoài giaùo ñöôïc höôûng ôû caùc nöôùc Taây Phöông! Tröôùc nhöõng caûnh baïo taøn do nhöõng ngöôøi theo chuû nghóa cô baûn gaây ra laøm chuùng ta quan taâm, thieän caûm ñoái vôùi caùc tín höõu Hoài giaùo chaân chính phaûi daãn chuùng ta ñeán vieäc traùnh nhöõng haän thuø khaùi quaùt, bôûi vì Hoài giaùo chaân chính vaø vieäc giaûi thích ñuùng ñaén kinh Koran choáng laïi baát cöù hình thöùc baïo löïc naøo.
254. Nhöõng ngöôøi ngoaøi Kitoâ giaùo, nhôø saùng kieán töï do cuûa Thieân Chuùa, vaø trung thaønh vôùi löông taâm cuûa hoï, hoï coù theå soáng moät cuoäc soáng "ñöôïc coâng chính hoùa nhôø aân suûng cuûa Thieân Chuùa" [199] vaø do ñoù "ñöôïc keát hôïp vôùi maàu nhieäm Vöôït Qua cuûa Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ". [200] Tuy nhieân, vì chieàu kích bí tích cuûa ôn thaùnh suûng, haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa trong hoï coù khuynh höôùng taïo ra caùc daáu chæ, caùc nghi leã, bieåu thöùc thieâng lieâng, laø nhöõng ñieàu ñem nhöõng ngöôøi khaùc ñeán kinh nghieäm coäng ñoàng cuûa cuoäc haønh trình höôùng veà Thieân Chuùa. [201] Trong khi chuùng khoâng coù yù nghóa vaø hieäu quaû cuûa caùc Bí Tích do Ñöùc Kitoâ thieát laäp, nhöng cuõng coù theå laø nhöõng caùch theá maø cuøng moät Chuùa Thaùnh Thaàn gôïi ra ñeå giaûi thoaùt nhöõng ngöôøi ngoaøi Kitoâ giaùo khoûi chuû nghóa voâ thaàn noäi taïi hoaëc nhöõng kinh nghieäm toân giaùo thuaàn tuùy caù nhaân. Cuøng moät Chuùa Thaùnh Thaàn linh höùng ôû moïi nôi nhöõng hình thöùc khoân ngoan thöïc teá ñeå giuùp chuùng ta chòu ñöïng nhöõng khoù khaên cuûa cuoäc soáng cuøng soáng an bình vaø hoøa hôïp hôn. Laø nhöõng Kitoâ höõu chuùng ta coù theå ñöôïc ích lôïi töø söï phong phuù naøy ñöôïc tích luõy qua nhieàu kyû nguyeân, coù theå giuùp chuùng ta soáng nhöõng xaùc tín rieâng cuûa mình moät caùch toát ñeïp hôn.
Ñoái thoaïi xaõ hoäi trong boái caûnh töï do toân giaùo
255. Caùc Nghò Phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng ñaõ nhaéc laïi taàm quan troïng cuûa vieäc toân troïng töï do toân giaùo, ñöôïc coi nhö laø moät quyeàn cô baûn cuûa con ngöôøi. [202] Noù bao goàm "quyeàn töï do löïa choïn moät toân giaùo maø ngöôøi ta coi laø chaân thaät vaø coâng khai baøy toû ñöùc tin cuûa hoï". [203] Moät chuû nghóa ña nguyeân laønh maïnh, laø chuû nghóa thöïc söï toân troïng nhöõng söï khaùc bieät vaø caùc giaù trò nhö theá, khoâng buoäc phaûi tö nhaân hoùa caùc toân giaùo vôùi yù ñònh laø baét chuùng phaûi im laëng vaø ruùt vaøo boùng toái cuûa löông taâm moãi caù nhaân, hoaëc bò nhoát trong haøng raøo khoùa kín cuûa caùc nhaø thôø, caùc hoäi ñöôøng Do Thaùi hoaëc caùc ñeàn thôø Hoài giaùo. Chung cuoäc, noù seõ laø moät hình thöùc môùi cuûa kyø thò vaø chuyeân cheá. Söï toân troïng daønh cho nhöõng nhoùm thieåu soá baát khaû tri hay nhöõng keû voâ tín ngöôõng khoâng ñöôïc aùp ñaët moät caùch tuøy tieän ñeå bòt kín xaùc tín cuûa ña soá nhöõng ngöôøi coù tín ngöôõng hoaëc gaït ñi söï phong phuù cuûa caùc truyeàn thoáng toân giaùo. Ñieàu naøy veà laâu daøi seõ gaây ra baát maõn thay vì khoan dung vaø hoøa bình.
