Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home PageHaït gioáng Tin Möøng Ñöùc Gieâsu Kitoâ ñaõ ñeán vôùi Vieät Nam töø boán theá kyû. Nhöng tröôùc ñoù caû ngaøn naêm, treân vuøng ñaát naøy, ñaõ coù ba toân giaùo lôùn laø Phaät Giaùo, Khoång Giaùo, Laõo Giaùo vaø moät loaïi Tín Ngöôõng daân gian aên saâu vaøo taâm hoàn ngöôøi Vieät Nam. Phong tuïc taäp quaùn, vaên hoùa Vieät Nam, con ngöôøi Vieät Nam, ñaõ ñöôïc nhaøo luyeän bôûi taát caû nhöõng maàm soáng cuõng nhö giôùi haïn caùc tín ngöôõng ñoù.
Vì vaäy khi Tin Möøng Ñöùc Gieâsu Kitoâ ñöôïc loan baùo cho ngöôøi Vieät Nam, khoâng khoûi xaûy ra nhöõng va chaïm - coù khi ñeán maâu thuaãn - giöõa caùi coå truyeàn vôùi caùi môùi laï, giöõa caùi ñöôïc goïi laø "quoác hoàn quoác tuùy" vôùi caùi bò xem laø ngoaïi lai. Ñoái vôùi ngöôøi Kitoâ giaùo, caùi môùi ñaõ laøm ñaûo loän neàn luaân lyù vaø ñôøi soáng taâm linh cuûa caù nhaân cuõng nhö cô caáu vaø leà thoùi cuûa xaõ hoäi, gaây nhieàu khoù khaên cho vieäc chung soáng vôùi ña soá ñoàng baøo cuûa mình.
Vieäc loan baùo Tin Möøng chòu nhieàu yeáu toá cuûa nhöõng thöïc taïi treân chi phoái, laøm cho göông maët Ñöùc Gieâsu khi toû khi môø trong caùi nhìn cuûa ngöôøi ngoaøi Kitoâ giaùo vaø caû trong taâm thöùc cuûa ngöôøi tín höõu Vieät Nam. Tuy nhieân, neáu coù khi töôûng nhö haït gioáng Tin Möøng saép cheát khoâ, thì cuõng coù thôøi ñöôïc thaáy "caây ñöùc tin" sinh nhieàu hoa traùi.
Sau ñaây, töø nhöõng baøi baùo caùo nhaän ñöôïc, chuùng toâi ruùt ra vaøi keát luaän xin ñöôïc ñem chia seû nhö nhöõng kinh nghieäm coù yù nghóa ñaëc bieät trong lòch söû truyeàn giaùo treân ñaát nöôùc Vieät Nam; töø ñoù chuùng toâi seõ ñöa ra quan ñieåm maø chuùng toâi xeùt laø caàn ñöôïc löu taâm; sau cuøng chuùng toâi noùi leân nhöõng öôùc voïng cuûa chuùng toâi, öôùc voïng cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc phuùc laønh nhaän Tin Möøng Chuùa Gieâsu Kitoâ, vaø mong ñöôïc heát tình phuïc vuï Lôøi Chuùa vaø Giaùo Hoäi cuûa Ngöôøi moät caùch höõu hieäu.
Treân neàn taûng moät ñôøi soáng taâm linh phong phuù maø Phaät Giaùo, Khoång Giaùo, Laõo Giaùo vaø nhaát laø Ñaïo OÂng Baø ñaõ xaây döïng töø hôn moät ngaøn naêm, haït gioáng Tin Möøng ñaõ naåy maàm vaø troå sinh nhieàu hoa traùi. Thaät vaäy, loøng hieáu khaùch vaø bao dung laøm cho ngöôøi Vieät Nam saün saøng tieáp xuùc vôùi nhöõng ngöôøi toû ra coù thieän caûm vôùi mình, cho duø hoï töø xa ñeán. Vôùi nhöõng ñöùc tính nhö loøng hieáu thaûo ñoái vôùi oâng baø cha meï, kính treân nhöôøng döôùi trong gia ñình, vôùi moät taâm hoàn yeâu thích tónh mòch vaø chieâm nieäm, ngöôøi Vieät Nam laø moät maõnh ñaát toát ñeå ñoùn nhaän nhöõng giaù trò thieâng lieâng haøm chöùa trong Tin Möøng.
