Toâng Huaán
Evangelii Gaudium - Nieàm Vui Cuûa Tin Möøng
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
Daønh Cho Caùc Giaùm Muïc
Caùc Linh Muïc Vaø Phoù Teá
Nhöõng Ngöôøi Ñöôïc Thaùnh Hieán
Vaø Taát Caû Caùc Tín Höõu Giaùo Daân
Veà Vieäc Coâng Boá Tin Möøng
Trong Theá Giôùi Hoâm Nay
Lôøi ngöôøi dòch - Toâng Huaán naøy goàm coù 5 chöông vaø 288 caâu. Trong Toâng Huaán naøy, Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích vaø khai trieån raát nhieàu ñieàu cho thaáy roõ chuû tröông vaø laäp tröôøng cuûa ngaøi. Ngaøi muoán taát caû moïi tín höõu, töø Giaùm Muïc, Linh Muïc cho ñeán giaùo daân ñoïc vaø söû duïng nhöõng chæ daãn trong Toâng Huaán naøy ñeå chuyeån höôùng soáng ñaïo vaø truyeàn giaùo. Vì Toâng Huaán khaù daøi vaø suùc tích, xin maïn pheùp chia thaønh nhieàu phaàn cho deã ñoïc vaø nghieân cöùu.
(Phaoloâ Phaïm Xuaân Khoâi)
Chöông III
Chöông III
Vieäc Coâng Boá Tin Möøng
110. Sau khi ñaõ xeùt ñeán moät soá thaùch ñoá cuûa thöïc taïi hieän nay, giôø ñaây toâi muoán nhaéc laïi nhieäm vuï maø chuùng ta phaûi gaùnh vaùc trong moïi luùc vaø ôû moïi nôi, bôûi vì "khoâng theå coù vieäc truyeàn giaùo thaät söï neáu khoâng coù vieäc coâng boá roõ raøng raèng Chuùa Gieâsu laø Chuùa", vaø neáu khoâng "daønh öu tieân cho vieäc rao giaûng Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ trong moïi hoaït ñoäng truyeàn giaùo". [77] Khi nhìn nhaän nhöõng quan taâm cuûa caùc Giaùm Muïc AÙ chaâu, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ xaùc quyeát raèng, neáu Hoäi Thaùnh "coù nhieäm vuï phaûi hoaøn thaønh muïc tieâu ñöôïc quan phoøng, thì vieäc rao giaûng Tin Möøng, nhö vieäc giaûng daïy haân hoan, kieân nhaãn vaø tieäm tieán veà Caùi Cheát vaø söï Soáng Laïi cöùu ñoä cuûa Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ phaûi laø öu tieân tuyeät ñoái cuûa caùc hieàn huynh." [78] Ñieàu naøy cuõng aùp duïng cho taát caû moïi ngöôøi.
I. Toaøn theå daân Thieân Chuùa loan baùo Tin Möøng
111. Loan baùo Tin Möøng laø nhieäm vuï cuûa Hoäi Thaùnh. Nhöng chuû theå cuûa vieäc loan baùo Tin Möøng naøy coøn hôn laø moät cô caáu coù heä thoáng vaø phaåm traät, bôûi vì treân heát noù laø moät daân ñang ñi treân moät cuoäc haønh trình höôùng veà Thieân Chuùa. Daân naøy chaéc chaén laø moät maàu nhieäm baét nguoàn töø Thieân Chuùa Ba Ngoâi, nhöng coù ñaëc tính lòch söû cuï theå cuûa noù trong daân haønh höông vaø truyeàn giaùo, luoân luoân vöôït treân baát kyø caùch dieãn taû naøo veà cô cheá cho duø caàn thieát. Toâi ñeà nghò ngöøng laïi moät chuùt ôû caùch hieåu bieát veà Hoäi Thaùnh naûy, laø ñieàu coù neàn taûng toái haäu trong saùng kieán töï do vaø nhöng khoâng cuûa Thieân Chuùa.
Moät daân cho taát caû moïi ngöôøi
112. Ôn cöùu ñoä maø Thieân Chuùa ban cho chuùng ta laø coâng trình cuûa loøng thöông xoùt cuûa Ngaøi. Khoâng coù haønh ñoäng naøo cuûa con ngöôøi, duø coù toát theá naøo ñi nöõa, coù theå laøm cho chuùng ta xöùng ñaùng vôùi moät hoàng aân caû theå nhö vaäy. Thieân Chuùa, trong aân suûng thuaàn khieát, loâi keùo chuùng ta ñeán keát hôïp vôùi Ngaøi. [79] Ngaøi göûi Chuùa Thaùnh Thaàn ñeán trong taâm hoàn chuùng ta ñeå laøm cho chuùng ta thaønh con caùi Ngaøi, ñeå bieán ñoåi chuùng ta vaø cho pheùp chuùng ta ñaùp laïi tình yeâu cuûa Ngaøi baèng ñôøi soáng cuûa mình. Hoäi Thaùnh ñöôïc Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ sai ñi nhö moät bí tích cöùu ñoä ñöôïc Thieân Chuùa ban ban. [80] Qua caùc hoaït ñoäng truyeàn giaùo cuûa mình, Hoäi Thaùnh hôïp taùc nhö moät coâng cuï cuûa aân suûng aáy cuûa Thieân Chuùa, laø aân suûng hoaït ñoäng khoâng ngöøng vöôït qua baát söï giaùm saùt naøo. Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñictoâ XVI dieãn taû noù caùch hoaøn haûo khi môû ñaàu nhöõng suy nghó cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc: "Ñieàu quan troïng laø luoân luoân bieát raèng Lôøi Ñaàu Tieân, saùng kieán thaät, hoaït ñoäng thaät, ñeán töø Thieân Chuùa, vaø chæ baèng caùch töï thaùp nhaäp vaøo saùng kieán naøy cuûa Thieân Chuùa, chæ baèng caùch caàu khaån saùng kieán naøy cuûa Thieân Chuùa, maø chuùng ta cuõng seõ trôû thaønh - vôùi Ngöôøi vaø trong Ngöôøi - nhöõng ngöôøi rao giaûng Tin Möøng". [81] Nguyeân taéc öu vieät cuûa aân suûng phaûi laø moät ngoïn haûi ñaêng lieân tuïc soi saùng nhöõng suy tö veà truyeàn giaùo cuûa chuùng ta.
113. Ôn cöùu roãi naøy, maø Thieân Chuùa thöïc hieän vaø Hoäi Thaùnh haân hoan coâng boá coù muïc ñích daønh cho taát caû moïi ngöôøi, [82] vaø Thieân Chuùa ñaõ laøm cho phaùt sinh moät caùch theá ñeå keát hôïp chính Ngaøi vôùi moãi con ngöôøi ôû moïi thôøi ñaïi. Ngaøi ñaõ choïn trieäu taäp hoï laïi nhö moät daân chöù khoâng phaûi chæ nhö nhöõng caù nhaân coâ laäp. [83] Khoâng ai coù theå töï cöùu mình caùch caù nhaân hay baèng söùc rieâng cuûa mình. Thieân Chuùa loâi keùo chuùng ta baèng caùch duøng maïng löôùi lieân heä phöùc taïp giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi coù lieân quan ñeán ñôøi soáng cuûa moät coäng ñoàng nhaân loaïi. Daân naøy maø Thieân Chuùa ñaõ choïn vaø goïi laø Hoäi Thaùnh. Chuùa Gieâsu ñaõ khoâng baûo caùc Toâng Ñoà taïo thaønh moät nhoùm rieâng bieät, moät nhoùm öu tuù. Chuùa Gieâsu ñaõ noùi: "Caùc con haõy ñi vaø laøm cho muoân daân thaønh moân ñeä" (Mt 28:19). Thaùnh Phaoloâ quaû quyeát raèng daân Thieân Chuùa trong Hoäi Thaùnh "Khoâng coøn laø ngöôøi Do Thaùi hay Hy Laïp vì taát caû anh em chæ laø moät trong Ðöùc Kitoâ" (Gal 3:28). Toâi muoán noùi vôùi nhöõng ngöôøi caûm thaáy xa caùch Thieân Chuùa vaø Hoäi Thaùnh, nhöõng ngöôøi sôï haõi vaø thôø ô raèng: Thieân Chuùa cuõng goïi anh chò em thaønh moät phaàn töû cuûa daân Ngaøi vaø Ngaøi laøm ñieàu aáy vôùi söï toân troïng vaø tình yeâu cao caû!
114. Laø Hoäi Thaùnh coù nghóa laø daân Thieân Chuùa, phuø hôïp vôùi keá hoaïch yeâu thöông cao caû cuûa Chuùa Cha. Ñieàu aáy coù nghóa laø laøm men cuûa Thieân Chuùa giöõa nhaân loaïi. Ñieàu aáy coù nghóa laø loan baùo vaø mang ôn cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa vaøo theá giôùi cuûa chuùng ta, laø theá giôùi thöôøng bò laïc ñöôøng, caàn nhöõng ñaùp traû khuyeán khích, ñem laïi cho noù can ñaûm, cho noù hy voïng vaø sinh löïc môùi trong cuoäc haønh trình. Hoäi Thaùnh phaûi laø nôi cuûa loøng thöông xoùt ñöôïc ban caùch nhöng khoâng, ôû ñoù moïi ngöôøi coù theå caûm thaáy ñöôïc ñoùn tieáp, yeâu thöông, tha thöù vaø khuyeán khích ñeå soáng moät ñôøi soáng toát ñeïp cuûa Tin Möøng.
Moät daân coù nhieàu göông maët
115. Daân Thieân Chuùa naøy ñöôïc nhaäp theå trong caùc daân toäc treân theá gian, moãi phaàn töû cuûa noù coù moät neàn vaên hoùa rieâng. Khaùi nieäm veà vaên hoùa laø moät coâng cuï coù giaù trò ñeå hieåu nhöõng caùch dieãn taû khaùc nhau cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu hieän dieän trong Daân Thieân Chuùa. Noù lieân quan ñeán loái soáng cuûa moät xaõ hoäi nhaát ñònh, baèng caùch ñaëc bieät maø caùc thaønh vieân cuûa noù lieân heä vôùi nhau, vôùi caùc taïo vaät khaùc vaø vôùi Thieân Chuùa. Hieåu theo caùch naøy, vaên hoùa bao goàm toaøn theå cuoäc ñôøi cuûa moät ngöôøi. [84] Moãi quoác gia, trong lòch söû phaùt trieån cuûa noù, phaùt trieån neàn vaên hoùa rieâng cuûa mình vôùi quyeàn töï chuû hôïp phaùp. [85] Ñieàu naøy quy chieáu veà xaõ hoäi, nôi hoï soáng moät caùch cuï theå trong söï lieân heä cuûa hoï vôùi thöïc taïi. Con ngöôøi luoân luoân ñöôïc ñaët trong moät neàn vaên hoùa: "baûn tính vaø vaên hoùa lieân keát heát söùc chaët cheõ vôùi nhau". [87] AÂn suûng ñoøi hoûi vaên hoùa, vaø hoàng aân cuûa Thieân Chuùa ñöôïc nhaäp theå trong vaên hoùa cuûa nhöõng ngöôøi laõnh nhaän noù.
116. Trong hai ngaøn naêm qua cuûa Kitoâ giaùo, nhieàu ngöôøi ñaõ nhaän ñöôïc ôn ñöùc tin, hoï ñaõ laøm cho ñöùc tin naøy phaùt trieån maïnh meõ trong ñôøi soáng haøng ngaøy cuûa hoï vaø truyeàn ñaït noù theo nhöõng theå thöùc vaên hoùa rieâng cuûa hoï. Khi moät coäng ñoàng ñoùn nhaän lôøi coâng boá ôn cöùu ñoä, Chuùa Thaùnh Thaàn laøm cho neàn vaên hoùa cuûa noù theâm phong phuù baèng söùc maïnh bieán ñoåi cuûa Tin Möøng. Do ñoù, nhö chuùng ta coù theå nhìn thaáy trong lòch söû Hoäi Thaùnh, Kitoâ giaùo khoâng coù moät moâ hình vaên hoùa duy nhaát, nhöng traùi laïi, "vaãn hoaøn toaøn chaân thaät vôùi chính mình, vôùi loøng trung thaønh khoâng lay chuyeån trong vieäc coâng boá Tin Möøng vaø truyeàn thoáng cuûa Hoäi Thaùnh, cuõng mang laáy khuoân maët cuûa nhieàu neàn vaên hoùa vaø voâ soá daân toäc trong ñoù noù ñöôïc ñoùn vaø beùn reã". [88] Trong caùc daân toäc khaùc nhau ñaõ kinh nghieäm hoàng aân cuûa Thieân Chuùa theo vaên hoùa cuûa mình, Hoäi Thaùnh dieãn taû Coâng Giaùo tính ñích thöïc cuûa mình vaø cho thaáy "veû ñeïp cuûa khuoân maët ña daïng naøy". [89] Trong nhöõng caùch baøy toû Kitoâ giaùo cuûa moät daân ñaõ ñöôïc Phuùc AÂm hoùa, Chuùa Thaùnh Thaàn toâ ñieåm Hoäi Thaùnh, ñeå loä ra nhöõng khía caïnh môùi cuûa Maëc Khaûi cuûa noù vaø ban cho noù moät göông maët môùi. Qua vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa, Hoäi Thaùnh "giôùi thieäu caùc daân toäc, cuøng vôùi neàn vaên hoùa cuûa hoï, vaøo coäng ñoàng cuûa mình", [90] bôûi vì "caùc giaù trò vaø caùc hình thöùc tích cöïc" maø moãi neàn vaên hoùa cung caáp "seõ laøm phong phuù hôn nöõa caùch thöùc maø Tin Möøng ñöôïc rao giaûng, ñöôïc hieåu vaø ñöôïc soáng". [91] Baèng caùch naøy, "Hoäi Thaùnh ñoùn nhaän nhöõng giaù trò cuûa caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau, vaø trôû thaønh 'sponsa ornata monilibus suis', 'naøng daâu trang ñieåm baèng ñoà trang söùc cuûa mình' (Is 61:10)". [92]
117. Neáu hieåu roõ, söï ña daïng veà vaên hoùa khoâng ñe doïa söï hieäp nhaát cuûa Hoäi Thaùnh. Chính Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng ñöôïc Chuùa Cha vaø Chuùa Con sai ñeán, laø Ñaáng bieán ñoåi taâm hoàn chuùng ta vaø laøm cho chuùng ta coù theå böôùc vaøo söï hieäp thoâng hoaøn haûo cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi, nôi maø taát caû tìm thaáy söï hieäp nhaát cuûa mình. Ngaøi xaây döïng söï hieäp thoâng vaø hoøa hôïp cuûa Daân Thieân Chuùa. Chính Chuùa Thaùnh Thaàn laø söï hoøa hôïp, chính Ngaøi moái daây lieân keát yeâu thöông giöõa Chuùa Cha vaø Chuùa Con. [93] Chính Ngaøi laø Ñaáng gaây ra moät söï phong phuù ña daïng khaùc nhau cuûa caùc hoàng aân, ñoàng thôøi xaây döïng moät söï hieäp nhaát khoâng bao giôø ñoàng nhaát nhöng hoøa hôïp ña daïng laø ñieàu coù söùc haáp daãn. Vieäc loan baùo Tin Möøng vui veû nhìn nhaän nhieàu söï phong phuù maø Chuùa Thaùnh Thaàn laøm phaùt sinh trong Hoäi Thaùnh. Thaät laø baát coâng ñoái vôùi luaän lyù cuûa vieäc Nhaäp Theå khi nghó ñeán moät Kitoâ giaùo ñôn vaên hoùa (chæ coù moät neàn vaên hoùa) vaø ñôn ñieäu. Trong khi ñuùng laø coù moät soá neàn vaên hoùa lieân heä chaët cheõ vôùi vieäc rao giaûng Tin Möøng vaø söï phaùt trieån cuûa tö töôûng Kitoâ giaùo, nhöng söù ñieäp ñöôïc maëc khaûi khoâng ñoàng hoùa vôùi baát kyø neàn vaên hoùa naøo trong caùc neàn vaên hoùa aáy vaø coù moät noäi dung sieâu vaên hoùa. Vì vaäy, trong vieäc Phuùc AÂm hoùa caùc neàn vaên hoùa môùi hoaëc caùc neàn vaên hoùa chöa chaáp nhaän lôøi rao giaûng cuûa Kitoâ giaùo, chuùng ta khoâng caàn phaûi aùp ñaët moät hình thöùc vaên hoùa ñaëc thuø, cho duø noù coù ñeïp ñeõ vaø coå kính theá naøo ñi nöõa, cuøng vôùi ñeà nghò veà Tin Möøng. Söù ñieäp maø chuùng ta coâng boá luoân luoân coù moät ít voû boïc vaên hoùa, nhöng ñoâi khi trong Hoäi Thaùnh, chuùng ta rôi vaøo tình traïng thaàn thaùnh hoùa neàn vaên hoùa rieâng cuûa mình moät caùch voâ ích, vaø vôùi ñieàu naøy chuùng ta toû loä loøng cuoàng tín hôn laø loøng nhieät thaønh truyeàn giaùo chaân chính.