256. Khi keå ñeán aûnh höôûng cuûa toân giaùo treân ñôøi soáng coâng coäng, chuùng ta phaûi phaân bieät nhöõng caùch khaùc nhau maø toân giaùo ñöôïc thöïc haønh. Caû giôùi trí thöùc vaø baùo chí thöôøng rôi vaøo tình traïng toång quaùt hoùa moät caùch thoâ thieån vaø hôi coù chuùt tính chaát thuaät hoïc khi noùi veà nhöõng thieáu soùt cuûa caùc toân giaùo, vaø thöôøng khoâng theå phaân bieät ñöôïc raèng khoâng phaûi taát caû caùc tín höõu - cuõng khoâng phaûi taát caû caùc nhaø laõnh ñaïo toân giaùo - ñeàu baèng nhau. Moät soá chính trò gia laïm duïng söï nhaàm laãn naøy ñeå bieän minh cho haønh ñoäng kyø thò cuûa hoï. Nhöõng laàn khaùc hoï toû ra kinh reû nhöõng taùc phaåm phaùt sinh trong boái caûnh cuûa moät tín höõu coù xaùc tín, maø queân raèng nhöõng baûn vaên toân giaùo coå ñieån coù theå cung caáp moät yù nghóa cho moïi thôøi ñaïi, luoân coù moät ñoäng löïc môû ra nhöõng chaân trôøi môùi, kích thích tö töôûng, môû roäng trí khoân vaø taâm hoàn. Chuùng bò coi thöôøng vì söï heïp hoøi cuûa nhaõn quan duy lyù. Coù hôïp lyù vaø thoâng minh khoâng khi ñaåy chuùng vaøo trong boùng toái chæ vì chuùng ñaõ ñöôïc sinh ra trong boái caûnh cuûa nieàm tin toân giaùo? Chuùng mang theo mình nhöõng nguyeân taéc nhaân vaên saâu saéc, coù giaù trò hôïp lyù maëc duø chuùng ñöôïc thaám nhuaàn vôùi nhöõng bieåu töôïng vaø nhöõng hoïc thuyeát toân giaùo.
257. Nhö caùc tín höõu chuùng ta caûm thaáy gaàn guõi ngay caû nhöõng ngöôøi, duø khoâng nhaän mình laø phaàn töû cuûa baát kyø truyeàn thoáng toân giaùo naøo, nhöng chaân thaønh tìm kieám chaân thieän myõ, maø ñoái vôùi chuùng ta laø bieåu hieän cao nhaát vaø nguoàn maïch cuûa chuùng ñöôïc tìm thaáy nôi Thieân Chuùa. Chuùng ta coi hoï nhö nhöõng ñoàng minh quyù hoùa trong vieäc daán thaân baûo veä phaåm giaù con ngöôøi, trong vieäc xaây döïng moät söï chung soáng hoaø bình giöõa caùc daân toäc vaø baûo veä taïo vaät. Moät khoâng gian ñaëc bieät cuûa caùi goïi laø Aeropagus môùi, laø "Saân cuûa daân ngoaïi", trong ñoù "caùc tín höõu vaø nhöõng ngöôøi khoâng tin coù theå baøn veà nhöõng vaán ñeà cô baûn cuûa luaân lyù, ngheä thuaät, khoa hoïc, vaø vieäc tìm kieám söï sieâu vieät." [204] Ñaây cuõng laø moät con ñöôøng hoøa bình cho theá giôùi ñang bò thöông tích cuûa chuùng ta.
258. Baét ñaàu töø moät soá vaán ñeà xaõ hoäi, laø nhöõng vaán ñeà quan troïng ñoái vôùi töông lai cuûa nhaân loaïi, toâi ñaõ coá gaéng moät laàn nöõa giaûi thích caùc chieàu kích xaõ hoäi khoâng theå traùnh ñöôïc cuûa vieäc rao giaûng Tin Möøng, nhaèm muïc ñích khuyeán khích moïi Kitoâ höõu luoân luoân bieåu loä chuùng baèng lôøi noùi, thaùi ñoä vaø haønh ñoäng cuûa hoï.
