Toâng Huaán
Evangelii Gaudium - Nieàm Vui Cuûa Tin Möøng
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
Daønh Cho Caùc Giaùm Muïc
Caùc Linh Muïc Vaø Phoù Teá
Nhöõng Ngöôøi Ñöôïc Thaùnh Hieán
Vaø Taát Caû Caùc Tín Höõu Giaùo Daân
Veà Vieäc Coâng Boá Tin Möøng
Trong Theá Giôùi Hoâm Nay
Lôøi ngöôøi dòch - Toâng Huaán naøy goàm coù 5 chöông vaø 288 caâu. Trong Toâng Huaán naøy, Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích vaø khai trieån raát nhieàu ñieàu cho thaáy roõ chuû tröông vaø laäp tröôøng cuûa ngaøi. Ngaøi muoán taát caû moïi tín höõu, töø Giaùm Muïc, Linh Muïc cho ñeán giaùo daân ñoïc vaø söû duïng nhöõng chæ daãn trong Toâng Huaán naøy ñeå chuyeån höôùng soáng ñaïo vaø truyeàn giaùo. Vì Toâng Huaán khaù daøi vaø suùc tích, xin maïn pheùp chia thaønh nhieàu phaàn cho deã ñoïc vaø nghieân cöùu.
(Phaoloâ Phaïm Xuaân Khoâi)
Môû Ñaàu
Môû Ñaàu
1. Nieàm vui cuûa Tin Möøng traøn ngaäp taâm hoàn vaø toaøn theå ñôøi soáng cuûa nhöõng ngöôøi gaëp gôõ Chuùa Gieâsu. Nhöõng ngöôøi ñeå cho mình ñöôïc Ngöôøi cöùu ñoä ñöôïc giaûi thoaùt khoûi toäi loãi, buoàn raàu, troáng roãng noäi taâm vaø coâ laäp. Vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ nieàm vui ñöôïc sinh ra vaø luoân luoân taùi sinh. Trong Toâng Huaán naøy, toâi muoán khuyeán khích caùc tín höõu Kitoâ giaùo, ñeå môøi hoï vaøo moät giai ñoaïn môùi cuûa truyeàn giaùo ñöôïc ñaùnh daáu baèng nieàm vui trong khi chæ ra nhöõng con ñöôøng môùi cho cuoäc haønh trình cuûa Hoäi Thaùnh trong nhöõng naêm tôùi.
I. Moät nieàm vui luoân ñoåi môùi vaø thoâng truyeàn
2. Nguy cô lôùn nhaát trong theá giôùi ngaøy nay, vôùi nhöõng cung caáp traøn ngaäp vaø ña daïng cuûa chuû nghóa tieâu thuï, laø moät noãi buoàn caù nhaân ñeán töø taâm hoàn töï maõn vaø tham lam, töø côn soát tìm kieám nhöõng thuù vui phuø phieám, vaø moät löông taâm bò coâ laäp. Khi ñôøi soáng noäi taâm bò ñoùng kín vôùi nhöõng tö lôïi, thì khoâng coøn choã cho ngöôøi khaùc nöõa, nhöõng ngöôøi ngheøo khoâng theå vaøo ñöôïc nöõa, ngöôøi ta khoâng coøn nghe ñöôïc tieáng cuûa Thieân Chuùa, khoâng coøn ñöôïc höôûng nieàm vui ngoït ngaøo cuûa tình yeâu Ngaøi, tim hoï khoâng coøn ñaäp nhöõng nhòp nhieät thaønh ñeå laøm vieäc thieän nöõa. Ngay caû caùc tín höõu cuõng gaëp nguy cô naøy, chaéc chaén vaø thöôøng tröïc. Nhieàu ngöôøi khoâng choáng ñôõ noåi vaø bieán thaønh nhöõng ngöôøi baát maõn, baát bình vaø khoâng coøn söùc soáng. Ñoù khoâng phaûi laø söï choïn löïa cuûa moät cuoäc soáng xöùng ñaùng vaø ñaày ñuû, ñoù khoâng phaûi laø öôùc muoán cuûa Thieân Chuùa daønh cho chuùng ta, khoâng phaûi laø ñôøi soáng trong Chuùa Thaùnh Thaàn, tuoân chaûy töø Thaùnh Taâm cuûa Ñöùc Kitoâ Phuïc Sinh.
