Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home PageÑeå söûa soaïn Giaùo Hoäi Coâng Giaùo böôùc qua ngöôõng cöûa Ñeä Tam Thieân Nieân, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ saép xeáp moät chöông trình cuï theå haàu qui tuï Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc (THÑGM) ñaëc bieät cho nhöõng chaâu ñaïi luïc khaùc nhau nhö toâng huaán Tertio Millenio Adveniente ñaõ keâu goïi. Ñaàu tieân laø Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi Chaâu hoïp thaùng Tö naêm 1994 vôùi chuû ñeà "Chöùng Taù Ñöùc Gieâsu, Lôøi keâu môøi Hoái caûi vaø Hy voïng". Keá ñoù laø Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Myõ Chaâu hoïp thaùng Möôøi Moät naêm 1997 vôùi chuû ñeà "Gaëp gôõ Ñöùc Gieâsu trong Hoái caûi, Hieäp thoâng vaø Lieân ñôùi". Vaø thaùng tö naêm nay Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu hoïp vôùi ñeà muïc "Ñöùc Gieâsu, Ñaáng cöùu theá. Söù maïng tình thöông vaø phuïc vuï cuûa Ngaøi ôû AÙ Chaâu. Chuû ñeà naøy ñöôïc höôùng daãn bôûi caâu phuùc aâm cuûa thaùnh Gioan: Ñeå hoï ñöôïc soáng vaø soáng doài daøo (John 10:10).
Ñaây laø nhöõng cuoäc hoïp ñaëc bieät cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha ñích thaân môøi goïi, ñeå moät ñaøng Ngaøi hieåu roõ tình hình giaùo hoäi töøng mieàn hôn, moät ñaøng khaùc ñeå thuùc ñaåy moät chöông trình ñaëc bieät ñaùp öùng nhu caàu töøng chaâu. Chính vì vaäy, maø vieäc phaân chia ñòa giôùi cuõng khaùc vôùi Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc thöôøng xuyeân, ñaëc bieät laø ñòa ñieåm caùc cuoäc hoäi hoïp ñeàu ôû La Maõ caû. Ngöôøi qui hoaïch, chòu traùch nhieäm vaø ñieàu ñoäng caùc Hoäi Ñoàng naøy laø Ñöùc Hoàng Y Jan. P. Schotte, Toång thö kyù Thöôïng Hoäi Ñoàng giaùm Muïc Theá Giôùi.
ÔÛ ñaây chuùng toâi khoâng coù yù baøn luaän veà noäi dung moãi cuoäc hoïp hay caùch toå chöùc cuûa moãi Chaâu, chuùng toâi chæ muoán neâu leân moät soá nhöõng döï kieän, nhöõng vaán ñeà, nhôø ñoù coù theå laøm noåi baät ñaëc tính cuûa vaên kieän Giaùo Hoäi Vieät Nam. Nhö treân chuùng ta ñaõ thaáy Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñöôïc phaân phoái theo Chaâu luïc ñòa, söï kieän naøy gaây khoâng ít thaéc maéc: Söï phoái naøy coù hôïp lí khoâng? Coù lôïi khoâng?
Nhaø thaàn hoïc W. Buehlmann trong tieåu luaän: "Giaùo Hoäi Hoaøn Vuõ hay Giaùo Hoäi Naêm Chaâu?", ñaõ chuû tröông giaùo hoäi Naêm Chaâu quan troïng hôn laø giaùo hoäi hoaøn vuõ vaø oâng ñaõ ñöa ra nhöõng tieâu chuaån phaân chia, nhöõng maãu thaùnh nhaân vaø caùc vò giaùo phuï ñöôïc Thaùnh Linh sai tôùi moãi ñòa chæ ñaëc thuø ñeå laøm chöùng taù cho Thieân Chuùa. OÂng ñaõ coá tìm cho moãi Chaâu moät Maàu Nhieäm ñaëc thuø: Chaâu AÂu vôùi Maàu Nhieäm Cöùu Ñoä (Mysterium Salutis) vaø nay ñaõ trôû thaønh Maàu Nhieäm Theá Tuïc (Mysterium Secularisationis); Chaâu Myõ (Latin) vôùi Maàu Nhieäm Giaûi Phoùng (Mysterium Liberationis); Chaâu Phi vôùi Maàu Nhieäm Nhaäp Theå (Mysterium Incarnationis) vaø Chaâu AÙ vôùi Maàu Nhieäm Maëc Khaûi (Mysterium Revelationis). Ñoù laø nhöõng ñieån phaïm tieâu bieåu maø oâng cho laø coù theå baøy toû ñöôïc nhöõng nhu yeáu vaø hoaøn caûnh soáng cuûa moãi nôi.