118. Caùc Giaùm Muïc Chaâu Ñaïi Döông ñaõ yeâu caàu Hoäi Thaùnh "khai trieån moät söï hieåu bieát vaø trình baøy chaân lyù cuûa Ñöùc Kitoâ khôûi ñaàu töø truyeàn thoáng vaø vaên hoùa cuûa vuøng", cuøng keâu goïi "taát caû caùc nhaø truyeàn giaùo laøm vieäc trong söï hoøa hôïp vôùi caùc Kitoâ höõu baûn xöù ñeå ñaûm baûo raèng ñöùc tin vaø ñôøi soáng cuûa Hoäi Thaùnh ñöôïc dieãn taû baèng nhöõng hình thöùc hôïp phaùp phuø hôïp vôùi töøng neàn vaên hoùa". [94] Chuùng ta khoâng theå muoán moïi daân toäc cuûa taát caû caùc chaâu luïc, trong vieäc dieãn taû ñöùc tin Kitoâ giaùo, phaûi baét chöôùc caùc theå thöùc ñöôïc chaáp nhaän bôûi caùc daân toäc AÂu Chaâu ôû moät thôøi ñieåm trong lòch söû, bôûi vì ñöùc tin khoâng theå bò ñoùng khung trong phaïm vi hieåu bieát vaø dieãn taû cuûa moät neàn vaên hoùa cuï theå. [95] Chuùng ta khoâng theå choái caõi ñöôïc raèng moät neàn vaên hoùa khoâng dieãn taû heát noåi caùc maàu nhieäm cöùu chuoäc cuûa Ñöùc Kitoâ.
Taát caû chuùng ta laø nhöõng moân ñeä truyeàn giaùo
119. Ñoái vôùi taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi, töø ngöôøi ñaàu ñeán ngöôøi cuoái, taùc ñoäng cuûa quyeàn naêng thaùnh hoùa cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn thuùc ñaåy hoï rao giaûng Tin Möøng. Daân Thieân Chuùa laø thaùnh vì vieäc xöùc daàu naøy laøm cho hoï khoâng theå sai laàm ""in credendo [trong ñöùc tin]". Ñieàu naøy coù nghóa laø khi toaøn theå Daân Thieân Chuùa tin laø mình khoâng sai, cho duø hoï khoâng tìm thaáy ngoân töø ñeå dieãn taû ñöùc tin cuûa mình. Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn hoï trong chaân lyù vaø ñöa hoï ñeán ôn cöùu ñoä. [96] Nhö moät phaàn cuûa maàu nhieäm yeâu thöông cuûa Ngaøi daønh cho nhaân loaïi, Thieân Chuùa phuù cho caùc tín höõu nhö moät toång theå moät caûm thöùc ñöùc tin - sensus fidei - giuùp hoï phaân bieät ñieàu gì thöïc söï ñeán töø Thieân Chuùa. Söï hieän dieän cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ban cho caùc Kitoâ höõu moät söï ñoàng chuùng (connaturaliteù) vôùi thöïc taïi cuûa Thieân Chuùa vaø moät söï khoân ngoan cho pheùp hoï hieåu ñöôïc nhöõng gì trong tröïc giaùc, maëc duø khoâng coù caùch thích hôïp ñeå theå dieãn taû chuùng moät caùch chính xaùc.
120. Nhôø bí tích Röûa Toäi maø hoï ñaõ laõnh nhaän, moãi phaàn töû cuûa Daân Thieân Chuùa trôû thaønh moät moân ñeä truyeàn giaùo (x. Mt 28:19). Moïi ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi, baát keå chöùc naêng cuûa hoï trong Hoäi Thaùnh vaø trình ñoä giaùo duïc ñöùc tin cuûa hoï, ñeàu laø moät chuû theå tích cöïc cuûa vieäc rao giaûng Tin Möøng, vaø thaät laø thieáu soùt khi nghó veà moät chöông trình truyeàn giaùo ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc chuyeân vieân coù khaû naêng trong khi phaàn coøn laïi cuûa caùc tín höõu chæ laø nhöõng ngöôøi tieáp nhaän thuï ñoäng. Vieäc Taân Phuùc AÂm hoùa lieân quan ñeán vai troø tieân phong môùi cuûa töøng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi. Xaùc tín naøy ñöôïc bieán ñoåi thaønh moät lôøi keâu goïi tröïc tieáp daønh cho moïi Kitoâ höõu, bôûi vì khoâng ai ñöôïc pheùp choái boû cam keát rao giaûng Tin Möøng, vì chöng neáu ñaõ thöïc söï caûm nghieäm ñöôïc tình yeâu cuûa Thieân Chuùa laø Ñaáng cöùu ñoä, thì ngöôøi ta khoâng caàn nhieàu thì giôø chuaån bò ñeå ñi rao giaûng, ngöôøi ta khoâng theå chôø ñôïi ñeå hoïc ñöôïc nhieàu baøi giaûng daïy, hoaëc nhöõng höôùng daãn daøi doøng. Moãi Kitoâ höõu laø moät nhaø truyeàn giaùo theo möùc möùc ñoä maø ngöôøi aáy ñaõ gaëp gôõ tình yeâu cuûa Thieân Chuùa trong Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ; chuùng ta khoâng coøn noùi raèng chuùng ta laø "moân ñeä" vaø "nhaø truyeàn giaùo", nhöng chuùng ta luoân luoân laø "moân ñeä - truyeàn giaùo". Neáu chuùng ta khoâng tin thì haõy nhìn vaøo caùc moân ñeä ñaàu tieân, nhöõng vò ngay laäp töùc, sau khi ñaõ nhaän ñöôïc caùi nhìn cuûa Chuùa Gieâsu, ñaõ ñaày vui möøng coâng boá, "Chuùng toâi ñaõ gaëp Ñaáng Chòu Xöùc Daàu" (Ga 1:41). Ngöôøi phuï nöõ Samaria, sau khi vöøa noùi chuyeän vôùi Chuùa Gieâsu xong, laäp töùc trôû thaønh moät nhaø truyeàn giaùo, vaø nhieàu ngöôøi Samaria ñaõ tin vaøo Chuùa Gieâsu "vì lôøi cuûa ngöôøi phuï nöõ" (Ga 4:39). Thaùnh Phaoloâ cuõng theá, sau khi gaëp gôõ Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ, ngaøi "laäp töùc rao giaûng raèng Chuùa Gieâsu laø Con Thieân Chuùa" (Cv 9:20). Coøn chuùng ta, chuùng ta chôø ñôïi gì?
121. Ñöông nhieân laø taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc môøi goïi ñeå lôùn leân nhö nhöõng ngöôøi rao giaûng Tin Möøng. Ñoàng thôøi chuùng ta cuõng muoán ñöôïc ñaøo luyeän toát hôn ñeå ñaøo saâu hôn tình yeâu cuûa mình vaø bieát roõ raøng hôn veà vieäc laøm nhaân chöùng cho Tin Möøng. Theo nghóa naøy, taát caû chuùng ta phaûi ñeå cho ngöôøi khaùc lieân tuïc Phuùc AÂm hoùa mình, nhöng ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø chuùng ta phaûi boû söù meänh rao giaûng Tin Möøng; nhöng toát nhaát laø tìm caùch truyeàn thoâng Chuùa Gieâsu ôû baát cöù hoaøn caûnh naøo cuûa mình. Trong moïi tröôøng hôïp, chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñeå laøm chöùng cho nhöõng ngöôøi khaùc moät caùch roõ raøng veà tình yeâu cöùu ñoä cuûa Chuùa, laø Ñaáng baát chaáp söï baát toaøn cuûa chuùng ta, ñaõ ban cho chuùng ta söï gaàn guõi cuûa Ngöôøi, Lôøi cuûa Ngöôøi, söùc maïnh cuûa Ngöôøi, vaø yù nghóa cho cuoäc soáng cuûa chuùng ta. Con tim anh chò em bieát raèng ñôøi soáng seõ raát khaùc neáu khoâng coù Ngöôøi, vì vaäy nhöõng gì maø anh chò em khaùm phaù ra, nhöõng gì giuùp anh chò em soáng vaø ban cho anh chò em hy voïng, chính laø nhöõng ñieàu maø anh chò em caàn phaûi truyeàn thoâng cho nhöõng ngöôøi khaùc. Söï baát toaøn cuûa chuùng ta khoâng phaûi laø moät lyù do ñeå thoaùi thaùc; traùi laïi, vieäc truyeàn giaùo laø moät kích thích lieân tuïc ñeå khoâng chìm vaøo tình traïng taàm thöôøng vaø ñeå tieáp tuïc lôùn leân. Vieäc laøm nhaân chöùng cho ñöùc tin maø moãi Kitoâ höõu ñöôïc môøi goïi ñeå thöïc hieän, aùm chæ moät lôøi khaúng ñònh, nhö Thaùnh Phaoloâ noùi: "Khoâng phaûi nhö laø toâi ñaõ ñaït ñöôïc ñieàu ñoù, hay ñaõ neân hoaøn thieän; nhöng toâi ñang coá gaéng theo ñuoåi, ñeå ñaït cho kyø ñöôïc muïc tieâu" (Phil 3:12-13).
Söùc maïnh rao giaûng Tin Möøng cuûa nhöõng vieäc ñaïo ñöùc phoå thoâng
122. Töông töï, chuùng ta coù theå nghó raèng caùc daân toäc khaùc nhau, maø giöõa hoï Tin Möøng ñaõ ñöôïc hoäi nhaäp, laø nhöõng chuû theå taäp theå chuû ñoäng hoaëc nhöõng taùc nhaân cuûa vieäc Phuùc AÂm hoùa. Ñieàu naøy xaûy ra bôûi vì moãi daân toäc laø taùc giaû cuûa neàn vaên hoùa rieâng cuûa mình vaø laø vai chính cuûa lòch söû cuûa noù. Vaên hoùa laø moät ñieàu gì naêng ñoäng maø moät daân toäc taùi taïo lieân tuïc, vaø moãi theá heä truyeàn laïi cho theá heä sau moät toå hôïp nhöõng thaùi ñoä vaø caùch haønh söû phöùc taïp lieân quan ñeán nhöõng hoaøn caûnh khaùc nhau, maø ngöôøi ta phaûi taùi coâng thöùc hoùa ñeå giaûi quyeát nhöõng thaùch ñoá rieâng cuûa hoï. Laø con ngöôøi coù nghóa laø "vöøa laø con caùi vöøa laø cha meï cuûa neàn vaên hoùa maø trong ñoù mình chìm vaøo". [97] Khi moät daân ñaõ ñöôïc Tin Möøng hoäi nhaäp, thì trong tieán trình truyeàn thuï vaên hoùa noù cuõng truyeàn thuï ñöùc tin theo nhöõng caùch thöùc luoân luoân môùi meû; vì lyù do aáy taàm quan troïng cuûa vieäc Phuùc AÂm hoùa ñöôïc hieåu nhö hoäi nhaäp vaên hoùa. Moãi phaàn cuûa Daân Chuùa, qua vieäc bieán hoàng aân cuûa Thieân Chuùa thaønh chính ñôøi soáng cuûa hoï theo söï thieân khieáu rieâng, laøm chöùng cho ñöùc tin nhaän ñöôïc vaø phong phuù hoùa noù baèng nhöõng caùch dieãn taû môùi vaø huøng hoàn. Ngöôøi ta coù theå noùi raèng "daân aáy lieân tuïc Phuùc AÂm hoùa chính mình". [98] ÔÛ ñoù taàm quan troïng ñaëc bieät laø cuûa nhöõng vieäc ñaïo ñöùc phoå thoâng, söï dieãn taû ñích thöïc cuûa hoaït ñoäng truyeàn giaùo boäc phaùt cuûa Daân Thieân Chuùa. Noù baét nguoàn töø moät thöïc taïi ñang phaùt trieån thöôøng tröïc, maø ôû ñoù Chuùa Thaùnh Thaàn laø taùc nhaân chính. [99]
123. Trong vieäc ñaïo ñöùc phoå thoâng ngöôøi ta coù theå hieåu ñöôïc caùch thöùc maø ñöùc tin nhaän ñöôïc nhaäp theå trong moät neàn vaên hoùa vaø tieáp tuïc thoâng truyeàn theá naøo. Coù moät thôøi bò nhìn vôùi söï nghi ngôø, vieäc ñaïo ñöùc phoå thoâng ñaõ ñöôïc laïi ñaùnh giaù cao trong nhöõng thaäp nieân sau Coâng Ñoàng. Chính Ñöùc Phaoloâ VI trong Toâng Huaán Evangelii Nuntiandi cuûa ngaøi ñaõ cung caáp moät ñoäng löïc quyeát ñònh theo nghóa naøy. Ngaøi giaûi thích raèng vieäc ñaïo ñöùc phoå thoâng "toû loä moät söï khao khaùt Thieân Chuùa maø chæ nhöõng ngöôøi ñôn thaønh vaø ngheøo khoå môùi coù theå bieát" [100] vaø noù "laøm cho con ngöôøi coù khaû naêng quaûng ñaïi vaø hy sinh thaäm chí ñeán ñoä anh huøng, khi noùi ñeán vieäc baøy toû ñöùc tin." [101] Gaàn chuùng ta hôn, Ñöùc Beâneâñictoâ XVI, khi noùi veà Chaâu Myõ Latinh, ñaõ vaïch ra raèng ñoù laø moät "kho taøng quyù baùu cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo" vaø raèng noù "laø linh hoàn cuûa caùc daân toäc Myõ Latinh". [102]
124. Vaên Kieän Aparecida moâ taû söï phong phuù maø Chuùa Thaùnh Thaàn khai trieån trong vieäc ñaïo ñöùc phoå thoâng vôùi saùng kieán töï do cuûa Ngaøi. ÔÛ luïc ñòa thaân yeâu naøy, nôi maø nhieàu Kitoâ höõu baøy toû ñöùc tin cuûa mình qua vieäc ñaïo ñöùc phoå thoâng, caùc Giaùm Muïc cuõng goïi noù laø "linh ñaïo phoå thoâng" hay "Thuyeát thaàn bí daân gian". [103] Noù thaät söï laø "moät linh ñaïo ñöôïc nhaäp theå trong vaên hoùa cuûa nhöõng ngöôøi ñôn thaønh." [104] Noù khoâng phaûi laø khoâng coù noäi dung, nhöng laø phaùt hieän vaø dieãn taû noäi dung aáy qua caùc bieåu töôïng thay vì söû duïng coâng cuï lyù luaän, vaø trong moät haønh ñoäng ñöùc tin nhaán maïnh hôn vaøo credere in Deum (tin vaøo Thieân Chuùa) thay vì credere Deum (tin Thieân Chuùa). [105] Ñoù laø "moät caùch hôïp phaùp ñeå soáng ñöùc tin, moät caùch ñeå caûm thaáy laø phaàn töû cuûa Hoäi Thaùnh, vaø laø nhöõng nhaø truyeàn giaùo" [106] Noù mang theo noù aân suûng cuûa vieäc laø moät nhaø truyeàn giaùo, ñi ra khoûi mình vaø laøm nhöõng ngöôøi haønh höông: "Cuøng nhau böôùc ñeán ñeàn thôø vaø tham gia vaøo caùc caùch baøy toû khaùc nhau cuûa vieäc ñaïo ñöùc phoå thoâng, trong khi cuõng ñem theo caùc con em hoaëc môøi nhöõng ngöôøi khaùc, töï noù laø moät haønh ñoäng loan baùo Tin Möøng". [107] Chuùng ta ñöøng cheá ngöï cuõng ñöøng tìm caùch kieåm soaùt söùc maïnh truyeàn giaùo naøy!
125. Ñeå hieåu thöïc taïi naøy chuùng caàn phaûi tieáp caän noù vôùi caùi nhìn cuûa Chuùa Chieân Laønh, laø Ñaáng khoâng tìm caùch ñeå phaùn xeùt, nhöng ñeå yeâu thöông. Chæ töø tình caûm tieân thieân ñöôïc phaùt sinh töø tình yeâu maø chuùng ta coù theå ñaùnh giaù cao ñôøi soáng thaàn hoïc hieän dieän trong vieäc ñaïo ñöùc cuûa caùc daân Kitoâ giaùo, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi ngheøo. Toâi nghó ñeán ñöùc tin vöõng vaøng cuûa nhöõng baø meï ôû beân giöôøng cuûa moät ñöùa con ñang ñau oám trong tay naém chaët moät traøng haït Maân Coâi, maëc duø chæ thuoäc qua loa nhöõng caâu Kinh Tin Kính; hay ñeán taát caû hy voïng truùt xuoáng moät ngoïn neán ñöôïc ñoát trong moät caên nhaø khieâm toán ñeå caàu xin Ñöùc Meï giuùp ñôõ, hoaëc trong nhöõng caùi nhìn yeâu meán saâu thaúm höôùng veà Ñöùc Kitoâ Chòu Ñoùng Ñinh. Khoâng coù ai yeâu daân thaùnh trung thaønh cuûa Thieân Chuùa maø nhìn nhöõng haønh ñoäng naøy nhö ñôn thuaàn chæ laø vieäc tìm kieám Thieân Chuùa cuûa con ngöôøi. Chuùng laø nhöõng bieåu hieän cuûa moät caùch soáng thaàn hoïc ñöôïc sinh ñoäng hoùa bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn laø Ñaáng ñaõ tuoân ñoå vaøo loøng chuùng ta (x. Rm 5:5).
