Maëc duø chuùng toâi coù moät baûn ñuùc keát caùc caâu traû lôøi cuûa caùc giaùo phaän Vieät Nam cho baûn caâu hoûi ôû phaàn cuoái cuûa "Lineamenta", tuy nhieân chuùng toâi cuõng xin ñoùng goùp theâm moät soá yù kieán. Chuùng toâi bieát raèng theo söï höôùng daãn cuûa Hoàng Y J. P. Schotte trong lôøi töïa (Preface) cuûa Lineamenta, baûn caâu hoûi aáy laø neàn taûng cho caùc caâu traû lôøi, tuy nhieân nhöõng nhaän ñònh neâu ra ñaây veà baûn vaên Lineamenta nhaèm ñoùng goùp cho vieäc soaïn thaûo Instrumentum laboris.
Baûn Lineamenta haøm chöùa raát nhieàu yeáu toá tích cöïc. Tuy nhieân chuùng toâi coù caûm töôûng baûn vaên muoán noùi thaät ñaày ñuû veà vaán ñeà loan baùo Tin Möøng ôû Chaâu AÙ neân baûn vaên xem ra röôøm raø, ñoäc giaû khoâng thaáy caùi gì laø chính, caùi gì laø phuï.
Sau ñaây chuùng toâi xin neâu ra moät soá nhaän ñònh veà baûn vaên, sau ñoù moät soá ñeà nghò lieân quan ñeán boá cuïc vaø noäi dung.
1. Baûn vaên ít quan taâm ñeán nhöõng suy nghó cuûa Lieân Hoäi Ñoàng caùc Giaùm Muïc AÙ Chaâu (FABC) trong 25 naêm qua, ñaõ ñöôïc trình baøy trong caùc vaên kieän cuûa hoäi nghò.
2. Baûn vaên coù gioïng ñieäu hôi tròch thöôïng (paternaliste) ñoái vôùi caùc daân toäc AÙ Chaâu, khi trình baøy Giaùo Hoäi nhö keû ban phaùt Chuùa Kitoâ cho Chaâu AÙ (ví duï: kieåu noùi: "Jesus Christ ; le don de l'Eglise aø l'Asie", soá 24), hay töï ñoàng hoùa mình hoaøn toaøn vôùi Vöông Quoác cuûa Thieân Chuùa nhö chính Chuùa Gieâsu... ("L'Eglise a sur terre, une double mission: eâtre le royaume de Dieu comme l'eùtait Jesus..."); "Söù maïng cuûa Giaùo Hoäi laø Vöông Quoác cuûa Thieân Chuùa, x. soá 26..." ("Sa mision est d'eâtre le royaume"); Giaùo Hoäi thöôøng ñöôïc goïi laø Vöông Quoác cuûa Thieân Chuùa, nghóa laø Trieàu Ñaïi cuûa Thieân Chuùa, x. soá 29 (l'Eglise est souvent appeleùe aussi le royaume de Dieu, c.a.d. le reùgne de Dieu).
3. Baûn vaên coøn cho thaáy moät noãi lo sôï quaù ñaùng laø nhieàu ngöôøi seõ ñi xa laïc ñöùc tin cuûa Giaùo Hoäi, khi nhaán maïnh quaù nhieàu tôùi tính duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ Cöùu Theá (x. soá 23), tôùi söï caàn thieát cuûa Giaùo Hoäi (x. soá 26). Phaûi chaêng coù noãi lo sôï raèng caùc toân giaùo AÙ Chaâu laøm giaûm thieåu cöông vò öu ñaúng cuûa Ñöùc Kitoâ Cöùu Theá? Phaûi chaêng coù noãi lo sôï raèng ngöôøi ta seõ xem Giaùo Hoäi khoâng caàn thieát ñeå ñöôïc cöùu roãi?