Hôn nöõa, tình traïng ngheøo ñoùi khoán khoå trieàn mieân cuûa daân toäc ñaõ taïo neân moät khoaûng troáng maø hoï chôø mong ñöôïc laáp ñaày. Nhôø caùc nhaø truyeàn giaùo, hoï ñaõ nhaän laõnh nhieàu ñieàu toát laønh: nhöõng thöôøng thöùc veà veä sinh, khoa hoïc, nhöõng hieåu bieát môùi, nhöõng ñoà vaät quyù hieám cuõng nhö nhöõng trôï giuùp vaät chaát - duø raát khieâm toán - nhöõng nhaân vaät thaùnh thieâng ñaày nhaân aùi v.v... khieán hoï, nhaát laø nhöõng ngöôøi thuoäc lôùp bình daân, saün saøng ñoùn nhaän giaùo lyù maø nhöõng ngöôøi toát laønh nhö vaäy mang ñeán cho hoï. Ñaøng khaùc, nhöõng taäp tuïc phi lyù vaø phi nhaân (buøa meâ, saùt teá) laøm neân moät gaùnh naëng ñeø leân cuoäc ñôøi cuûa hoï: do ñoù, khi ñaõ tìm gaëp moät vò thaàn ñaày yeâu thöông, hoï lieàn caûm thaáy ñöôïc giaûi thoaùt vaø tin theo.
Thoaït nhìn beân ngoaøi, töôûng chöøng taát caû moïi hoa traùi thu vaøo ñeàu toát ñeïp, nhöng qua moät thôøi gian, môùi thaáy coù nhöõng hoa traùi bò ñuïc khoeùt töø beân trong. Khi xeùt laïi coù theå nhìn nhaän raèng chính nhöõng öu ñieåm cuûa con ngöôøi Vieät Nam ñaõ laøm cho ngöôøi ngoaøi ngoä nhaän.
Tính deã daõi ñaõ taïo thuaän lôïi cho vieäc tieáp xuùc thuôû ban ñaàu: phong caùch leã nghóa ñöa ñeán vieäc laàm töôûng ngöôøi nghe ñaõ ñaàu phuïc nhöõng chaân lyù ñöôïc neâu leân. Thaät ra, vieäc nhaäp ñaïo nhieàu khi chæ ôû caáp ñoä leã nghóa, tình haøng xoùm, "baùnh ích ñi baùnh quy laïi". Nhieàu tröôøng hôïp chæ do khi laäp gia ñình vôùi ngöôøi coâng giaùo, hoï ñaõ nhöôïng boä nhöõng yeâu saùch cuûa Giaùo Luaät.
Noùi moät soá khaùc, moät ñôøi soáng sung tuùc hôn laøm cho hoï caûm thaáy khoâng caàn ñeán vôùi ñaïo nöõa. Nhöõng phong traøo soâi noãi, nhöõng môøi goïi cuûa xaõ hoäi hieän thôøi haáp daãn hôn, ñaåy hoï xa rôøi moâi tröôøng nhaø thôø vaø nhöõng bieåu hieän beân ngoaøi coøn ít oi cuûa vaên hoùa Kitoâ giaùo.
Boái caûnh Vieät Nam hieän nay ñaày bieán ñoäng. Nhöõng baát oån do haäu quaû chieán tranh gaây neân laø yeáu toá noåi baät. Theá heä haäu chieán tranh - chieám 80% daân soá - mang naëng moät naõo traïng keá thöøa cuûa gia ñình ñaõ traûi qua thôøi chieán, coäng vôùi nhöõng theøm khaùt ñöôïc buø tröø trong hieän taïi. Hieän taïi haäu chieán tranh naày laïi ñang ôû thôøi kyø môû cöûa veà maët kinh teá, neân chòu aûnh höôûng voâ soá nhöõng yeáu toá coù tính caùch phaù hoaïi neáp soáng gia ñình vaø ñôøi soáng ñöùc tin.
Sau bieán coá naêm 1975, Nhaø Nöôùc Vieät Nam ñaõ ñöa ra nhöõng giôùi haïn ñoái vôùi sinh hoaït toân giaùo: hoaït ñoäng caùc hoäi ñoaøn, vieäc huaán giaùo, thaäm chí coâng taùc muïc vuï cuûa caùc vò chuû chaên moïi caáp; caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi ñeå trôû thaønh ñoäc quyeàn cuûa Nhaø Nöôùc; caùc cô sôû giaùo duïc, y teá, v.v... tröôùc ñaây cuûa Giaùo Hoäi khoâng coøn nöõa, khieán vieäc loan baùo Tin Möøng nhö maát heát caùc phöông tieän vaät chaát.
Coâng taùc huaán giaùo baét ñaàu vaøo vieäc tieáp caän con ngöôøi. Thôøi gian qua cho thaáy ngöôøi AÙ Ñoâng khoù tieáp thu ngoân ngöõ cuûa giaùo lyù Kitoâ giaùo.