126. Trong vieäc ñaïo ñöùc phoå thoâng, vì laø keát quaû cuûa Tin Möøng ñöôïc hoäi nhaäp vaên hoùa, ngöôøi ta tìm thaáy moät söùc maïnh tích cöïc cuûa vieäc Phuùc AÂm hoùa maø chuùng ta khoâng theå ñöôïc ñaùnh giaù thaáp: laøm nhö theá laø khoâng nhaän ra coâng vieäc cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Thay vaøo ñoù, chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñeå khuyeán khích vaø cuûng coá noù ngoõ haàu ñaøo saâu tieán trình hoäi nhaäp vaên hoaù laø moät thöïc taïi khoâng bao giôø keát thuùc. Nhöõng caùch dieãn taû cuûa vieäc ñaïo ñöùc phoå thoâng coù nhieàu ñieàu ñeå daïy cho chuùng ta, vaø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi coù theå ñoïc chuùng, chuùng laø moät nguoàn cuûa thaàn hoïc maø chuùng ta phaûi chuù yù ñeán, ñaëc bieät laø khi chuùng ta nghó veà vieäc Taân Phuùc AÂm hoùa.
Giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi
127. Giôø ñaây khi Hoäi Thaùnh muoán soáng moät söï ñoåi môùi saâu xa veà truyeàn giaùo, coù moät hình thöùc rao giaûng thuoäc veà taát caû chuùng ta nhö moät boån phaän haøng ngaøy. Ñoù laø mang Tin Möøng ñeán cho nhöõng ngöôøi maø chuùng ta gaëp, duø laø nhöõng ngöôøi laân caän hoaëc nhöõng ngöôøi laï. Ñoù laø vieäc rao giaûng khoâng chính thöùc coù theå ñöôïc thöïc hieän trong moät cuoäc troø chuyeän vaø ñoù cuõng laø vieäc maø moät nhaø truyeàn giaùo laøm khi ñeán thaêm moät gia ñình. Laø moät moân ñeä coù nghóa laø luùc naøo cuõng saün saøng ñeå mang tình yeâu cuûa Chuùa Gieâsu ñeán cho ngöôøi khaùc vaø ñieàu naøy coù theå xaûy ra ñoät xuaát, ôû baát cöù ñaâu, treân ñöôøng phoá, nôi quaûng tröôøng, trong luùc laøm vieäc, trong moät cuoäc haønh trình.
128. Trong vieäc giaûng daïy naøy, laø ñieàu luoân luoân toân troïng vaø lòch söï, giaây phuùt ñaàu tieân heä taïi moät cuoäc ñoái thoaïi caù nhaân, trong ñoù ngöôøi kia dieãn taû vaø chia seû nieàm vui vaø hy voïng cuûa hoï vôùi nhöõng quan taâm maø hoï daønh cho nhöõng ngöôøi thaân yeâu cuûa hoï cuøng raát nhieàu ñieàu maø ngöôøi aáy mang naëng trong loøng. Chæ sau cuoäc ñoái thoaïi naøy, chuùng ta môùi coù theå trình baøy Lôøi Chuùa cho hoï, hoaëc baèng caùch ñoïc moät ñoaïn Thaùnh Kinh hoaëc döôùi hình thöùc moät töôøng thuaät, nhöng luoân luoân nhaéc laïi söù ñieäp caên baûn: tình yeâu cuûa Thieân Chuùa laøm ngöôøi, Ñaáng ñaõ hieán mình cho chuùng ta vaø haèng soáng, ban cho chuùng ta ôn cöùu roãi vaø tình baèng höõu cuûa Ngöôøi. Ñaây laø lôøi coâng boá maø anh chò em chia seû vôùi moät thaùi ñoä khieâm toán vaø nhö lôøi chöùng cuûa moät ngöôøi luoân bieát hoïc hoûi, vôùi yù thöùc raèng söù ñieäp naøy quaù phong phuù vaø quaù thaâm saâu ñeán noãi noù luoân luoân vöôït treân söï hieåu bieát cuûa mình. Ñoâi khi noù ñöôïc dieãn taû moät caùch tröïc tieáp hôn, ñoâi khi qua moät chöùng töø caù nhaân, moät caâu chuyeän, moät cöû chæ, hay moät hình thöùc maø Chuùa Thaùnh Thaàn coù theå linh höùng trong moät hoaøn caûnh cuï theå. Neáu thaän troïng vaø ñuùng ñieàu kieän, thì toát nhaát laø cuoäc gaëp gôõ vaø truyeàn giaùo huynh ñeä naøy ñöôïc keát thuùc baèng moät lôøi caàu nguyeän ngaén, lieân heä ñeán nhöõng quan taâm maø ngöôøi aáy ñaõ noùi ra. Nhö theá, ngöôøi aáy seõ caûm thaáy roõ raøng hôn raèng mình ñöôïc nghe vaø hieåu, raèng tình traïng cuûa mình ñaõ ñöôïc ñaët trong baøn tay Thieân Chuùa, vaø nhaän ra raèng Lôøi Chuùa thöïc söï noùi vôùi cuoäc ñôøi cuûa hoï.
129. Ñöøng nghó raèng söù ñieäp Tin Möøng phaûi luoân luoân ñöôïc truyeàn baèng nhöõng coâng thöùc nhaát ñònh vaø nhöõng lôøi chính xaùc dieãn taû moät noäi dung hoaøn toaøn khoâng thay ñoåi. Noù ñöôïc truyeàn laïi döôùi nhieàu hình thöùc raát khaùc nhau ñeán noãi khoâng theå moâ taû hoaëc phaân loaïi noåi, vaø trong ñoù daân Thieân Chuùa, vôùi nhieàu cöû chæ vaø bieåu hieäu cuûa mình, laø moät chuû theå taäp theå. Do ñoù, neáu Tin Möøng ñöôïc nhaäp theå trong moät neàn vaên hoùa, noù khoâng coøn chæ ñöôïc truyeàn thuï qua vieäc loan baùo töø ngöôøi sang ngöôøi khaùc. Ñieàu naøy phaûi laøm cho chuùng ta nghó raèng, ôû caùc nöôùc maø Kitoâ giaùo laø thieåu soá, cuõng nhö ñeå khuyeán khích taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi rao giaûng Tin Möøng, caùc Hoäi Thaùnh ñòa phöông caàn tích cöïc thuùc ñaåy caùc hình thöùc hoäi nhaäp vaên hoùa, ít ra laø luùc ban ñaàu. Cuoái cuøng, ñieàu maø chuùng ta phaûi nhaém ñeán laø Tin Möøng, moät khi ñöôïc rao giaûng baèng nhöõng loaïi rao giaûng thích hôïp vôùi moãi neàn vaên hoùa, seõ taïo ra moät toång hôïp môùi vôùi neàn vaên hoùa aáy. Maëc duø tieán trình naøy luoân chaäm, ñoâi khi sôï haõi laøm chuùng ta quaù teâ lieät. Neáu chuùng ta cho pheùp nghi ngôø vaø sôï haõi boùp ngheït söï maïnh daïn cuûa mình, thì ñieàu coù theå xaûy ra laø, thay vì saùng taïo, chuùng ta chæ ñôn thuaàn nghæ thoaûi maùi maø khoâng ñaït ñöôïc baát kyø moät tieán boä naøo, vaø neáu nhö theá, chuùng ta seõ khoâng coøn laø nhöõng ngöôøi tham gia vaøo tieán trình lòch söû vôùi söï hôïp taùc cuûa mình, nhöng chæ ñôn thuaàn laø nhöõng khaùn giaû cuûa moät tình traïng ñình treä caèn coãi cuûa Hoäi Thaùnh.
Ñaëc suûng ñeå phuïc vuï söï hieäp thoâng truyeàn giaùo
130. Chuùa Thaùnh Thaàn cuõng phong phuù hoùa toaøn theå Hoäi Thaùnh rao giaûng Tin Möøng vôùi nhöõng ñaëc suûng khaùc nhau. Nhöõng ñaëc suûng naøy laø nhöõng hoàng aân ñeå canh taân vaø xaây döïng Hoäi Thaùnh. [108] Chuùng khoâng phaûi laø moät taøi saûn bò khoùa chaët vaø ñöôïc trao cho moät nhoùm nhoû ñeå baûo veä; traùi laïi, chuùng laø quaø taëng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc thaùp nhaäp vaøo thaân theå cuûa Hoäi Thaùnh, ñöôïc thu huùt veà trung taâm laø Ñöùc Kitoâ, töø ñoù chuyeån thaønh ñoäng löïc cuûa vieäc Phuùc AÂm hoùa. Moät daáu chæ roõ raøng veà tính xaùc thöïc cuûa moät ñaëc suûng laø baûn chaát Hoäi Thaùnh cuûa noù, khaû naêng thaùp nhaäp moät caùch nhòp nhaøng vaøo ñôøi soáng daân thaùnh cuûa Thieân Chuùa vì lôïi ích cuûa moïi ngöôøi. Moät tính môùi meû thaät söï ñöôïc taùc ñoäng bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn maø khoâng caàn che khuaát caùc hình thöùc linh ñaïo vaø hoàng aân khaùc ñeå mình ñöôïc chöùng toû. Moät ñaëc suûng caøng höôùng veà troïng taâm cuûa Tin Möøng thì vieäc thöïc thi noù seõ caøng coù tính Hoäi Thaùnh. Chính trong söï hieäp thoâng, duø thaät khoù khaên, maø moät ñaëc suûng ñöôïc chöùng toû laø chaân chính vaø sinh hoa quaû nhieäm maàu. Neáu Hoäi Thaùnh soáng thaùch ñoá naøy, noù coù theå laø moät khuoân maãu cho hoøa bình treân theá giôùi.
131. Söï khaùc nhau giöõa daân chuùng vaø coäng ñoàng ñoâi khi coù veû phieàn toaùi, nhöng Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng taïo neân söï ña daïng naøy, coù theå ruùt ra töø taát caû moïi söï moät ñieàu gì toát vaø bieán noù thaønh ñoäng naêng truyeàn giaùo coù söùc haáp daãn. Söï ña daïng luoân luoân phaûi ñöôïc ñieàu hoøa bôûi söï trôï giuùp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn; chæ coù Ngaøi môùi coù theå gaây ra söï ña daïng, ña soá, voâ soá vaø ñoàng thôøi thöïc hieän ñöôïc söï hieäp nhaát. Ngöôïc laïi, khi chuùng ta tìm söï ña daïng, chuùng ta khoùa mình trong chuû thuyeát ñaëc thuû vaø chuû thuyeát ñoäc quyeàn cuûa mình, cho neân chuùng ta chæ gaây ra chia reõ. Töông töï, khi chuùng ta muoán xaây döïng söï hieäp nhaát vôùi nhöõng keá hoaïch nhaân loaïi cuûa mình, chuùng ta chæ aùp ñaët treân ngöôøi khaùc tính thoáng nhaát vaø söï pheâ chuaån cuûa mình. Ñieàu naøy khoâng giuùp gì ñöôïc vieäc truyeàn giaùo cuûa Hoäi Thaùnh.
Vaên hoùa, tö töôûng vaø giaùo duïc
132. Rao giaûng cho neàn vaên hoùa cuõng coù nghóa laø rao giaûng cho nhöõng nghaønh vaên hoùa chuyeân nghieäp, khoa hoïc vaø hoïc thuaät. Ñaây laø cuoäc gaëp gôõ giöõa ñöùc tin, lyù trí vaø khoa hoïc, nhaèm muïc ñích phaùt trieån nhöõng luaän chöùng môùi veà söï ñaùng tin caäy vaø hoä giaùo ban ñaàu [109] giuùp taïo ra caùc quy taéc cho moät Tin Möøng ñöôïc laéng nghe bôûi taát caû moïi ngöôøi. Khi moät soá loaïi lyù leõ vaø khoa hoïc ñöôïc chaáp nhaän trong vieäc coâng boá söù ñieäp, caùc loaïi naøy cuøng trôû thaønh coâng cuï truyeàn giaùo; nhö nöôùc bieán thaønh röôïu. Baát cöù ñieàu gì, moät khi ñöôïc xöû duïng, khoâng chæ ñöôïc cöùu chuoäc, maø coøn trôû thaønh moät coâng cuï cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñeå soi saùng vaø ñoåi môùi theá giôùi.
133. Vieäc ngöôøi rao giaûng Tin Möøng baän taâm ñeán vieäc gaëp moïi ngöôøi thì chöa ñuû, ngay caû khi Tin Möøng ñöôïc coâng boá cho caùc neàn vaên hoùa nhö moät toång theå, thaàn hoïc - khoâng chæ thaàn hoïc muïc vuï - trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc khoa hoïc khaùc vaø kinh nghieäm cuûa con ngöôøi, raát quan troïng ñeå suy nghó veà vieäc laøm theá naøo ñeå truyeàn ñaït ñeà nghò cuûa Tin Möøng cho nhöõng boái caûnh vaên hoùa vaø caùc nhoùm ngöôøi nhaän khaùc nhau. [110] Hoäi Thaùnh, tham gia vaøo vieäc Phuùc AÂm hoùa, ñaùnh giaù cao vaø khuyeán khích ñaëc suûng cuûa caùc nhaø thaàn hoïc vaø caùc noã löïc cuûa hoï trong vieäc nghieân cöùu thaàn hoïc, coå voõ vieäc ñoái thoaïi vôùi theá giôùi vaên hoùa vaø khoa hoïc. Toâi keâu goïi caùc nhaø thaàn hoïc, thi haønh taùc vuï naøy nhö moät phaàn cuûa söù meänh cöùu ñoä cuûa Hoäi Thaùnh. Tuy nhieân, trong khi laøm nhö theá, hoï luoân phaûi nhôù raèng Hoäi Thaùnh vaø thaàn hoïc hieän höõu ñeå truyeàn giaùo, chöù khoâng chæ haøi loøng vôùi moät thaàn hoïc baøn giaáy.
134. Caùc tröôøng ñaïi hoïc laø moät moâi tröôøng ñaëc bieät ñeå suy nghó veà phaùt trieån veà daán thaân naøy cho vieäc loan baùo Tin Möøng baèng moät caùch tieáp caän lieân ngaønh vaø dung hôïp. Caùc tröôøng Coâng Giaùo, luoân luoân coá gaéng keát hôïp coâng taùc giaùo duïc vôùi vieäc coâng boá Tin Möøng caùch roõ raøng, laø moät ñoùng goùp raát coù giaù trò cho vieäc Phuùc AÂm hoùa neàn vaên hoùa, ngay caû trong caùc quoác gia vaø thaønh phoá nôi maø moät tình hình baát lôïi thuùc ñaåy chuùng ta söû duïng oùc saùng taïo ñeå tìm ra nhöõng caùch thöùc phuø hôïp. [111]
II. Baøi giaûng
135. Giôø ñaây chuùng ta haõy xeùt ñeán vieäc giaûng daïy trong phuïng vuï, laø ñieàu ñoøi hoûi caùc muïc töû phaûi caån thaän xem xeùt. Toâi seõ ñaëc bieät chuù yù, thaäm chí moät caùch hôi tæ mæ, ñeán baøi giaûng vaø vieäc chuaån bò noù, bôûi vì coù raát nhieàu ngöôøi than phieàn vì taùc vuï quan troïng naøy vaø chuùng ta khoâng theå bòt tai laïi. Baøi giaûng laø tieâu chuaån ñeå ñaùnh giaù söï gaàn guõi vaø khaû naêng truyeàn thoâng cuûa moät muïc töû vôùi daân mình. Thöïc ra, chuùng ta bieát raèng caùc tín höõu raát coi troïng baøi giaûng; vaø hoï cuõng nhö chính nhöõng thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh, caû ngöôøi nghe laãn ngöôøi giaûng, thöôøng bò thieät thoøi (vì nhöõng baøi giaûng thieáu chaát löôïng). Thaät ñaùng buoàn khi ñieàu naøy xaûy ra. Baøi giaûng coù theå thöïc söï laø moät kinh nghieäm maõnh lieät vaø haïnh phuùc veà Chuùa Thaùnh Thaàn, moät cuoäc gaëp gôõ an uûi vôùi Lôøi Chuùa, moät nguoàn maïch khoâng ngöøng cuûa vieäc canh taân vaø taêng tröôûng.
136. Chuùng ta haõy phuïc hoài loøng tin töôûng cuûa mình trong vieäc giaûng daïy, döïa treân xaùc tín raèng Chính Thieân Chuùa, Ñaáng muoán ñi ñeán vôùi con ngöôøi qua caùc nhaø thuyeát giaûng vaø raèng Ngaøi seõ baøy toû quyeàn naêng cuûa Ngaøi qua caùc lôøi cuûa loaøi ngöôøi. Thaùnh Phaoloâ noùi moät caùch maïnh meõ veà söï caàn thieát phaûi rao giaûng, vì Chuùa muoán ñeán vôùi nhöõng ngöôøi khaùc baèng lôøi cuûa chuùng ta (x. Rm 10:14-17). Vôùi Lôøi Ngöôøi, Chuùa ñaõ chinh phuïc ñöôïc quaû tim cuûa daân chuùng. Hoï ñaõ ñeán tuø khaép nôi ñeå nghe Ngöôøi (x. Mc 1:45). Hoï ñaõ kinh ngaïc "uoáng" giaùo huaán cuûa Ngöôøi (x. Mc 6:2). Hoï caûm thaáy Ngöôøi noùi vôùi uy quyeàn (x. Mc 1:27). Baèng lôøi cuûa mình, caùc Toâng Ñoà, laø nhöõng ngöôøi maø Ñöùc Kitoâ ñaõ thieát laäp "ñeå ôû vôùi Ngöôøi vaø ñöôïc sai ñi rao giaûng" (Mc 3:14), ñaõ keùo moïi daân toäc vaøo Hoäi Thaùnh (x. Mc 16:15,20).