3. Toâi môøi moïi Kitoâ höõu, ôû baát cöù nôi naøo vaø hoaøn caûnh naøo, ngay luùc naøy ñoåi môùi cuoäc gaëp gôõ caù nhaân cuûa mình vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ, hay ít ra, quyeát ñònh ñeå cho Ngöôøi gaëp gôõ mình vaø khoâng ngöøng tìm kieám Ngöôøi moãi ngaøy. Khoâng coù moät lyù do naøo maø moät ngöôøi coù theå nghó raèng lôøi môøi goïi naøy khoâng daønh cho mình, bôûi vì "khoâng ai bò choái töø nieàm vui maø Chuùa mang ñeán". Chuùa khoâng laøm cho nhöõng ai daùm thöïc hieän cuoäc maïo hieåm naøy phaûi thaát voïng, vaø khi moät ngöôøi naøo böôùc moät böôùc nhoû veà phía Chuùa Gieâsu, ngöôøi aáy nhaän ra raèng mình ñöôïc Ngöôøi chôø ñôïi vôùi voøng tay roäng môû. Ñaây laø thôøi ñieåm ñeå thöa cuøng Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ: "Laïy Chuùa, con ñaõ ñeå cho mình bò löøa doái; baèng ngaøn caùch con ñaõ chaïy troán tình yeâu Chuùa, nhöng con ñang ôû ñaây moät laàn nöõa ñeå laäp laïi giao öôùc cuûa con vôùi Chuùa. Con caàn Chuùa. Xin Chuùa chuoäc con laïi moät laàn nöõa. Laïy Chuùa, xin moät laàn nöõa ñoùn nhaän con trong voøng tay cöùu ñoä cuûa Chuùa". Ñieàu naøy laøm cho chuùng ta caûm thaáy sung söôùng bieát bao khi ñöôïc trôû laïi vôùi Ngöôøi moãi khi chuùng ta ñi laïc ñöôøng! Toâi nhaán maïnh moät laàn nöõa: Thieân Chuùa khoâng bao giôø bieát meät khi tha thöù, chính chuùng ta laø keû caûm thaáy meät moûi khi caàu xin loøng thöông xoùt cuûa Ngöôøi. Ngöôøi laø Ñaáng môøi chuùng ta tha thöù "baûy möôi laàn baûy" (Matthew 18:22) vaø ban cho chuùng ta moät maãu göông: Ngöôøi tha thöù baûy möôi laàn baûy. Heát laàn naøy ñeán laàn khaùc Ngöôøi laïi ñeán ñeå vaùc chuùng ta treân vai cuûa Ngöôøi. Khoâng ai coù theå laáy ñi khoûi chuùng ta phaåm giaù maø tình yeâu voâ haïn vaø beàn vöõng naøy ñaõ ban cho chuùng ta. Ngöôøi cho pheùp chuùng ta ngaång cao ñaàu vaø baét ñaàu laïi moät laàn nöõa, vôùi moät söï dòu daøng khoâng bao giôø laøm cho chuùng ta thaát voïng nhöng luoân luoân ñem laïi cho chuùng ta nieàm vui. Chuùng ta ñöøng chaïy troán söï Soáng Laïi cuûa Chuùa Gieâsu, chuùng ta ñöøng bao giôø boû cuoäc, ñieàu gì xaûy ñeán seõ ñeán. Khoâng gì coù theå hôn söï soáng cuûa Ngöôøi laø ñieàu ñaåy chuùng ta veà phía tröôùc!
4. Caùc saùch Cöïu Öôùc ñaõ coâng boá nieàm vui cuûa ôn cöùu roãi, laø ñieàu seõ traøn ñaày trong thôøi Thieân Sai. Ngoân söù Isaia noùi veà Ñaáng Meâsia maø ngöôøi ta mong chôø baèng caùch chaøo Ngöôøi vôùi nieàm vui: "Chuùa ñaõ laøm cho daân toäc theâm ñoâng, Chuùa ñaõ gia taêng nieàm vui cuûa noù" (9:2). Vaø oâng khuyeán khích daân chuùng Sion chaøo ñoùn Ngöôøi giöõa nhöõng baøi ca "haõy reo hoø möøng rôõ" (12:6). Ngoân söù baûo nhöõng keû ñaõ nhìn thaáy Ngöôøi ôû chaân trôøi haõy ñem söù ñieäp ñeán cho nhöõng ngöôøi khaùc "haõy treøo leân nuùi cao, hôõi söù giaû cuûa Xion; haõy caát tieáng leân cho maïnh, hôõi söù giaû cuûa Gieârusalem" (40:9). Taát caû taïo vaät chung phaàn vaøo nieàm vui cuûa ôn cöùu roãi: "Trôøi haõy reo möøng, ñaát haõy haân hoan, caùc nuùi non haõy baät tieáng reo cöôøi, vì Chuùa ñaõ an uûi daân Ngöôøi, Ngöôøi ñaõ chaïnh loøng thöông nhöõng keû ngheøo khoå cuûa Ngöôøi" (49:13).
Nhìn vaøo ngaøy cuûa Chuùa, Ngoân söù Deâcaria môøi daân chuùng tung hoâ ñöùc vua ñang ñeán, "khieâm toán, ngoài treân moät con löøa" : "Haõy vui möøng hoan hæ, naøy thieáu nöõ Xion! Haõy reo hoø, hôõi thieáu nöõ Gieârusalem! Naày, ñöùc vua cuûa ngöôi ñeán vôùi ngöôi: Ngöôøi laø Ñaáng coâng chính vaø chieán thaéng" (Dr 9:9). Tuy nhieân, lôøi môøi goïi lan truyeàn nhieàu nhaát coù theå laø cuûa ngoân söù Xoâphoânia, cho chuùng ta thaáy chính Thieân Chuùa nhö trung taâm cuûa leã hoäi vaø nieàm vui coù theå thoâng truyeàn cho daân Ngöôøi ñang keâu caàu cöùu ñoä. Ñoïc laïi baøn vaên naøy ñoå ñaày söï soáng treân toâi: "Thieân Chuùa cuûa ngöôi ñang ngöï giöõa ngöôi, Ngöôøi laø vò anh huøng cöùu tinh! Vì ngöôi, Chuùa seõ vui möøng, seõ ñoåi môùi ngöôi trong tình thöông cuûa Ngöôøi; Vì ngöôi, Chuùa seõ nhaûy muùa töng böøng" (3:17).
Ñaây laø nieàm vui maø chuùng ta caûm nghieäm haèng ngaøy giöõa nhöõng ñieàu nho nhoû cuûa cuoäc soáng, nhö moät ñaùp traû ñoái vôùi lôøi môøi goïi yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa laø Cha chuùng ta: "Con ôi, haõy ñoái xöû toát vôùi mình, theo khaû naêng cuûa con [...] Ñöøng ñaùnh maát haïnh phuùc cuûa moät ngaøy" (Hc 14:11,14). Nhöõng lôøi cuoái cuøng naøy vang voïng moät tình phuï töû dòu daøng bieát bao!