Hoï voán coù moät di saûn taâm linh saâu saéc, thöôøng caûm thaáy bò xuùc phaïm bôûi nhöõng caâu nhö: "chæ coù moät Ñaáng Cöùu Ñoä duy nhaát laø Ñöùc Kitoâ", "Phuùc AÂm hoùa caùc daân toäc", "phaûi röûa toäi môùi ñöôïc leân Thieân Ñaøng". Nhöõng kieåu noùi ñoù nhö khoâng keå gì tôùi giaù trò ngaøn ñôøi cuûa toân giaùo hoï ñaõ quen theo. Moät soá bieåu töôïng trong phuïc vuï coâng giaùo ñoái nghòch vôùi nhöõng quan nieäm cuûa ngöôøi AÙ Ñoâng. Quan nieäm trung dung cuûa ngöôøi AÙ Ñoâng bò doäi khi hoï phaûi hoïc moät vaøi tín ñieàu qua nhöõng loái noùi cöùng ngaét coù veû tròch thöôïng (tính voâ ngoä cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, ñoäc thaàn chaúng haïn).
Trong khi thuyeát giaûng vôùi ngoân ngöõ nhö theá, moät soá linh muïc, tu só, laïi theo loái soáng gaàn vôùi ngöôøi Taây Phöông hôn laø vôùi ñoàng baøo, vaø vì coù möùc hoïc vaán cao neân hoï thöôøng toû ra töï tin, coù khi töï maõn. Nhaø thôø thöôøng xaây theo kieán truùc Taây Phöông, moät soá caùc aûnh töôïng ñaõ ñöôïc thöïc hieän theo hình daùng Vieät Nam, nhöng chöa coù gì laø saâu saéc. Trong phuïng töï, vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa tuy ñaõ coù vaøi saùng taùc (nhö caùc ngaøy Teát daân toäc, leã Trung Thu), nhöng cho ñeán nay môùi coøn ôû maët ngoaøi. ÔÛ ñoâi nôi, maët ngoaøi naày laïi khoâng thích hôïp (daâng hoa röôøm raø, duø loïng... nhaéc nhôù nhöõng nghi leã phong kieán hôn laø ñöa vaøo thaùi ñoä phuïng thôø thaâm saâu). Soáng theo chieàu höôùng naày, ngöôøi daïy ñaïo daàn daàn xa caùch lôùp ngöôøi hoïc ñaïo, vaø laøm cho nhöõng ngöôøi naày coù caûm töôûng Kitoâ giaùo chæ laø moät toân giaùo ngoaïi lai.
Beân caïnh nhöõng khieám khuyeát veà maët tieáp caän vôùi ngöôøi AÙ Ñoâng nhö noùi treân, coøn coù moät maâu thuaãn noäi taïi. Moät ñaøng, Giaùo Hoäi nhö bung ra moät caùch raàm roä (nhaát laø tröôùc naêm 1975 vaø sau thôøi kyø môû cöûa); xaây caát, thu cho mình toái ña nhöõng phöông tieän vaät chaát - nhaø thôø, ñeàn ñaøi, xe coä, maùy moùc hieän ñaïi; ñaøng khaùc, trình ñoä giaùo lyù cuûa ngöôøi laøm coâng taùc loan baùo Tin Möøng haõy coøn thaáp keùm, vieäc ñaøo taïo huaán luyeän daäm chaân taïi choã, coøn raát nhieàu thieáu soùt. Tình traïng naày khoâng nhöõng gaëp thaáy ôû caùc giaùo lyù vieân taïi caùc giaùo xöù (chæ laø ngöôøi thieän chí daâng coâng cho coâng taùc toâng ñoà), maø ngay caû ôû caáp chuûng vieän, taäp vieän cuûa moät soá ñoâng doøng tu. May thay caùc ngöôøi phuï traùch laõnh vöïc naày yù thöùc khieám khuyeát ñoù: taát caû caùc giaùo phaän ñeàu thaáy caàn ñöa vaøo chöông trình huaán luyeän moân truyeàn giaùo hoïc.