Söï phaân chia toång quaùt naøy hay nhöõng caùch phaân chia töông töï theo ñòa lyù nhö vaäy seõ gaëp khoâng ít raéc roái, neáu moät giaùo hoäi ñòa phöông naèm trong hai hay nhieàu ñaëc tính ñoái choïi keå treân, nhö Nhaät Baûn bò hai Maàu Nhieäm Theá Tuïc vaø Maëc Khaûi giaèng co. Nhöõng giaùo hoäi ñòa phöông khaùc khoâng ít thì nhieàu cuõng khoù traùnh ñöôïc söï choàng cheùo nhöõng ñaëc tính treân. Chính vì theá, chuùng ta ñöôïc bieát Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Myõ Chaâu bao goàm caû Baéc laãn Nam Myõ, khi hoïp hoï ñaõ maát nhieàu thôøi giôø vaø khoù khaên laém môùi daàn daàn hieåu ñöôïc phaàn naøo ngoân ngöõ cuûa nhau, chöù chöa daùm khaúng ñònh hoï coù theå caûm thoâng vaø lieân keát vôùi nhau ñöôïc. Myõ Chaâu ñaõ theá, AÙ Chaâu ai cuõng bieát caøng phöùc taïp hôn bieát bao! Chính vì theá, chuùng ta khoâng ngaïc nhieân laém, khi Giaùo Hoäi Nhaät Baûn nhaän ñöôïc "Ñaïi Cöông cuoäc hoïp" (Lineamenta), hoï ñaõ thaûo luaän vaø keát quaû ñuùc keát nhöõng caâu hoûi ñaàu tieân, ñaõ phaûi chaáp nhaän moät thöïc traïng töông ñoái khoù giaûi quyeát: "la reùdaction geùneùrale a eùteù qu'il n'eùtait pas possible de reùpondre aø ces questions" (x. baûn ñuùc keát cuûa caùc giaùo hoäi AÙ Chaâu) vì hoï caûm thaáy nhöõng caâu hoûi ñöôïc ñaët ra ñeå baøn baïc haàu nhö khoâng aên nhaèm vôùi giaùo hoäi ñòa phöông Nhaät bao nhieâu, neân hoï ñaõ chuû ñoäng ñöa ra nhöõng caâu hoûi vaø ñeà taøi maø hoï cho laø hôïp vôùi AÙ Chaâu hôn laø nhöõng vaán ñeà nhìn qua laêng kính caùc chuyeân gia thaàn hoïc AÂu Chaâu. Hoï cuõng ñeà nghò neân phaân nhöõng caâu hoûi theo tieâu chuaån vuøng vaên hoùa hôïp hôn laø theo ñòa lyù. Hình nhö nhöõng ñeà nghò naøy khoâng coù phaûn öùng roõ raøng, neân hoï chæ ñoùng goùp tieâu cöïc thoâi, cuõng vì theá trong cuoäc hoïp chuaån bò cuoái cuøng ñeå ñuùc keát baûn "Taøi lieäu laøm vieäc" (Instrumentum Laboris) Ñöùc Cha Shimamoto cuõng ñaõ vaéng maët.