5. Tin Möøng, toûa saùng vinh quang cuûa Thaäp Giaù Ñöùc Kitoâ, luoân luoân môøi goïi chuùng ta ñeán söï vui möøng. Ñan cöû moät vaøi thí duï laø ñuû: "Möøng vui leân" laø lôøi chaøo cuûa thieân söù vôùi Ñöùc Maria (Lc 1:28). Chuyeán thaêm vieáng baø Elizabeth cuûa Meï Maria chaéc chaén laøm cho thaùnh Gioan nhaûy möøng trong loøng meï (x. Lc 1:41). Trong thaùnh thi cuûa mình, Meï Maria coâng boá: "Thaàn trí toâi vui möøng trong Thieân Chuùa Ñaáng Cöùu Ñoä toâi" (Lc 1:47). Khi Chuùa Gieâsu baét ñaàu söù vuï cuûa Ngöôøi, thaùnh Gioan keâu leân: "Ñaây laø nieàm vui cuûa toâi, vaø noù ñöôïc neân troïn veïn" (Galatians 3:29). Chính Chuùa Gieâsu ñaõ "vui möøng trong taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn" (Lc 10:21). Söù ñieäp cuûa Ngöôøi laø moät nguoàn vui: "Thaày noùi vôùi caùc con nhöõng ñieàu naøy ñeå nieàm vui cuûa Thaày ôû trong caùc con vaø nieàm vui cuûa caùc con ñöôïc neân troïn" (Ga 15:11). Nieàm vui Kitoâ cuûa chuùng ta phaùt ra töø nguoàn maïch traùi tim traøn ñaày cuûa Ngöôøi. Ngöôøi höùa vôùi caùc moân ñeä: "Caùc con seõ lo buoàn, nhöng noãi buoàn cuûa caùc con seõ bieán thaønh nieàm vui" (Ga 16:20). Vaø Ngöôøi khaúng ñònh: "Thaày seõ gaëp laïi caùc con, vaø loøng caùc con seõ vui möøng, vaø khoâng ai seõ laáy maát nieàm vui khoûi caùc con ñöôïc" (Ga 16:22). Sau ñoù, caùc moân ñeä khi thaáy Ngöôøi soáng laïi vaø "ñaõ vui möøng" (Ga 20:20). Saùch Toâng Ñoà Coâng Vuï keå cho chuùng ta raèng trong coäng ñoàng tieân khôûi hoï ñaõ "aên uoáng thöùc aên cuûa hoï vôùi söï vui möøng" (Cv 2:46). Nhöõng moân ñeä naøy ñi ñeán ñaâu "thì coù nieàm vui lôùn lao ôû ñoù" (8:8); vaø ngay caû giöõa söï baùch haïi, hoï ñöôïc "traøn ñaày nieàm vui" (13:52). Moät thaùi giaùm, vöøa ñöôïc röûa toäi, ñaõ "vui möøng leân ñöôøng" (8:39), vaø vieân cai nguïc "ñaõ vui möøng vôùi taát caû moïi ngöôøi trong nhaø vì ñaõ tin vaøo Thieân Chuùa" (16:34). Taïi sao chuùng ta cuõng khoâng nhaäp vaøo doøng soâng vui möøng naøy?
6. Coù nhöõng Kitoâ höõu soáng nhö chæ coù Muøa Chay maø khoâng coù Phuïc Sinh. Tuy nhieân, toâi yù thöùc raèng ngöôøi ta khoâng soáng nieàm vui cuøng moät caùch trong moïi giai ñoaïn vaø hoaøn caûnh cuûa cuoäc ñôøi, nhaát laø trong nhöõng luùc khoù khaên. Noù thích nghi vaø bieán ñoåi, nhöng luoân toàn taïi, ít ra nhö moät tia saùng phaùt ra töø söï chaéc chaén cuûa caù nhaân raèng mình ñöôïc yeâu thöông voâ cuøng, vöôït ra ngoaøi taát caû. Toâi hieåu nhöõng ngöôøi buoàn raàu vì nhöõng khoù khaên ngaët ngheøo maø hoï phaûi chòu, tuy nhieân daàn daàn, chuùng ta phaûi cho pheùp nieàm vui cuûa ñöùc tin baét ñaàu thöùc tænh, nhö moät nieàm tin thaàm kín nhöng chaéc chaén, ngay caû giöõa luùc ñau buoàn nhaát: "Hoàn toâi heát ñöôïc bình an thö thaùi, toâi ñaõ queân muøi haïnh phuùc roài! [...] Ñaây laø ñieàu con suy ñi gaãm laïi, nhôø theá maø con vöõng daï caäy troâng: Löôïng töø bi Ñöùc Chuùa ñaâu ñaõ caïn, loøng thöông xoùt cuûa Ngöôøi maõi khoâng vôi. Saùng naøo Ngöôøi cuõng ban aân hueä môùi. Loøng trung tín cuûa Ngöôøi cao caû bieát bao! [...] Bieát thinh laëng ñôïi chôø, ñôïi chôø ôn cöùu ñoä cuûa Ñöùc Chuùa, ñoù laø moät ñieàu hay" (Ai Ca 3:17,21-23,26).