(Phaoloâ Phaïm Xuaân Khoâi chuyeån ngöõ)
-----------
Notes:
[140] PAUL VI, Post-Synodal Apostolic Exhortation Evangelii Nuntiandi (8 December 1975), 17: AAS 68 (1976), 17.
[141] JOHN PAUL II, Message to the Handicapped, Angelus (16 November 1980): Insegnamenti, 3/2 (1980), 1232.
[142] PONTIFICAL COUNCIL FOR JUSTICE AND PEACE, Compendium of the Social Doctrine of the Church, 52.
[143] JOHN PAUL II, Catechesis (24 April 1991): Insegnamenti, 14/1 (1991), 853.
[144] BENEDICT XVI, Motu Proprio Intima Ecclesiae Natura (11 November 2012): AAS 104 (2012), 996.
[145] Encyclical Letter Populorum Progressio (16 March 1967), 14: AAS 59 (1967), 264.
[146] PAUL VI, Apostolic Exhortation Evangelii Nuntiandi (8 December 1075), 29: AAS 68 (1976), 25.
[147] FIFTH GENERAL CONFERENCE OF THE LATIN AMERICAN AND CARIBBEAN BISHOPS, Aparecida Document, 29 June 2007, 380.
[148] PONTIFICAL COUNCIL FOR JUSTICE AND PEACE, Compendium of the Social Doctrine of the Church, 9.
[149] JOHN PAUL II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in America (22 January 1999), 27: AAS 91 (1999), 762.
[150] BENEDICT XVI, Encyclical Letter Deus Caritas Est (25 December 2005), 28: AAS 98 (2006), 239-240.
[151] PONTIFICAL COUNCIL FOR JUSTICE AND PEACE, Compendium of the Social Doctrine of the Church, 12.
[152] Apostolic Letter Octogesima Adveniens (14 May 1971), 4: AAS 63 (1971), 403.
[153] CONGREGATION FOR THE DOCTRINE OF THE FAITH, Instruction Libertatis Nuntius (6 August 1984), XI, 1: AAS 76 (1984), 903.
[154] PONTIFICAL COUNCIL FOR JUSTICE AND PEACE, Compendium of the Social Doctrine of the Church, 157.
[155] PAUL VI, Apostolic Letter Octogesima Adveniens (14 May 1971), 23: AAS 63 (1971), 418.
[156] PAUL VI, Encyclical Letter Populorum Progressio (26 March 1967), 65: AAS 59 (1967), 289.
[157] Ibid., 15: AAS 59 (1967), 265.
[158] CONFEREÂNCIA NACIONAL DOS BISPOS DO BRAZIL, Exigeâncias evangeùlicas e eùticas de superaçaõo da miseùria e da fome" (April 2002), Introduction, 2.
[159]JOHN XIII, Encyclical Letter Mater et Magistra (15 May 1961), 3: AAS 53 (1961), 402.
[160] SAINT AUGUSTINE, De Catechizandis Rudibus, I, XIX, 22: PL 40, 327.
[161] CONGREGATION FOR THE DOCTRINE OF THE FAITH, Instruction Libertatis Nuntius (6 August 1984), XI, 18: AAS 76 (1984), 907-908.
[162] JOHN PAUL II, Encyclical Letter Centesimus Annus (1 May 1991), 41: AAS 83 (1991), 844-845.
[163] JOHN PAUL II, Homily at Mass for the Evangelization of Peoples in Santo Domingo (11 October 1984), 5: AAS 77 (1985), 358.
[164] JOHN PAUL II, Encyclical Letter Sollicitudo Rei Socialis (30 December 1987), 42: AAS 80 (1988), 572.
[165] Address at the Inaugural Session of the Fifth General Conference of the Latin American and Caribbean Bishops (13 May 2007), 3: AAS 99 (2007), 450.
[166] SAINT THOMAS AQUINAS, S. Th., II-II, q. 27, a. 2.
[167] Ibid., I-II, q. 110, a. 1.
[168] Ibid., I-II, q. 26, a. 3.