Moät ñaøng khaùc, "Ñaïi Cöông Cuoäc Hoïp" ñöa ra nhöõng yù nieäm toång quaùt vaø ñöôøng höôùng thoâng thöôøng, neân ñaõ phaûi hy sinh nhöõng hoaøn caûnh ñaëc thuø. Vì theá khi phaân tích, tìm hieåu "Ñaïi Cöông Cuoäc Hoïp" moät soá thaàn hoïc gia ñaõ baùo ñoäng "Söï vaéng maët cuûa Giaùo Hoäi Trung Hoa Ñaïi Luïc". vaø M. Manson ñaõ thaûo luaän tìm hieåu nhöõng lyù do uaån khuùc beân trong. Chuùng ta ñeàu bieát, giaùo hoäi Trung Hoa Ñaïi Luïc soáng döôùi cheá ñoä coäng saûn voâ thaàn töø naêm 1949 vaø ñaõ bò chi phoái bieán thaønh giaùo hoäi Yeâu Nöôùc (chính thöùc do chính phuû coâng nhaän) vaø giaùo hoäi aâm thaàm (soáng döôùi söï baùch bôù vaø ñaøn aùp cuûa nhaø nöôùc) vaø maõi tôùi nay duø bao nhieâu noã löïc cuûa toøa thaùnh, cuõng nhö söï tieáp tay cuûa caùc nhaø thaàn hoïc, vaãn chöa tìm ñöôïc moät giaûi ñaùp khaû dó hoøa giaûi, haøn gaén veát nöùt traàm troïng do lòch söû gaây ra. Raát nhieàu vaán ñeà hoï phaûi ngaäm im hôn laø ñöôïc baøy toû ra roõ raøng. Ngay trong cuoäc hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu ñaëc bieät naøy hoï cuõng cam chòu söï khuyeát danh, ñeå Giaùo Hoäi Ñaøi Loan ñaïi dieän cho hoï.
Trong boái caûnh vöøa phöùc taïp vöøa ña dieän nhö vaäy, nhaát laø khi nguyeät baùo Eglise d'Asie trong soá ñaëc bieät veà Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu II, thaùng Gieâng 1998, ngay trong trang 2 ñaõ duøng chöõ to ñaäm baày toû lyù do taïi sao Vaên kieän Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam khoâng coù maët trong nhöõng soá ñaëc bieät naøy ("Selon des informations que nous n'avons pu confirmer par ailleurs, les eùveâques du Vietnam n'auraient pas obtenu la permission des autoriteùs gouvernementales de traduire les'lineamenta' en vietnamien, et leur contribition n'a pu eâtre rendue publique"). Chuùng toâi nhaän ñöôïc vaên kieän cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam, vaø vaên kieän naøy ñaõ ñöôïc phoå bieán qua Maïng Löôùi Toaøn Caàu cuûa Hoäi Linh Muïc Tu Só Vieät Nam ôû Ñaøi Loan, caûm thaáy phaán khôûi bieát bao!. Vaên kieän naøy goàm hai phaàn: Phaàn chính laø "Baûn ñuùc keát caùc caâu traû lôøi cuûa caùc giaùo phaän Vieät Nam cho baûn caâu hoûi ôû phaàn cuoái cuûa Ñaïi Cöông Cuoäc Hoïp" vaø phaàn boå tuùc yù kieán cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam. Ñoù laø tieáng noùi chung cuûa Giaùo Hoäi Vieät Nam goùp maët vôùi Giaùo Hoäi AÙ Chaâu noùi rieâng vaø Giaùo Hoäi Hoaøn Vuõ noùi chung. Moät tieáng noùi maø ít khi coù dòp boäc baïch taâm tö cuûa mình treân giaáy tôø ñeå phoå bieán, vì chuùng ta chöa coù moät tôø baùo laøm cô quan ngoân luaän chính thöùc nhö ñieàu mong öôùc. Vaên kieän naøy phuø hoïp vôùi muïc tieâu maø Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñaëc bieät ñaõ neâu ra: "suy tö chung", vaø "chia xeû" vôùi nhau trong tinh thaàn khieâm nhöôïng vaø ñoái thoaïi. Chuùng ta coù theå töôûng töôïng ñaây laø keát quaû ñuùc keát nhöõng taâm tình cuûa bao coäng ñoàng giaùo daân, giaùo só vaø tu só nam nöõ, nhöõng