Vôùi gioïng ñieäu tuyeân truyeàn vaø vu khoáng cho caùc hoaït ñoäng baûo veä nhaân quyeàn vaø baùc aùi cuûa caùc toân giaùo, Coïng saûn Vieät Nam thöôøng xeáp giaùo hoäi vaøo loaïi "ñòch lôïi duïng toân giaùo". Cuøng vôùi chieâu baøi coá yù tieâu dieät toân giaùo, nhaø caàm quyeàn coïng saûn Vieät Nam ñaõ baét boû tuø bieát bao nhieâu linh muïc tu só vaø giaùm muïc Vieät Nam. Nhieàu ngöôøi ñaõ chòu caûnh thaûm thöông vaø ñaõ phaûi cheát trong lao tuø coïng saûn.

 Vôùi nhöõng söï thaät hieån nhieân xaûy ra haèng ngaøy treân ñaát nöôùc Vieät Nam baây giôø, ai cuõng nhìn thaáy roõ, Ñaûng Coïng Saûn Vieät Nam ñaõ ñöa ñaát nöôùc Vieät Nam trôû thaønh moät nöôùc ngheøo nhaát treân theá giôùi. Ñaõ baét con daân Vieät Nam phaûi ñi laøm noâ leä cho caùc nöôùc laùng gieàng ñeå laøm giaøu cho ñaûng vaø caùn boä. Vaø cuõng vì nhöõng haäu quaû ngheøo ñoùi do Coïng Saûn Vieät Nam gaây neân ñaõ laøm cho bieát bao nhieâu coâ gaùi Vieät phaûi töï chaáp nhaän baùn thaân laøm vôï cho caùc ngöôøi nöôùc ngoaøi, nhieàu luùc bò rôi vaøo nhöõng oå maõi daâm cuûa nhöõng boïn du ñaûng... Coù theå noùi ñöôïc, trong lòch söû Vieät Nam, chöa coù thôøi kyø naøo, Vieät Nam bò rôi vaøo moät hoaøn caûnh thaûm thöông nhö vaäy. Taát caû nhöõng söï kieän xaûy ra, roài lòch söû seõ leân aùn. Caû chuùng ta nöõa, neáu chuùng ta khoâng baét tay ngay ñeå cöùu daân cöùu nöôùc, toäi thôø ô naøy cuûa chuùng ta, roài lòch söû cuõng seõ khoâng tha thöù cho chuùng ta ñaâu. Bieát ngöôøi bieát mình traêm traän traêm thaéng, chuùng ta ñoïc taøi lieäu naøy ñeå bieát roõ nhieàu hôn chính saùch ñaøn aùp toân giaùo cuûa Coïng Saûn Vieät Nam, vaø chuùng ta cuõng coù theå tìm ra ñöôïc moät ñöôøng loái lyù töôûng hôn ñeå ñöa daân toäc Vieät Nam thoaùt khoûi nhöõng caûnh baát coâng vaø ñaày ñau thöông naøy:

 BAN DAÂN TOÄC VAØ TOÂN GIAÙO TÆNH LAO CAI
MAÄT

 VAÁN ÑEÀ ÑÒCH LÔÏI DUÏNG TOÂN GIAÙO
(Taøi lieäu duøng cho caùn boä laøm coâng taùc toân giaùo - Löu haønh noäi boä)

 I. VÌ SAO ÑÒCH CHOÏN TOÂN GIAÙO LAØM ÑOÁI TÖÔÏNG LÔÏI DUÏNG.

 Toân giaùo laø moät hình thaùi yù thöùc xaõ hoäi ra ñôøi töø thuûa xa xöa trong lòch söû nhaân loaïi vaø coøn toàn taïi laâu daøi. Trong xaõ hoäi coù giai caáp vaø ñaáu tranh giai caáp, caùc theá löïc thoáng trò phaûn ñoäng luoân söû duïng toân giaùo nhaèm thieát laäp, duy trì vaø thöïc hieän quyeàn thoáng trò cuûa chuùng ñoái vôùi nhaân daân lao ñoäng.

 Lòch söû ñaáu tranh caùch maïng giöõa nhöõng thôøi kyø choáng Phaùp choáng Myõ vaø choáng ngoaïi bang cuûa daân toäc Vieät Nam cuõng cho thaáy: keû thuø luoân luoân tìm moïi caùch lôïi duïng vaán ñeà toân giaùo ñeå thöïc hieän yù ñoà choáng phaù Caùch maïng cuûa nhaân daân ta.

 Vì sao ñòch laïi choïn toân giaùo laøm ñoái töôïng lôïi duïng? Ñieàu ñoù coù theå caét nghóa baèng nhöõng lyù do sau ñaây:

 1) Do söï khaùc nhau veà quan ñieåm trieát hoïc (duy vaät - duy taâm) giöõa nhöõng ngöôøi theo chuû nghóa Maùc vaø ngöôøi theo toân giaùo. Ñaây laø tieàn ñeà cuûa söï khaùc nhau veà theá giôùi quan, söï khoù thoáng nhaát trong caùch nhìn nhaän ñaùnh giaù moät söï vieäc, moät vaán ñeà vaø do ñoù deã phaùt sinh maâu thuaãn. Veà baûn chaát ñaây laø maâu thuaãn noäi boä. Song khi bò ñòch kích ñoäng ñuùng luùc ñuùng choã, thì maâu thuaãn naøy coù theå phaùt trieån, chuyeån hoùa thaønh maâu thuaãn ñoái khaùng.

 2) Treân theá giôùi soá ngöôøi theo toân giaùo chieám 80% toång daân soá, ôû Vieät Nam coù khoaûng 30% daân soá theo caùc toân giaùo. Roõ raøng ñaây laø moät löïc löôïng quaàn chuùng ñaùng keå. Taäp hôïp nhöõng ngöôøi cuøng tín ngöôõng toân giaùo laïi coù tính lieân keát khaù chaët cheõ; hoï bò raøng buoäc bôûi giaùo lyù, giaùo luaät vaø chòu söï ñieàu khieån cuûa boä maùy toå chöùc giaùo hoäi, vì theá noù coù theå trôû thaønh moät “löïc löôïng xaõ hoäi” khoâng theå xem thöôøng. (Löïc löôïng naøy coù khaû naêng hoã trôï hoaëc ngaên caûn chính quyeàn cuûa moät giai caáp). Do vaäy ñeá quoác vaø boïn phaûn ñoäng raát coi troïng vieäc söû duïng toân giaùo nhaèm choáng laïi caùc phong traøo caùch maïng.

 3) Do xu höôùng muoán gaén “thaàn quyeàn” vôùi “theá quyeàn” cuûa caùc giaùo hoäi.
Haàu heát caùc toân giaùo ñeàu coù xu höôùng theá tuïc hoùa, tham voïng gaén “thaàn quyeàn” vôùi “theá quyeàn”, gaén “giaùo quyeàn vôùi chính trò”. Xu höôùng lôïi duïng laãn nhau giöõa caùc giaùo hoäi vaø caùc theá löïc chính trò, kinh teá laø laø xu höôùng hieän thöïc, thôøi naøo cuõng coù. Noùi caùch khaùc, vieäc caùc theá löïc thuø ñòch thöôøng choïn toân giaùo laøm ñoái töôïng lôïi duïng coøn xuaát phaùt töø “nhu caàu” cuûa moät soá ngöôøi ñöùng ñaàu trong caùc toân giaùo.

 4) Nieàm tin toân giaùo coù ñaëc tröng laø “khoâng caàn söï kieåm chöùng”, neân ngöôøi theo toân giaùo coù theå rôi vaøo traïng thaùi cuoàng tín, cöïc ñoan trong suy nghó vaø haønh ñoäng, nhaát laø khi hoï ñaõ naèm trong voøng tay ñieàu khieån cuûa caùc theá löïc chính trò phaûn ñoäng.