7. Caùm doã thöôøng xuyeân xuaát hieän döôùi hình thöùc nhöõng lôøi bieän baïch vaø than traùch, nhö caàn phaûi coù voâ soá ñieàu kieän ñeå coù theå coù nieàm vui. Ñieàu naøy xaûy ra bôûi vì "xaõ hoäi kyõ thuaät coù theå gia taêng nhöõng dòp cho laïc thuù, nhöng raát khoù taïo ra nieàm vui".[2] Toâi coù theå noùi raèng nhöõng nieàm vui ñeïp nhaát vaø töï nhieân nhaát maø toâi thaáy trong ñôøi toâi laø nhöõng nieàm vui cuûa nhöõng ngöôøi raát ngheøo, nhöõng ngöôøi coù raát ít ñeå baùm vöùu vaøo. Toâi cuõng nhôù nhöõng nieàm vui ñích thöïc cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, ngay caû giöõa nhöõng nhieäm vuï caáp baùch cuûa ngheà nghieäp, ñaõ giöõ moät taâm hoàn ñaày tin töôûng, ñaïi löôïng vaø ñôn giaûn. Baèng nhieàu caùch khaùc nhau, nhöõng nieàm vui naøy ruùt ra töø nguoàn maïch tình yeâu voâ cuøng cuûa Thieân Chuùa, ñöôïc toû loä nôi Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ. Toâi khoâng bao giôø bieát meät khi laëp ñi laëp laïi nhöõng lôøi naøy cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñictoâ XVI, nhöõng lôøi daãn chuùng ta ñeán troïng taâm cuûa Tin Möøng: "ÔÛ nguoàn goác cuûa vieäc laøm moät Kitoâ höõu khoâng phaûi laø moät löïa choïn luaân lyù hay moät yù töôûng cao caû, nhöng laø moät cuoäc gaëp gôõ vôùi moät bieán coá, moät ngöôøi, laø ñieàu mang ñeán cho cuoäc soáng moät chaân trôøi môùi vaø moät höôùng ñi quyeát ñònh".[3]
8. Chæ qua cuoäc gaëp gôõ naøy - hoaëc cuoäc gaëp gôõ ñoåi môùi - vôùi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, laø ñieàu bieán thaønh tình baèng höõu haïnh phuùc, maø chuùng ta ñöôïc giaûi thoaùt khoûi taâm traïng coâ laäp vaø chæ nghó veà mình. Chuùng ta trôû thaønh con ngöôøi troïn veïn khi chuùng ta trôû thaønh nhieàu hôn con ngöôøi, khi chuùng ta ñeå cho Chuùa daãn mình vöôït ra ngoaøi baûn thaân ñeå ñaït ñeán chaân lyù troïn veïn nhaát veà con ngöôøi mình. ÔÛ ñoù chuùng ta tìm ñöôïc nguoàn goác cuûa nhöõng hoaït ñoäng truyeàn giaùo. Bôûi vì moät khi moät ngöôøi ñaõ nhaän ñöôïc tình yeâu naøy, laø ñieàu ñem laïi cho hoï yù nghóa cuoäc ñôøi, thì laøm sao ngöôøi aáy coù theå ngoài yeân ñöôïc maø khoâng truyeàn thoâng noù cho nhöõng ngöôøi khaùc?
II. Nieàm vui ngoït ngaøo vaø an uûi cuûa vieäc rao giaûng Tin Möøng
9. Ñieàu toát laønh luoân luoân coù khuynh höôùng lan truyeàn. Moãi kinh nghieäm ñích thöïc veà chaân lyù vaø söï thieän myõ laø töï noù tìm caùch lan roäng, vaø moïi ngöôøi traûi qua moät cuoäc giaûi phoùng saâu xa trôû neân nhaïy caûm hôn vôùi nhöõng nhu caàu cuûa ngöôøi khaùc. Khi ngöôøi ta truyeàn thoâng noù, söï thieän beùn reã vaø phaùt trieån. Cho neân, nhöõng ai muoán soáng caùch xöùng ñaùng vaø troïn veïn phaûi nhaän ra nhöõng ngöôøi khaùc vaø tìm kieám söï toát laønh cho hoï. Vì theá moät soá caùch dieãn taû cuûa Thaùnh Phaoloâ khoâng laøm cho chuùng ta ngaïc nhieân: "Tình yeâu Ñöùc Kitoâ thuùc ñaåy chuùng ta" (2 Cr 5: 14), "Khoán cho toâi neáu toâi khoâng rao giaûng Tin Möøng!" (1 Corinthians 9:16).