suy tö cuûa bao thaàn hoïc gia, cuûa bao phieân hoïp caùc taàng lôùp ñeå noùi leân hieän traïng cuûa mình, nhöõng giaây phuùt ñoái dieän vôùi löông taâm, nhöõng thao thöùc vaø öôùc môù. Nhöng ñaëc bieät sau baûn ñuùc keát nhöõng caâu traû lôøi cuûa caùc giaùo phaän, Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam ñaõ maïnh daïn leân tieáng, ñoùng goùp yù kieán cuûa mình trong tinh thaàn pheâ bình vaø xaây döïng. Maëc duø khoâng maáy khi ñöôïc ñi döï nhöõng cuoäc hoïp hoäi thaûo cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu (FABC), nhöng giaùo hoäi Vieät Nam ñaõ theo doõi vaø coù theå ñoàng hoaù mình vôùi nhöõng suy nghó cuûa FABC trong 25 naêm qua. Vì vaäy Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam khoâng ngaàn ngaïi nhaéc nhôù ban bieân soaïn Ñaïi Cöông neân coi troïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc thöôøng vuï hôn, caû noäi dung tham khaûo, laãn caùch choïn töø ngöõ cho hôïp vôùi hoaøn caûnh AÙ Chaâu hôn. Thaät ra ñaây cuõng laø nhöõng thaéc maéc vaø nghi vaán cuûa caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu, nhaát laø cuûa Phi Luaät Taân vaø Nhaät Baûn. Chuùng ta coù theå hieåu roõ hôn söï pheâ bình naøy qua caùi nhìn phaân tích cuï theå cuûa G. Gispert-Sauch, khi oâng neâu ra baèng chöùng: maëc duø Baûn Ñaïi Cöông noùi laø khaån ñònh ñöôøng höôùng vaø thaønh quaû cuûa FABC, nhöng khi trích daãn laïi coù nhöõng khieám khuyeát quan troïng. Lôøi trích dòch cuûa Baûn Ñaïi Cöông thöïc ra chæ laø lôøi daãn nhaäp cuûa C.G. Areùvalo, chöù khoâng phaûi cuûa vaên baûn FABC. Coøn lôøi trích thöù hai laø "baûn baùo caùo" (Workshop report), chöù khoâng phaûi laø vaên kieän chính thöùc! Caùc Giaùm Muïc Vieät Nam cuõng ñöa ra nhöõng nhaän xeùt ñeå phaân bieät giöõa ñieàu quan troïng vaø phuï thuoäc, ñeå ñoäc giaû khoûi phaûi rôi vaøo meâ hoàn traän. Cuoái cuøng caùc Giaùm Muïc Vieät Nam ñaõ ñeà nghò troïng taâm vaøo ba phaàn: boái caûnh AÙ Chaâu, keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa vaø ñöôøng höôùng muïc vuï cuï theå. Ñoù laø ba ñieåm bao goàm nhöõng noäi dung gôïi suy tö thaàn hoïc maø chuùng ta seõ baøn luaän ôû phaàn sau.
Noùi toùm laïi duø soáng trong khung caûnh ñaëc thuø hôn laø phoå quaùt cuûa moâi tröôøng AÙ Chaâu, Giaùo Hoäi Vieät Nam ñaõ khoâng cam nhaän soá phaän im laëng hay chæ phaûn ñoái tieâu cöïc, nhöng ñaõ laøm vieäc nghieâm chænh, ñuùc keát nhöõng caâu traû lôøi, suy tö cuûa "Ñaïi Cöông cuoäc hoïp". Laøm nhö theá, Giaùo Hoäi Vieät Nam moät ñaøng lôïi duïng cô hoäi hieám coù ñeå tìm ra ñöôøng höôùng suy tö thaàn hoïc ñaëc thuø theo nhu caàu giaùo hoäi ñòa phöông, töø töøng lôùp caên baûn ñi leân, moät ñaøng khaùc Giaùo Hoäi Vieät Nam ñaõ daùm khieâm nhöôïng noùi leân tieáng noùi pheâ bình ñeå xaây döïng cuûa mình, ñeå "chia xeû" vôùi caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông khaùc. Chuùng ta vui möøng vaø caûm kích, vì nhöõng suy tö thaàn hoïc ñang hình thaønh, duø hoaøn caûnh hieän taïi khoâng maáy thuaän tieän naøy.