 Nhöõng tín ñoà cuoàng tín saün saøng “töû vì ñaïo”, thaäm chí coù ngöôøi coøn ñi ñeán choã phuû nhaän caû quoác gia, daân toäc laø nhöõng phaïm truø ñang ñöôïc moïi ngöôøi toân troïng, giöõ gìn.

 5) Ngaøy nay phaàn lôùn caùc toân giaùo ñeàu coù quan heä quoác teá. Ñaây laø moät ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc theá löïc chính trò phaûn ñoäng ôû nöôùc ngoaøi thöïc hieän yù ñoà can thieäp vaøo coâng vieäc noäi boä cuûa caùc nöôùc ôû taïi, thoâng qua con ñöôøng lôïi duïng caùc giaùo hoäi trong nöôùc.

 6) Vaán ñeà toân giaùo nhìn chung laø vaán ñeà “teá nhò vaø phöùc taïp”, noù teá nhò vaø phöùc taïp ôû choã: Vaán ñeà toân giaùo vaø tín ngöôõng laø vaán ñeà thuoäc lónh vöïc nhaân quyeàn vaø daân quyeàn, maët khaùc keû lôïi duïng toân giaùo ngaøy nay laïi coù nhieàu thuû ñoaïn tinh vi, xaûo quyeät hôn tröôùc. Vì theá, kinh nghieäm cho thaáy giaûi quyeát vaán ñeà toân giaùo khoâng ñôn giaûn, raát deã maéc sai laàm: hoaëc taû khuynh, hoaëc höõu khuynh (maø ôû ñaây “beänh taû khuynh” cuõng nguy haïi khoâng keùm “beänh höõu khuynh”).

 7) Khi vaán ñeà toân giaùo ñöôïc gaén vôùi nhöõng vaán ñeà khaùc (chaúng haïn: vôùi vaán ñeà daân toäc), thì tính phöùc taïp cuûa vaán ñeà ñöôïc nhaân leân gaáp boäi.

 Ngaøy nay, beân caïnh vieäc lôïi duïng toân giaùo, boïn ñeá quoác thöôøng gaén vaán ñeà toân giaùo vôùi vaán ñeà daân toäc vaø xem ñoù nhö “hai goïng kìm” ñeå “beû gaãy xöông soáng” cuûa Coäng saûn.

 Töø nhöõng lyù do neâu treân ñuû cho ta thaáy: Con baøi lôïi duïng toân giaùo cuûa ñòch ñeå choáng phaù caùch maïng töø beân trong, laø moät con baøi raát lôïi haïi.

 II/ KHAÙI QUAÙT TÌNH HÌNH VAØ CAÙC PHÖÔNG THÖÙC LÔÏI DUÏNG TOÂN GIAÙO TRONG LÒCH SÖÛ.

 1) Lòch söû lôïi duïng toân giaùo treân theá giôùi.

 a- Nhöõng söï kieän ñaùng chuù yù:

 Vieäc lôïi duïng toân giaùo cuûa caùc trieàu ñaïi phong kieán chaâu AÂu ñeå xaâm chieám laõnh thoå cuûa nhau ñaõ xuaát hieän raát sôùm, nhöng noù ñöôïc thöï c hieän moät caùch trieät ñeå nhaát vaøo thôøi kyø caän-hieän ñaïi. Töø theá kyû XV-XVII, ñeå phuïc vuï cho coâng cuoäc môû mang thuoäc ñòa ñeán caùc vuøng ñaát xa xoâi, Taây Ban Nha, Boà Ñaøo Nha vaø Phaùp ñaõ bieát döïa vaøo theá löïc cuûa giaùo hoäi Coâng giaùo (Toøa Thaùnh Va Ti Caêng). Vôùi danh nghóa cuûa nhöõng ngöôøi ñi “môû mang nöôùc Chuùa”, “cöùu chuoäc nhöõng ñöùa con toäi loãi ôû traàn theá”, “khai hoùa vaên minh”, giaùo hoäi Coâng giaùo ñaõ ñoùng vai troø nhö moät löïc löôïng môû ñöôøng cho coâng cuoäc chinh phuïc thuoäc ñòa cuûa thöïc daân. Maët khaùc, thoâng qua ñoù giaùo hoäi cuõng ñaït ñöôïc moät soá muïc ñích nhö: ñaåy maïnh coâng cuoäc truyeàn giaùo, môû roäng ñòa baøn aûnh höôûng, thu naïp theâm nhieàu tín ñoà, cuûng coá vaø naâng cao vò theá cuûa giaùo hoäi Coâng giaùo treân theá giôùi.

 Giöõa theá kyû XIX, treân theá giôùi xuaát hieän heä tö töôûng môùi laø chuû nghóa Coäng Saûn, caøng ngaøy caøng aûnh höôûng maïnh meõ ñeán ñôøi soáng xaõ hoäi, ñe doïa tröïc tieáp lôïi ích cuûa giai caáp tö saûn, phong kieán.

 Ñeå choáng laïi xu theá lòch söû ñoù, boïn ñeá quoác maø ñöùng ñaàu laø ñeá quoác Myõù lieân keát vôùi caùc theá löïc phaûn ñoäng aùp duïng nhieàu thuû ñoaïn choáng phaù caùch maïng moät caùch ñieân cuoàng, treân nhieàu lónh vöïc chính trò, kinh teá, quaân söï, ngoaïi giao... Ñaëc bieät, chuùng tieáp tuïc ñaåy maïnh vieäc lôïi duïng caùc toân giaùo (nhaát laø giaùo hoäi Coâng giaùo) vaøo muïc ñích chính trò: Xoùa boû nhaø nöôùc XHCN, xoùa boû hoïc thuyeát Maùc-Leânin.

 Naêm 1891, Giaùo Hoaøng Leâ-On XIII ñaõ coâng boá thoâng ñieäp “taâm söï” vôùi noäi dung choáng chuû nghóa Coäng saûn... Thoâng ñieäp Baùch Chu Nieân (1991) keâu goïi thay theá hoïc thuyeát Maùc-Leânin baèng hoïc thuyeát xaõ hoäi Coâng Giaùo maø neàn taûng laø “phuùc aâm hoùa” toaøn theá giôùi.

 Töø naêm 1945, heä thoáng caùc nöôùc XHCN ñöôïc thieát laäp treân khaép caùc chaâu luïc. Ñeå choáng laïi xu höôùng lòch söû ñoù, ñeá quoác vaø caùc nöôùc phaûn ñoäng khaùc (ñöùng ñaàu laø ñeá quoác Myõ), tìm moïi caùch keùo giaùo hoäi caùc toân giaùo vaøo cuoäc chieán tranh “dieãn bieán hoøa bình”, nhaèm xoùa boû cheá ñoä XHCN, xoùa boû vai troø laõnh ñaïo cuûa Ñaûng Coäng saûn ôû caùc nöôùc naøy.

 Baèng caùch laäp ra nhöõng trung taâm thoâng tin, ñeâm ngaøy phaùt soùng tuyeân truyeàn phaùt trieån ñaïo, noùi xaáu Ñaûng Coäng saûn, kích ñoäng chieán tranh toân giaùo, chieán tranh saéc toäc, keâu goïi tín ñoà ñaáu tranh ñoøi töï do toân giaùo, ñoøi taùch giaùo hoäi khoûi söï kieåm soaùt cuûa Nhaø nöôùc XGCN, gaây maát oån ñònh chính trò xaõ hoäi nhaèm taïo thôøi cô ñeå can thieäp vaøo coâng vieäc noäi boä cuûa caùc nöôùc ñoù.

 b. Nhöõng phöông thöùc chuû yeáu cuûa boïn ñeá quoác trong vieäc lôïi duïng toân giaùo nhaèm choáng phaù caùch maïng.