Boái caûnh phuïng vuï
137. Giôø ñaây chuùng ta caàn phaûi nhôù raèng "vieäc coâng boá Lôøi Chuùa trong phuïng vuï, ñaëc bieät laø trong boái caûnh cuûa coäng ñoàng Thaùnh Theå, phaûi nhö moät cuoäc ñoái thoaïi giöõa Thieân Chuùa vaø daân Ngaøi hôn laø moät thôøi ñieåm ñeå suy nieäm vaø daïy giaùo lyù, moät cuoäc ñoái thoaïi maø trong ñoù nhöõng kyø coâng cöùu ñoä ñöôïc coâng boá vaø nhöõng ñoøi hoûi cuûa Giao Öôùc ñöôïc lieân tuïc laëp laïi". [112] Baøi giaûng coù moät giaù trò ñaëc bieät vì phaùt sinh töø boái caûnh Thaùnh Theå, laø ñieàu laøm cho noù vöôït treân moïi hình thöùc daïy giaùo lyù bôûi vì noù laø moät cuoäc ñoái thoaïi tuyeät vôøi nhaát giöõa Thieân Chuùa vaø daân Ngaøi, tröôùc khi hieäp thoâng Bí Tích. Baøi giaûng moät laàn nöõa tieáp tuïc cuoäc ñoái thoaïi ñaõ ñöôïc môû ra giöõa Chuùa vaø daân Ngaøi. Nhaø thuyeát giaûng phaûi bieát troïng taâm cuûa coäng ñoàng cuûa mình ñeå nhaän ra loøng ao öôùc Thieân Chuùa soáng ñoäng vaø maõnh lieät ôû ñaâu, vaø thaäm chí moät cuoäc ñoái thoaïi thoaïi yeâu thöông nhö vaäy ñaõ bò boùp ngheït hoaëc khoâng theå sinh hoa keát quaû ôû choã naøo.
138. Baøi giaûng khoâng theå laø moät hình thöùc giaûi trí, nhö ñöôïc trình baøy treân caùc phöông tieän truyeàn thoâng, nhöng phaûi ñem laïi söï nhieät thaønh vaø yù nghóa cho buoåi leã. Noù laø moät loaïi ñaëc bieät, vì noù laø giaûng daïy trong khuoân khoå cuûa moät cuoäc cöû haønh phuïng vuï; do ñoù caàn phaûi ngaén goïn vaø traùnh laøm cho noù coù veû nhö moät baøi dieãn vaên hoaëc moät baøi thuyeát trình. Moät nhaø thuyeát giaûng coù theå giöõ ñöôïc söï chuù yù cuûa quaàn chuùng trong moät giôø, nhö theá lôøi cuûa oâng trôû neân quan troïng hôn vieäc cöû haønh ñöùc tin. Neáu baøi giaûng keùo daøi quaù laâu, noù seõ aûnh höôûng ñeán hai ñaëc tính cuûa vieäc cöû haønh phuïng vuï: söï hoøa hôïp giöõa caùc phaàn cuûa phuïng vuï vaø nhòp ñieäu cuûa phuïng vuï. Khi giaûng daïy ñöôïc thöïc hieän trong boái caûnh phuïng vuï, noù hôïp thaønh moät phaàn cuûa Leã Vaät daâng leân Chuùa Cha, vaø nhö trung gian cuûa aân suûng maø Ñöùc Kitoâ ñoå ra trong buoåi Cöû Haønh. Cuøng boái caûnh naøy ñoøi hoûi baøi giaûng phaûi höôùng daãn coäng ñoàng, vaø ngay caû nhaø thuyeát giaûng, ñeán söï hieäp thoâng vôùi Ñöùc Kitoâ trong Bí Tích Thaùnh Theå, laø Ñaáng bieán ñoåi cuoäc soáng. Ñieàu naøy ñoøi hoûi lôøi cuûa nhaø thuyeát giaûng khoâng ñöôïc chieám quaù nhieàu khoâng gian, ñeå Chuùa coù theå toûa saùng nhieàu hôn nhaø thuyeát giaûng.
Moät cuoäc noùi chuyeän cuûa moät ngöôøi meï
139. Chuùng toâi ñaõ noùi raèng Daân Thieân Chuùa, qua söï taùc ñoäng lieân tuïc cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ôû trong hoï, khoâng ngöøng Phuùc AÂm hoùa chính mình. Xaùc tín naøy coù yù noùi gì vôùi nhaø thuyeát giaûng? Noù nhaéc nhôû chuùng ta raèng Hoäi Thaùnh laø meï vaø giaûng cho daân nhö moät ngöôøi meï noùi chuyeän vôùi con mình, bieát raèng ñöùa con tin raèng taát caû nhöõng gì meï daïy laø vì muoán ñieåu toát cho mình vì noù bieát raèng meï yeâu thöông mình. Hôn nöõa, moät ngöôøi meï toát coù theå nhaän ra taát caû nhöõng gì Thieân Chuùa ñaõ gieo troàng trong con mình, laéng nghe nhöõng quan taâm cuûa noù vaø hoïc hoûi töø noù. Tinh thaàn yeâu thöông ngöï trò trong moät gia ñình höôùng daãn caû meï laãn con trong cuoäc ñoái thoaïi cuûa hoï, ôû ñoù ngöôøi ta daïy vaø hoïc, söûa chöõa vaø ñeà cao nhöõng ñieàu toát. Ñieàu töông töï cuõng xaûy ra trong baøi giaûng. Cuøng moät Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng linh höùng caùc saùch Tin Möøng vaø hoaït ñoäng trong daân Thieân Chuùa, cuõng linh höùng chuùng ta ñeå laéng nghe ñöùc tin cuûa daân vaø giaûng theá naøo trong moãi Thaùnh Theå. Do ñoù, baøi giaûng Kitoâ giaùo tìm thaáy ôû trung taâm cuûa neàn vaên hoùa cuûa daân chuùng moät nguoàn nöôùc haèng soáng, laø ñieàu giuùp cho nhaø thuyeát giaûng bieát phaûi noùi gì vaø tìm caùch thích hôïp ñeå noùi. Cuõng nhö taát caû chuùng ta ñeàu thích ñöôïc ngöôøi khaùc noùi vôùi mình baèng tieáng meï ñeû cuûa mình, vì vaäy trong ñöùc tin, chuùng ta cuõng muoán ngöôøi ta noùi baèng thuaät ngöõ cuûa "vaên hoùa cuûa meï", baèng thoå ngöõ cuûa meï (x. 2 Mac 7:21, 27), vaø quaû tim chuùng ta saün saøng laéng nghe hôn. Ngoân ngöõ naøy laø moät aâm ñieäu truyeàn loøng duõng caûm, söï höùng khôûi, söùc maïnh vaø söï thuùc ñaåy.
140. Laõnh vöïc meï vaø Hoäi Thaùnh naøy, trong ñoù cuoäc ñoái thoaïi giöõa Chuùa vôùi daân Ngaøi xaûy ra, phaûi ñöôïc khuyeán khích vaø nuoâi döôõng bôûi söï gaàn guõi cuûa nhaø thuyeát giaûng, söï aám aùp cuûa gioïng noùi, söï dòu daøng cuûa caùch noùi, nieàm vui cuûa nhöõng cöû chæ cuûa ngaøi. Ngay caû trong nhöõng tröôøng hôïp baøi giaûng coù veû moät chuùt thieáu haáp daãn, neáu ngöôøi nghe caûm nhaän ñöôïc tinh thaàn maãu töû vaø Hoäi Thaùnh naøy, thì vaãn luoân luoân coù keát quaû, nhö nhöõng lôøi khuyeân nhaøm chaùn cuûa moät baø meï mang laïi keát quaû vôùi thôøi gian trong loøng con caùi.
141. Ngöôøi ta phaûi ngöôõng moä nhöõng phöông tieän maø Chuùa söû duïng ñeå ñoái thoaïi vôùi daân chuùng cuûa Ngöôøi, ñeå maëc khaûi maàu nhieäm cuûa Ngöôøi cho moïi ngöôøi, ñeå thu huùt nhöõng ngöôøi ñôn thaønh vôùi nhöõng giaùo huaán quaù cao vôøi vaø quaù ñoøi hoûi cuûa Ngöôøi. Toâi tin raèng bí maät ñöôïc giaáu trong caùi nhìn cuûa Chuùa Gieâsu ñoái vôùi daân chuùng, vöôït treân nhöõng yeáu ñuoái vaø sa ngaõ cuûa hoï: "Hôõi ñaøn chieân beù nhoû, ñöøng sôï, vì Cha caùc con ñaõ vui loøng ban Nöôùc Trôøi cho caùc con" (Lc 12:32); Chuùa Gieâsu ñaõ rao giaûng vôùi tinh thaàn aáy. Traøn ñaày nieàm vui trong Chuùa Thaùnh Thaàn, Ngöôøi chuùc tuïng Chuùa Cha laø Ñaáng ñaõ keùo nhöõng ngöôøi beù nhoû laïi: "Laïy Cha laø Chuùa Teå trôøi ñaát, Con chuùc tuïng Cha vì Cha ñaõ giaáu khoâng cho caùc ngöôøi khoân ngoan thoâng thaùi bieát nhöõng ñieàu naøy, nhöng laïi maëc khaûi chuùng cho nhöõng ngöôøi beù moïn" (Lc 10:21). Chuùa thöïc söï vui loøng vôùi cuoäc ñoái thoaïi vôùi daân cuûa Ngöôøi, vaø nhaø thuyeát giaûng phaûi laøm cho ngöôøi ta caûm nhaän ñöôïc nieàm vui naøy cuûa Chuùa.
Nhöõng lôøi ñoát chaùy loøng ngöôøi
142. Moät cuoäc ñoái thoaïi coøn nhieàu hôn laø chæ thoâng truyeàn chaân lyù. Noù ñöôïc thöïc hieän bôûi söï höùng thuù khi noùi vaø vì lôïi ích cuï theå ñöôïc truyeàn thoâng giöõa nhöõng ngöôøi thích nhau qua lôøi noùi. Ñaây laø moät ñieàu toát laønh khoâng heä taïi ôû caùc söï vaät, nhöng ôû nhöõng ngöôøi chia seû vôùi nhau trong cuoäc ñoái thoaïi. Moät baøi giaûng thuaàn tuùy veà luaân lyù hoaëc veà tín lyù, cuõng nhö moät baøi giaûng trôû thaønh moät baøi thuyeât trình veà chuù giaûi Thaùnh Kinh, laøm giaûm bôùt söï truyeàn thoâng giöõa caùc taâm hoàn. Söï truyeàn thong naøy xaûy ra trong baøi giaûng vaø coù moät tính caùch haàu nhö bí tích: "Ñöùc tin coù ñöôïc laø nhôø nghe, maø nghe laø nghe rao giaûng lôøi Ðöùc Kitoâ" (Rm 10:17). Trong baøi giaûng, chaân lyù ñöôïc ñi keøm vôùi söï thieän vaø myõ. Ñaây khoâng phaûi laø chaân lyù tröøu töôïng hay suy dieãn laïnh luøng, bôûi vì noù cuõng truyeàn ñaït veû ñeïp cuûa hình aûnh maø Chuùa söû duïng ñeå khuyeán khích ngöôøi ta laøm ñieàu toát. Kyù öùc cuûa caùc tín höõu, gioáng nhö cuûa Ñöùc Meï Maria, phaûi traøn ñaày nhöõng ñieàu kyø dieäu cuûa Thieân Chuùa. Ñöôïc môû ra cho nieàm hy voïng veà moät thöïc haønh haân hoan vaø khaû naêng yeâu thöông ñöôïc rao giaûng, taâm hoàn hoï caûm thaáy raèng töøng Lôøi trong Thaùnh Kinh tröôùc heát laø moät hoàng aân, tröôùc khi laø moät ñoøi hoûi.
143. Thaùch ñoá cuûa moät baøi giaûng ñöôïc hoäi nhaäp vaên hoùa heä taïi vieäc coâng boá moät toång hôïp cuûa söù ñieäp Tin Möøng, chöù khoâng phaûi nhöõng yù töôûng hoaëc nhöõng giaù trò rôøi raïc. Toång hôïp cuûa chuùng ta ôû ñaâu thì loøng chuùng ta ôû ñoù. Söï khaùc bieät giöõa vieäc laøm saùng toû moät toång hôïp vôùi vieäc laøm saùng toû nhöõng yù töôûng rôøi raïc nhau cuõng gioáng nhö giöõa söï buoàn teû vaø loøng nhieät thaønh cuûa taâm hoàn. Nhaø thuyeát giaûng coù söù vuï ñeïp nhaát vaø khoù khaên nhaát laø keát hôïp nhöõng traùi tim thaân yeâu: ñoù laø traùi tim cuûa Chuùa vaø nhöõng traùi tim cuûa daân Ngöôøi. Cuoäc ñoái thoaïi giöõa Thieân Chuùa vaø daân Ngöôøi laøm cho Giao Öôùc giöõa hai beân caøng theâm vöõng chaéc vaø cuûng coá moái daây baùc aùi. Trong luùc nghe giaûng, traùi tim cuûa caùc tín höõu im laëng ñeå nghe Chuùa noùi. Chuùa vaø daân Ngöôøi tröïc tieáp noùi vôùi nhau baèng haøng ngaøn caùch maø khoâng caàn trung gian. Tuy nhieân, trong baøi giaûng, hoï muoán coù moät ngöôøi khaùc phuïc vuï nhö moät coâng cuï vaø dieãn taû nhöõng caûm xuùc cuûa hoï, ñeå sau ñoù moãi ngöôøi coù theå choïn caùch tieáp tuïc cuoäc noùi chuyeän. Lôøi Chuùa töï baûn chaát laø moät trung gian vaø ñoøi hoûi khoâng nhöõng chæ coù hai ngöôøi ñoái thoaïi vôùi nhau maø coøn moät nhaø thuyeát giaûng ñaïi dieän, toâi tin raèng "chuùng toâi khoâng rao giaûng chính mình, nhöng rao giaûng Ðöùc Gieâsu Kitoâ laø Chuùa; coøn chuùng toâi chæ laø ñaày tôù cuûa anh em vì Chuùa Gieâsu" (2 Cor 4:5).
144. Noùi chuyeän baèng traùi tim khoâng nhöõng chæ coù nghóa laø giöõ cho noù röïc chaùy, nhöng coøn cho noù ñöôïc chieáu saùng bôûi söï toaøn veïn cuûa Maëc Khaûi vaø bôûi con ñöôøng maø Lôøi Chuùa ñaõ haønh trình trong loøng Hoäi Thaùnh vaø cuûa daân trung thaønh cuûa chuùng ta trong suoát doøng lòch söû. Caên tính Kitoâ giaùo naøy, nhö caùi oâm luùc röûa toäi maø Chuùa Cha ñaõ ban cho chuùng ta khi coøn nhoû, laøm cho chuùng ta ao öôùc, nhö nhöõng ñöùa con phung phí - vaø nhöõng ñöùa con yeâu cuûa Ñöùc Meï - moät caùi oâm khaùc, cuûa Cha nhaân töø laø Ñaáng ñang chôø ñôïi chuùng ta trong vinh quang. Vieäc giuùp cho daân cuûa chuùng ta caûm thaáy raèng hoï ñang soáng giöõa hai caùi oâm naøy laø moät nhieäm vuï khoù khaên nhöng ñeïp ñeõ cuûa nhöõng ngöôøi giaûng Tin Möøng.
III. Vieäc soaïn baøi giaûng
145. Vieäc chuaån bò baøi giaûng laø moät nhieäm vuï raát quan troïng neân phaûi daønh nhieàu thì giôø ñeå hoïc hoûi, caàu nguyeän, suy nieäm vaø saùng taïo muïc vuï. Vôùi loøng trìu meán, toâi muoán ñeà ra moät caùch soaïn baøi giaûng. Coù nhöõng daáu hieäu cho thaáy moät soá ñieàu coù veû hieån nhieân, nhöng toâi yeâu caàu caùc nhaø thuyeát giaûng nhôù daønh moät thì giôø öu tieân cho muïc vuï cao quyù naøy. Moät soá muïc töû thöôøng cho raèng vieäc chuaån bò naøy khoâng theå ñöôïc vì hoï coù quaù nhieàu nhieäm vuï phaûi chu toaøn. Tuy nhieân, toâi maïo muoäi yeâu caàu quyù cha moãi tuaàn daønh rieâng moät phaàn thì giôø caù nhaân vaø coäng ñoàng ñuû daøi cho coâng taùc naøy, thaäm chí neáu caàn thì phaûi bôùt thì giôø cho nhöng coâng taùc khaùc, maëc duø quan troïng. Loøng tín thaùc vaøo Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng hoaït ñoäng trong baøi giaûng khoâng chæ ñôn thuaàn thuï ñoäng, maø tích cöïc vaø vaø saùng taïo. Noù lieân quan ñeán vieäc chuùng ta hieán mình nhö moät coâng cuï (x. Rm 12:1) vôùi taát caû kyõ naêng cuûa mình ñeå coù theå ñöôïc Thieân Chuùa söû duïng. Moät muïc töû khoâng chuaån bò thì khoâng "thuoäc veà tinh thaàn"; muïc töû aáy baát haûo vaø voâ traùch nhieäm ñoái vôùi nhöõng hoàng aân maø mình ñaõ nhaän ñöôïc.