Vaên kieän Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam thu thaäp nhöõng chia xeû goùp phaàn vaøo Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu laø moät vaên kieän ñaëc thuø bao goàm nhieàu nhöõng phaûn tænh thaàn hoïc, ñaùng cho chuùng ta löu taâm, cuøng suy tö vaø phaûn tænh:
a. Tröôùc heát vaên kieän ñònh ñòa ñieåm Giaùo Hoäi Vieät Nam trong boái caûnh AÙ Chaâu: moät giaùo hoäi soáng trong maïch vaên hoaù laâu ñôøi, höùng chòu nhöõng haäu quaû lòch söû, nhöng cuõng ñaõ goùp coâng kieán taïo, coáng hieán cho daân Vieät nhöõng "hoa traùi" thôm ngon. Cho tôùi nay, Giaùo Hoäi vaãn coá gaéng soáng chung ñuïng vôùi nhöõng toân giaùo khaùc, vôùi nhöõng giaù trò vaên hoaù coå truyeàn, cuõng nhö truyeàn thoáng daân toäc. Giaùo hoäi caûm thaáy caàn ñaåy maïnh coâng cuoäc thaùp nhaän vaøo nhaân sinh quan toång hôïp vaø haøi hoaø ñeå laøm saùng caùi Ñaïo Ñöùc Nhaân Baûn (minh minh Ñöùc). Trong höôùng ñoä naøy, vaên kieän cuõng khaúng ñònh "Ñaïo baát vieãn nhaân". Nhöng tö töôûng naøy laïi khôi ñoäng trong taâm ñoäc giaû moät phaûn tænh ñoái ngöôïc: trong vaên hoaù Vieät, Nhaân coù baát vieãn Ñaïo hay khoâng? Traû lôøi caâu hoûi naøy chuùng ta seõ nhaän raø ñaëc tính maø Kytoâ Giaùo coù theå boå tuùc cho caû ba luoàng tö töôûng Phaät, Laõo vaø Khoång voán aên sau trong neàn vaên hoaù cao caáp cuûa daân Vieät. Laõo Trang vaø Phaät hoïc töông ñoái roõ raøng nhaán maïnh khía caïnh "xuaát theá" hôn laø nhaäp theá. Khoång Maïnh tuy nhaán maïnh nhaäp theá, nhöng ñoái vôùi Thaàn laïi "Kính nhi vieãn chi". Quan ñieåm coù theå daãn tôùi baát tri luaän naøy caàn ñöôïc moät quan nieäm Nho hoïc ñoái laäp khaùc caân baèng vaø hoøa hôïp: ñoù laø "Kính thaàn nhö thaàn taïi". Noùi caùch khaùc, trong Vaên Kieän coù nhöõng phaàn ñoàng hoùa ñaëc tính linh tu Kitoâ Giaùo Vieät nam vôùi con ñöôøng linh tu phuû nhaän, laáy "taâm hö" laøm caên baûn cuûa tu haønh. Coù theå ñaây laø moät con ñöôøng thích hôïp hôn hay caàn thieát hôn ñoái vôùi moät caûnh huoáng cuï theå hay moät caù nhaân naøo ñoù, nhöng noù khoâng phaûi laø moät con ñöôøng ñoäc nhaát ñeå baày toû roõ taâm linh ngöôøi Vieät.