 1- Chuùng tìm moïi caùch ñeå ñöa giaùo hoäi vaøo caùc cuoäc chieán chính trò. Moät maët chuùng thuùc giuïc caùc giaùo hoäi uûng hoä caùc ñaûng phaùi ñoài laäp hoaït ñoäng choáng Ñaûng Coäng Saûn. Maët khaùc thoâng qua hoaït ñoäng cuûa caùc ñaûng phaùi ñoái laäp ñeå loâi keùo, taäp hôïp, kích ñoäng caùc chöùc saéc, giaùo só, tín ñoà choáng laïi nhaø nöôùc XHCN.

 2. Xuùi giuïc caùc giaùo hoäi ñoøi laäp khu toân giaùo töï trò.

 Töø sau chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai, boïn ñeá quoác chuù troïng ñeán vieäc xaây döïng caùc khu toân giaùo töï trò ngay treân laõnh thoå caùc nöôùc XHCN. Chaúng haïn ôû Trung quoác, ñaõ moät thôøi xuaát hieän khu töï trò Phaät Giaùo Taây Taïng.

 Muïc ñích cuûa vieäc hình thaønh caùc khu töï trò toân giaùo naøy laø:

 - Taêng theâm tính ñoäc laäp cuûa giaùo hoäi ñoái vôùi nhaø nöôùc.
- Taïo theá vaø löïc cho giaùo hoäi hoaït ñoäng choáng nhaø nöôùc.
- Taïo cô sôû phaùp lyù ñeå tieán haønh caùc hoaït ñoäng can thieäp tröïc tieáp khi giaùo hoäi yeâu caàu.

 3. Khôi daäy, khoeùt saâu nhöõng maâu thuaãn, nhöõng vaán ñeà toân giaùo vaø daân toäc; kích ñoäng caùc cuoäc chieán tranh mang maøu saéc toân giaùo, saéc toäc, laøm suy yeáu tieán tôùi laøm suïp ñoå Nhaø nöôùc XHCN.

 Töø 1985 ñeán nay, thuû ñoaïn naøy ñöôïc chuùng söû duïng moät caùch trieät ñeå. Heä quaû cuûa noù laø ôû moät soá nöôùc chính quyeàn khoâng kieåm soaùt noåi daân, coù nöôùc bò chia caét thaønh nhieàu quoác gia nhoû, vai troø laõnh ñaïo cuûa Ñaûng Coäng saûn bò lu môø (ví duï Lieân bang Nam Tö...).

 Vôùi nhöõng thuû ñoaïn neâu treân, coù theå noùi boïn ñeá quoác ñaõ thaønh coâng trong vieäc lôïi duïng vaán ñeà toân giaùo vaø daân toäc, taïo thaønh moät ñoøn taán coâng hieåm hoùc vaøo moät soá nhaø nöôùc XHCN ôû Ñoâng AÂu, vaø Lieân Xoâ, phoái goäp vôùi caùc muõi tieán coâng khaùc laøm suïp ñoå XHCN ôû caùc nöôùc naøy. Ngoaøi ra, chuùng coøn gaây ra tình hình phöùc taïp ôû nhieàu khu vöïc khaùc nhö Taây AÙ, chaâu Phi, vaø nhieàu nöôùc nhö AÁn Ñoä, Trung quoác, Vieät Nam, Mianma...

 2) Lòch söû lôïi duïng toân giaùo ôû Vieät Nam.

 Vieät Nam laø moät quoác gia coù nhieàu toân giaùo, neân vieäc lôïi duïng toân giaùo ñeå thöïc hieän möu ñoà chính trò ñöôïc ñeá quoác vaø boïn phaûn ñoäng ñaëc bieät quan taâm. Do ñieàu kieän lòch söû, moãi toân giaùo bò lôïi duïng ôû möùc ñoä khaùc nhau, trong ñoù giaùo hoäi Coâng giaùo (ñaïo Thieân Chuùa) bò caùc theá löïc thöïc daân cuõ vaø môùi lôïi duïng nhieàu nhaát.

 Tuy nhieân, ôû moãi giai ñoaïn khaùc nhau, phöông thöùc lôïi duïng toân giaùo cuûa keû thuø cuõng coù söï khaùc nhau, tuøy thuoäc vaøo muïc tieâu chính trò phaûn ñoäng cuûa chuùng trong giai ñoaïn ñoù.

 a. Giai ñoaïn töø theá kyû XVI ñeán tröôùc naêm 1945.

 Ñaïo Thieân Chuùa truyeàn vaøo nöôùc ta töø theá kyû thöù XVI trong boái caûnh lòch söû noäi chieán Nam-Baéc trieàu phaân tranh Trònh Nguyeãn. Luùc ñaàu caùc giaùo só Haø Lan vaø Boà Ñaøo Nha ñaõ lôïi duïng maâu thuaãn giöõa hai taäp ñoaøn phong kieán Vieät Nam luùc ñoù ñeå ñaït muïc ñích truyeàn giaùo cuï theå: ngöôøi Haø Lan thì baùn vuõ khí cho chuùa Nguyeãn ôû ñaèng trong, ngöôøi Boà thì baùn vuõ khí cho chuùa Trònh ôû ñaèng ngoaøi ñeå ñaùnh nhau. Nhö vaäy ngay töø ñaàu truyeàn giaùo cuûa caùc giaùo só ñaõ gaén vôùi chính trò; can thieäp vaøo noäi tình chính trò cuûa nöôùc ta, phuïc vuï cho lôïi ích thöông maïi cuûa caùc quoác gia hoï.

 Ñoäng cô phuïc vuï lôïi ích “chính quoác” ñöôïc theå hieän roõ neùt hôn thoâng qua hoaït ñoäng cuûa caùc giaùo só ngöôøi Phaùp trong toå chöùc truyeàn giaùo goïi laø “Hoäi thöøa sai Pa ri”, baét ñaàu töø naêm 1664.

 Ngay töø khi môùi ra ñôøi, hoäi thöøa sai Pa ri ñaõ ñöôïc chính phuû Phaùp söû duïng vaøo vieäc baønh tröôùng theá löïc thöïc daân cuûa mình ôû Vieãn Ñoâng, ñaëc bieät laø Vieät Nam. Muïc ñích lôïi duïng truyeàn giaùo ñeå phuïc vuï coâng cuoäc thöïc daân ñöôïc nhaán maïnh trong baûn ñieàu traàn cuûa Hoäi göûi quoác hoäi Phaùp naêm 1790 nhö sau:

 “Hoäi TSPR laø toå chöùc duy nhaát cuûa caùc thaày tu ngöôøi Phaùp... coù söù maïng ñem aùnh saùng cuûa ñöùc tin vaø aûnh höôûng cuûa nöôùc Phaùp tôùi caùc nöôùc phöông Ñoâng... Caùc giaùo só cuûa Hoäi khoâng queân lôïi ích cuûa nöôùc mình, hoï seõ vaø maõi maõi coù nhieäm vuï thoâng baùo cho nhaø nöôùc moïi phaùt kieán vaø nhöõng tin töùc caàn thieát maø hoï ñaõ thu ñöôïc...Hoï taïo ñieàu kieän cho vieäc buoân baùn cuûa nöôùc Phaùp ôû phöông Ñoâng vaø chính hoï ñaõ toå chöùc ra Coâng Ty Ñoâng aán... Caùc giaùo só cuûa Hoäi tin töôûng raèng Nhaø nöôùc seõ coù söï che chôû ñaëc bieät cho Hoäi, ñöôïc nhö vaäy thì toaøn theå hoäi vieân cuûa Hoäi seõ coù theâm nhieät tình ñeå phuïc vuï quoác gia mình vôùi loøng haêng haùi hôn bao giôø heát”.