4. Nhieàu soá trong baûn vaên xem ra röôøm raø vaø khoâng caàn thieát:
Taøi lieäu laøm vieäc chæ mang tính caùch muïc vuï vaø thaàn hoïc, chöù khoâng neân trôû thaønh moät baøi nghieân cöùu lòch söû. Vì theá phaàn lòch söû chæ neân nhaéc thoaùng qua. Nhöõng soá sau ñaây xem ra khoâng caàn:
* Caû chöông II, nhaát laø:
- soá 13: gôïi laïi nhöõng bieán coá lòch söû cuûa moät soá Giaùo Hoäi ñòa phöông.
- soá 14: ñeà cao coâng lao cuûa Boä Truyeàn Baù Ñöùc Tin, cuûa caùc Giaùo Hoaøng vaø caùc hoäi truyeàn giaùo.
- soá 15: Gôïi laïi caùc ñaïi hoäi Thaùnh Theå, caùc cuoäc vieáng thaêm cuûa caùc Ñöùc Giaùo Hoaøng...
* Caû chöông V (soá 26-29)
Vieäc Giaùo Hoäi tieáp tuïc söù maïng cuûa Chuùa Gieâsu laø ñieàu hieån nhieân: Coâng ñoàng Vatican II vaø Thoâng Ñieäp "Redemptoris Missio" ñaõ noùi nhieàu roài, khoâng caàn nhaéc laïi daøi doøng ôû ñaây.
Ñaøng khaùc chöông V naày laøm cho ñoäc giaû coù caûm töôûng raèng ñoái töôïng cuûa Tin Möøng laø chính Giaùo Hoäi hôn laø Ñöùc Kitoâ, ví duï nhöõng caâu noùi nhö "Giaùo Hoäi laø heä quaû caàn thieát ñoái vôùi söù maïng cuûa Chuùa Con... (L'Eglise est le corollaire neùcessaire aø la mission du Fils...) "Giaùo hoäi khoâng caàn phaûi laø ñieàu phuï thuoäc ñoái vôùi söù maïng cuûa caùc Ngaøi... (Elle n'est, en aucune facon, un appendice aø leur mission...) "Giaùo Hoäi laø haäu quaû caàn thieát vaø chính yeáu cuûa söù maïng cöùu ñoä thaàn linh", x. soá 26 (L'Eglise est la conseùquence neùcessaire et essentielle de la divine mission salvifique).
Chuùng toâi ñeà nghò neân taäp trung suy tö vaøo ba phaàn chính:
A. Boái caûnh Chaâu AÙ.
B. Keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Thieân
Chuùa.
C. Ñöôøng höôùng muïc vuï
cuï theå.
Veà phaàn A:
Ghi laïi chöông I (nhöõng thöïc taïi cuûa Chaâu AÙ), tuy nhieân neân laøm noåi baät caùc söï kieän sau ñaây:
1. Ñaïi ña soá daân Chaâu AÙ soáng trong hoaøn caûnh ngheøo ñoùi, coøn laïc haäu, coøn mang naëng nhieàu haäu quaû cuûa cheá ñoä thuoäc ñòa.
2. Luïc ñòa Chaâu AÙ so vôùi caùc luïc ñòa khaùc laø moät luïc ñòa coù nhieàu ngöôøi treû (60%), vaø nhieàu phuï nöõ chöa ñöôïc thaêng tieán ñuùng möùc.
3. Ngöôøi Chaâu AÙ ñaõ chòu aûnh höôûng saâu ñaäm cuûa caùc toân giaùo ñaõ coù töø laâu ñôøi, neân toû ra khaù dò öùng vôùi Kitoâ giaùo, bò coi laø moät toân giaùo cuûa Taây Phöông.
4. Vieäc coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa, tuy raát caàn thieát, ñaõ baét ñaàu keùo theo nhieàu haäu quaû tieâu cöïc cho ñôøi soáng tinh thaàn.