Vieäc toân suøng chaân lyù
146. Böôùc thöù nhaát, sau khi ñaõ caàu khaån Chuùa Thaùnh Thaàn, laø hoaøn toaøn chuù yù vaøo baûn vaên Thaùnh Kinh, ñieàu naøy phaûi laø neàn taûng cuûa vieäc giaûng daïy. Khi moät ngöôøi taäp trung ñeå coá gaéng hieåu söù ñieäp cuûa vaên baûn laø gì, laø ngöôøi aáy thöïc haønh "vieäc toân suøng chaân lyù". [113] Ñoù laø söï khieâm toán cuûa taâm hoàn, nhìn nhaän raèng Lôøi Chuùa luoân luoân sieâu vöôït chuùng ta, raèng chuùng ta khoâng phaûi laø "nhöõng vò thaày, cuõng khoâng phaûi laø chuû nhaân, nhöng laø nhöõng ngöôøi quaûn thuû, nhöõng ngöôøi loan tin vaø nhöõng ngöôøi phuïc vuï". [114] Thaùi ñoä cung kính khieâm toán vaø kinh ngaïc veà Lôøi Chuùa ñöôïc theå hieän trong vieäc boû thì giôø ra ñeå nghieân cöùu moät caùch caån thaän vaø vôùi moät loøng kinh sôï thaùnh thieän ñeå khoûi giaûi thích sai laïc. Ñeå giaûi thích moät baûn vaên Thaùnh Kinh, chuùng ta caàn phaûi kieân nhaãn, gaït heát moïi öu tö ra ngoaøi, vaø daønh thì giôø cho noù, thích thuù vaø hieán thaân caùch nhöng khoâng. Chuùng ta caàn phaûi ñaët baát kyø baän taâm naøo aùm aûnh mình sang moät beân ñeå taïo ra moät baàu khí traàm laëng cho vieäc taäp trung tö töôûng. Thaät laø voâ ích ñeå ñoïc moät baûn vaên Thaùnh Kinh neáu chuùng ta muoán coù keát quaû nhanh choùng, deã daøng hoaëc töùc thì. Vì vaäy, vieäc soaïn baøi giaûng ñoøi hoûi phaûi coù tình yeâu. Ngöôøi ta chæ boû thì giôø khoâng coâng vaø khoâng voäi vaøng cho nhöõng söï vieäc hay nhöõng ngöôøi mình yeâu; vaø ôû ñaây laø tình yeâu Thieân Chuùa, Ñaáng muoán noùi vôùi chuùng ta. Vì tình yeâu naøy, caàn bao nhieâu thì giôø thì chuùng ta coù theå boû ra baáy nhieâu, vôùi thaùi ñoä cuûa ngöôøi moân ñeä, "Laïy Chuùa, xin haõy noùi, vì toâi tôù Chuùa ñang laéng nghe" (1 Sam 3:9).
147. Tröôùc heát, chuùng ta phaûi chaéc chaén raèng mình hieåu ñuùng yù nghóa cuûa nhöõng lôøi maø mình ñoïc. Toâi muoán nhaán maïnh vaøo moät ñieàu coù veû hieån nhieân nhöng khoâng phaûi laø chuùng ta luoân luoân nhôù: baûn vaên Thaùnh Kinh maø chuùng ta nghieân cöùu ñaõ coù töø hai ngaøn hay ba ngaøn naêm, ngoân ngöõ cuûa noù raát khaùc vôùi ngoân ngöõ chuùng ta söû duïng ngaøy nay. Nhieàu khi chuùng ta döôøng nhö hieåu nhöõng töø ngöõ ñöôïc dòch sang ngoân ngöõ cuûa mình, nhöng ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø chuùng ta hieåu ñuùng nhöõng gì caùc Thaùnh Kyù coù yù noùi. Nhöõng phöông tieän khaùc nhau ñöôïc khoa phaân tích vaên hoïc cung caáp thì ai cuõng bieát: chuù yù ñeán caùc töø ngöõ ñöôïc laëp ñi laëp laïi hoaëc noåi baät, nhaän ra caáu truùc vaø ñoäng naêng rieâng cuûa moät vaên baûn, xem xeùt vai troø maø caùc nhaân vaät ñoùng, vv.... Nhöng muïc tieâu khoâng phaûi laø ñeå hieåu taát caû nhöõng chi tieát nhoû cuûa moät vaên baûn, ñieàu quan troïng nhaát laø tìm ra söù ñieäp chính laø gì, ñieàu gì cho baûn vaên caáu truùc vaø söï thoáng nhaát cuûa noù. Neáu nhaø giaûng thuyeát khoâng thöïc hieän coá gaéng naøy, thì coù theå baøi giaûng seõ thaäm chí khoâng coù söï thoáng nhaát vaø thöù töï; baøi noùi chuyeän cuûa ngöôøi aáy seõ chæ laø moät toång hôïp cuûa nhieàu yù töôûng rôøi raïc maø khoâng ñaùnh ñoäng ñöôïc ai. Söù ñieäp chính laø ñieàu taùc giaû muoán truyeàn ñaït tröôùc heát, noù lieân heä khoâng nhöõng chæ ñeán vieäc nhaän ra moät yù töôûng, nhöng coøn hieäu quaû maø taùc giaû aáy muoán taïo ra. Neáu moät baûn vaên ñöôïc vieát ñeå an uûi, thì khoâng ñöôïc söû duïng noù ñeå söûa loãi; neáu noù ñöôïc vieát ñeå khuyeân nhuû, thì khoâng ñöôïc söû duïng noù ñeå höôùng daãn; neáu noù ñöôïc vieát ñeå daïy chuùng ta moät ñieàu gì veà Thieân Chuùa, thì khoâng ñöôïc söû duïng noù ñeå giaûi thích nhöõng tö töôûng thaàn hoïc khaùc nhau; neáu noù ñöôïc vieát ñeå bieän minh cho nhöõng lôøi chuùc tuïng hoaëc coâng vieäc truyeàn giaùo, thì ñöøng söû duïng ñeå noùi veà nhöõng tin töùc thôøi söï.
148. Taát nhieân laø ñeå hieåu ñaày ñuû yù nghóa cuûa söù ñieäp chính cuûa moät baûn vaên, thì caàn phaûi ñaët noù trong moái lieân heä vôùi giaùo huaán cuûa toaøn boä Thaùnh Kinh nhö ñöôïc truyeàn laïi qua Hoäi Thaùnh. Ñaây laø moät nguyeân taéc quan troïng trong vieäc giaûi thích Thaùnh Kinh, vì nhaän ra raèng Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ khoâng linh höùng chæ moät phaàn, maø toaøn boä Thaùnh Kinh, vaø raèng trong moät soá vaán ñeà, daân chuùng lôùn leân trong söï hieåu bieát cuûa mình veà Thaùnh YÙ Thieân Chuùa töø nhöõng kinh nghieäm soáng. Baèng caùch naøy chuùng ta traùnh giaûi thích sai hoaëc khoâng ñaày ñuû, laø ñieàu maâu thuaãn vôùi caùc giaùo huaán khaùc cuûa Thaùnh Kinh. Nhöng ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø laøm suy yeáu ñieåm noåi baät thích hôïp vaø ñaëc bieät cuûa baûn vaên maø chuùng ta phaûi giaûng. Moät trong nhöõng thieáu soùt cuûa moät baøi giaûng teû nhaït vaø khoâng hieäu quaû laø ngöôøi giaûng khoâng coù khaû naêng truyeàn thuï söùc maïnh rieâng cuûa baûn vaên maø mình coâng boá.
Vieäc caù nhaân hoùa Lôøi Chuùa
149. Nhaø thuyeát giaûng "tröôùc heát phaûi phaùt trieån moät söï quen thuoäc roäng raõi vôùi Lôøi Chuùa. Kieán thöùc veà bình dieän ngöõ hoïc vaø chuù giaûi, maëc duø caàn thieát, nhöng chöa ñuû. Hoï caàn phaûi tieáp caän Lôøi Chuùa baèng moät taâm hoàn ngoan ngoaõn vaø caàu nguyeän, ngoõ haàu Lôøi Chuùa thaám saâu vaøo nhöõng suy nghó vaø caûm xuùc cuûa hoï cuøng phaùt sinh nôi hoï moät naõo traïng môùi". [115] Toát hôn cho chuùng ta laø laäp laïi moãi ngaøy, moãi Chuùa Nhaät, nhieät tình cuûa mình trong vieäc soaïn baøi giaûng, vaø kieåm chöùng laïi xem tình yeâu Lôøi Chuùa maø chuùng ta giaûng coù lôùn leân trong chính mình chuùng ta khoâng. Chuùng ta cuõng ñöøng queân raèng "ñaëc bieät, söï thaùnh thieän nhieàu hay ít cuûa thöøa taùc vieân coù aûnh höôûng thöïc söï ñeán vieäc rao giaûng Lôøi Chuùa". [116] Nhö Thaùnh Phaoloâ quaû quyeát: "chuùng toâi rao giaûng, khoâng phaûi ñeå ñeïp loøng ngöôøi ta, maø ñeå ñeïp loøng Thieân Chuùa, Ðaáng thöû thaùch loøng chuùng toâi" (1 Thes 2:4). Neáu chuùng ta coù moät ao öôùc soáng ñoäng laø ngöôøi ñaàu tieân nghe Lôøi Chuùa maø chuùng ta phaûi giaûng, thì ñieàu naøy seõ chaéc chaén ñöôïc truyeàn caùch naøy hay caùch khaùc ñeán Daân Thieân Chuùa: "Vì coù ñaày traøn trong loøng, thì mieäng môùi noùi ra" (Mt 12:34). Caùc baøi ñoïc Chuùa Nhaät seõ vang voïng vôùi taát caû veû huy hoaøng cuûa chuùng trong taâm hoàn daân chuùng, neáu tröôùc heát ñöôïc vang voïng trong taâm hoàn cuûa Muïc Töû.
150. Chuùa Gieâsu ñaõ töùc giaän tröôùc vôùi nhöõng ngöôøi töï nhaän laø thaày, laø nhöõng keû khoù khaên vôùi nhöõng ngöôøi khaùc khi daïy Lôøi Chuùa, nhöng khoâng ñeå cho chính mình ñöôïc soi saùng bôûi Lôøi aáy: "hoï boù nhöõng gaùnh naëng neà, khoù maø vaùc noåi, vaø chaát leân vai ngöôøi ta, nhöng chính hoï thì laïi chaúng ñoäng moät ngoùn tay naøo vaøo"(Mt 23:04). Thaùnh Toâng Ñoà Giacoâbeâ keâu goïi: "Thöa anh em, ñöøng coù nhieàu ngöôøi muoán laøm thaày, vì anh em bieát raèng chuùng ta seõ bò xeùt xöû nghieâm khaéc hôn" (Gb 3:1). Baát cöù ai muoán giaûng, tröôùc heát phaûi saün saøng ñeå ñöôïc ñaùnh ñoäng bôûi Lôøi Chuùa vaø laøm cho Lôøi aáy nhaäp theå trong cuoäc soáng cuï theå cuûa mình. Baèng caùch naøy, vieäc giaûng daïy seõ heä taïi hoaït ñoäng aáy, raát maõnh lieät vaø hieäu quaû, ñoù laø "truyeàn ñaït cho nhöõng ngöôøi khaùc ñieàu maø mình ñaõ chieâm nieäm". [117] Vì taát caû nhöõng ñieàu naøy, tröôùc khi chuaån bò moät caùch cuï theå nhöõng gì chuùng ta seõ noùi trong vieäc giaûng daïy, chuùng ta phaûi chaáp nhaän bò thöông tröôùc heát bôûi Lôøi aáy, laø Lôøi seõ laøm cho nhöõng ngöôøi khaùc bò thöông, vì ñoù laø moät Lôøi haèng soáng vaø linh nghieäm, nhö moät löôõi göôm "xuyeân qua giöõa linh hoàn vaø thaàn trí; gaân vaø tuûy, vaø coù theå phaân bieät caùc toan tính vaø suy tö cuûa loøng ngöôøi" (Dt 4:12). Ñieàu naøy raát quan troïng trong muïc vuï. Ngay caû trong thôøi ñaïi naøy, ngöôøi ta thích nghe caùc nhaân chöùng: hoï "khao khaùt söï xaùc thöïc [...] ñoøi caùc nhaø truyeàn giaùo phaûi noùi veà moät Thieân Chuùa maø chính mình bieát vaø quen thuoäc vôùi, nhö theå hoï thaáy Ñaáng voâ hình". [118]
151. Khoâng ai ñoøi buoäc chuùng ta phaûi hoaøn toaøn thanh khieát, nhöng ñuùng hôn laø chuùng ta phaûi luoân luoân lôùn leân, soáng öôùc muoán thaâm saâu ñeå tieán trieån treân con ñöôøng Tin Möøng, vaø khoâng cho pheùp mình sa ngaõ. Ñieàu quan troïng laø nhaø thuyeát giaûng phaûi chaéc chaén raèng Thieân Chuùa yeâu thöông mình, raèng Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ ñaõ cöùu mình, raèng tình yeâu cuûa Ngöôøi luoân luoân laø tieáng noùi quyeát ñònh. Tröôùc veû ñeïp nhö theá, chuùng ta thöôøng caûm thaáy raèng cuoäc soáng cuûa mình ñaõ khoâng laøm vinh danh Ngöôøi caùch troïn veïn vaø muoán chaân thaønh ñaùp laïi caùch toát hôn moät tình yeâu cao caû nhö vaäy. Nhöng neáu chuùng ta khoâng döøng laïi ñeå laéng nghe Lôøi Chuùa vôùi taám loøng côûi môû chaân thaønh, neáu chuùng ta khoâng ñeå cho Lôøi aáy chaïm vaøo cuoäc soáng cuûa mình, chaát vaán mình, khuyeân nhuû mình, lay chuyeån mình, neáu chuùng ta khoâng daønh thôøi giôø ñeå caàu nguyeän baèng Lôøi Chuùa, thì chuùng ta seõ laø nhöõng tieân tri giaû, nhöõng keû löøa ñaûo hoaëc giaû maïo troáng roãng. Trong moïi tröôøng hôïp, baét ñaàu vôùi vieäc coâng nhaän söï ngheøo naøn cuûa mình vaø öôùc muoán daán thaân nhieàu hôn nöõa, chuùng ta coù theå luoân luoân ban taëng Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ, nhö Thaùnh Pheâroâ noùi: "Toâi khoâng coù baïc hay vaøng; nhöng ñieàu toâi coù thì toâi cho anh" (Cv 3:6). Chuùa muoán söû duïng chuùng ta nhö nhöõng taïo vaät soáng ñoäng, töï do vaø coù oùc saùng taïo, nhöõng ngöôøi töï ñeå cho mình ñöôïc xuyeân qua baèng Lôøi cuûa Ngöôøi tröôùc khi truyeàn thoâng noù; söù ñieäp cuûa Ngöôøi phaûi thöïc söï ñi qua caùc nhaø thuyeát giaûng, nhöng khoâng chæ qua lyù trí, maø qua vieäc sôû höõu toaøn theå con ngöôøi. Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng linh höùng Lôøi Chuùa, chính laø Ñaáng "Ngaøy nay, gioáng nhö thuûa ban ñaàu cuûa Hoäi Thaùnh, hoaït ñoäng trong moïi nhaø truyeàn giaùo laø nhöõng ngöôøi ñeå cho mình ñöôïc Ngaøi sôû höõu vaø daãn ñöôøng, cuøng ñaët trong mieäng hoï nhöõng ngoân töø maø chæ Ngaøi môùi coù theå tìm thaáy ñöôïc". [119]
Vieäc ñoïc saùch thieâng lieâng
152. Coù moät caùch cuï theå ñeå laéng nghe ñieàu Chuùa muoán noùi vôùi chuùng ta trong Lôøi cuûa Ngöôøi vaø ñöôïc bieán Thaùnh Thaàn cuûa Ngöôøi ñoåi. Vaø ñoù laø ñieàu maø chuùng ta goïi laø "lectio divina". Noù bao goàm vieäc ñoïc Lôøi Chuùa ñeå noäi taâm hoùa trong luùc caàu nguyeän ñeå cho Lôøi aáy soi saùng vaø ñoåi môùi chuùng ta. Vieäc ñoïc Thaùnh Kinh trong caàu nguyeän naøy khoâng phaûi laø ñieàu taùch rôøi khoûi vieäc hoïc hoûi caùc nhaø giaûng thuyeát, ñöôïc thöïc hieän ñeå xaùc ñònh söù ñieäp chính cuûa baûn vaên; traùi laïi, phaûi baét ñaàu töø ñoù, ñeå coá gaéng khaùm phaù ñieàu maø chính söù ñieäp noùi vôùi ñôøi soáng cuûa mình. Vieäc ñoïc saùch thieâng lieâng cuûa moät vaên baûn phaûi baét ñaàu töø nghóa ñen cuûa noù. Neáu khoâng, chuùng ta seõ deã daøng laøm cho vaên baûn noùi nhöõng gì chuùng ta nghó laø thuaän tieän, nhöõng gì xaùc nhaän nhöõng quyeát ñònh coù tröôùc cuûa mình, thích nghi vôùi tö duy cuûa mình. Ñieàu naøy, cuoái cuøng, seõ nhö söû duïng moät söï gì thaùnh ñeå tìm tö lôïi vaø chuyeån söï mô hoà nhö theá sang daân Thieân Chuùa. Ñöøng bao giôø queân raèng ñoâi khi "ngay caû Satan cuõng caûi trang thaønh moät thieân thaàn aùnh saùng" (2 Cor 11:14).