b. Thaät ra "taâm hö" vaø "taâm höõu", cuõng nhö "taâm vieät" laø ba con ñöôøng caàn thieát vaø phaûi boå tuùc cho nhau. Ñoù laø tö töôûng hoøa hôïp maø baûn vaên khi baøn tôùi phaàn Kitoâ hoïc, ñaõ tìm thaáy nôùi Ñöùc Kitoâ moät maãu möïc bao goàm caû ba ñöôøng linh tu treân: Ñöùc Kitoâ ñaõ "khoâng hoùa" (kenosis) ñeå laøm ngöôøi, ñeå "vöøa cho vaø vöøa nhaän". Nhö vaäy, Giaùo Hoäi theo maãu naøy khoâng nhöõng phaûi traùnh thaùi ñoä "tròch thöôïng" , coi mình laø hieän thaân cuûa "Nöôùc Thieân Chuùa", coi Ñöùc Kitoâ laø taëng phaåm maø giaùo hoäi ñaõ ban phaùt cho AÙ Chaâu. Thöïc ra chæ coù moät mình Thieân Chuùa môùi coù quyeàn ban taëng "Quaø Phaåm" naøy!. Coøn Giaùo hoäi tuy laø nhieäm theå cuûa Ñöùc Kitoâ, nhöng coøn mang naëng thaân phaän löõ haønh, neân giaùo hoäi toàn taïi trong caû hai phöông dieän: Vöøa laø Giaùo hoäi cuûa caùc thaùnh nhaân (ecclesia sanctorum), vöøa laø giaùo hoäi cuûa caùc phaøm nhaân (ecclesia peccatorum!). Thaønh thöïc maø xeùt ñoaùn, Giaùo hoäi ôû AÙ Chaâu trong lòch söû nhieàu phen ñaõ khoù traùnh khoûi thaùi ñoä tròch thöôïng naøy. Giaùo hoäi caàn "khoâng hoùa" chính mình ñeå trôû thaønh chöùng taù cuûa phuïc vuï. Noùi theo ngoân ngöõ thaàn hoïc ngaøy nay, "trung taâm cuûa giaùo hoäi naèm ôû ngoaøi giaùo hoäi" (G.Gutierrez). Noùi caùch khaùc, Giaùo hoäi caàn giaûi toûa mình khoûi nhöõng thoùi quan lieâu, aên treân ngoài troác... nhôø vaäy môùi coù ñöôïc töï do ñeå phuïc vuï. Nhö vaäy, taâm hö moái gaén lieàn vôùi taâm höõu, vaø giaùo hoäi môùi thöïc söï nhìn nhaän ra nhöõng nhu caàu cuûa daân ngheøo, nhöõng khaùt voïng cuûa giôùi treû, vaø môùi coù theå naâng ñôõ vaø thaêng tieán nöõ giôùi, nhö phaàn "Mong Öôùc" ñaõ neâu ra. Luùc ñoù, noùi theo kieåu cuûa thaàn hoïc gia A . Pieris, Giaùo hoäi Vieät nam môùi thöïc söï "thuoäc veà" (of) Vieät Nam, chöù khoâng phaûi chæ laø giaùo hoäi coâng giaùo ôû (in) Vieät Nam maø thoâi.
c. Giaùo hoäi khaúng ñònh giaù trò gia ñình vaø hy voïng mình ñöôïc hieåu nhö laø moät gia ñình cuûa Thieân Chuùa. Ngoaøi vieäc nhaän chaân giaù trò gia ñình laø neàn taûng cuûa neàn vaên hoùa Khoång Maïnh noùi chung vaø xaõ hoäi Vieät Nam hieän nay noùi rieâng, coù leõ chuùng ta coù theå quaûng dieãn tö töôûng naøy theo gia heä "linh toâng" chaêng? Ai cuõng bieát giaùo hoäi Vieät Nam coù nhieàu ôn keâu goïi vaø ngöôøi theo ôn keâu goïi laø boû "gia ñình" maùu muû, ñeå trôû thaønh moät phaàn töû cuûa gia ñình thieâng lieâng, vì vaäy hoï vaãn caûm thaáy thuoäc veà moät gia ñình neân coù tình thöông cuûa Cha "taâm linh", cuûa anh chò em thuoäc cuøng moät "linh toâng". Thöïc ra gia ñình linh toâng khoâng coù yù nghóa gì khaùc hôn laø moät linh muïc, thöôøng laø linh muïc baûn xöù, nhaän giuùp ñôõ moät ngöôøi treû maø ngaøi nhaän thaáy coù theå coù ôn keâu goïi. Sö giuùp ñôõ naøy trôû thaønh moät taâm tình gaén boù laâu daøi vaø maät thieát nhö moät gia ñình nhoû laáy Chuùa vaø söù maïng phuïc vuï laøm caên baûnï.. Trong maïch soáng vöøa linh thieâng vöøa xaõ hoäi hoùa naøy, ngöôøi tu só "töø boû" ñeå coù cuoäc soáng "sung maõn hôn".