Veà phaàn B:
Chieàu höôùng muïc vuï cuï theå:
1. Ñeà nghò khai trieån vaø ñaøo saâu soá 33 (nhöõng höôùng rao giaûng Tin Möøng), ñaëc bieät nhaán maïnh hôn nöõa vieäc ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo. Ngöôøi loan baùo Tin Möøng phaûi bieát nhaän ra vaø tieáp thu caùc giaù trò tích cöïc trong caùc toân giaùo vaø neàn vaên hoùa khi giôùi thieäu caùc giaù trò cuûa Tin Möøng. Hôn nöõa caùc giaù trò tích cöïc aáy coù theå giuùp ñaøo saâu Tin Möøng vaø khaùm phaù theâm caùc chieàu kích cuûa Tin Möøng.
2. Ñöùng tröôùc caùc toân giaùo khaùc, ngöôøi loan baùo Tin Möøng phaûi coù thaùi ñoä raát khieâm toán, noi göông Ñöùc Gieâsu Kitoâ trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi ngöôøi phuï nöõ Samari (Ga 4): xin nöôùc tröôùc, ñeå roài sau ñoù coù theå giôùi thieäu moät thöù nöôùc khaùc.
Töø yù töôûng "qua Chuùa Gieâsu, Thieân Chuùa ñaõ ñeán vieáng thaêm Daân Ngöôøi". Ta neân quan nieäm ngöôøi loan baùo Tin Möøng nhö moät keû ñöôïc Thieân Chuùa sai ñi ñeå baøy toû tình yeâu cuûa ngöôøi baèng caùch phuïc vuï anh chò em mình nhö Ñöùc Gieâsu, chöù khoâng phaûi ñeå chinh phuïc.
3. Giôùi thieäu Giaùo Hoäi nhö moät gia ñình cuûa Thieân Chuùa: trong ñoù Thieân Chuùa laø Cha, Ñöùc Gieâsu laø Tröôûng Töû vaø moïi ngöôøi laø anh em cuûa nhau nhôø ñöôïc lieân keát vôùi ngöôøi. Neân hieåu tieáng "hieäp thoâng" (koinonia) nhö tình nghóa gia ñình.
4. Caàn nhaán maïnh hôn nöõa ñeán giaù trò cuûa ñôøi soáng chieâm nieäm. Ñaëc bieät söï hieän dieän cuûa caùc ñan vieän coù moät aûnh höôûng raát lôùn, vì phuø hôïp vôùi taâm thöùc toân giaùo ngöôøi AÙ Ñoâng, voán khao khaùt ñi saâu vaøo huyeàn nhieäm cuûa Tuyeät Ñoái.
5. Vì AÙ Chaâu laø moät luïc ñòa ñoâng ñaûo daân chuùng vaø nhaát laø giôùi treû, chuùng ta caàn quan taâm nhieàu hôn nöõa ñeán muïc vuï gia ñình vaø muïc vuï giôùi treû.
6. Caàn giuùp giaùo daân yù thöùc hôn nöõa veà ôn goïi vaø vai troø, ñoàng thôøi trao cho hoï nhieàu traùch nhieäm hôn nöõa trong ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi vaø trong vieäc loan baùo Tin Möøng, nhö ñaõ töøng thaáy trong lòch söû caùc Giaùo Hoäi AÙ Chaâu. Ñaëc bieät caàn ñeà cao vaø thaêng tieán ngöôøi phuï nöõ nhieàu hôn nöõa.
7. Trong vieäc ñaøo taïo caùc linh muïc, neân ngaên ngöøa xu höôùng giaùo só trò (cleùricalisme) ñöôïc gia troïng bôûi naûo traïng phong kieán coá höõu cuûa neàn vaên hoùa AÙ Chaâu.
8. Trong laõnh vöïc huaán giaùo (catecheøse), chuùng ta neân duøng ngoân ngöõ vaø hình aûnh cuûa AÙ Chaâu ñeå trình baøy noäi dung ñöùc tin.
9. Caàn khuyeán khích vaø naâng ñôõ vieäc suy tö thaàn hoïc taïi caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông nhaèm tieán tôùi moät neàn Thaàn Hoïc AÙ Chaâu.