10. Chuùng ta ñöôïc khuyeán khích soáng ôû moät möùc ñoä cao hôn, nhöng khoâng phaûi vôùi moät cöôøng ñoä ít hôn. "Söï soáng taêng tröôûng khi noù ñöôïc cho ñi vaø bò yeáu ñi trong coâ laäp vaø thoaûi maùi. Thöïc ra, nhöõng ngöôøi vui höôûng cuoäc ñôøi nhaát laø nhöõng ngöôøi gaït söï an toaøn cuûa mình sang moät beân vaø maûi meâ vôùi söù vuï thoâng truyeàn söï soáng cho ngöôøi khaùc".[4] Khi Hoäi Thaùnh môøi goïi caùc Kitoâ höõu laõnh nhaän söù vuï truyeàn giaùo, Hoäi Thaùnh khoâng laøm gì khaùc hôn laø chæ cho hoï ñoäng naêng ñích thöïc cuûa thaønh coâng caù nhaân: "ÔÛ ñaây chuùng ta khaùm phaù ra moät luaät saâu saéc veà thöïc taïi: ñoù laø ñôøi soáng ñaït ñöôïc vaø tröôûng thaønh ñeán ñoä töï hieán ñeå ban söï soáng cho tha nhaân. Chung cuoäc truyeàn giaùo laø theá".[5] Cho neân, moät nhaø truyeàn giaùo khoâng theå luùc naøo cuõng gioáng nhö moät ngöôøi vöøa ñi ñöa ñaùm veà. Chuùng ta haõy phuïc hoài vaø gia taêng loøng nhieät thaønh, "nieàm vui ngoït ngaøo vaø an uûi cuûa vieäc rao giaûng Tin Möøng, ngay caû khi chuùng ta phaûi gieo trong nöôùc maét [...] Chôù gì theá giôùi cuûa thôøi ñaïi chuùng ta, laø theá giôùi ñang tìm kieám, coù khi trong lo aâu, coù khi trong hy voïng, nhaän ñöôïc Tin Möøng khoâng phaûi töø nhaø truyeàn giaùo buoàn raàu vaø chaùn naûn, thieáu kieân nhaãn hoaëc lo aâu, nhöng töø thöøa taùc vieân cuûa Tin Möøng maø cuoäc soáng cuûa ngöôøi aáy toûa saùng loøng nhieät thaønh, laø ngöôøi ñaõ nhaän ñöôïc nieàm vui cuûa Ñöùc Kitoâ trong mình tröôùc".[6]
Söï môùi meû vónh cöûu
11. Moät lôøi rao giaûng ñoåi môùi ñöôïc ban cho caùc tín höõu, ngay caû nhöõng ngöôøi thôø ô hoaëc khoâng haønh ñaïo, moät nieàm vui môùi trong ñöùc tin vaø thaønh quaû trong coâng vieäc rao giaûng Tin Möøng. Thöïc ra, troïng taâm vaø baûn chaát cuûa noù luoân luoân nhö nhau: Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ maëc khaûi tình yeâu voâ bieân cuûa Ngaøi trong Ñöùc Kitoâ ñaõ Chòu Cheát vaø Soáng Laïi. Ngöôøi laøm cho caùc tín höõu luoân luoân môùi, duø hoï coù cuõ ñi nöõa: "Hoï ñöôïc theâm söùc maïnh, nhö theå chim baèng, hoï tung caùnh, hoï chaïy hoaøi maø khoâng moûi meät, vaø ñi maõi maø chaúng chuøn chaân". (Isaiah 40:31). Ñöùc Kitoâ laø "Tin Möøng vónh cöûu" (Kh 14: 6), vaø Ngöôøi laø moät "ngaøy hoâm qua, ngaøy hoâm nay vaø maõi maõi" (Dt 13: 8), nhöng söï phong phuù vaø veû ñeïp cuûa Ngöôøi thì voâ taän. Ngöôøi vaãn treû maõi vaø laø suoái nguoàn lieân tuïc cuûa söï môùi laï. Hoäi Thaùnh khoâng ngöøng ngaïc nhieân tröôùc "söï saâu thaúm cuûa söï giaøu coù, khoân ngoan vaø thoâng suoát Thieân Chuùa!" (Romans 11:33). Thaùnh Gioan Thaùnh Giaù noùi: "Chieàu daøy cuûa söï khoân ngoan vaø hieåu bieát cuûa Thieân Chuùa quaù saâu vaø quaù roäng, ñeán noãi linh hoàn, duø coù bieát veà noù theá naøo ñi nöõa, vaãn luoân coù theå chìm saâu hôn nöõa trong ñoù".[7] Hoaëc, nhö thaùnh Ireâneâ khaúng ñònh: "Trong vieäc Ngöôøi ñeán, [Ñöùc Kitoâ] ñem ñeán vôùi Ngöôøi taát caû söï môùi laï".[8] Vôùi tính môùi laï naøy, Ngöôøi luoân luoân coù theå ñoåi môùi cuoäc ñôøi chuùng ta vaø coäng ñoàng chuùng ta, vaø ngay caû khi söù ñieäp Kitoâ duø giaùo traûi qua nhöõng thôøi ñaïi taêm toái vaø nhöõng yeáu ñuoái cuûa Hoäi Thaùnh, nhöng vaãn khoâng bao giôø cuõ. Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ coù theå phaù vôõ caùc moâ hình nhaøm chaùn maø chuùng ta coù yù giam haõm Ngöôøi vaøo ñoù vaø Ngöôøi laøm chuùng ta ngaïc nhieân vôùi oùc saùng taïo thaàn linh khoâng ngöøng cuûa Ngöôøi. Moãi khi chuùng ta tìm caùch trôû veà nguoàn ñeå laáy laïi söï töôi maùt ban ñaàu cuûa Tin Möøng, thì nhöõng con ñöôøng môùi, nhöõng phöông phaùp saùng taïo, caùc hình thöùc dieãn taû khaùc, nhöõng daáu chæ huøng hoàn nhaát, nhöõng lôøi noùi ñaày yù nghóa môùi meû cho theá giôùi ngaøy nay ñöôïc naûy sinh. Thöïc ra, taát caû caùc hoaït ñoäng rao giaûng Tin Möøng ñích thöïc vaãn luoân luoân "môùi meû."