153. Trong söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa, khi bình tónh ñoïc baûn vaên, thaät toát ñeå chuùng ta hoûi, chaúng haïn nhö: "Laïy Chuùa, baûn vaên naøy noùi gì vôùi con? Chuùa muoán con thay ñoåi ñieàu gì trong ñôøi con vôùi söù ñieäp naøy? Ñieàu gì laøm toâi khoù chòu trong vaên baûn naøy? Taïi sao toâi khoâng quan taâm ñeán ñieàu naøy?" Hoaëc, "Toâi thích gì, ñieàu gì thuùc ñaåy toâi trong Lôøi naøy? Ñieàu gì thu huùt toâi? Taïi sao noù thu huùt toâi?" Khi coá gaéng ñeå laéng nghe Chuùa, chuùng ta thöôøng coù nhöõng caùm doã. Moät trong chuùng chæ ñôn thuaàn laø khoù chòu hoaëc caûm thaáy bò aùp böùc, vaø töï kheùp kín trong chính mình; moät caùm doã raát phoå thoâng laø baét ñaàu suy nghó veà nhöõng gì vaên baûn noùi ñeán ngöôøi khaùc, ñeå traùnh aùp duïng noù vaøo cuoäc soáng cuûa mình. Ñieàu cuõng xaûy ra laø ngöôøi ta baét ñaàu tìm lyù do ñeå cho pheùp hoï nhaän chìm söù ñieäp cuï theå cuûa moät vaên baûn. Ñoâi khi chuùng ta nghó raèng Thieân Chuùa ñoøi chuùng ta moät quyeát ñònh quaù lôùn, maø chuùng ta chöa coù ñieàu kieän ñeå thöïc hieän. Ñieàu naøy daãn ñeán vieäc nhieàu ngöôøi maát nieàm vui cuûa vieäc gaëp gôõ Lôøi Chuùa, nhöng ñieàu aáy coù nghóa laø queân raèng khoâng ai laø kieân nhaãn hôn Thieân Chuùa Cha, raèng khoâng ai hieåu vaø bieát caùch chôø ñôïi hôn Ngaøi. Ngaøi luoân luoân môøi goïi chuùng ta böôùc leân moät böôùc veà phía tröôùc, nhöng khoâng ñoøi hoûi moät caâu traû lôøi ñaày ñuû neáu chuùng ta chöa böôùc ñi treân con ñöôøng laøm cho noù khaû thi. Ngaøi chæ ñôn thuaàn muoán chuùng ta nhìn moät caùch trung thöïc vaøo cuoäc soáng hieän taïi cuûa mình vaø trình dieän chính mình maø khoâng khoâng giaû taïo trong ñoâi maét cuûa Ngaøi, raèng chuùng ta saün saøng tieáp tuïc lôùn leân, vaø caàu xin Ngaøi nhöõng gì chuùng ta vaãn chöa nhaän ñöôïc.
Laéng nghe daân chuùng
154. Nhaø thuyeát giaûng cuõng phaûi laéng nghe daân chuùng, ñeå tìm ra nhöõng gì maø caùc tín höõu caàn nghe. Moät muïc töû phaûi chieâm nieäm Lôøi Chuùa vaø cuõng phaûi chieâm ngaém daân mình. Baèng caùch naøy, ngaøi khaùm phaù ra "nhöõng nguyeän voïng, nhöõng söï phong phuù vaø nhöõng giôùi haïn, nhöõng caùch ñeå caàu nguyeän, ñeå yeâu thöông, ñeå xem xeùt cuoäc soáng vaø theá giôùi, laø ñieàu phaân bieät cuoäc tuï hoïp naøy hoaëc cuoäc tuï hoïp khaùc cuûa con ngöôøi," trong khi chuù yù ñeán "nhöõng con ngöôøi cuï theå maø ngaøi noùi vôùi, ñeå söû duïng ngoân ngöõ cuûa hoï, nhöõng daáu hieäu vaø bieåu töôïng cuûa hoï, ñeå traû lôøi nhöõng caâu hoûi cuûa hoûi." [120] Ñoù laø keát noái söù ñieäp cuûa baûn vaên Thaùnh Kinh vôùi moät hoaøn caûnh cuûa con ngöôøi, vôùi nhöõng gì maø hoï soáng, vôùi moät kinh nghieäm caàn aùnh saùng cuûa Lôøi Chuùa. Moái quan taâm naøy khoâng ñaùp öùng vôùi thaùi ñoä cuûa moät ngöôøi theo cô hoäi chuû nghóa hay moät nhaø ngoaïi giao, nhöng coù tính caùch toân giaùo vaø muïc vuï saâu xa. Caên baûn, noù laø " moät söï nhaïy caûm tinh thaàn thöïc söï ñoái vôùi vieäc ñoïc söù ñieäp cuûa Thieân Chuùa trong caùc bieán coá" [121] vaø ñieàu naøy coøn nhieàu hôn tìm kieám moät ñieàu gì thuù vò ñeå noùi. Ñieàu maø chuùng ta ñang tìm kieám ñeå khaùm phaù ra laø "Chuùa muoán noùi gì trong dòp naøy". [122] Nhö vaäy, vieäc soaïn baøi giaûng trôû thaønh moät thöïc taäp trong vieäc phaân bieät theo Tin Möøng, trong ñoù chuùng ta coá gaéng ñeå nhaän ra - trong aùnh saùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn - "moät lôøi môøi goïi maø Thieân Chuùa ñaõ laøm vang leân trong chính hoaøn caûnh lòch söû, maø cuõng qua qua ñoù, Thieân Chuùa môøi goïi caùc tín höõu". [123]
155. Trong vieäc nghieân cöùu naøy coù theå chæ caàn söû duïng moät soá kinh nghieäm thoâng thöôøng cuûa con ngöôøi, chaúng haïn nhö nieàm vui cuûa moät cuoäc gaëp gôõ môùi, söï thaát voïng, sôï haõi coâ ñôn, loøng traéc aån tröôùc söï nhöõng ñau khoå cuûa ngöôøi khaùc, söï baát oån veà töông lai, nhöõng quan taâm cho ngöôøi thaân, vv.... Tuy nhieân chuùng ta caàn phaûi coù moät söï nhaïy caûm lôùn lao ñeå nhaän ra nhöõng gì thöïc söï aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng cuûa hoï. Caàn phaûi nhôù raèng chuùng ta khoâng bao giôø neân traû lôøi nhöõng caâu hoûi maø khoâng ai ñaët ra, cuõng khoâng phaûi laø luùc thích hôïp ñeå noùi veà nhöõng tin töùc thôøi söï vôùi muïc ñích keùo söï chuù yù cuûa ngöôøi nghe: ñaõ coù chöông trình truyeàn hình cho nhöõng tin töùc naøy roài. Tuy nhieân, chuùng ta coù theå môû ñaàu baèng moät vaøi söï kieän hay caâu chuyeän ñeå Lôøi Chuùa coù theå vang doäi caùch maõnh lieät trong lôøi keâu goïi hoaùn caûi, thôø phöôïng vaø nhöõng thaùi ñoä cuï theå cuûa tình huynh ñeä vaø phuïc vuï, vv#. Bôûi vì ñoâi khi coù moät soá ngöôøi thích nghe trong baøi giaûng nhöõng bình luaän veà thôøi söï, trong khi khoâng ñeå cho caù nhaân mình bò thaùch ñoá.
Nhöõng coâng cuï sö phaïm
156. Moät soá ngöôøi tin raèng hoï coù theå giaûng thuyeát toát vì hoï bieát nhöõng gì hoï seõ noùi, tuy nhieân hoï khoâng chuù yù ñeán caùch phaûi noùi theá naøo, laø caùch cuï theå ñeå khai trieån moät baøi giaûng. Hoï khoù chòu khi nhöõng ngöôøi khaùc khoâng nghe hoï hoaëc khoâng ñaùnh giaù cao hoï, nhöng coù leõ hoï khoâng maáy baän taâm ñeán vieäc tìm caùch thích hôïp ñeå trình baøy söù ñieäp. Chuùng ta haõy nhôù raèng "taàm quan troïng hieån nhieân cuûa noäi dung truyeàn giaùo khoâng theå che khuaát taàm quan troïng cuûa nhöõng caùch thöùc vaø phöông tieän". [124] Quan taâm ñeán caùch giaûng cuõng laø moät thaùi ñoä heát söùc taâm linh. Thaùi ñoä naøy coù nghóa laø ñaùp traû laïi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, hieán mình vôùi taát caû khaû naêng vaø oùc saùng taïo cuûa mính ñeå phuïc vuï söù meänh ñöôïc trao phoù. Nhöng noù cuõng laø moät thöïc taäp cuûa tình yeâu tinh teá daønh cho nhöõng ngöôûi laân caän, vì chuùng ta khoâng muoán cung caáp cho ngöôøi khaùc nhöõng gì keùm chaát löôïng. Trong Thaùnh Kinh, chaúng haïn, chuùng ta tìm thaáy nhöõng ñeà nghò ñeå soaïn baøi giaûng haàu ñaûm baûo moät bieän phaùp thích hôïp, "haõy toùm löôïc caùc lôøi noùi cuûa con. Nhieàu lôøi trong vaøi chöõ" (Sir 32,8).
157. Toâi chæ ñôn thuaàn ñöa ra moät vaøi thí duï, chuùng ta haõy nhôù laïi moät soá coâng cuï thöïc teá coù theå phong phuù hoùa baøi giaûng vaø laøm cho noù haáp daãn hôn. Moät trong nhöõng coá gaéng raát caàn thieát laø hoïc caùch söû duïng hình aûnh trong baøi giaûng, nghóa laø noùi baèng nhöõng hình aûnh. Ñoâi khi chuùng ta duøng nhöõng thí duï ñeå laøm cho ñieàu mình muoán giaûi thích ñöôc deã hieåu, nhöng nhöõng thí duï thöôøng chæ naïi vaøo trí oùc; ngöôïc laïi, hình aûnh giuùp ngöôøi nghe thöôûng thöùc vaø deã chaáp nhaän söù ñieäp chuùng ta muoán truyeàn ñaït hôn. Moät hình aûnh haáp daãn laøm cho söù ñieäp coù veû nghe quen thuoäc, gaàn guõi, thöïc teá vaø lieân heä vôùi ñôøi soáng haèng ngaøy. Moät hình aûnh thaønh coâng coù theå giuùp ngöôøi ta thöôûng thöùc söù ñieäp maø chuùng ta muoán truyeàn ñaït, vaø laøm thöùc tænh moät öôùc muoán vaø chuyeån yù chí veà phía Tin Möøng. Nhö moät vò thaày cuõ ñaõ noùi vôùi toâi, moät baøi giaûng hay phaûi coù "moät tö töôûng, moät caûm giaùc vaø moät hình aûnh."
158. Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ noùi raèng caùc tín höõu "kyø voïng nhieàu ôû baøi giaûng, vaø noù seõ coù lôïi cho raát nhieàu ngöôøi neáu noù raát ñôn giaûn, roõ raøng, tröïc tieáp vaø phuø hôïp". [125] Ñôn giaûn lieân heä ñeán ngoân ngöõ ñöôïc söû duïng. Noù phaûi laø ngoân ngöõ maø ngöôøi nghe coù theå hieåu neáu khoâng chuùng ta noùi voâ ích. Thöôøng thì nhaø thuyeát giaûng duøng nhöõng töø ngöõ maø hoï ñaõ hoïc ñöôïc trong tieán trình nghieân cöùu vaø trong moâi tröôøng chuyeân moân cuûa hoï, nhöng khoâng phaûi laø moät phaàn cuûa ngoân ngöõ chung cuûa thính giaû cuûa hoï. Coù nhöõng töø ngöõ thaàn hoïc hay tín lyù, maø phaàn lôùn caùc Kitoâ höõu khoâng hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa chuùng. Nguy cô lôùn nhaát ñoái vôùi moät nhaø giaûng thuyeát laø quaù quen thuoäc vôùi ngoân ngöõ rieâng cuûa hoï vaø nghó raèng taát caû nhöõng ngöôøi khaùc ñeàu duøng vaø hieåu chuùng moät caùch töï nhieân. Neáu chuùng ta muoán thích nghi vôùi ngoân ngöõ cuûa nhöõng ngöôøi khaùc ñeå hoï tieáp xuùc ñöôïc vôùi Lôøi Chuùa, chuùng ta phaûi laéng nghe raát nhieàu, chuùng phaûi chia seû cuoäc soáng cuûa daân chuùng vaø chuù yù nhieàu ñeán hoï. Söï ñôn giaûn vaø roõ raøng laø hai vieäc khaùc nhau. Ngoân ngöõ coù theå raát ñôn giaûn, nhöng caùc baøi giaûng coù theå khoâng roõ raøng. Noù coù theå trôû neân khoù hieåu vì thieáu traät töï, thieáu luaän lyù, vì ñeà caäp ñeán nhieàu chuû ñeà khaùc nhau cuøng moät luùc. Do ñoù moät nhieäm vuï caàn thieát laø phaûi ñaûm baûo raèng baøi giaûng coù söï thoáng nhaát theo chuû ñeà, trình töï vaø keát noái roõ raøng giöõa caùc caâu, ñeå moïi ngöôøi coù theå deã daøng theo doõi vaø hieåu ñöôïc luaän lyù cuûa nhöõng gì nhaø thuyeát giaûng noùi.
159. Moät ñaëc tính khaùc laø ngoân ngöõ tích cöïc. Ñöøng noùi nhieàu ñeán nhöõng gì ngöôøi ta khoâng neân laøm, nhöng toát hôn laø ñeà nghò nhöõng gì chuùng ta coù theå laøm toát hôn. Trong moïi tröôøng hôïp, neáu coù moät ñieàu gì tieâu cöïc, thì haõy luoân coá gaéng vaïch ra moät giaù trò tích cöïc coù söùc thu huùt, ñöøng döøng laïi ôû vieäc than phieàn, than thôû, chæ trích hay hoái haän. Ngoaøi ra, moät baøi giaûng tích cöïc luoân ñem laïi hy voïng, höôùng veà töông lai, khoâng bieán chuùng ta thaønh tuø nhaân cuûa nhöõng ñieàu tieâu cöïc. Thaät laø moät ñieàu toát khi caùc linh muïc, phoù teá vaø giaùo daân ñeán vôùi nhau theo ñònh kyø ñeå cuøng nhau tìm ra nhöõng coâng cuï giuùp laøm cho baøi giaûng theâm haáp daãn!
IV. Phuùc AÂm hoaù ñeå ñaøo saâu lôøi rao giaûng ban ñaàu (kerygma)
160. Meänh leänh truyeàn giaùo cuûa Chuùa bao goàm lôøi môøi goïi lôùn leân trong ñöùc tin khi Ngöôøi noùi: "daïy hoï tuaân giöõ taát caû nhöõng gì Thaày ñaõ truyeàn cho caùc con" (Mt 28:20). Vì vaäy, roõ raøng laø lôøi rao giaûng ban ñaàu cuõng laøm phaùt sinh moät tieán trình hình thaønh vaø tröôûng thaønh. Truyeàn giaùo cuõng nhaèm vieäc taêng tröôûng, ñoøi hoûi phaûi raát coi troïng moïi ngöôøi vaø keá hoïach maø Chuùa ñaõ döï ñònh cho hoï. Moãi ngöôøi ñeàu caàn phaûi lôùn leân hôn trong Ñöùc Kitoâ, vaø vieäc loan baùo Tin Möøng khoâng ñöôïc ñeå cho moät ai chæ haøi loøng vôùi moät chuùt, nhöng ngöôøi aáy coù theå noùi laø no ñuû: "Khoâng coøn laø toâi soáng, nhöng laø Ñöùc Kitoâ soáng trong toâi" (Gal 2:20).