 Muïc ñích toân chæ ñoù ñaõ ñöôïc caùc giaùo só thöøa sai quaùn trieät trong suoát quaù trình truyeàn giaùo ôû Vieät Nam. Tieâu bieåu nhaát (ôû thôøi kyø 1664-1802) laø caùc giaùm muïc Parancois - Pan Luy, Lam-be-de-lamoát, P. Poivre, vaø ñaëc bieät laø giaùm muïc Adran - Baù Ña Loäc.

 Pan Luy muoán thoâng qua hoaït ñoäng baïo löïc cuûa Phaùp ñeå truyeàn giaùo, khuyeán khích Coâng ty Ñoâng aán duøng baïo löïc, caùi maø oâng ta goïi laø “...moät phöông aùn vinh quang ñeå ñöa daân moïi rôï trôû laïi ñaïo thaùnh vaø qua ñoù maø thaùnh hoùa vieäc thöông maïi cuûa mình, vöøa ñeå môû mang giaùo hoäi vöøa laøm giaøu cho nöôùc Phaùp”.

 Coøn P PoivRe, moät thöông nhaân kieâm giaùo só, naêm 1740 ñaõ göûi veà nöôùc moät baûn baùo caùo tæ mæ veà hoaøn caûnh ñòa lyù, saûn xuaát, thueá khoùa vaø phong tuïc taäp quaùn, tín ngöôõng toân giaùo ôû ñaèng trong.

 Tuy nhieân, hoaït ñoäng cuûa hai vò giaùm muïc noùi treân môùi chæ döøng laïi ôû möùc ñoä cung caáp tin töùc tình baùo veà ñaát nöôùc chuùng ta, hoaëc khuyeán khích thöïc daân Phaùp xaâm löôïc Vieät Nam. Söï kieän coù tính chaát ñieån hình hôn caû laø hoaït ñoäng cuûa Baù Ña Loäc (ngöôøi ñöôïc giôùi thöïc daân ñaùnh giaù nhö “moät baäc tieân khôûi” cuûa quaù trình xaâm löôïc Vieät Nam, keû tröïc tieáp laøm moâi giôùi cho Nguyeãn aùnh kyù vôùi Phaùp Hieäp Öôùc Veùc Xaây (1787) vôùi thoûa thuaän:

 Phaùp giuùp Nguyeãn AÙnh ñaùnh Taây Sôn ñeå giaønh laïi Vöông trieàu, Nguyeãn AÙnh caét cho Phaùp Coân ñaûo vaø Hoäi an (Quaûng nam, Ñaø naüng). Vôùi söï giuùp ñôõ cuûa Baù Ña Loäc, Nguyeãn AÙnh ñaõ ñaùnh baïi Taây sôn, leân ngoâi naêm 1802, vaø töø ñoù Vieät Nam chính thöùc naèm trong söï aûnh höôûng cuûa Phaùp.

 Töø nhöõng daãn chöùng treân cho pheùp ta keát luaän:

 Hoaït ñoäng cuûa ba vò giaùm muïc noùi rieâng, cuûa caùc giaùo só thöøa sai Pa-ri noùi chung trong giai ñoaïn (1664-1802), khoâng coøn döøng laïi ôû möùc ñoä phuïc vuï cho lôïi ích kinh teá thöông maïi cuûa caùc theá löïc thöïc daân nhö tröôùc.

 Hoaït ñoäng cuûa caùc giaùo só ñaõ ñaït tôùi möùc ñoä laø taïo ra neàn taûng cho coâng cuoäc thöïc daân cuûa Phaùp ôû nöôùc ta. Haäu quaû maø daân toäc ta phaûi gaùnh laø: Veà maët phaùp lyù, moät phaàn laõnh thoå Vieät Nam ñaõ thuoäc quyeàn cuûa thöïc daân Phaùp.

 Ñaùnh giaù veà vai troø cuûa Hoäi thöøa sai Pa-ri ñoái vôùi quaù trình xaâm löôïc Vieät Nam, vua Napoâleâon I cuûa Phaùp ñaõ nhaän ñònh:

 “Nhöõng giaùo só cuûa hoäi truyeàn giaùo ôû nöôùc ngoaøi seõ raát coù ích lôïi cho toâi ôû chaâu AÙ, chaâu Phi vaø chaâu Myõ, toâi seõ cöû hoï ñi ñieàu tra tình hình caùc xöù. Taám aùo cuûa hoï seõ che chôû cho hoï vaø duøng ñeå aån daáu nhöõng möu ñoà chính trò vaø thöông maïi. Phí toán cho hoï ít thoâi, hoï seõ ñöôïc nhöõng ngöôøi daõ man kính troïng. Hoï coù veû khoâng coù gì laø “chính thöùc” caû neân khoâng theå gaây ñieàu gì sæ nhuïc cho Nhaø Nöôùc, tính maãn caùn toân giaùo seõ laøm cho hoï thi haønh toát moïi vieäc vieäc vaø coi thöôøng hieåm nguy, vöôït haún leân treân moät vieân chöùc bình thöôøng”.

 Böôùc sang theá kyû XIX, hoaït ñoäng caáu keát giöõa caùc giaùo só vôùi thöïc daân Phaùp nhaèm ñaït muïc ñích truyeàn giaùo vaø xaâm löôïc cuõng ñaäm neùt. Coù theå noùi hoaït ñoäng cuûa caùc giaùo só theá kyû XIX laø moät boä phaän hôïp thaønh trong coâng cuoäc xaâm löôïc cuûa Phaùp taïi Vieät Nam. Moái quan heä giöõa thöïc daân vaø truyeàn giaùo trong thôøi kyø naøy ñöôïc phaûn aùnh qua moät soá hoaït ñoäng vaø söï kieän chuû yeáu sau ñaây:

 * Caùc giaùo só tích cöïc thu thaäp tin töùc tình baùo phuïc vuï cho vieäc can thieäp baèng quaân söï cuûa Phaùp vaøo Vieät Nam.

 Giaùm muïc Pô Loâ Ranh vaø linh muïc Huùc cai quaûn ñòa phaän Hueá khoâng nhöõng tích cöïc vaän ñoäng trieàu ñình Napoâleâoân III xuùc tieán vieäc xaâm löôïc baèng quaân vôùi nöôùc ta, maø coøn tröïc tieáp daãn ñöôøng cho taøu chieán Phaùp trong quaù trình do thaùm vaø tieán coâng nöôùc ta.

 * Lôïi duïng khoeùt saâu maâu thuaãn trong noäi boä daân toäc ta, cuï theå laø: Maâu thuaãn nhaân daân ta vôùi caùc vua trieàu Nguyeãn (do chính saùch boùc loät naëng neà cuûa nhaø Nguyeãn ñöa laïi); maâu thuaãn giöõa quaàn chuùng giaùo daân theo ñaïo Thieân Chuùa vôùi ngöôøi khoâng theo toân giaùo, hoaëc tín ñoà cuûa toân giaùo khaùc.

 Ñaëc bieät laø maâu thuaãn giöõa quaàn chuùng giaùo daân vôùi nhaø Nguyeãn, do nhöõng sai laàm coù tính chaát phöông phaùp trong vieäc caám ñaïo, saùt ñaïo cuûa caùc trieàu ñaïi phong kieán thôøi Nguyeãn, laøm raïn nöùt khoái ñoaøn keát daân toäc, taïo cô hoäi cho caùc giaùo só taäp hôïp giaùo daân choáng laïi trieàu ñình, laøm haäu thuaãn cho coâng cuoäc xaâm laêng cuûa Phaùp.