12. Maëc duø söù vuï naøy ñoøi hoûi chuùng ta phaûi tham gia raát roäng löôïng, nhöng thaät laø sai laàm khi coi noù nhö moät nhieäm vuï anh huøng caù nhaân, vì coâng vieäc chuû yeáu cuûa chính Ngöôøi, vöôït xa nhöõng gì chuùng ta coù theå nhìn thaáy vaø hieåu ñöôïc. Chuùa Gieâsu laø "Nhaø rao giaûng Tin Möøng ñaàu tieân vaø vó ñaïi nhaát".[9] Trong taát caû moïi hình thöùc Phuùc AÂm hoùa, quyeàn toái thöôïng luoân luoân thuoäc veà Thieân Chuùa, laø Ñaáng ñaõ môøi goïi chuùng ta coäng taùc vôùi Ngaøi vaø taùc ñoäng chuùng ta baèng quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Söï môùi laï thöïc söï laø söï môùi laï maø chính Thieân Chuùa muoán taïo ra moät caùch huyeàn nhieäm, vaø linh höùng, taùc ñoäng, höôùng daãn vaø ñoàng haønh baèng haøng ngaøn caùch theá. Ñôøi soáng cuûa Hoäi Thaùnh, phaûi luoân luoân chöùng toû roõ raøng raèng saùng kieán ñeán töø Thieân Chuùa, raèng "Ngaøi yeâu chuùng ta tröôùc" (1 Galatians 4:19) vaø raèng chæ moät mình Ngaøi "ban söï phaùt trieån" (1 Corinthians 3:7). Nieàm xaùc tín naøy giuùp chuùng ta giöõ ñöôïc nieàm vui trong moät söù vuï quaù ñoøi hoûi, laø moät thaùch ñoá chieám ñoaït toaøn theå cuoäc ñôøi chuùng ta. Ngaøi ñoøi hoûi moïi söï nôi chuùng ta, nhöng ñoàng thôøi cuõng ban cho chuùng ta moïi söï.
13. Chuùng ta cuõng khoâng neân coi söï môùi meû cuûa söù vuï naøy nhö vieäc nhoå taän goác, nhö vieäc queân ñi lòch söû soáng ñoäng, laø lòch söû ñaõ chaøo ñoùn chuùng ta vaø ñaåy chuùng ta veà phía tröôùc. Kyù öùc laø moät chieàu kích cuûa ñöùc tin maø chuùng ta coù theå goïi laø "Ñeä Nhò Luaät", töông töï nhö kyù öùc cuûa daân Israel. Chuùa Gieâsu ban cho chuùng ta Bí tích Thaùnh Theå nhö moät söï töôûng nieäm haèng ngaøy cuûa Hoäi Thaùnh, ñöa chuùng ta saâu hôn hôn vaøo [maàu nhieâm] Vöôït Qua cuûa Ngöôøi (x. Lc 22:19). Nieàm vui cuûa vieäc Rao giaûng Tin Möøng luoân luoân toûa saùng taän ñaùy cuûa vieäc töôûng nieäm taï ôn: ñoù laø moät aân suûng maø chuùng ta caàn phaûi caàu xin. Caùc Toâng Ñoà khoâng bao giôø queân giaây phuùt maø Chuùa Gieâsu chaïm vaøo taâm hoàn caùc oâng: "Luùc ñoù vaøo khoaûng giôø thöù möôøi" (Ga 1:39). Cuøng vôùi Chuùa Gieâsu, vieäc töôûng nieäm naøy laøm hieän dieän moät "ñaùm maây nhaân chöùng" thaät söï (Dt 12:1). Trong soá ñoù, ngöôøi ta phaân bieät moät soá vò quan troïng ñaëc bieät ñeå laøm cho nieàm vui tín höõu cuûa chuùng ta naûy maàm: "Haõy nhôù raèng caùc baäc laõnh ñaïo cuûa anh em, nhöõng ngöôøi ñaõ laøm cho anh em nghe ñöôïc lôøi cuûa Thieân Chuùa" (Dt 13:7). Ñoâi khi, nhöõng ngöôøi ñôn giaûn vaø nhöõng ngöôøi thaân caän laø nhöõng ngöôøi ñaõ giôùi thieäu chuùng ta vaøo ñôøi soáng ñöùc tin: "Cha nhôù laïi ñöùc tin thaønh khaån cuûa con, ñöùc tin ñaõ coù tröôùc heát nôi baø ngoaïi con laø cuï Loâis, vaø meï con laø baø EÂuniceâ" (2 Timothy 1:5). Ngöôøi tín höõu cô baûn laø "moät ngöôøi nhôù".