[169] JOHN PAUL II, Apostolic Letter Novo Millennio Ineunte (6 January 2001), 50: AAS 93 (2001), 303.
[170] Ibid.
[171] Cf. Propositio 45.
[172] CONGREGATION FOR THE DOCTRINE OF THE FAITH, Instruction Libertatis Nuntius (6 August 1984), XI, 18: AAS 76 (1984), 908.
[173] This implies a commitment to "eliminate the structural causes of global economic dysfunction": BENEDICT XVI, Address to the Diplomatic Corps (8 January 2007): AAS 99 (2007), 73.
[174] Cf. COMMISSION SOCIALE DE L'EÙPISCOPAT FRANÇAIS, Reùhabiliter la politique (17 February 1999); cf. PIUS XI, Message of 18 December 1927.
[175] BENEDICT XVI, Encyclical Letter Caritas in Veritate (29 June 2009), 2: AAS 101 (2009), 642.
[176] JOHN PAUL II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Christifideles Laici (30 December 1988), 37: AAS 81 (1989), 461.
[177] Cf. Propositio 56.
[178] CATHOLIC BISHOPS CONFERENCE OF THE PHILIPPINES, Pastoral Letter What is Happening to our Beautiful Land? (29 January 1988).
[179] PAUL VI, Encyclical Letter Populorum Progressio (26 March 1967), 76: AAS 59 (1967), 294-295.
[180] UNITED STATES CONFERENCE OF CATHOLIC BISHOPS, Pastoral Letter Forming Conscience for Faithful Citizenship (November 2007), 13.
[181] PONTIFICAL COUNCIL FOR JUSTICE AND PEACE, Compendium of the Social Doctrine of the Church, 161.
[182] Das Ende der Neuzeit, W#rzburg, 1965, 30-31.
[183] Cf. I. QUILES, S.J., Filosofía de la educacioùn personalista, Buenos Aires, 1981, 46-53.
[184] COMITEÙ PERMANENT DE LA CONFEÙRENCE EÙPISCOPALE NATIONALE DU CONGO, Message sur la situation seùcuritaire dans le pays (5 December 2012), 11.
[185] Cf. PLATO, Gorgias, 465.
[186] BENEDICT XVI, Address to the Roman Curia (21 December 2012): AAS 105 (2013), 51.
[187] Cf. Propositio 14.
[188] Cf. Catechism of the Catholic Church, 1910; PONTIFICAL COUNCIL FOR JUSTICE AND PEACE, Compendium of the Social Doctrine of the Church, 168.
[189] Cf. Propositio 54.
[190] JOHN PAUL II, Encyclical Letter Fides et Ratio (14 September 1998), 88: AAS 91 (1999), 74.
[191] SAINT THOMAS AQUINAS, Summa contra Gentiles, I, 7; cf. JOHN PAUL II, Encyclical Letter Fides et Ratio (14 September 1998), 43: AAS 91 (1999), 39.
[192] SECOND VATICAN COUNCIL, Decree on Ecumenism Unitatis Redintegratio, 4.
[193] Cf. Propositio 52.
[194] INDIAN BISHOPS' CONFERENCE, Final Declaration of the XXX Assembly: The Role of the Church for a Better India (8 March 2013), 8.9.
[195] Cf. Propositio 53.
[196] JOHN PAUL II, Encyclical Letter Redemptoris Missio (7 December 1990), 56: AAS 83 (1991), 304.
[197] Cf. BENEDICT XVI, Address to the Roman Curia (21 December 2012): AAS 105 (2006), 51; SECOND VATICAN ECUMENICAL COUNCIL, Decree on the Missionary Activity of the Church Ad Gentes, 9; Catechism of the Catholic Church, 856.
[198] SECOND VATICAN ECUMENICAL COUNCIL, Dogmatic Constitution on the Church Lumen Gentium, 16.
[199] INTERNATIONAL THEOLOGICAL COMMISSION, Christianity and the World Religions (1996), 72: Enchiridion Vaticanum 15, No. 1061.
[200] Ibid.
[201] Cf. ibid., 81-87: Enchiridion Vaticanum 15, Nos. 1070-1076.
[202] Cf. Propositio 16.
[203] BENEDICT XVI, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Medio Oriente (14 September 2012), 26: AAS 104 (2012), 762.
[204] Cf. Propositio 55.