d) Trong phaàn öôùc mong moät vaên kieän hy voïng tìm ñöôïc moät maãu giaùo hoäi môùi, giaùo hoäi ñöôïc sai ñi ñeå soáng giöõa ngöôøi ngheøo vaø cho ngöôøi ngheøo... Coù leõ ñaây cuõng laø moät öôùc mô cuûa caùc giaùo hoäi soáng trong hoaøn caûnh ngheøo naøn, ñaàu taét maët toái, trong moät xaõ hoäi coøn nhieàu teä ñoan vaø baát coâng. Giaùo hoäi ñaõ choïn ngöôøi ngheøo laøm öu tieân, vaø coá gaéng soáng ñeå caûi thieän cho con ngöôøi ngheøo khoå soáng xöùng ñaùng thaønh ngöôøi hôn. Trong maïch soáng naøy vaên kieän khaúng ñònh vai troø tieàn phong cuûa giaùo höõu trong vieäc laøm chöùng ñöùc tin vaø quí meán nhöõng baøn tay cuûa caùc nöõ tu ñang phuïc vuï nhöõng ngöôøi thieáu may maén vaø khoán khoå. Ñaây laø moät daáu hieäu cho thaáy Giaùo Hoäi Vieät Nam ñaõ traûi qua moät giai ñoaïn maø hoaøn caûnh cuï theå ñaõ thaùch ñoá vaø nhôø ñoù ñaõ ñöôïc tinh luyeän khoâng ít, ñeå trôû thaønh moät "giaùo hoäi haäu-K.Marx" (Post-Marx).
Chuùng ta vui möøng vaø phaán khôûi bieát bao vì thaáy giaùo hoäi Vieät Nam laàn ñaàu tieân ñöa cuoäc soáng ña dieän vaø phong phuù vaøo suy tö thaàn hoïc cuûa mình. Chuùng ta khoâng bieát roõ caùch laøm vieäc cuï theå cuûa uûy ban thu taäp vaø toång keát nhöõng tö töôûng ra sao, nhöng theo ñeà muïc: "Thu toùm nhöõng suy tö cuûa caùc ñòa phaän", chuùng ta hy voïng ñoù laø caùch "laøm thaàn hoïc" töø döôùi leân treân (duø coù nhöõng caâu hoûi töø treân xuoáng döôùi, nhöng ñaõ ñöôïc nhaän ñònh vaø caân nhaéc thaønh nhöõng vaán ñeà quan troïng vaø thöù yeáu, löôùt qua nhöõng choã khoâng phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh soáng cuï theå, ñeå chuù taâm tôùi nhöõng kyù hieäu, töôïng tröng hôïp vôùi "ñòa chæ" cuûa mình. Ñoù cuõng laø nhöõng suy tö baét ñaàu töø trong cuoäc soáng, laáy thöïc tieãn chaân chính (orthopraxis) laøm goác vaø coù tính caùch öu tieân so vôùi lyù luaän chaân chính (orthodoxy). Hy voïng ñaây khoâng phaûi laø tröôøng hôïp ñaëc bieät hay noá tröø, nhöng laø moät ñieån phaïm (paradigm) môùi cuûa neàn thaàn hoïc Vieät Nam.
Trong thöïc tieãn thöôøng ngaøy, giaùo hoäi Vieät nam soáng chung ñuïng vôùi nhöõng toân giaùo vaø nhöõng giaù trò nhaân sinh quan khaùc, giaùo hoäi ñaõ nhaän ra söï thieát yeáu cuûa vieäc ñoái thoaïi giöõa caùc quan ñieåm vôùi nhau vaø vai troø tích cöïc cuûa caùc toân giaùo trong vieäc taùi taïo vaø baûo toàn giaù trò taâm linh vaø phaùt huy truyeàn thoáng daân toäc. Hy voïng ñaây laø nhöõng coá gaéng thöïc tieãn coù nhöõng keá hoaïch cuï theå, chöù khoâng phaûi laø nhöõng moäng öôùc.