III. Taân Phuùc AÂm Hoùa ñeå truyeàn thuï ñöùc tin
14. Laéng nghe Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng giuùp chuùng ta nhaän ra, moät caùch coäng ñoàng, nhöõng daáu chæ cuûa thôøi ñaïi, Ñaïi Hoäi Thöôøng Kyø thöù XIII cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñöôïc toå chöùc töø ngaøy muøng 7 ñeán ngaøy 28 thaùng 10 naêm 2012 ñeå baøn veà chuû ñeà: Taân Phuùc AÂm hoùa ñeå truyeàn thuï Ñöùc Tin Kitoâ giaùo. Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc taùi xaùc nhaän raèng vieäc taân truyeàn giaùo môøi goïi moïi ngöôøi vaø ñöôïc thöïc hieän trong ba lónh vöïc chính.[10] Tröôùc heát, chuùng ta noùi ñeán laõnh vöïc muïc vuï thoâng thöôøng, "ñöôïc sinh ñoäng hoùa bôûi ngoïn löûa cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ñeå ñoát loøng caùc tín höõu thöôøng xuyeân tham gia trong coäng ñoàng vaø tuï hoïp laïi trong Ngaøy cuûa Chuùa ñeå ñöôïc nuoâi döôõng bôûi Lôøi Chuùa vaø Baùnh haèng soáng".[11] Trong laõnh vöïc naøy cuõng neân bao goàm caùc tín höõu duy trì moät ñöùc tin Coâng giaùo maõnh lieät vaø chaân thaønh, ñöôïc dieãn taû baèng nhöõng caùch khaùc nhau, maëc duø hoï khoâng thöôøng xuyeân tham gia vieäc thôø phöôïng. Vieäc muïc vuï naøy nhaèm phaùt trieån ñôøi soáng taâm linh cuûa caùc tín höõu, ñeå hoï luoân luoân ñaùp laïi Tình Yeâu cuûa Thieân Chuùa moät caùch toát hôn vaø baèng caû cuoäc soáng cuûa hoï. ÔÛ laõnh vöïc thöù hai chuùng ra nhaéc ñeán "nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi nhöng chöa soáng caùc nhöõng ñoøi hoûi cuûa Bí Tích Röûa Toäi", [12] laø nhöõng ngöôøi khoâng coù taâm hoàn thuoäc veà Hoäi Thaùnh vaø khoâng coøn caûm nghieäm ñöôïc nieàm an uûi cuûa ñöùc tin. Hoäi Thaùnh, luoân luoân laø ngöôøi meï lo laéng cho con, coá gaéng giuùp hoï caûm nghieäm moät cuoäc hoaùn caûi laø ñieàu seõ phuïc hoài nieàm vui cuûa ñöùc tin cho taâm hoàn hoï vaø giuùp hoï höùng khôûi tham gia vaøo Tin Möøng.
Cuoái cuøng, chuùng ta phaûi löu yù raèng vieäc truyeàn giaùo lieân heä caùch chuû yeáu vôùi vieäc loan baùo Tin Möøng cho nhöõng ngöôøi khoâng bieát Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ hoaëc luoân luoân töø choái Ngöôøi. Nhieàu ngöôøi trong hoï tìm kieám Thieân Chuùa moät caùch bí maät bò thuùc ñaåy bôûi nhôù nhung khuoân maët cuûa Ngaøi, ngay caû ôû nhöõng quoác gia theo truyeàn thoáng Kitoâ giaùo xöa kia. Moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn ñöôïc nhaän Tin Möøng. Caùc Kitoâ höõu coù boån phaän phaûi coâng boá Tin Möøng maø khoâng loaïi tröø baát cöù ai, khoâng coù veû nhö ngöôøi aùp ñaët moät nhieäm vuï môùi, nhöng nhö moät ngöôøi chia seû moät nieàm vui, vaïch ra moät chaân trôøi ñeïp, cung caáp moät böõa tieäc ñaùng mong muoán. Hoäi Thaùnh khoâng phaùt trieån bôûi vieäc caûi ñaïo nhöng "bôûi söï haáp daãn".[13]
15. [Ñöùc Chaân Phöôùc Giaùo Hoaøng] Gioan Phaoloâ II môøi goïi chuùng ta nhaän ra raèng "caàn phaûi duy trì ñoäng naêng rao giaûng Tin Möøng" cho nhöõng ngöôøi ñang ôû xa Ñöùc Kitoâ, "bôûi vì ñaây laø nhieäm vuï ñaàu tieân cuûa Hoäi Thaùnh".[14] Hoaït ñoäng truyeàn giaùo "ngaøy nay vaãn laø thaùch ñoá lôùn nhaát ñoái vôùi Hoäi Thaùnh"[15] vaø "nhieäm vuï truyeàn giaùo vaãn phaûi ñöùng haøng ñaàu".[16] Ñieàu gì seõ xaûy ra neáu chuùng ta thöïc söï coi nhöõng lôøi naøy laø quan troïng? Chuùng ta seõ nhaän ra caùch ñôn giaûn raèng hoaït ñoäng truyeàn giaùo laø moâ thöùc cho taát caû moïi hoaït ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh. Theo doøng tö töôûng naøy, caùc Giaùm Muïc chaâu Myõ La Tinh noùi raèng "Chuùng ta khoâng theå ngoài bình thaûn trong moät chôø ñôïi thuï ñoäng nôi caùc nhaø thôø cuûa mình"; [17] vaø caàn phaûi vöôït qua "moät muïc vuï chæ ñôn thuaàn laø duy trì ñeán moät muïc vuï truyeàn giaùo thaät söï." [18] Nhieäm vuï naøy tieáp tuïc laø nguoàn maïch cuûa nieàm vui lôùn nhaát cho Hoäi Thaùnh: "Treân trôøi cuõng seõ vui möøng nhö theá vì moät ngöôøi toäi loãi aên naên trôû laïi, hôn laø vì chín möôi chín ngöôøi coâng chính khoâng caàn phaûi aên naên hoái caûi"(Lc 15:7).
