HANOI (VB) - 18/3/2001 - Trong thaùng Tö naêm 2001, UÛy Ban Quan Heä Quoác Teá Haï Vieän Myõ ñöa vaán ñeà Haø Noäi quaûn thuùc Linh Muïc Nguyeãn Vaên Lyù ra ñieàu traàn, vaø seõ taêng theâm cô nguy baùc boû baûn thöông öôùc Vieät-Myõ. Ñoù laø noäi dung baøi vieát "Sins of The Father" treân tôø Time Asia aán baûn 18/3/2001. Döôùi ñaây laø toùm löôïc:

 Ngay caû trong nhöõng luùc coù muoán gieãu, nhöõng chöõ nhö "hung hieåm" vaø "phaûn quoác" laø nhöõng chöõ hieám maø naûy ra trong oùc khi muoán chuïp muõ moät tu só. Nhöng roài, Linh Muïc Nguyeãn Vaên Lyù khoâng phaûi laø moät tu só bình thöôøng. Vò linh muïc 53 tuoåi naøy ñaõ ngoài tuø 9 naêm, vaø tuaàn tröôùc laïi gaëp raéc roái nöõa. Coâng an ñaõ quaûn cheá Ngaøi taïi Hueá vaø boû tuø hai ngöôøi phuï taù cuûa Ngaøi. Caùc baùo nhaø nöôùc vaâng lôøi ñaáu toá ngaøi; moät nhaät baùo ñaêng hình tu só tay caàm thaùnh giaù, döôùi doøng tít: loät maët naï teân phaûn boäi nhaân daân.

 Taïi haàu heát caùc nöôùc, ñaáu toá cay ñaéng nhö theá seõ cho thaáy caùi teä haïi nhaát cuûa xì caêng ñan, phaûi laø dính tôùi caùc nam thieáu nieân ca ñoaøn. Toäi cuûa Linh Muïc Lyù? Chæ laø thaùch thöùc nhaø nöôùc. Thaùng tröôùc, Ngaøi göûi thö tôùi caùc daân bieåu Myõ thuùc giuïc baùc boû baûn thöông öôùc cho tôùi khi Coäng Saûn Vieät Nam chòu cho töï do toân giaùo. Haø Noäi traû thuø Cha Lyù mau choùng, nhöng ñieàu naøy coù theå taïo phaûn löïc vaø laøm moûng manh cô pheâ chuaån thöông öôùc. Caùc vò daân bieåu trong UÛy Ban Quan Heä Quoác Teá Haï Vieän Hoa Kyø ñaõ cam keát ñöa chuyeän naøy ra ñieàu traàn, coù theå sôùm laø thaùng tö naêm 2001. Haønh vi ñaáu toá Cha Lyù - vaøi tuaàn sau maøn khaùm xeùt thaân theå Hoøa Thöôïng Thích Quaûng Ñoä vaø maøn nhaø nöôùc ñaøn aùp cuoäc bieåu tình Taây Nguyeân cuûa haàu heát ngöôøi Tin Laønh thieåu soá - troâng coù veû nhö Haø Noäi ñang bòt muõi gieãu côït caùc nhaø quan taâm nhaân quyeàn Hoa Kyø. Daân Bieåu Dana Rohrabacher, moät vò Coäng Hoøa vuøng Quaän Cam, California, trong uûy ban, ñaõ cam keát ngaên chaän pheâ chuaån thöông öôùc, "Thaáy roõ laø [Haø Noäi] ñang coi thöôøng loä lieãu - caû Hoa Kyø vaø caùc giaù trò nhaân quyeàn."

 Neáu vaán ñeà toân giaùo gaây aàm ó taïi Washington, thì laïi khoâng bao nhieâu so vôùi ôû Vieät Nam. Theo haàu heát caùc baûn tin, Vieät Nam ñang tình traïng hoài phuïc nieàm tin toân giaùo. Caùc leã hoäi Phaät Giaùo vaãn thöôøng xuyeân leã laïc khaép nöôùc. Vaø Coâng Giaùo moãi naêm vaãn haønh höông nôi Ñöùc Meï ñaõ xuaát hieän [La Vang]. Naêm 2000, 200,000 trong toång soá 5 trieäu tín höõu Coâng Giaoù ñaõ döï leã naøy. Heät nhö Trung Quoác, Coäng Saûn Vieät Nam cho sinh hoaït toân giaùo trong caùc nhaø thôø ñöôïc nhaø nöôùc kieåm soaùt, nhöng nhaø nöôùc lo sôï veà vieäc lan roäng caùc giaoù phaùi baát phuïc [nhaø nöôùc]. Toå chöùc Freedom House môùi ñaây phoå bieán taøi lieäu "toái maät" cho laø saéc leänh ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam nhaèm ñaøn aùp Tin Laønh (Evangelical, caùc giaùo hoäi thuoäc khuynh höôùng truyeàn giaûng Phuùc AÂm), moät toân giaùo ít tín ñoà nhaát nöôùc nhöng laïi taêng toác lanh mau nhaát. Moät taøi lieäu, "Vaán Ñeà Keû Thuø Lôïi Duïng Toân Giaùo," moâ taû aâm möu 'ñeá quoác Myõ' muoán ruû caùc saéc toäc thieåu soá vaøo ñaïo Tin Laønh vaø khuyeán khích hoï laät ñoå nhaø nöôùc.