Coù moät ñieàu laøm chuùng toâi hôi thaéc maéc laø khoâng bieát vì sao maø trong baûn vaên coøn nhaéc tôùi nhöõng uaån khuùc haàu nhö sôï seät bò coi mình la moät "toân giaùo ngoaïi lai". Coù phaûi laø moät boùng ñen coøn haêm doaï moät caùch voâ yù thöùc laøm giaùo hoäi chöa daùm coâng nhieân thöøa nhaän chaân tính nhaân baûn cuûa mình? Phaûi chaêng chuùng ta chöa yù thöùc hoaù vaø trò lieäu ñuùng möùc nhöõng "doàn eùp voâ tieàm thöùc" cuûa lòch söû, nhö nhöõng bieán coá gaây nhöõng sung ñoät ñau thöông trong quùa khöù ôû giöõa loøng daân toäc... hay nhöõng va chaïm naåy löûa giöõa giaùo hoäi hoaøn vuõ vaø giaùo hoäi ñòa phöông, nhö cuoäc tranh chaáp veà vaán ñeà nghi leã...? Ñaây khoâng phaûi laø vaàn ñeà rieâng cuûa giaùo hoäi Vieät Nam, nhöng laø nhöõng giaùo hoäi ñòa phöông nhö Trung Hoa, Ñaïi Haøn, Nhaät Baûn, Ñaøi Loan, v.v... Coù leõ Ñaïi Haøn ñaõ thaønh coâng nhieàu nhaát trong vieäc yù thöùc hoaù vaø coá gaéng trò lieäu naøy, nhö phong traøo thaàn hoïc Quaàn Chuùng, hoï ñaõ coù can ñaûm ñoái dieän vôùi "Haän" ñeå laáy "AÙi" trò haän thuø . Thöïc vaäy, khi vöôït quaù nhöõng lo sôï treân, ngöôøi Kitoâ giaùo coù theå khaùch quan chaân nhaän nhöõng giaù trò vaên hoaù tinh luyeän (duø noù naèm trong truyeàn thoáng laâu ñôøi hay caàn hoïc hoûi baát cöù ôû ñaâu ñeå kieän toaøn hoùa nhaân baûn) ñeå xaây döïng neàn taûng vöõng chaéc cho moät thaàn hoïc baûn vò hoùa (inculturation)ù: Moät thaàn hoïc vöøa laø haäu-Marx, vöøa laø haäu-Freud. Chæ nhö vaäy giaù trò nhaân baûn trong Toân Giaùo môùi ñöôïc tinh luyeän vaø hoaøn haûo hoaù.
Noùi toùm laïi, Vaên Kieän khoâng chæ laø nhöõng caâu traû lôøi cho Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu ñaëc bieät naøy, nhöng hy voïng ñoù la moät böôùc ñaàu ñeå laøm thaàn hoïc Vieät Nam". Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam qua Vaên Kieän naøy ñaõ vaïch ra moät chieàu höôùng thaàn hoïc chung cho chuùng ta, nhöõng ngöôøi thieát tha vôùi tieàn ñoà giaùo hoäi queâ höông vaø muoán laøm thaàn hoïc Vieät Nam ôû baát cöù ñaâu treân theá giôùi, ñeå cuøng nhau böôùc qua Ñeä Tam Thieân Nieân.Vaán naïn ñaët ra cho chuùng ta laø: laøm sao lieân hôïp nhöõng khía caïnh thaàn hoïc khaùc nhau nhö: baûn vò hoaù, ñoái thoaïi toân giaùo vaø thaàn hoïc giaûi phoùng ... thaønh 1 thaàn hoïc Vieät Nam? Suy tö thaàn hoïc naøy caàn nhöõng phöông phaùp nhö theá naøo?
Ñaïi Hoïc Phuï Nhaân
Ñaøi Loan, Ngaøy 20/03/1998
Lm. Vuõ Kim Chính, SJ.
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page