 Ñieån hình trong lónh vöïc naøy laø vuï giaùo só MaRchand (töùc coá Duï) taäp hôïp giaùo daân vuøng Gia Ñònh giuùp Leâ Vaên Khoâi choáng laïi vua Minh Meänh, vuï hai giaùo só Leâpeâbve vaø Ducloc kích ñoäng daân Coâng giaùo noåi loaïn thôøi vua Thieäu Trò; vuï hai Giaùm Muïc Sampedro, Hermosilla (töùc coá Xuyeân vaø coá Lieâm) toå chöùc giaùo daân ôû moät soá ñòa phaän Nam ñònh, Haûi döông, Höng yeân, vôùi muïc ñích röôùc Leâ Duy Minh töø Ma Cao (Trung quoác) veà nöôùc ñeå laät ñoå trieàu Nguyeãn.

 Hoaït ñoäng coâng cuoäc phuïc vuï thöïc daân cuûa caùc giaùo só trong quaù trình truyeàn giaùo vaøo nöôùc ta - thôøi kyø töø naêm 1802 ñeán khi nhaø Nguyeãn kyù hoøa öôùc nhaâm tuaát naêm 1862 coøn ñöôïc phaûn aùnh moät caùch ñaày ñuû, tröïc tieáp vaø toaøn dieän thoâng qua noäi dung, tính chaát vaø möùc ñoä nghieâm khaéc trong caùc “ñaïo duï” (saéc chæ) cuûa caùc trieàu ñaïi phong kieán ñöông thôøi. Caû thaûy coù 13 ñaïo duï, trong ñoù möùc ñoä “caám ñaïo” taêng daàn theo tính chaát nghieâm troïng cuûa tình hình. Chaúng haïn:

 - Thôøi Minh Meänh, naêm 1836 tröôùc söï gia taêng hoaït ñoäng cuûa caùc giaùo só laïi truøng hôïp thöôøng xuyeân xuaát hieän cuûa caùc taøu chieán Phaùp trong vuøng laõnh haûi cuûa ta, ñaëc bieät laø nhöõng vuï loän xoän veà chính trò trong trieàu ñình sau vuï bieán Leâ Vaên Khoâi, Minh Meänh laäp töùc ra ñaïo duï qui ñònh “xöû toäi cheùm” ñoái vôùi caùc giaùo só thöøa sai coù haønh vi trinh thaùm doø la tin töùc cuûa ta.

 - Thôøi Thieäu Trò, naêm 1847, sau khi phaùt giaùc vuï Vuõ Vaên Ñieàn tín ñoà Thieân Chuùa Giaùo tieát loä bí maät quaân cô cho caùc taøu chieán Phaùp trong söï kieän thuûy chieán Ñaø Naüng (1847), Thieäu trò ra ñaïo duï caám caùc quaàn thaàn cuûa nhaø vua theo ñaïo.

 - Thôøi Töï Ñöùc, oâng tuyeân boá tieáp tuïc theo ñöôøng loái cuõ cuûa cha oâng ñoái vôùi ñaïo Giatoâ (Thieân Chuùa), song oâng ñaõ khoâng qui ñònh hình phaït moät caùch cuï theå hôn.

 Cuï theå laø: Caùc giaùo só Taây döông maø phaïm luaät thì bò quaêng xuoáng bieån, caùc linh muïc ngöôøi Vieät phaïm luaät thì bò xöû töû, giaùo daân vi phaïm thì bò thích chöõ vaøo maët...

 Roài töø naêm 1848, do tình hình trong nöôùc xaûy ra nhieàu bieán coá phöùc taïp neân Töï Ñöùc lieân tieáp ra caùc ñaïo duï khaùc ñeå ngaên caûn, haïn cheá, tröøng trò caùc hoaït ñoäng cuûa giaùo só vaø giaùo daân coù aûnh höôûng xaáu tôùi an ninh quoác gia, chuû quyeàn daân toäc.

 Nhö vaäy, söï gia taêng veà soá löôïng vaø möùc ñoä cuûa hình phaït ñöôïc qui ñònh trong caùc ñaïo duï caám ñaïo, saùt ñaïo cuûa nhaø Nguyeãn hoaøn toaøn truøng hôïp vôùi söï gia taêng nhöõng hoaït ñoäng lôïi duïng truyeàn giaùo phuïc vuï coâng cuoäc xaâm löôïc cuûa caùc giaùo só. Söï truøng hôïp ñoù cho pheùp ta keát luaän: Chính saùch caám ñaïo, saùt ñaïo cuûa caùc vua nhaø Nguyeãn laø haäu quaû taát yeáu do nhu caàu baûo veä an ninh quoác gia, chuû quyeàn daân toäc, naûy sinh töø chính saùch thöïc daân - Gia toâ cuûa Phaùp ñoái vôùi nöôùc ta thôøi ñoù. Ñieàu ñaùng tieác ôû ñaây laø caùc vua nhaø Nguyeãn ñaõ phaïm sai laàm veà phöông phaùp. Haäu quaû cuûa sai laàm ñoù nhö chuùng ta ñaõ bieát: noù taïo ra caùi côù ñeå boïn thöïc daân duïng danh nghóa “baûo veä nhöõng ngöôøi ñoàng ñaïo” ñeå tieán haønh xaâm löôïc nöôùc ta baèng quaân söï.

 Söï coäng taùc cuûa giaùo hoäi vôùi thöïc daân Phaùp ôû Vieät Nam trong theá kyû XIX coøn theå hieän ôû choã: Giaùo hoäi laø choã döïa cho chính saùch ngu daân veà vaên hoùa cuûa boïn thöïc daân. Veà thöïc chaát ñaây laø moät boä phaän cuûa chính saùch cai trò thuoäc ñòa theo loái ñoàng hoùa neàn vaên hoùa daân toäc. Muïc tieâu cuûa söï ñoàng hoùa naøy laø “Thieân Chuùa giaùo hoùa” Vieät Nam ñeå ñaït muïc ñích xaâm löôïc vaø cai trò daân. Baèng caùch söû duïng giaùo só vaøo coâng vieäc quaûn lyù nhaø nöôùc, loaïi tröø aûnh höôûng cuûa Nho giaùo (heä tö töôûng chính thoáng trong neàn vaên hoùa Vieät Nam döôùi thôøi phong kieán). Nhieàu giaùm muïc ñaõ ñeà nghò thöïc daân ñaøn aùp ñoäi nguõ só phu “Vaên Thaân” cuûa Vieät nam, vì theo hoï: “Boïn Vaên Thaân raát coù aûnh höôûng, hoï coâng tieán lôùn vaø moät khi ñöôïc laøm quan laø thieân haï kính troïng hoï, vì vaäy nhaát thieát phaûi thanh toaùn boïn hoï ñi..., bôûi vì hoï quaù yeâu nöôùc khoâng theå naøo chaáp thuaän söï cai trò cuûa chuùng ta. Hôn nöõa, chaúng bao giôø moät ngöôøi Vaên Thaân chòu theo ñaïo Ki-Toâ!” (theo lôøi keå cuûa toaøn quyeàn Lan Ít xaêng).

 Ñoái vôùi quaàn chuùng, caùc giaùm muïc Phaùp chuû chöông toân giaùo hoùa baèng nhieàu bieän phaùp khaùc nhau: Laøm cho hoï thaáy roõ lôïi ích cuûa vieäc theo ñaïo; hoaëc baèng caùch naøo ñoù ñeå hoï thaáy ñöôïc vaán ñeà laø neáu ñaõ theo ñaïo maø boû ñaïo thì khoâng an toaøn veà cuoäc soáng; keå caû duï doã vaø cöôõng böùc theo ñaïo.