Nhöõng phöông tieän lôùn lao nhö xaây döïng cô sôû vaät chaát, toå chöc sinh hoaït coù tính caùch taäp trung ñoâng ñaûo, töùc laø nhöõng gì toû ra quyeàn löïc söùc maïnh quaàn chuùng, thì bò giôùi haïn toái ña. Nhöng nhöõng coâng vieäc coù veû sô ñaúng, aâm thaàm, nhö giuùp treû khuyeát taät, ngöôøi phong cuøi, ngöôøi ngheøo ôû nhöõng vuøng xa xoâi heûo laùnh khoâng ñöôïc ai quan taâm, thì ngöôøi coâng giaùo vaø nhaát laø caùc nöõ tu ñöôïc môøi goïi tham gia. Söï hieän dieän aâm thaàm vôùi nhöõng phöông tieän nhoû beù, ngheøo naøn, deã ñöôïc moïi ngöôøi chaáp nhaän. Nhö vaäy Giaùo Hoäi trôû laïi gaàn vôùi ngöôøi ngheøo hôn, ñoàng caûm vôùi hoï trong thaân phaän laøm ngöôøi. Nhôø ñoù, qua chöùng taù cuûa ngöôøi tín höõu, nhöõng ngöôøi khaùc deã nhaän ra thoâng ñieäp vaø khuoân maët ñích thöïc cuûa Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñaõ laøm ngöôøi ngheøo ôû giöõa caùc ngöôøi ngheøo ñeå phuïc vuï.
Vôùi nhöõng kinh nghieäm treân ñaây, Giaùo Hoäi Vieät Nam nghó raèng caàn phaûi quan nieäm laïi caùch thöùc loan baùo Tin Möøng cho caùc daân toäc AÙ Chaâu.
Tröôùc heát, vì luïc ñòa AÙ Chaâu khoâng phaûi laø moät vuøng ñaát hoang maø chuùng ta coù theå gieo troàng baát cöù gioáng gì. Traùi laïi, ñaây laø vuøng ñaát cuûa nhöõng toân giaùo vaø cuûa nhöõng neàn vaên hoùa laâu ñôøi hôn nhieàu so vôùi AÂu Chaâu. ÔÛ ñaây voán ñaõ saún coù moät vuõ truï quan, moät nhaân sinh quan, vaø moät quan nieäm toân giaùo raát phong phuù vaø coøn khaù vöõng chaéc. taïi ñaây, phaàn lôùn ngöôøi ta khoâng phaûi laø khoâng bieát ñeán Thieân Chuùa, traùi laïi, hoï cuõng ñaõ caûm nghieäm ñöôïc söï hieän dieän cuûa Ngöôøi moät caùch naøo ñoù, vaø goïi Ngöôøi baèng nhöõng teân goïi khaùc nhau, nhö laø Trôøi, laø Thieân, laø Brahman v.v... Do ñoù, "truyeàn giaùo" khoâng phaûi laø giôùi thieäu moät Thieân Chuùa, moät Ñöùc Kitoâ hoaøn toaøn xa laï, maø moät caùch naøo ñoù, coù theå noùi laø "laøm saùng toû caùi ñöùc saùng" (minh minh ñuùc) voán ñaõ hieän höõu tieàm taøng, hay laø giuùp cho ngöôøi ta "ngoä" ñöôïc" caùi chaân lyù, maø theo coâng ñoàng Vatican II ñaõ coù phaàn naøo trong caùc toân giaùo khaùc (x. Nostra Aetate, soá 2, ñoaïn cuoái), ñaëc bieät laø cuûa AÙ Chaâu. Haõy theo cung caùch cuûa chính Ñöùc Gieâsu, laø noùi cho ngöôøi ta bieát Thieân Chuùa ñang ôû giöõa hoï, ngay trong loøng hoï, baây giôø vaø taïi ñaây, chöù khoâng phaûi taïi Gieârusalem hay ôû moät nôi naøo khaùc, moät thôøi naøo khaùc. Noùi khaùc ñi, chính töø thöù nöôùc uoáng haèng ngaøy maø ngöôøi ta coù theå khaùm phaù ra nöôùc haèng soáng (x. Ga 4,7-26). Bôûi vì chính Thieân Chuùa ñaõ saùng taïo neân vaïn söï, do ñoù, moät caùch naøo ñoù, phaûi noùi raèng söï hieän höõu cuûa caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo, cuõng ñeàu do söï quan phoøng cuûa Ngöôøi.
Tuy nhieân, caùch nhaän thöùc veà Thieân Chuùa, quan nieäm veà Thöïc taïi Toái Haäu nôi ngöôøi AÙ Chaâu khoâng gioáng vôùi Taây Phöông. Coù hai ñaëc ñieåm chính cuûa trieát hoïc vaø toân giaùo AÙ Chaâu, ñoù laø tröôùc heát, ngöôøi ta coù moät caùi nhìn toång hôïp, haøi hoøa veà moïi thöïc taïi, keå caû Thöïc Taïi Toái Haäu, maø ngöôøi ta goïi laø Trôøi, Thieân, Ñaïi Ngaõ, Brahman hay Ñaïo. Thöù ñeán, vì ñaây laø moät caùi nhìn haøi hoøa, keát hôïp aâm döông, noäi ngoaïi, sieâu vieät noäi taïi. Vì theá maø caùch ñaët tôùi thöïc taïi laø con ñöôøng phuû ñònh, via negativa. Ngöôøi ta khoâng theå giaûi thích Thieân Chuùa laø gì, neân chæ noùi Ngöôøi khoâng phaûi nhö theá naày, khoâng phaûi nhö theá kia, do ñoù maø ngöôøi ta quan nieäm raèng neân duøng caùi taâm hôn laø duøng lyù trí ñeå nghieäm chaân lyù.