161. Thaät sai laàm khi coi lôøi môøi goïi lôùn leân naøy chæ ñoäc quyeàn hoaëc chuû yeáu laø moät vieäc ñaøo luyeän veà tín lyù. Noù laø "tuaân giöõ" nhöõng gì Chuùa ñaõ truyeàn cho chuùng ta, nhö moät söï ñaùp traû laïi tình yeâu cuûa Ngöôøi, noåi baät nhaát trong nhöõng ñieàu aáy, cuøng vôùi taát caû caùc nhaân ñöùc, laø Ñieàu Raên Môùi, ñieàu raên ñöùng ñaàu vaø troïng nhaát, ñieàu raên toát nhaát ñeå xaùc nhaän chuùng ta laø moân ñeä: "Ñaây laø ñieàu raên cuûa Thaày, laø caùc con haõy thöông yeâu nhau nhö Thaày ñaõ thöông yeâu caùc con" (Ga 15:12). Roõ raøng laø khi caùc taùc giaû Taân Öôùc muoán toùm söù ñieäp luaân lyù cuûa Kitoâ giaùo laïi thaønh moät toång hôïp cuoái cuøng vaø quan troïng nhaát, caùc ngaøi trình baøy cho chuùng ta ñoøi hoûi khoâng theå traùnh ñöôïc laø yeâu tha nhaân: "Ai yeâu tha nhaân laø laøm troïn Leà Luaät...nhö theá söï vieân maõn cuûa Leà Luaät laø ñöùc aùi" (Rm 13:8,10). "Neáu anh em laøm troøn luaät cao troïng nhaát theo Kinh Thaùnh, "Ngöôi phaûi thöông yeâu ngöôøi laân caän nhö chính mình," thì anh em laøm ñieàu toát" (Gb 2:8). "Vì toaøn theå Leà Luaät ñöôïc laøm troøn trong moät lôøi laø, "Ngöôi haõy yeâu ngöôøi laân caän nhö chính mình" (Gal 5:14). Thaùnh Phaoloâ ñeà nghò vôùi coäng ñoaøn cuûa ngaøi moät caùch ñeå lôùn leân trong tình yeâu: "Nguyeän xin Chuùa laøm cho tình yeâu thöông cuûa anh em ñoái vôùi nhau vaø vôùi moïi ngöôøi ñöôïc theâm naûy nôû vaø chan chöùa" (1 Thes 3:12).
162. Maët khaùc, cuoäc haønh trình ñaùp traû vaø lôùn leân naøy luoân baét ñaàu baèng hoàng aân, bôûi vì hoàng aân ñi tröôùc moät ñoøi hoûi khaùc cuûa Chuùa: "röûa toäi cho hoï nhaân danh..." (Mt 28:19). Vieäc nhaän laøm nghóa töû maø Chuùa Cha ban cho chuùng ta moät caùch nhöng khoâng vaø khôûi ñaàu cuûa aân suûng cuûa Ngaøi (x. Ep 2:8-9, 1 Cor 4:7) laø ñieàu kieän khaû thi cuûa vieäc thaùnh hoùa thöôøng xuyeân laø ñieàu laøm vui loøng Thieân Chuùa vaø laøm cho Ngaøi ñöôïc vinh danh. Noù seõ cho pheùp chuùng ta ñöôïc bieán ñoåi trong Ñöùc Kitoâ baèng moät cuoäc soáng taêng tröôûng khoâng ngöøng "theo Thaàn Khí" (Rm 8:5).
Vieäc daïy giaùo lyù caùch coâng boá ban ñaàu vaø vaø hieäp nhieäm
163. Giaùo duïc vaø daïy giaùo lyù laø ñeå phuïc vuï vieäc taêng tröôûng naøy. Chuùng ta ñaõ coù saün moät soá vaên kieän Huaán Quyeàn vaø taøi lieäu veà vieäc daïy giaùo lyù ñöôïc cung caáp bôûi Toøa Thaùnh vaø caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc khaùc nhau. Toâi nhôù Toâng Huaán Daïy Giaùo Lyù trong Thôøi Ñaïi Chuùng ta - Catechesi tradendae (1979), Höôùng Daãn Chung veà vieäc Daïy Giaùo Lyù (1997) vaø caùc vaên kieän khaùc maø noäi dung cuûa chuùng khoâng caàn phaûi nhaéc laïi ôû ñaây. Toâi muoán taäp trung vaøo chæ moät vaøi suy tö maø toâi nghó raèng chuùng ta caàn löu yù.
164. Chuùng ta cuõng taùi khaùm phaù ra raèng trong vieäc daïy giaùo lyù coù moät vai troø cô baûn cuûa lôøi coâng boá ban ñaàu hay "kerygma", laø ñieàu phaûi ôû trung taâm cuûa vieäc Phuùc AÂm hoùa vaø moïi yù ñònh canh taân Hoäi Thaùnh. Kerygma coù ñaëc tính Ba Ngoâi. Noù laø ngoïn löûa cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc ban trong hình thöùc caùc ngoân ngöõ vaø laøm cho chuùng ta tin vaøo Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng qua caùi cheát vaø Soáng Laïi cuûa Ngöôøi maëc khaûi cho chuùng ta loøng thöông xoùt voâ cuøng cuûa Chuùa Cha. Treân mieäng cuûa giaùo lyù vieân phaûi luoân luoân vang ñi voïng laïi lôøi loan baùo ban ñaàu: "Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ yeâu thöông chuùng ta, Ngöôøi ñaõ ban maïng soáng cuûa Ngöôøi ñeå cöùu chuùng ta, vaø giôø ñaây Ngöôøi ñang ôû beân chuùng ta moãi ngaøy, ñeå soi saùng, cuûng coá vaø giaûi thoaùt chuùng ta." Khi chuùng ta noùi raèng lôøi loan baùo naøy laø "ban ñaàu", ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø noù xuaát hieän luùc ban ñaàu vaø sau ñoù coù theå queân ñi hoaëc thay theá baèng nhöõng noäi dung khaùc hay hôn noù. Noù ñöùng ñaàu theo nghóa chaát löôïng, bôûi vì noù laø lôøi loan baùo chính, laø lôøi maø chuùng ta phaûi luoân luoân nghe ñi nghe laïi baèng nhöõng caùch khaùc nhau vaø chuùng ta phaûi luoân luoân taùi coâng boá trong caùc baøi giaùo lyù döôùi daïng naøy hay daïng khaùc, trong taát caû caùc giai ñoaïn cuûa noù vaø nhöõng thôøi ñieåm cuûa noù. [126] Vì lyù do töông töï, "linh muïc, cuõng nhö Hoäi Thaùnh, caøng ngaøy caøng phaûi lôùn leân trong yù thöùc raèng chính mình caàn phaûi ñöôïc thöôøng tröïc Phuùc AÂm hoùa". [127]
165. Chuùng ta khoâng ñöôïc nghó raèng trong vieäc daïy giaùo lyù phaûi boû kerygma ñeå choïn moät caùch ñaøo luyeän coù veû "chaéc chaén" hôn. Khoâng coù gì chaéc chaén hôn, saâu saéc hôn, an toaøn hôn, thöïc chaát hôn vaø ñaày khoân ngoan hôn lôøi loan baùo ban ñaàu aáy. Toaøn theå vieäc ñaøo luyeän Kitoâ höõu tröôùc heát caàn ñaøo saâu kerygma, laø ñieàu moãi ngaøy moät nhaäp theå hôn vaø khoâng bao giôø ngöøng soi saùng vieäc daïy giaùo lyù, cho pheùp chuùng ta hieåu ñuùng yù nghóa cuûa baát cöù chuû ñeà naøo ñöôïc khai trieån trong vieäc daïy giaùo lyù. Ñaây laø lôøi loan baùo ñaùp öùng khaùt voïng veà söï voâ cuøng trong moãi taâm hoàn con ngöôøi. Tính trung taâm cuûa kerygma ñoøi hoûi moät soá ñaëc tính thieát yeáu cuûa lôøi coâng boá maø hieän nay caàn coù ôû khaép moïi nôi laø: dieãn taû tình yeâu cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa tröôùc caùc nhieäm vuï luaân lyù vaø toân giaùo, khoâng aùp ñaët chaân lyù nhöng thu huùt qua söï töï do, coù theå coù moät soá daáu hieäu cuûa nieàm vui, söï khích leä, söùc soáng vaø söï troïn veïn hoøa hôïp maø khoâng thu heïp vieäc giaûng daïy vaøo moät soá hoïc thuyeát ñoâi khi coù tính trieát lyù hôn rao giaûng Tin Möøng. Ñieàu naøy ñoøi hoûi ngöôøi rao giaûng Tin Möøng moät vaøi thaùi ñoä ñeå laøm cho vieäc ñoùn nhaän lôøi loan baùo ñöôïc deã daøng hôn: gaàn guõi, côûi môû ñeå ñoái thoaïi, kieân nhaãn, chaøo ñoùn thaân maät maø khoâng leân aùn.
166. Moät ñaëc tính khaùc cuûa vieäc daïy giaùo lyù, ñöôïc phaùt trieån trong vaøi thaäp nieân vöøa qua laø khai taâm hieäp nhieäm (l'initiation mystagogique), [128] maø yù nghóa chuû yeáu laø hai ñieàu: söï tieán trieån caàn thieát cuûa kinh nghieäm ñaøo luyeän, trong ñoù lieân quan ñeán toaøn theå coäng ñoàng vaø taùi ñeà cao nhöõng daáu chæ phuïng vuï cuûa vieäc khai taâm Kitoâ giaùo. Nhieàu thuû baûn vaø nhieàu chöông trình chöa ñaùp öùng ñaày ñuû nhu caàu canh taân hieäp nhieäm naøy, coù theå coù nhöõng hình thöùc raát khaùc nhau ñeå phuø hôïp vôùi söï phaân ñònh cuûa moãi coäng ñoàng giaùo duïc. Lôùp hoïc giaùo lyù laø moät laàn rao giaûng Lôøi Chuùa vaø taäp trung vaøo Lôøi Chuùa, nhöng luoân caàn coù moät moâi tröôøng thích hôïp vaø moät ñoäng löïc haáp daãn, söû duïng caùc bieåu töôïng huøng hoàn, loàng vaøo moät tieán trình taêng tröôûng vaø hoäi nhaäp roäng lôùn hôn trong taát caû caùc chieàu kích cuûa con ngöôøi trong moät cuoäc haønh trình laéng nghe vaø ñaùp lôøi coäng ñoàng.
167. Toát nhaát laø taát caû vieäc daïy giaùo lyù ñaëc bieät chuù yù ñeán "con ñöôøng thaåm myõ" (via pulchritudinis). [129] Loan baùo Ñöùc Kitoâ coù nghóa laø tin vaøo Ngöôøi vaø theo Ngöôøi khoâng nhöõng chæ nhö moät ñieàu gì thöïc teá vaø ñuùng, maø coøn nhö moät ñieàu gì ñeïp ñeõ, coù khaû naêng ñoå ñaày ñôøi soáng baèng moät söï huy hoaøng môùi vaø moät nieàm vui saâu thaúm, ngay caû giöõa nhöõng thöû thaùch. Theo quan ñieåm naøy, taát caû caùc caùch dieãn taû veà thaåm myõ thöïc söï coù theå ñöôïc coâng nhaän laø moät con ñöôøng giuùp ngöôøi ta gaëp gôõ Chuùa Gieâsu. Ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø coå voõ cho moät thuyeát töông ñoái veà thaåm myõ, [130] laø ñieàu coù theå che khuaát moái daây lieân keát baát khaû phaân ly giöõa chaân, thieän, myõ, nhöng ñeå khoâi phuïc laïi loøng ngöôõng moä veû ñeïp ñeå coù theå chaïm ñeán quaû tim con ngöôøi vaø ñeå saùng toûa trong aáy chaân lyù vaø söï toát laønh cuûa Ñaáng Phuïc Sinh. Nhö Thaùnh Augustinoâ noùi, neáu chuùng ta chæ coù theå yeâu nhöõng gì ñeïp, [131] thì Chuùa Con laøm ngöôøi, maëc khaûi cuûa söï myõ mieàu voâ haïn, voâ cuøng ñaùng yeâu, vaø Ngöôøi loâi keùo chuùng ta veà vôùi Mình baèng nhöõng lieân heä yeâu thöông. Do ñoù, ñieàu caàn thieát laø vieäc ñaøo luyeän trong via pulchritudinis phaûi ñöôïc thaùp nhaäp vaøo vieäc thoâng truyeàn ñöùc tin. Hy voïng raèng moãi Hoäi Thaùnh ñòa phöông thuùc ñaåy vieäc söû duïng ngheä thuaät trong vieäc truyeàn giaùo cuûa mình, trong söï lieân tuïc vôùi söï phong phuù cuûa quaù khöù, tuy nhieân cuõng trong söï roäng lôùn cuûa nhieàu hình thöùc dieãn taû hieän nay cuûa noù, ñeå truyeàn thuï ñöùc tin baèng moät "ngoân ngöõ duï ngoân" môùi. [132] Chuùng ta phaûi coù can ñaûm tìm ra nhöõng daáu hieäu môùi, bieåu töôïng môùi, thòt môùi cho vieäc thoâng truyeàn Lôøi Chuùa, caùc hình thöùc thaåm myõ khaùc nhau ñöôïc baøy toû trong nhöõng boái caûnh vaên hoùa khaùc nhau, vaø bao goàm caû nhöõng theå thöùc khoâng theo quy öôùc cuûa thaåm myõ, laø ñieàu coù theå chaúng coù yù nghóa gì vôùi nhöõng nhaø truyeàn giaùo, nhöng laïi trôû neân ñaëc bieät haáp daãn vôùi nhöõng ngöôøi khaùc.
168. Veà ñeà nghò luaân lyù cuûa vieäc daïy giaùo lyù, laø ñieàu môøi goïi chuùng ta lôùn leân trong söï trung thaønh vôùi caùch soáng theo Tin Möøng, chuùng ta phaûi luoân luoân nhaéc ñeán ñieàu toát laønh ñaùng mong öôùc, ñeà nghò veà söï soáng, veà söï tröôûng thaønh, veà thaønh quaû, khaû naêng sinh hoa quaû, trong aùnh saùng cuûa ñieàu toát laønh naøy maø ngöôøi ta coù theå hieåu taïi sao chuùng ta laïi toá caùo nhöõng ñieàu xaáu coù theå che khuaát noù. Thay vì coi chuùng ta nhö nhöõng chuyeân vieân tieân ñoaùn nhöõng chuyeän khuûng khieáp hay nhöõng quan toøa khaéc nghieät thoûa maõn khi phaùt hieän ra baát kyø söï nguy hieåm hoaëc sai laïc naøo, thì hoï nhìn chuùng ta nhö nhöõng söù giaû haân hoan cuûa caùc ñeà nghò töø treân cao, nhöõng ngöôøi canh giöõ söï toát laønh vaø thaåm myõ laø nhöõng ñieàu toûa saùng trong moät ñôøi soáng trung thaønh vôùi Tin Möøng.
Vieäc ñoàng haønh caùch caù nhaân trong nhöõng tieán trình taêng tröôûng
169. Trong moät neàn vaên minh bò toån thöông caùch nghòch lyù bôûi tình traïng naëc danh, vaø ñoàng thôøi, quaù baän taâm vôùi nhöõng chi tieát veà ñôøi soáng cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, vaø phaûi chòu ñöïng söï toø moø trô treõn beänh hoaïn, Hoäi Thaùnh caàn moät caùi nhìn gaàn guõi ñeå xem xeùt, caûm thoâng vaø ngöøng laïi tröôùc nhöõng ngöôøi khaùc moãi khi caàn thieát. Trong theá giôùi naøy, caùc thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh vaø nhöõng ngöôøi laøm muïc vuï khaùc coù theå laøm cho höông thôm cuûa söï hieän dieän gaàn guõi cuûa Chuùa Gieâsu vaø caùi nhìn caù nhaân cuûa Ngöôøi hieän dieän. Hoäi Thaùnh seõ phaûi hoäi nhaäp caùc thaønh vieân cuûa mình - caùc linh muïc, tu só vaø giaùo daân - vaøo "ngheä thuaät ñoàng haønh" naøy, ñeå taât caû moïi ngöôøi hoïc caùch luoân luoân bieát côûi giaøy cuûa mình ôû tröôùc ñaát thaùnh cuûa ngöôøi khaùc (x. Xh 3:5). Chuùng ta phaûi giöõ trong cuoäc haønh trình cuûa mình moät khoaûng caùch laønh maïnh, vôùi moät caùi nhìn toân troïng vaø ñaày traéc aån nhöng ñoàng thôøi khuyeán khích söï khoûe maïnh, töï do vaø tröôûng thaønh trong ñôøi soáng Kitoâ höõu.
170. Maëc duø coù veû toû töôûng laø vieäc ñoàng haønh tinh thaàn phaûi daãn ñöa ngöôøi ta caøng ngaøy caøng ñeán gaàn Thieân Chuùa hôn, trong Ngaøi chuùng ta coù theå ñaït ñöôïc söï töï do thaät. Moät soá ngöôøi tin raèng hoï ñöôïc töï do khi böôùc ñi ngoaøi Chuùa, maø khoâng nhaän ra raèng mình hieän sinh vaãn laø keû moà coâi, khoâng nôi nöông töïa, khoâng nhaø ñeå cö nguï hay ñeå trôû veà. Hoï khoâng coøn laø nhöõng ngöôøi haønh höông maø trôû thaønh nhöõng keû lang thang, luoân luoân xoay xôû maø khoâng ñi ñeán ñaâu. Ñoàng haønh vôùi hoï seõ phaûn taùc duïng neáu noù trôû thaønh moät loaïi ñieâu trò cuûng coá vieäc ñoùng cöûa loøng cuûa nhöõng con ngöôøi taän noäi taâm cuûa hoï vaø ñoù khoâng coøn laø moät cuoäc haønh höông vôùi Ñöùc Kitoâ veà cuøng Chuùa Cha nöõa.