Caùc ñeà nghò vaø giôùi haïn cuûa Toâng Huaán naøy
16. Toâi vui möøng chaáp nhaän lôøi môøi cuûa caùc nghò phuï ñeå vieát Toâng Huaán naøy.[19] Khi laøm nhö vaäy, toâi thu thaäp söï phong phuù cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng. Toâi cuõng tham khaûo yù kieán cuûa moät soá ngöôøi khaùc nhau, vaø cuõng coù yù ñònh baøy toû nhöõng lo ngaïi rieâng cuûa toâi trong thôøi ñieåm ñaëc bieät naøy cuûa coâng vieäc rao giaûng Tin Möøng cuûa Hoäi Thaùnh. Nhöõng chuû ñeà lieân quan ñeán vieäc rao giaûng Tin Möøng trong theá giôùi hieän ñaïi coù theå ñöôïc khai trieån ôû ñaây thì voâ taän. Nhöng toâi khoâng baøn ñeán moät caùch chi tieát nhöõng vaán ñeà phaûi ñöôïc nghieân cöùu vaø ñaøo saâu hôn nöõa. Toâi cuõng khoâng tin raèng ngöôøi ta neân mong ñôïi töø huaán quyeàn Giaùo Hoaøng moät lôøi döùt khoaùt hoaëc ñaày ñuû veà nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán Hoäi Thaùnh vaø theá giôùi. Thaät khoâng thích hôïp cho Ñöùc Giaùo Hoaøng thay theá caùc Giaùm Muïc ñòa phöông trong vieäc phaân bieät taát caû nhöõng vaán ñeà phaùt sinh trong laõnh thoå cuûa caùc ngaøi. Theo nghóa naøy, toâi caûm thaáy caàn phaûi tieán haønh moät "söï phaân quyeàn" boå ích.
17. ÔÛ ñaây, toâi ñaõ choïn ñeå ñöa ra moät vaøi doøng tö töôûng coù theå khuyeán khích vaø höôùng daãn toaøn theå Hoäi Thaùnh trong moät giai ñoaïn môùi cuûa vieäc rao giaûng Tin Möøng, laø giai ñoaïn ñaày nhieät tình vaø naêng ñoäng. Trong boái caûnh naøy, vaø theo giaùo thuyeát cuûa Hieán Cheá Tín Lyù Lumen Gentium, toâi ñaõ quyeát ñònh, trong soá nhöõng chuû ñeà khaùc, ngöøng laïi laâu ôû nhöõng vaán ñeà döôùi ñaây:
a) Vieäc caûi toå Hoäi Thaùnh trong vieäc "ñi ra" truyeàn giaùo.
b) Caùc caùm doã cuûa nhöõng ngöôøi laøm muïc vuï.
c) Hoäi Thaùnh nhö laø toaøn theå Daân Chuùa truyeàn giaùo.
d) Baøi giaûng vaø vieäc chuaån bò noù.
e) Vieäc hoøa nhaäp vaøo xaõ hoäi cuûa ngöôøi ngheøo.
f) Hoøa bình vaø ñoái thoaïi trong xaõ hoäi.
g) Caùc ñoäng löïc tinh thaàn cho vieäc truyeàn giaùo.
18. Toâi ñaõ noùi veà nhöõng chuû ñeà naøy vôùi moät khai trieån coù leõ coù veû quaù möùc. Nhöng toâi laøm theá, khoâng vì coù yù ñònh ñöa ra moät luaän aùn, nhöng chæ ñeå cho thaáy nhöõng taùc ñoäng thöïc teá quan troïng cuûa nhöõng chuû ñeà naøy treân söù vuï thöïc söï cuûa Hoäi Thaùnh. Thöïc ra taát caû giuùp ñôõ phaùc hoïa moät kieåu truyeàn giaùo ñaëc bieät maø toâi môøi anh chò em thöøa nhaän trong khi thöïc thi moïi hoaït ñoäng. Vaø nhö vaäy, theo caùch naøy, chuùng ta coù theå thöïc haønh ñöôïc, trong nhöõng coâng vieäc haøng ngaøy cuûa mình, lôøi khuyeân nhuû cuûa Lôøi Chuùa: "Haõy luoân luoân vui möøng trong Chuùa. Toâi nhaéc laïi, haõy vui leân!" (Philippians 4:4).
(Phaoloâ Phaïm Xuaân Khoâi chuyeån ngöõ)
-----------------
Notes:
[1] PAUL VI, Apostolic Exhortation Gaudete in Domino (9 May 1975), 22: AAS 67 (1975), 297.
[2] Ibid. 8: AAS 67 (1975), 292.
[3] Encyclical Letter Deus Caritas Est (25 December 2005), 1: AAS 98 (2006), 217.
[4] FIFTH GENERAL CONFERENCE OF THE LATIN AMERICAN AND CARIBBEAN BISHOPS, Aparecida Document, 29 June 2007, 360.
[5] Ibid.
[6] PAUL VI, Apostolic Exhortation Evangelii Nuntiandi (8 December 1975), 80: AAS 68 (1976), 75.
[7] Spiritual Canticle, 36, 10.
[8] Adversus Haereses, IV, c. 34, n. 1: PG 7, pars prior, 1083: "Omnem novitatem attulit, semetipsum afferens".
[9] PAUL VI, Apostolic Exhortation Evangelii Nuntiandi (8 December 1975), 7: AAS 68 (1976), 9.
[10] Cf. Propositio 7.
[11] BENEDICT XVI, Homily at Mass for the Conclusion of the Synod of Bishops (28 October 2012): AAS 104 (2102), 890.
[12] Ibid.
[13] BENEDICT XVI, Homily at Mass for the Opening of the Fifth General Conference of the Latin American and Caribbean Bishops (13 May 2007), Aparecida, Brazil: AAS 99 (2007), 437.
[14] Encyclical Letter, Redemptoris Missio (7 December 1990), 34: AAS 83 (1991), 280.
[15] Ibid., 40: AAS 83 (1991), 287.
[16] Ibid., 86: AAS 83 (1991), 333.
[17] FIFTH GENERAL CONFERENCE OF THE LATIN AMERICAN AND CARIBBEAN BISHOPS, Aparecida Document, 29 June 2007, 548.
[18] Ibid., 370.
[19] Cf. Propositio 1.