Thaàn hoïc AÂu Chaâu, nhaát laø thaàn hoïc Kinh Vieän khoâng thích hôïp vôùi tin thaàn toân giaùo AÙ Chaâu, vì noù quaù thuaàn lyù. Ngöôøi AÙ Chaâu nghó raèng khoâng theå phaân tích chaân lyù, khoâng theå giaûi thích maàu nhieäm, cho neân choïn söï im laëng hôn laø lôøi noùi, vaø khoâng chaáp vaøo ngoân töø, chöõ nghóa: ngoân töø chöõ nghóa nhö laø ngoùn tay chæ maët traêng, caùi quan troïng laø maët traêng chöù khoâng phaûi ngoùn tay. Vì theá maø khoâng noùi ñeán taâm hö (loøng trong = thanh lieâm, thanh baïch). Laõo noùi tôùi voâ vi (laøm maø nhö khoâng laøm gì caû). Phaät noùi tôùi voâ ngaõ (Anaha = khoâng nghó tôùi mình, coi mình chæ laø khoâng). Phaûi chaêng ôû ñaây coù caùi gì gioáng vôùi maàu nhieäm cuûa kenosis cuûa söï töï haï queân mình cuûa Chuùa Kitoâ, vaø maàu nhieäm cuûa ngoâi moä troáng, moät caùi khoâng, moät caùi troáng roãng nhöng chöùa ñöïng caû moät chaân lyù tuyeät vôøi: Chuùa Kitoâ ñaõ phuïc sinh. Ngoâi moä troáng ñaõ trôû neân daáu chæ cuûa Ñaáng phuïc sinh. Cuõng vaäy, caùc nhaø hieàn trieát AÙ Chaâu thöôøng cho raèng khoâng caàn nhieàu lôøi ñeå noùi veà thöïc taïi voán khoâng theå naøo dieãn taû ñöôïc. "Ñaïo khaû ñaïo phi thöôøng ñaïo" (Laõo Töû). Vì theá, Hoäi Thaùnh ngaøy nay phaûi chaáp nhaän moät söï ña daïng veà thaàn hoïc. Neáu coù loái suy tö dieãn taû thaàn hoïc cuûa Taây Phöông, thì cuõng caàn coù loái suy tö dieãn taû cuûa ngöôøi Chaâu AÙ, ít ra laø cho ngöôøi Chaâu AÙ, vaø ñieàu naày khoâng ai laøm thay ngöôøi Chaâu AÙ ñöôïc. Ñaõ ñeán thôøi maø ngöôøi Chaâu AÙ khoâng coøn baèng loøng sao cheùp, dieãn dòch caùc tö töôûng thaàn hoïc Phöông Taây. Ñöùc Gieâsu laø ngöôøi Chaâu AÙ, nhöng tö töôûng cuûa Ngöôøi phaûi ñi voøng qua Chaâu AÂu roài môùi trôû veâ Chaâu AÙ. Baây giôø ñaõ ñeán luùc tö töôûng cuûa Ngöôøi coù theå ñeán thaúng vôùi caùc daân toäc AÙ Chaâu. Ngoân ngöõ Kinh Thaùnh quaû thaät gaàn vôùi ngoân ngöõ caùc thaùnh hieàn Ñoâng Phöông hôn laø ngoân ngöõ cuûa caùc nhaø tö töôûng Taây Phöông.