 Ñoái vôùi giaùo daân, giaùo hoäi caám khoâng cho hoï tieáp xuùc vôùi xaõ hoäi ngöôøi löông, caùc taøi lieäu saùch baùo coù tö töôûng yeâu nöôùc, caùch maïng. Vieäc laøm naøy phuïc vuï cho chính saùch chia reõ löông - giaùo, bieán caùc laøng giaùo daân, khu vöïc giaùo daân thaønh nhöõng cöù ñòa rieâng ñeå cha coá deã beà quaûn lyù hoaëc huy ñoäng vaøo caùc muïc ñích thöïc daân khi caàn thieát.

 Veà phía thöïc daân Phaùp, trong quaù trình thöïc hieän chính saùch ngu daân cuûa mình ôû Vieät Nam, chính phuû Phaùp ñaõ tieán haønh nhieàu bieän phaùp ñeå ngaên caûn vieäc truyeàn chöùc linh muïc, giaùm muïc cho giaùo só ngöôøi Vieät Nam. Hoï sôï raèng neáu caùc giaùo só Vieät Nam coù tinh thaàn yeâu nöôùc vaø töï toân daân toäc naém giöõ caùc chöùc vuï quan troïng trong giaùo hoäi thì seõ taùc ñoäng tröïc tieáp tôùi giaùo daân vaø laøm cho giaùo daân thöùc tænh choáng laïi keû xaâm löôïc. Trong noäi boä giaùo hoäi, caùc giaùo só nöôùc ngoaøi cuõng tìm caùch ngaên caûn xu höôùng tieán boää cuûa moät soá giaùo só ngöôøi Vieät, ngaên caûn luoàng tö töôûng ñoøi traû giaùo hoäi Vieät Nam cho ngöôøi Vieät Nam.

 Treân thöïc teá, trong chöøng möïc nhaát ñònh, thöïc daân Phaùp ñaõ thöïc hieän ñöôïc aâm möu taùch coäng ñoàng giaùo daân cuûa Ñaïo Thieân Chuùa ra khoûi coäng ñoàng daân toäc, baèng caùch taïo ra trong giaùo daân söï maëc caûm, söï ngoä nhaän nguy hieåm raèng giöõa ñöùc tin vaø nghóa vuï coâng daân coù moät söï maâu thuaãn khoâng theå dung hoøa, maø söï löïa choïn theo ñuùng yù Chuùa laø töø boû daân toäc ñeå giöõ laáy ñöùc tin. Höôùng giaùo daân vaøo cuoäc ñaáu tranh choáng laïi chính daân toäc mình ñeå baûo veä ñöùc tin - vaøo cuoäc ñaáu tranh giöõa caùc yù thöùc heä vaø chuû thuyeát khaùc nhau. Vì theá khi Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam ra ñôøi, laõnh ñaïo cuoäc caùch maïng giaûi phoùng daân toäc thì boïn thöïc daân vaø nhöõng ngöôøi caàm ñaàu giaùo hoäi laïi tung ra caùc luaän ñieåm veà “moái hieåm hoïa coäng saûn”, “maâu thuaãn coäng saûn - coâng giaùo” “voâ thaàn - höõu thaàn” ñeå bieän hoä cho haønh vi cöôùp nöôùc vaø baùn nöôùc, choáng laïi caùc phong traøo ñaáu tranh ñoøi daân sinh daân chuû vaø hoøa bình cuûa nhaân daân ta.

 b- Giai ñoaïn 1945-1954.

 Ngaøy 02.9.1945, Nöôùc Vieät Nam daân chuû coäng haøo ñöôïc thaønh laäp, söï kieän ñoù ñaõ môû ra giaùo hoäi Vieät Nam moät cô hoäi: Töø boû con ñöôøng cuõ, con ñöôøng hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo thöïc daân, phuïc vuï cho nhöõng muïc ñích xaâm löôïc vaø cai trò cuûa chuùng, ñeå vöôn leân töï khaúng ñònh mình, hoøa nhaäp vaøo trong loøng daân toäc. Ña soá giaùo daân vaø giaùo só ngöôøi Vieät yeâu nöôùc ñaõ haân hoan ñoùn chaøo ñoäc laäp, haêng haøi goùp phaàn nhoû beù cuûa mình cuûa mình vaøo söï nghieäp chung cuûa ñaát nöôùc.

 Song, phaàn lôùn caùc giaùo só ngoaïi quoác vaãn giöõ thaùi ñoä im laëng, chôø thôøi, hoaëc hoaït ñoäng choáng phaù ngaàm. Vaø ñuùng nhö baûn chaát phaûn caùch maïng cuûa chuùng, khi Phaùp trôû laïi xaâm chieám Vieät Nam, boïn phaûn ñoäng trong giaùo hoäi laïi tieáp tuïc phaûn boäi daân toäc Vieät Nam. Tính chaát chính trò phaûn ñoäng cuûa giaùo hoäi ôû thôøi kyø naøy bieåu hieän choã: Lôïi duïng caùc saéc chæ choáng coäng saûn cuûa toøa thaùnh ñeå choáng laïi chính phuû ta (Vì chính phuû laø coäng saûn) söû duïng nhöõng khaåu hieäu nhö: “Nguy cô ñoû”, “Haõy tieâu dieät coäng saûn ñeå laøm vinh danh Chuùa”... Nhaèm muïc ñích chia reõ ñoái laäp giöõa ñoàng baøo Coâng giaùo vôùi Chính phuû vôùi ñoàng baøo khoâng theo toân giaùo.

 Tinh thaàn ñoù ñöôïc boäc loä moät caùch coâng khai trong thö chung cuûa Hoäi ñoàng giaùm muïc Vieät Nam naêm 1951: “... Chuùng toâi thaáy mình coù boån phaän nhaéc nhôû anh chò em ñeà cao caûnh giaùc, choáng laïi nguy cô heát söùc to lôùn: Chuû nghóa Coäng saûn voâ thaàn laø moät moái ñe doïa lôùn nhaát hieän nay. Chaúng nhöõng caám anh chò em vaøo Ñaûng Coäng saûn maø anh chò em cuõng khoâng ñöôïc hôïp taùc vôùi hoï, hoaëc laøm baát cöù vieäc gì coù lôïi cho Ñaûng... Chuùng toâi coù boån phaän nhaéc nhôû anh chò em ñeà phoøng caû ñoái vôùi nhöõng kieåu löôïn leïo vaø möu chieác cuûa ngöôøi Coäng saûn duøng ñeå ñaùnh löøa daân chuùng. Nhöõng möu chöôùc aáy chæ phuïc vuï cho caùc muïc tieâu cuûa ngöôøi coäng saûn maø thoâi...”

 Coù theå khaùi quaùt thuû ñoaïn lôïi duïng giaùo hoäi Coâng giaùo cuûa thöïc daân Phaùp vaøo muïc ñích choáng laïi cuoäc khaùng chieán cuûa daân toäc ta nhö sau:

 - Tuyeân truyeàn veà “hieåm hoïa coäng saûn” ñeå loâi keùo meâ hoaëc, xoâ ñaåy tín ñoà vaøo cuoäc phaûn chieán choáng coäng saûn, baát hôïp taùc vôùi chính phuû vì chính phuû laø coäng saûn.

 - Gaùn cho Coäng saûn taát caû nhöõng gi xaáu xa nhaát.

 - Ñöa ra nhöõng trieát lyù bieän minh cho chính saùch thöïc daân, nhö: ”Chính saùch thöïc daân döôùi con maét cuûa caùc nhaø luaät hoïc vaø lyù luaän hoïc vaãn laø moät vieäc hôïp lyù, vöøa giuùp ích cho nhaân loaïi vöøa laø haønh vi nhaân ñaïo”.

 - Tuyeân truyeàn veà “Coäng saûn ñaøn aùp giaùo hoäi”, thuùc eùp giaùo daân di cö vaøo nam (naêm 1954).