171. Hôn bao giôø heát, chuùng ta caàn nhöõng ngöôøi nam nöõ, laø nhöõng ngöôøi töø kinh nghieäm ñoàng haønh cuûa hoï, quen thuoäc vôùi tieán trình, trong ñoù ñoøi hoûi söï thaän troïng, khaû naêng hieåu bieát, ngheä thuaät chôø ñôïi, ngoan ngoaõn ñoái vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn, ñeå taát caû cuøng nhau baûo veä ñaøn chieân ñang troâng caäy vaøo chuùng ta, ñeå khoûi bò nhöõng choù soùi ñang tìm caùch laøm cho noù bò tan taùc. Chuùng ta caàn phaûi thöïc haønh ngheä thuaät laéng nghe, maø laéng nghe khaùc vôùi nghe. Trong vieäc giao tieáp vôùi ngöôøi khaùc, ñieàu ñaàu tieân laø khaû naêng cuûa con tim coù theå taïo ra söï gaàn guõi, maø neáu khoâng coù noù thì khoâng coù cuoäc gaëp gôõ tinh thaàn thöïc söï. Vieäc laéng nghe giuùp chuùng ta tìm ñöôïc nhöõng cöû chæ vaø lôøi noùi thích hôïp ñeå kích hoaït tình traïng im lìm cuûa khaùn giaû. Chæ qua vieäc laéng nghe caùch toân troïng naøy vaø khaû naêng thoâng caûm, chuùng ta môøi coù theå tìm thaáy nhöõng con ñöôøng taêng tröôûng thaät, chuùng ta môùi coù theå ñaùnh thöùc nhöõng ao öôùc veà lyù töôûng Kitoâ giaùo, söï noùng loøng ñaùp traû troïn veïn tình yeâu cuûa Thieân Chuùa vaø ao öôùc phaùt trieån caùch toát nhaát nhöõng gì maø Thieân Chuùa ñaõ gieo trong cuoäc ñôøi hoï. Nhöng luoân luoân vôùi söï kieân nhaãn cuûa nhöõng ngöôøi bieát ñieàu maø Thaùnh Toâma daïy: ai cuõng coù theå coù aân suûng vaø ñöùc aùi, nhöng khoâng thi haønh toát caùc nhaân ñöùc "vì nhöõng xu höôùng ngöôïc laïi" [133] vaãn coøn toàn taïi. Noùi caùch khaùc, baûn chaát höõu cô cuûa caùc nhaân ñöùc luoân luoân vaø nhaát thieát phaûi "in habitu" [ôû trong thoùi quen], cho duø caùc ñieàu kieän coù theå caûn trôû nhöõng hoaït ñoäng cuûa nhöõng thoùi quen ñaïo ñöùc naøy. Vì vaäy caàn phaûi coù "moät phöông phaùp sö phaïm ñöa ra cho ngöôøi ta töøng böôùc moät ñeå chieám höõu toaøn theå maàu nhieäm". [134] Ñeå ñaït ñöôïc moät möùc tröôûng thaønh, nghóa laø ñeå cho ngöôøi ta coù khaû naêng quyeát ñònh thaät söï töï do vaø coù traùch nhieäm, thì ñieàu caàn thieát laø phaûi coù thôøi gian, vaø raát kieân nhaãn. Theo lôøi Chaân Phöôùc Pheâroâ Fabro: "Thôøi gian laø söù giaû cuûa Thieân Chuùa."
172. Nhöõng ngöôøi baïn ñoàng haønh phaûi yù thöùc raèng tình traïng cuûa moãi ngöôøi tröôùc maët Thieân Chuùa vaø ñôûi soáng aân suûng cuûa hoï laø moät maàu nhieäm maø khoâng ai coù theå hoaøn toaøn bieát ñöôïc töø beân ngoaøi. Tin Möøng ñeà nghò chuùng ta söûa chöõa vaø giuùp hoï taêng tröôûng döïa vaøo vieäc nhaän ra nhöõng söï döõ khaùch quan cuûa nhöõng haønh ñoäng cuûa hoï (x. Mt 18:15), maø khoâng phaùn ñoaùn veà traùch nhieäm vaø toäi traïng cuûa hoï (x. Mt 7:1; Lc 6:37). Trong moïi tröôøng hôïp, moät ngöôøi baïn ñoàng haønh toát khoâng tuaân theo thuyeát ñònh meänh hay söï ruït reø. Ngöôøi aáy luoân môøi goïi ngöôøi khaùc ñeå cho mình ñöôïc chöõa laønh, töï ñöùng daäy, oâm laáy thaäp giaù, töø boû moïi söï, ñeå luoân ñi ra moät laàn nöõa ñeå rao giaûng Tin Möøng. Kinh nghieäm caù nhaân cuûa chuùng ta trong vieäc ñeå cho ngöôøi khaùc ñoàng haønh vaø chaêm soùc, trong vieäc trình baøy vôùi taát caû loøng chaân thaønh cuoäc ñôûi cuûa chuùng ta tröôùc nhöõng ngöôøi ñoàng haønh vôùi mình, seõ daïy chuùng ta kieân nhaãn vaø hieåu bieát nhöõng ngöôøi khaùc vaø cho pheùp chuùng ta tìm caùch ñeå ñaùnh thöùc trong hoï söï tin töôûng, môû loøng vaø saün saøng ñeå lôùn leân.
173. Vieäc ñoàng haønh tinh thaàn ñích thöïc luoân luoân baét ñaàu vaø tieán trieån trong laõnh vöïc phuïc vuï söù vuï loan baùo Tin Möøng. Söï lieân heä giöõa Thaùnh Phaoloâ vôùi Timoâtheâ vaø Titoâ laø moät thí duï cuûa vieäc ñoàng haønh naøy vaø vieäc ñaøo taïo trong tieán trình hoaït ñoäng toâng ñoà. Trong khi uûy thaùc cho hai oâng söù vuï ngöøng laïi ôû moãi thaønh phoá ñeå "xaép ñaët theo thöù töï nhöõng gì coøn laïi phaûi ñöôïc thöïc hieän" (x. Tit 1:5;. x. 1 Tim 1:3-5), ngaøi cung caáp cho caùc oâng nhöõng tieâu chuaån cho ñôøi soáng caù nhaân vaø cho caùc hoaït ñoäng muïc vuï. Taát caû ñieàu naøy roõ raøng khaùc bieät vôùi baát cöù loaïi ñoàng haønh tö tình hoaëc töï maõn töï coâ laäp naøo. Caùc moân ñeä truyeàn giaùo ñoàng haønh vôùi caùc moân ñeä truyeàn giaùo.
Veà Lôøi Chuùa
174. Khoâng chæ coù baøi giaûng phaûi ñöôïc nuoâi döôõng baèng Lôøi Chuùa. Taát caû vieäc Phuùc AÂm hoùa ñöôïc thieát laäp döïa treân söï laéng nghe, suy nieäm, soáng, cöû haønh Lôøi Chuùa vaø laøm chöùng cho Lôøi Chuùa. Thaùnh Kinh laø nguoàn maïch cuûa vieäc Phuùc AÂm hoùa. Vì vaäy, chuùng ta phaûi lieân tuïc ñöôïc ñaøo luyeän trong vieäc laéng nghe Lôøi Chuùa. Hoäi Thaùnh khoâng rao giaûng Tin Möøng neáu khoâng lieân tuïc ñeå cho mình ñöôïc Phuùc AÂm hoùa. Ñieàu quan troïng laø Lôøi Chuùa "caøng ngaøy caøng trôû neân trung taâm cuûa moïi hoaït ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh". [135] Lôøi Chuùa ñöôïc ghe vaø ñöôïc cöû haønh, ñaëc bieät trong Bí Tích Thaùnh Theå nuoâi döôõng vaø cuûng coá noäi taâm caùc Kitoâ höõu vaø laøm cho hoï coù khaû naêng laøm nhaân chöùng ñích thöïc cho Tin Möøng trong cuoäc soáng haøng ngaøy cuûa hoï. Chuùng ta giôø ñaây ñaõ vöôït qua söï ñoái choïi xöa kia giöõa Lôøi Chuùa vaø Bí Tích. Lôøi Chuùa ñöôïc coâng boá, linh nghieäm vaø hieäu quaû, chuaån bò cho vieäc tieáp nhaän caùc Bí Tích, vaø trong Bí Tích Lôøi naøy ñaït hieäu quaû toái ña cuûa noù.
175. Vieäc hoïc hoûi Thaùnh Kinh phaûi laø moät caùnh cöûa môû ra cho taát caû caùc tín höõu. [136] Ñieàu thieát yeáu laø Lôøi ñöôïc maëc khaûi phaûi phong phuù hoùa caùch trieät ñeå vieäc daïy giaùo lyù cuûa chuùng ta vaø taát caû nhöõng noã löïc ñeå truyeàn thuï ñöùc tin. [137] Vieäc Phuùc AÂm hoùa ñoøi hoûi chuùng ta phaûi laøm quen vôùi Lôøi Chuùa, vaø ñieàu naøy ñoøi buoäc caùc giaùo phaän, caùc giaùo xöù vaø caùc nhoùm Coâng Giaùo ñeà ra moät chöông trình hoïc hoûi Thaùnh Kinh nghieâm tuùc vaø kieân trì, cuõng nhö thuùc ñaåy vieäc ñoïc Thaùnh Kinh trong caàu nguyeän cuûa caù nhaân vaø coäng ñoàng. [138] Chuùng ta khoâng coøn phaûi tìm kieám baèng caùch moø maãm trong boùng toái, chuùng ta cuõng khoâng coøn phaûi chôø ñôïi Thieân Chuùa noùi vôùi mình tröôùc, bôûi vì thöïc söï "Thieân Chuùa ñaõ noùi, vaø khoâng coøn gì chuùng ta caàn phaûi bieát maø chöa ñöôïc maëc khaûi cho chuùng ta". [139] Chuùng ta haõy ñoùn nhaän kho baùu cao sieâu cuûa Lôøi ñöôïc maëc khaûi.
(Phaoloâ Phaïm Xuaân Khoâi chuyeån ngöõ)
---------------------------------
Notes:
[77] JOHN PAUL II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Asia (6 November 1999), 19: AAS 92 (2000), 478.
[78] Ibid, 2: AAS 92 (2000), 451.
[79] Cf. Propositio 4.
[80] Cf. SECOND VATICAN ECUMENICAL COUNCIL, Dogmatic Constitution on the Church Lumen Gentium, 1.
[81] Meditation during the First General Congregation of the XIII Ordinary General Assembly of the Synod of Bishops (8 October 2012): AAS 104 (2012), 897.
[82] Cf. Propositio 6; SECOND VATICAN ECUMENICAL COUNCIL, Pastoral Constitution on the Church in the Modern World Gaudium et Spes, 22.
[83] Cf. SECOND VATICAN ECUMENICAL COUNCIL, Dogmatic Constitution on the Church Lumen Gentium, 9.
[84] Cf. THIRD GENERAL CONFERENCE OF THE LATIN AMERICAN AND CARIBBEAN BISHOPS, Puebla Document, 23 March 1979, Nos. 386-387.
[85] Cf. SECOND VATICAN ECUMENICAL COUNCIL, Pastoral Constitution on the Church in the Modern World Gaudium et Spes, 36.
[86] Ibid, 25.
[87] Ibid, 53.
[88] JOHN PAUL II, Apostolic Letter Novo Millennio Ineunte (6 January 2001), 40: AAS 93 (2001), 295.
[89] Ibid.
[90] JOHN PAUL II, Encyclical Letter Redemptoris Missio (7 December 1990), 52: AAS 83 (1991), 300; cf. Apostolic Exhortation Catechesi Tradendae (16 October 1979) 53: AAS 71 (1979), 1321.
[91] JOHN PAUL II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Oceania (22 November 2001), 16: AAS 94 (2002), 383.
[92] JOHN PAUL II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Africa (14 September 1995), 61: AAS 88 (1996), 39.
[93] SAINT THOMAS AQUINAS, S. Th. I, q. 39, a. 8 cons. 2: "Without the Holy Spirit who is the bond of both, one cannot understand the connecting unity between the Father and the Son"; cf. I, q. 37, a. 1, ad 3.
[94] JOHN PAUL II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Oceania (22 November 2001), 17: AAS 94 (2002), 385.
[95] JOHN PAUL II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Asia (6 November 1999), 20: AAS 92 (2000), 478-482.
[96] Cf. SECOND VATICAN ECUMENICAL COUNCIL, Dogmatic Constitution on the Church Lumen Gentium, 12.
[97] JOHN PAUL II, Encyclical Letter Fides et Ratio (14 September 1998), 71: AAS 91 (1999), 60.
[98] THIRD GENERAL CONFERENCE OF THE LATIN AMERICAN AND CARIBBEAN BISHOPS, Puebla Document, 23 March 1979, 450; cf. FIFTH GENERAL CONFERENCE OF THE LATIN AMERICAN AND CARIBBEAN BISHOPS, Aparecida Document, 29 June 2007, 264.
[99] JOHN PAUL II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Asia (6 November 1999), 21: AAS 92 (2000), 482-484.
[100] No. 48: AAS 68 (1976), 38.
[101] Ibid.
[102] Opening Address of the Fifth General Conference of the Latin American and Caribbean Bishops (13 May 2007), 1: AAS 90 (2007), 446.
[103] FIFTH GENERAL CONFERENCE OF THE LATIN AMERICAN AND CARIBBEAN BISHOPS, Aparecida Document, 29 June 2007, 262.
[104] Ibid., 263
[105] Cf. SAINT THOMAS AQUINAS, S. Th., II-II, q. 2, a. 2.
[106] FIFTH GENERAL CONFERENCE OF THE LATIN AMERICAN AND CARIBBEAN BISHOPS, Aparecida Document, 29 June 2007, 264.
[107] Ibid.
[108] Cf. SECOND VATICAN ECUMENICAL COUNCIL, Dogmatic Constitution on the Church Lumen Gentium, 12.
[109] Cf. Propositio 17.
[110] Cf. Propositio 30.
[111] Cf. Propositio 27.
[112] JOHN PAUL II, Apostolic Letter Dies Domini (31 May 1998), 41: AAS 90 (1998), 738-739.
[113] PAUL VI, Apostolic Exhortation Evangelii Nuntiandi (8 December 1975), 78: AAS 68 (1976), 71.
[114] Ibid.
[115] JOHN PAUL II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Pastores Dabo Vobis (25 March 1992), 26: AAS 84 (1992), 698.
[116] Ibid., 25: AAS 84 (1992), 696.
[117] SAINT THOMAS AQUINAS, S. Th. II-II, q. 188, a. 6.
[118] PAUL VI, Apostolic Exhortation Evangelii Nuntiandi (8 December 1975), 76: AAS 68 (1976), 68.
[119] Ibid., 75: AAS 68 (1976), 65.
[120] Ibid., 63: AAS 68 (1976), 53
[121] Ibid., 43: AAS 68 (1976), 33
[122] Ibid.
[123] JOHN PAUL II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Pastores Dabo Vobis (25 March 1992), 10: AAS 84 (1992), 672.
[124] PAUL VI, Apostolic Exhortation Evangelii Nuntiandi (8 December 1975), 40: AAS 68 (1976), 31.
[125] Ibid., 43: AAS 68 (1976), 33.
[126] Cf. Propositio 9.
[127] JOHN PAUL II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Pastores Dabo Vobis (25 March 1992), 26: AAS 84 (1992), 698.
[128] Cf. Propositio 38.
[129] Cf. Propositio 20.
[130] Cf. SECOND VATICAN ECUMENICAL COUNCIl, Decree on the Means of Social Communication Inter Mirifica, 6.
[131] Cf. De Musica, VI, 13, 38: PL 32, 1183-1184; Confessiones, IV, 13.20: PL 32, 701.
[132] BENEDICT XVI, Address for the Screening of the Documentary "Art and Faith" - Via Pulchritudinis (25 October 2012): L'Osservatore Romano (27 October 2012), 7.
[133] S. Th., I-II, q. 65, a. 3, ad 2: "propter aliquas dispositiones contrarias".
[134] JOHN PAUL II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Asia (6 November 1999), 20: AAS 92 (2000), 481.
[135] BENEDICT XVI , Post-Synodal Apostolic Exhortation Verbum Domini (30 September 2010), 1: AAS 102 (2010), 682.
[136] Cf. Propositio 11.
[137] Cf. SECOND VATICAN ECUMENICAL COUNCIL, Dogmatic Constitution on Divine Revelation Dei Verbum, 21-22.
[138] Cf. BENEDICT XVI, Post-Synodal Apostolic Exhortation Verbum Domini (30 September 2010), 86-87: AAS 102 (2010), 757-760.
[139] BENEDICT XVI, Address during the First General Congregation of the Synod of Bishops (8 October 2012): AAS 104 (2012), 896.