Ñoái vôùi AÙ Chaâu. Ñaïo baát vieãn nhaân (Khoång Töû). Trôøi hay Thieân Chuùa khoâng xa con ngöôøi. Do ñoù maàu nhieäm Thieân Chuùa laøm ngöôøi raát thích hôïp vôùi taâm hoàn AÙ Ñoâng. Moät Thieân Chuùa ñaày loøng yeâu thöông nhaân töø, moät Thieân Chuùa ôû giöõa loaøi ngöôøi, chia seû thaân phaän con ngöôøi vaø gaùnh vaùc nhöõng noãi khoå ñau cuûa nhaân loaïi, raát gaàn vôùi nieàm tin töôûng vaø chôø ñôïi cuûa con ngöôøi voán khoâng quen höôùng tôùi nhöõng thöïc taïi sieâu quaù cao vôøi, maø laø tôùi nhöõng khuoân maët töø bi cuûa caùc boà taùt nhö Quan Theá AÂm chaúng haïn. Ñoù cuõng laø lyù do giaûi thích taïi sao khoâng nhöõng ngöôøi Coâng Giaùo, maø caû nhöõng ngöôøi ngoaøi Kitoâ giaùo taïi Vieät Nam, cuõng yeâu meán vaø tìm ñeán vôùi Ñöùc Meï. Cuõng chính vì theá, moät khuoân maët Chuùa Kitoâ hieàn haäu vaø khieâm nhöôøng (Mt 11,29), phaûn aûnh moät ngöôøi Cha nhaân haäu (x. Lc 6,36). Ñaáng muoán qui tuï moïi ngöôøi trong ñaïi gia ñình nhaân loaïi môùi, trong ñoù moïi ngöôøi hieáu vôùi Cha, yeâu thöông hoøa hôïp vôùi anh em, deã thu huùt taâm hoàn Chaâu AÙ, hôn laø moät vöông quoác theo hình aûnh phong kieán. Ñaïo lyù Ñoâng Phöông voán troïng chöõ Trung chöõ Hieáu vaø chöõ Nhaân raát gaàn vôùi tinh thaàn cuûa Kitoâ giaùo: trung vôùi Chuùa hieáu thaûo vôùi oâng baø cha meï toå tieân vaø nhaân aùi vôùi moïi ngöôøi.
Do ñoù chuùng toâi nghó neân coù moät neàn Kitoâ hoïc Chaâu AÙ vaø moät neàn Thaàn Hoïc Chaâu AÙ mang moät saéc thaùi nhaân baûn vaø hieän sinh hôn.
Cuøng vôùi moät neàn Kitoâ hoïc vaø Thaàn hoïc nhö vaäy, cuõng caàn phaûi xaây döïng moät Hoäi Thaùnh nhö moät gia ñình con caùi Thieân Chuùa, hôn laø phaåm traät vôùi nhöõng cô cheá vaø phaùp luaät kieän toaøn.
Moät Hoäi Thaùnh nhö moät coäng ñoàng gia ñình seõ deã hoäi nhaäp vaøo trong loøng xaõ hoäi AÙ Chaâu. Caùc tín höõu Coâng Giaùo seõ ñeán vôùi anh em ñoàng baøo cuûa mình khoâng phaûi nhö nhöõng keû xa laï ñeán ñeå thuyeát phuïc, chinh phuïc hay ban phaùt, maø tröôùc heát laø ñeå gaëp gôõ chia seû. Chia seû laø vöøa cho vöøa nhaän. Chính Ñöùc Kitoâ cuõng ñaõ laøm nhö vaäy khi Ngöôøi nhaän töø nhaân loaïi maùu muû thòt xöông, côm aên aùo maëc, lôøi noùi vaø vaên hoùa, v.v... ñeå roài coù theå chia seû cho nhaân loaïi tình thuuông cuûa Thieân Chuùa nhôø taát caû nhöõng gì maø chính Ngöôøi ñaõ nhaän ñöôïc töø nhaân loaïi. Moät giaùm muïc chuùng toâi ñaõ phaùt bieåu ñeà taøi naày nhö sau taïi Coâng Ñoàng Vatican II: "Quan nieäm Giaùo Hoäi laø gia ñình cuûa Thieân Chuùa raát gaàn guõi vôùi con ngöôøi. Caùch trình baøy maàu nhieäm Giaùo Hoäi baèng nhöõng töø ngöõ veà gia ñình raát quen thuoäc vaø deã hieåu ñoái vôùi moïi ngöôøi (...) Trình baøy Giaùo Hoäi nhö laø gia ñình cuûa Thieân Chuùa giuùp caùc Kitoâ höõu trôû veà vôùi Tin Möøng, trôû veà vôùi caùch giaûng daïy ñôn sô cuûa Ñöùc Gieâsu (Ñöùc Gieâsu duøng raát nhieàu hình aûnh veà gia ñình), nhôø ñoù ñeå deã hieåu vaø thaám nhuaàn Tin Möøng hôn" (Acta Sunodalia Vat. II Vol II, Pars II, P 42-45, Typus Polyglottis Vaticanis, 1972). Chính Coâng Ñoàng Vatican II cuõng ñaõ noùi veà ñeà taøi naày trong nhieàu vaên kieän, nhö trong Hieán Cheá veà Giaùo Hoäi Lumen Gentium, 6, 32, 52; Saéc leänh veà truyeàn giaùo, 1; Saéc leänh veà linh muïc, 6.