 - Beân caïnh caùc hoaït ñoäng tuyeân truyeàn, giaùo hoäi coøn tieán haønh thaønh laäp caùc toå chöùc, Ñaûng phaùi hoaït ñoäng ñeå “ñoaøn nguõ hoùa” giaùo daân, bieán giaùo daân thaønh tai maét vaø thaønh luõy ñeå choáng laïi khaùng chieán, nhö: “Ñaïo Binh ñöùc meï”, Ñaïo Binh Xanh”. Hieäp hoäi hieán syõ ñöùc meï baûo veä nhaø thôø...”.

 - Phaït vaï nhöõng giaùo só vaø giaùo daân tham gia uûng hoä giuùp ñôõ khaùng chieán.

 - Nguy hieåm nhaát laø chuùng tieán haønh vuõ trang cho daân coâng giaùo. Thöïc teá cho thaáy vaøo naêm 1950, haàu heát caùc xöù ñaïo ñeàu ñöôïc vuõ trang (Teà, Nguïy). Lính coâng giaùo ñöôïc thoâi thuùc bôûi tín ñieàu choáng coäng saûn neân haønh ñoäng raát ñieân cuoàng. Söû saùch coøn ghi laïi nhöõng cuoäc haønh quaân caøn queùt vaø nhöõng haønh ñoäng taøn saùt daõ man cuûa lính coâng giaùo vôùi ngöôøi löông, ñaëc bieät laø vôùi “quaân cuûa khaùng chieán”. Vôùi moät ñoäi quaân khaùt maùu bôûi bò meâ hoaëc vaøo chieâu baøi choáng coäng cuûa boïn thöïc daân, lính coâng giaùo ñaõ thöïc söï trôû thaønh caùi maø ñeá quoác Phaùp vaø boïn phaûn ñoäng ñoäi loát toân giaùo caàn “ñeå noùi chuyeän vôùi chính phuû coäng saûn” nhö giaùm muïc Leâ höõu Töø ñaõ töøng tuyeân boá.

 - Vôùi nhöõng thuû ñoaïn noùi treân, thöïc daân Phaùp vaø boïn phaûn ñoäng trong giaùo hoäi laïi moät laàn nöõa ñaåy quaàn chuùng giaùo daân vaøo hoaøn caûnh khoù xöû... muoán giöõ ñaïo thì phaûi töø boû khaùng chieán, töø boû daân toäc... neân thöïc teá chuùng ñaõ thöïc hieän ñöôïc moät phaàn muïc ñích chia reõ khoái ñoaøn keát toaøn daân toäc laø moät yeáu toá ñoùng vai troø to lôùn vôùi söï thaønh coâng cuûa caùch maïng.

 c- Giai ñoaïn 1954-1975.

 Trong nhöõng naêm 1954-1955 caùc theá löïc phaûn ñoäng ñaõ keâu goïi ngöôøi Coâng giaùo di cö vaøo mieàn nam nhaèm thöïc hieän yù ñoà xaây döïng moät chính quyeàn maø trong ñoù ngöôøi Coâng giaùo chieám ña soá ñeå ñoái ñaàu vôùi Coäng saûn.

 Thôøi kyø naøy ñeá quoác Myõ ñaõ thi haønh chính saùch thöïc daân kieàu môùi ôû Mieàn Nam Vieät Nam döïng leân chính quyeàn tay sai Ngoâ Ñình Dieäm maø noøng coát laø nhöõng ngöôøi Coâng giaùo: 50% lính trong quaân ñoäi Nguïy laø ngöôøi Coâng giaùo, 40% töôùng taù Nguïy laø Coâng giaùo. Myõ nguïy ñoàng loaït döïng leân caùc toå chöùc Coâng giaùo phaûn ñoäng: “Lieân ñoaøn só quan Coâng giaùo khu thuû ñoâ saøi goøn”, “Thanh nieân coâng giaùo tieán haønh”, ‘thanh nieân thoân queâ Coâng giaùo”, “Thanh nieân coäng hoøa” do chính caùc linh muïc vaø giaùm muïc chæ huy hoaëc laøm coá vaán, caùc toå chöùc treân ñöôïc söû duïng nhieàu trong chieán dòch “toá coäng”, “dieät coäng”.

 - Myõ-Nguïy ñaõ söû duïng thuû ñoaïn kích ñoäng tö töôûng kyø thò toân giaùo giöõa ñaïo Coâng giaùo vôùi ñaïo Phaät: ñöa ñaïo Coâng giaùo leân haøng quoác ñaïo, thaúng tay ñaøn aùp nhöõng giaùo tín ñoà coù tö töôûng tieán boä.

 - Thaáy vieäc lôïi duïng ñaïo Coâng giaùo choáng phaù caùch maïng vaãn chöa ñuû, Myõ-Nguïy ra söùc lôïi duïng ñaïo Hoøa Haûo vaø ñaïo Cao ñaøi, ñoàng thôøi Myõ coøn haäu thuaãn cho vieäc phaùt trieån ñaïo Tin Laønh ôû mieàn Nam, xaây döïng vaø gaén keát löïc löôïng phaûn ñoäng Fulro ôû vuøng Taây nguyeân vôùi ñaïo Tin laønh.

 - Töø naêm 1974 tröôùc söï lôùn maïnh cuûa phong traøo caùch maïng, nguy cô suïp ñoå cuûa chính quyeàn Nguïy ngaøy caøng traàm troïng, Myõ ñaõ chuyeån höôùng lôïi duïng toân giaùo theo moät chieàu höôùng môùi ñeå phuïc vuï cho muïc ñích choáng phaù caùch maïng thôøi kyø haäu chieán tranh cuï theå laø:

 - Ñoái vôùi ñaïo Coâng giaùo: khoâng tröïc tieáp choáng coäng saûn baèng vuõ löïc maø choáng phaù maïnh meõ trong lónh vöïc chính trò tö töôûng. Ngaên chaën caùc chöùc saéc tieáp xuùc vôùi nhöõng luoàng tö töôûng tieán boä, coâ laäp caùc chöùc saéc coù tö töôûng tieán boä, kích ñoäng caùc tín ñoà xuoáng ñöôøng bieåu tình phaûn ñoái caùc chính saùch cuûa chính quyeàn caùch maïng.

 - Ñoái vôùi ñaïo Tin Laønh: Tieáp tuïc cuûng coá caùc toå chöùc ôû vuøng daân toäc ít ngöôøi, gaén keát tin laønh vôùi phaûn ñoäng FULRO xaây döïng theâm nhieàu cô sôû phaûn ñoäng trong ñao tin laønh ñeå ñoái phoù vôùi caùch maïng sau khi mieàn Nam ñöôïc giaûi phoùng.

 - Ñoái vôùi ñaïo Cao ñaøi vaø Hoøa haûo: Ñeá quoác Myõ ñaõ giuùp ñôõ caùc toå chöùc toân giaùo xaây döïng löïc löôïng vuõ trang nhaèm muïc ñích choáng phaù caùch maïng treân caû hai lónh vöïc chính trò vaø quaân söï.

 - Ñoái vôùi ñaïo Phaät: Ñeá quoác Myõ nhaän ñònh ñoái vôùi Phaät giaùo ôû Vieät nam tröôùc maét chöa theå lôïi duïng ñöôïc nhöng seõ lôïi duïng baèng caùch duøng caùc toå chöùc Phaät giaùo ôû ngoaøi nöôùc ñeå taùc ñoäng vaøo moät soá chöùc saéc ôû Vieät Nam, (toå chöùc maø Myõ chuyeân lôïi duïng laø “toå chöùc thaân höõu Phaät töû theá giôùi”).

 d- Giai ñoaïn 1975 ñeán nay:

 Ñeá quoác Myõ vaø caùc theá löïc phaûn ñoäng quoác teá vaãn chuû tröông tieáp tuïc lôïi duïng caùc toân giaùo vaøo hoaït ñoäng choáng phaù Vieät Nam nhaát laø ñoái vôùi ñaïo Coâng giaùo vaø ñaïo Tin Laønh.