 Haø Noäi vaãn noùi raèng taát caû caùc coâng daân coù quyeàn toân giaùo, vaø chæ vaøo haøng trieäu ngöôøi ñang thôø phöôïng. Phan Thò Lan Höông laø 1 trong ñoù, Baø cuï 59 tuoåi naøy chaép tay caàu nguyeän tröôùc baøn thôø caùc vò Phaät. Cuï laø 1 trong nhoùm 20,000 ngöôøi moãi ngaøy leân khu Chuøa Höông trong muøa haønh höông. Cuï noùi, "Dó nhieân, chuùng toâi töï do thôø phöôïng. Nhaø nöôùc khoâng ngaên caám - chæ tröø nhöõng ai laøm gì xaáu."

 Nghòch lyù vaãn xuaát hieän ôû trong luaät Vieät Nam: moïi ngöôøi daân coù quyeàn thôø phöôïng, nhöng "lôïi duïng quyeàn toân giaùo" seõ bò tôùi ba naêm tuø. Theo Zachary Abuzqa, chuyeân gia veà Vieät Nam taïi Simmonds College taïi Myõ, khoâng phaûi ñöùc tin caù nhaân maø Coäng Saûn Vieät Nam ñaøn aùp, nhöng vieãn aûnh 1 cô caáu toaøn quoác ñaày uy tín [cuûa baát kyø giaùo hoäi naøo] môùi laøm Coäng Saûn Vieät Nam sôï seõ thaùch ñoá vò trí ñoäc quyeàn nhaø nöôùc. Haø Noäi ñaõ boå nhieäm caùc vò giaùm muïc Coâng Giaùo töø 1975, laøm phieàn Vatican, nôi môùi vöøa taán phong 1 giaùm muïc Vieät Nam leân Hoàng Y. Vaãn coù nhöõng tu só ly khai taïi Vieät Nam, nhö Cha Lyù, nhöng raéc roái hôn chính laø tín ñoà Giaoù Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam Thoáng Nhaát, nôi khoâng chaáp nhaän caùc coá vaán nhaø nöôùc. Abuza noùi, "Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam xem caùc giaùo hoäi nhö caùnh tay khaùc cuûa nhaø nöôùc. Baát kyø söï ñi leäch naøo ñeàu bò ñoái phoù nghieâm ngaët."

 Nhöng khoâng coøn nhö tröôùc nöõa. Cha Lyù coù theå ñaõ bò quaûn cheá, nhöng Ngaøi khoâng bò tuø, nhö thôøi ngaøi vaøo tuø naêm 1983. Coù daáu hieäu meàm moûng khaùc. Coäng Saûn Vieät Nam môùi coâng nhaän caùc giaùo hoäi Tin Laønh tröôùc ñaây bò caám vaø Phaät Giaùo Hoøa Haûo. Ñaïi Söù Peterson tuaàn tröôùc coù veà Washington vaän ñoäng cho thöông öôùc, tin laø ngaên chaän thöông öôùc seõ laøm hoûng böôùc tieán naøy, "Ñieàu lôùn nhaát chuùng ta coù theå laøm cho nhaân quyeàn laø taêng hoaït ñoäng kinh teá."

 Rieâng phaàn Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam nhö döôøng yù thöùc raèng vieäc ñaøn aùp toân giaùo chæ laøm toân giaùo haáp daãn theâm. Baûn vaên Freedom House, ghi veà chieán löôïc Coäng Saûn Vieät Nam ñaøn aùp Tin Laønh, coù ghi laø: "Soá tín ñoà taêng chaäm neáu chuùng ta coù 1 chính saùch deã daõi, vaø neáu chuùng ta traán aùp maïnh hôn, soá tín ñoà laïi taêng voït." Baây giôø thì Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam ñaõ yù thöùc laø khoù ñaùnh baïi nhöõng ngöôøi leân ñöôøng cho thaùnh chieán.
 
 

Back to Radio Veritas Asia Home Page