Hoäi Thaùnh hoâm nay cuõng khoâng ñeán ñeå chæ cho hay ban taëng, duø laø ban taëng chính Ñöùc Gieâsu. Thaät ra, Ñöùc Gieâsu cuõng laø ngöôøi Chaâu AÙ. Ngöôøi sinh ra vaø laøm ngöôøi giöõa luïc ñòa meânh moâng cuûa caùc toân giaùo vaø caùc neàn vaên hoùa lôùn naày. Hoäi Thaùnh hoâm nay cuõng yù thöùc mình laø Hoäi Thaùnh "trong theá giôùi" vaø caùc Giaùo Hoäi AÙ Chaâu cuõng yù thöùc mình voán ôû trong AÙ Chaâu naày, giöõa caùc anh em cuûa mình. Hoäi Thaùnh AÙ Chaâu vaãn ñang ñoùn nhaän töø caùc neàn vaên hoùa vaø toân giaùo AÙ Chaâu nhöõng giaù trò boài döôõng cho chính nieàm Kitoâ giaùo cuûa mình, cuõng nhö ngaøy ngaøy vaãn chia seû côm aên aùo maëc vôùi moïi ngöôøi.
Vì theá loan baùo Tin Möøng, theo quan nieäm cuûa Hoäi Thaùnh Vieät Nam chuùng toâi tröôùc heát laø chia seû cuoäc soáng, moät cuoäc soáng nhö chính Chuùa Gieâsu ñaõ soáng, töùc laø yeâu thöông moïi ngöôøi, vaø yeâu thöông ñeán cuøng (x. Ga 13,11), yeâu thöông ñeán noãi daùm chaáp nhaän hy sinh tính maïng cho nhöõng ngöôøi mình yeâu (x. Ga 15,13). Noùi caùch khaùc, loan baùo Tin Möøng ñoàng nghóa vôùi laøm chöùng cho Chuùa Kitoâ (x. Lc 24, 47, 48, Cv 1,8), bôûi vì hoï laø nhöõng keû saün saøng vaø deã daøng nhaän ra söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa qua daáu chæ cuûa tình thöông, vaø noùi theo Bernanos, thì "chæ coù hoï môùi bieát bí quyeát cuûa hy voïng". Chuùng toâi nhôø laïi kinh nghieäm cuûa Giaùo Hoäi chuùng toâi thuôû ban ñaàu, theo baùo caùo cuûa linh muïc Gaspar d'Amarat ngaøy 31.12.1632, nghóa laø 5 naêm sau khi Tin Möøng ñöôïc rao giaûng, noùi veà coäng ñoàng tín höõu taïi Thaêng Long (Haø Noäi ngaøy nay): "Giaùo höõu ôû ñaây ñöôïc hôn moät ngaøn ngöôøi, hoï yeâu thöông nhau ñeán noãi nhöõng ngöôøi chung quanh, vì chöa bieát goïi teân hoï laø gì, nhöng vì nhìn caùch hoï soáng, ñaõ goïi hoï laø "Ñaïo nhöõng ngöôøi yeâu nhau". Ñoù cuõng chính laø kinh nghieäm cuûa Giaùo Hoäi sô khai taïi Gieârusalem vaäy (x. Cv 2,42-47, 4,32-35).
Vôùi nhöõng quan ñieåm nhö treân, vaø trong hoaøn caûnh hieän taïi cuûa AÙ Chaâu vaø cuûa Vieät Nam, Giaùo Hoäi Vieät Nam chuùng toâi mong muoán caùc giaùo hoäi khaùc chia seû vôùi chuùng toâi quan nieäm veà söù vuï, vaø cung caùch ñaëc bieät cuûa chuùng toâi loan baùo Tin Möøng, ñoù laø khoâng tìm caùch thuyeát phuïc, tuyeân truyeàn, caøng khoâng phaûi laø chinh phuïc keùo cho ñöôïc ñoâng ngöôøi "vaøo" Ñaïo, nhöng traùi laïi laø ñi ñeán vôùi moïi ngöôøi (x. Mt 28,19) laøm ngöôøi vôùi moïi ngöôøi (x. Ga 1,14), nhö laø nhaân chöùng cuûa Chuùa Kitoâ hieän thaân tình yeâu cuûa Cha treân trôøi.
