Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page
Trong bộ Nho Giáo cụ Lệ-Thần Trần Trọng Kim chỉ dành một phần rất ngắn bàn về Nho Việt. Tiên Sinh nhận định:
"Vậy thì nói Nho Giáo ở nước Tàu tức là nói chung cái toàn thể, vì rằng Nho Giáo ở nước Tàu biến thiên ra làm sao, thì các nước kia cũng đều chịu ảnh hưởng như thế cả, chứ không thấy đâu có phát minh ra được cái học thuyết nào khác nữa" (tr. 372).
Nói như thế, cụ Lệ-Thần gián tiếp phủ nhận một nền Triết Việt có tính cách cá biệt. Triết Việt, theo cụ là Triết Nho, mà Triết Nho tức là Tàu.
Không đồng ý với Trần Tiên Sinh là các học giả Triết Việt tại Ðại Học Văn Khoa Sài Gòn vào thập niên 1950 và 1960. Hai vị giáo sư lão thành, Bữu Dưỡng và Nguyễn Ðăng Thục đã cố gắng đưa ra một nền triết cá biệt với những Nho gia thuần túy Việt Linh. Thế nhưng, theo hai tiên sinh, Việt Triết chỉ là Việt Nho.
Nhân sĩ đầu tiên dám bước một bước quyết định tách biệt Việt Nho khỏi Hán Nho là một linh mục, Giáo thụ Kim Ðịnh họ Lương. Cùng với chí hướng trên, Tiến Sỹ Hán Chương Vũ Ðình Trác vạch ra một chương trình xây dựng Văn Hóa Việt, trong đó có bộ môn Triết Học. Cố gắng của tiên sinh đi khai quật Nhân Bản và Chấp Sinh tiềm tàng trong Việt Nho, và từ đó đi khai thác "các dòng triết lý hồn hậu của non nước Việt Nam...". Cụ Hán Chương đã đệ trình hai luận án bàn về Triết Lý Chấp Sinh của Nguyễn Công Trứ (1971) và Triết Lý Nhân Bản của Nguyễn Du (1984). Ðiểm mà Tiến Sỹ họ Vũ chú trọng là Việt Nho. Thế nên ông không có bàn tới những triết gia Việt nghiên cứu Triết Tây, những học giả như Trần Ðức Thảo, Nguyễn Văn Trung, Lý Chánh Trung, Trần Thái Ðỉnh, Lê Tôn Nghiêm... Ông cũng tránh không thảo luận Phật Học, một môn học quan trọng cho chương trình xây dựng Việt Triết.
Bản văn sau đây tuy không hoàn toàn đồng ý với quý trưởng bối, mặc dầu chúng tôi theo đuổi cùng một lý tưởng đi xây dựng Việt Triết. Chúng tôi nhận định: Việt Triết vượt khỏi Việt Nho bởi vì Việt Triết đi tìm các vấn nạn của Việt Tộc, cố gắng đưa ra một giải pháp hữu hiệu. Việt Triết không phải chỉ bị hạn hẹp vào lịch sử, truyền thống... mà phải hướng về tương lai. Việt Triết phải là siêu việt, là một lập thành, một dự phóng (project) của Việt Dân. Bản văn xin phiếm luận ba đề tài sau:
1. Việt Triết:
bản chất và đặc tính,
2. Việt Triết và vấn
nạn Hiện Ðại
3. Việt Triết và tương
lai của Việt Dân.
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page