Hôn bao giôø heát, Giaùo Hoäi Vieät Nam hoâm nay laø nhöõng haït luùa ñang ñöôïc gieo vaøo loøng ñaát, raûi raùc khaép caùnh ñoàng, ít ai thaáy ñöôïc nhöõng thaønh quaû to lôùn... nhö laø nhöõng boâng luùa to coù theå ñeám hay caân ñong ñöôïc, maëc duø vaäy, chính nhöõng haït luùa bò choân vuøi kia laïi ñang troå sinh moät muøa luùa môùi. Döïa vaøo Lôøi Chuùa, chuùng toâi thaû löôùi (Lc 5,6) chuùng toâi gieo vaø roài duø ban ngaøy hay ban ñeâm, duø chuùng toâi thöùc hay nguû, luùa vaãn moïc leân, vaø chuùng toâi coù quyeàn hy voïng (x. Mc 4,26-27).
Nhaø "truyeàn giaùo" Vieät Nam hoâm nay thöôøng laø giaùo daân, ñaëc bieät laø nöõ tu. Cuõng nhö trong thôøi ñaàu cuûa Giaùo Hoäi taïi ñaây, vaø gioáng nhö thôøi Giaùo Hoäi sô khai ôû Gieârusalem, chính giaùo daân laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân ñaõ ñem Tin Möøng ra khoûi Gieârusalem (x. Cv 11, 19-21). Ngaøy nay, giaùo daân vaø nöõ tu, vaø caû giôùi treû nöõa, ñang aâm thaàm laøm chöùng cho Ñöùc Gieâsu ôû khaép moïi mieàn ñaát nöôùc chuùng toâi. Vì vaäy, chuùng toâi mong muoán cho coâng lao cuûa hoï ñöôïc nhìn nhaän, vaø vieäc laøm cuûa hoï phaûi ñöôïc naâng ñôû khuyeán khích.
Toùm laïi, moät Giaùo Hoäi ngheøo môùi thích hôïp vôùi ñaïi döông meânh moâng cuûa ngöôøi ngheøo. Moät Giaùo Hoäi khieâm nhu nhoû beù deã hoøa mình vaøo giöõa ñaïi ña soá nhöõng ngöôøi ngheøo cuûa Chaâu AÙ. Vaø moät Giaùo Hoäi khoâng quyeàn löïc deã gaàn guûi soá ñoâng nhöõng ngöôøi chæ mô öôùc ñöôïc laøm ngöôøi, ñöôïc côm no aùo aám, ñöôïc hoïc haønh vaø coù vieäc laøm. Vì phaûi chaêng ñaõ ñeán luùc caàn saùng taïo ra nhöõng "moâ hình" môùi cuûa Giaùo Hoäi nhö laø nhöõng coäng ñoàng nhoû beù, deã hoøa mình vaøo nhöõng coäng ñoàng xaõ hoäi cuûa ngöôøi ngheøo: nhöõng coäng ñoàng ngheøo hôn, ít beà theá, ít coàng keành, khieán ngöôøi ta khoâng coøn e deø sôï haõi khi tieáp caän, gaëp gôõ, nhöõng coäng ñoàng môû roäng hôn laø kheùp kín. Sau cuøng ñoù laø nhöõng coäng ñoàng quan taâm nhieàu hôn nöõa ñeán ñôøi soáng toaøn dieän cuûa con ngöôøi, khoâng chæ kheùp kín trong ñôøi soáng thuaàn tuùy toân giaùo, nghóa laø trong vieäc cöû haønh bí tích hay phuïng vuï, maø coøn daán thaân tröïc tieáp vaøo vieäc caûi thieän ñôøi soáng vaät chaát, naâng cao vaên hoùa vaø giaùo duïc cho ngöôøi daân, nhaát laø nhöõng ngöôøi ngheøo, tuïc ngöõ Vieät Nam coù caâu: "coù thöïc môùi vöïc ñöôïc ñaïo". Giaùo Hoäi khoâng ñöôïc sai ñeán ñeå giaûi quyeát vaán ñeà kinh teá xaõ hoäi v.v... nhöng khoâng phaûi vì theá maø Giaùo Hoäi khoâng quan taâm ñeán nhöõng vaán ñeà aáy. Chuùa Gieâsu ñaõ loan baùo Tin Möøng khoâng chæ baèng lôøi noùi, maø Tin Möøng cuûa Ngöôøi laø "laøm cho ngöôøi muø ñöôïc thaáy, keû queø ñöôïc ñi, ngöôøi cuøi ñöôïc saïch, keû ñieác ñöôïc nghe, ngöôøi cheát choãi daäy" (Lc 7,22). Chaâu AÙ laø luïc ñòa cuûa bieát bao nhieâu ngöôøi ñui muø, queø quaët, ñieác hay cuøi v.v... ñang mong chôø nieàm vui ñöôïc cöùu chöõa, vaø Giaùo Hoäi phaûi bieát chia seû nhöõng noãi ñau khoå, cuõng nhö nhöõng noãi "vui möøng vaø hy voïng" cuûa hoï.
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page