 Caên cöù vaøo tình hình kinh teá, chính trò xaõ hoäi nöôùc ta, thöïc löïc cuûa giaùo hoäi Coâng giaùo Vieät nam, Va ti caêng chæ ñaïo giaùo hoäi: Khoâng neân manh ñoäng, ñoái ñaàu vôùi nhaø nöôùc, maø phaûi taäp trung phaùt trieån theá löïc, laø, cho giaùo hoäi coù ñuû löïc löôïng ñeå coù theå laøm ñoái troïng vôùi nhaø nöôùc ta; phaûi ñaëc bieät chuù troïng tôùi vieäc cuûng coá caùc ñaïi chuûng vieän ñeå phuïc vuï cho vieäc ñaøo taïo moät lôùp giaùo só coù khaû naêng thích öùng nhaèm choáng laïi cheá ñoä ta trong töông lai...; phaûi tích cöïc tham gia caùc hoaït ñoäng töø thieän xaõ hoäi ñeå naém quaàn chuùng taïo voán chính trò cho giaùo hoäi; phaûi ñoåi môùi thöôøng vuï hoäi ñoàng giaùm muïc Vieät Nam theo höôùng caùc thaønh vieân laø ngöôøi coù thaùi ñoä “cöùng raén” veà nguyeân taéc nhöng phaûi “meàm moûng vaø hôïp thôøi” trong hoaït ñoäng thöïc tieõn, coù khaû naêng tranh thuû nhaø nöôùc vaø thu huùt ñöôïc giaùo daân; caám caùc giaùo só tham gia UÛy Ban ñoaøn keát coâng giaùo; ñaëc bieät chuù yù ñeán loâi cuoán thanh thieáu nieân, trí thöùc, caùn boä Ñaûng vieân trong caùc vuõng giaùo.. nhö vaäy, yù ñoà cuûa Va ti caêng laø cuûng coá theá vaø löïc cho giaùo hoäi Coâng giaùo Vieät nam ñuû maïnh meõ ñeå söû duïng nhö moät coâng cuï, phöông tieän choáng phaù ta laâu daøi. Duøng giaùo hoäi ñeå laøm xoùi moøn cô sôû quaàn chuùng, cô sôû Ñaûng cuûa ta trong caùc vuøng giaùo, bieán caùc ñòa baøn Coâng giaùo thaønh caùc laõnh ñòa rieâng.

 Hieän nay, Va ti caêng ñang tìm moïi caùch ñeå ñaët quan heä ngoaïi giao vôùi Vieät Nam (Toøa Khaâm Söù) ñeå tröïc tieáp chæ ñaïo giaùo hoäi Thieân Chuùa ôû nöôùc ta nhö tröôùc ñaây.

 Nhöõng naêm gaàn ñaây, Va ti caêng ñaëc bieät chuù yù lôïi duïng soá tín ñoà Coâng giaùo Vieät Nam löu vong ôû nöôùc ngoaøi (Myõ, Phaùp, Italia) ñeå taùc ñoäng vaøo giaùo hoäi Vieät nam hoaït ñoäng choáng phaù cheá ñoä. Soá naøy coù khoaûng 400 linh muïc, 200 tu só vaø haøng traêm ngaøn giaùo daân, taäp hôïp trong caùc toå chöùc “Thieân Chuùa giaùo Vieät Nam haûi ngoaïi”, “Lieân ñoaøn Coâng giaùo Vieät nam”, “Coäng ñoàng giaùo só, tu só Vieät Nam” ôû Myõ. Nhieàu ngöôøi trong soá ñoù coù haän thuø vôùi coäng saûn, thuoäc caùc ñaûng phaùi phaûn ñoäng trong Nguïy quaân nguïy quyeàn tröôùc ñaây, moät soá tín ñoà laø ñaûng vieân ñaûng caàn lao nhaân vò thôøi Ngoâ Ñình Dieäm. Va ti caêng ñaõ cho thaønh laäp “vaên phoøng trung öông toâng ñoà muïc vuï Vieät nam - Haûi ngoaïi” ñeå taäp hôïp soá tín ñoà Vieät nam löu vong ôû nöôùc ngoaøi. Vaên phoøng naøy laø moät thaønh vieân tích cöïc tham gia daøn döïng cho vieäc phong 117 thaùnh töû ñaïo cho Vieät Nam (naêm 1988).

 Vieäc phong thaùnh laàn naøy laø söï kieän mang tính chaát chính trò, vì noù ñöôïc thöïc hieän vaøo ñuùng ngaøy thaønh laäp “quaân löïc Vieät nam Coäng hoøa”, phaàn lôùn caùc giaùo só ñöôïc taân phong thaùnh töû ñaïo laïi coù quaù trình coäng taùc vôùi thöïc daân Phaùp choáng laïi nhaø nöôùc Vieät nam, vi phaïm chuû quyeàn ñoäc laäp daân toäc ta thôøi caùc vua nhaø Nguyeãn.

 “Vaên phoøng trung öông toâng ñoà muïc vuï Vieät nam haûi ngoaïi” ñaõ chæ ñaïo soá tín ñoà laø Ñaûng vieân Ñaûng caàn lao nhaân vò khoâi phuïc laïi ñaûng cuûa chuùng, vaø ra thoâng baøo “hieäp thoâng” ñeà ra keá hoaïch haäu coäng saûn, göûi veà nöôùc nhaèm taùc ñoäng vaøo boïn phaûn ñoäng trong nöôùc, soá nguïy quaân nguïy quyeàn cuõ hoaït ñoäng choáng phaù ta.

 Vaên phoøng naøy coøn taäp hôïp tín ñoà caùc toân giaùo khaùc (Cao ñaøi, Hoøa haûo, Tin laønh, Phaät giaùo), vôùi yù ñoà taïo ra moät lieân minh toân giaùo choáng coäng ôû nöôùc ngoaøi, roài töø ñoù taùc ñoäng vaøo trong nöôùc, ñeå caùc toân giaùo ôû trong nöôùc hoaït ñoäng choáng phaù söï nghieäp ñoåi môùi cuûa nhaân daân ta. Ñaây laø moät thuû ñoaïn môùi cuûa keû thuø.

 Ñeå taïo ra ñieàu kieän vaät chaát cho giaùo hoäi Coâng giaùo Vieät nam hoaït ñoäng theo yù muoán cuûa mình, Va ti caêng chæ ñaïo nhieàu toå chöùc toân giaùo nöôùc ngoaøi vieän trôï tieàn, taøi lieäu phaûn ñoäng vaø trao ñoåi kinh nghieäm choáng CNXH ôû Ñoâng AÂu, Lieân Xoâ vôùi giaùo hoäi Vieät nam. Va ti caêng coøn göûi vaøo Vieät nam haèng traêm taøi lieäu, saùch baùo coù noäi dung xaáu, boâi nhoï cheá ñoä XHCN, kích thích tinh thaàn töû vì ñaïo cuûa quaàn chuùng tín ñoà. Töø naêm 1981 ñeán 1986 coù 765 taøi lieäu phaûn ñoäng, rieâng naêm 1986, coù 200 taøi lieäu coù noäi dung choáng phaù caùch maïng nöôùc ta.

 Va ti caêng coøn söû duïng quyeàn toøa thaùnh ñeå saép ñaët nhöõng ngöôøi coù yù thöùc vaø kinh nghieäm choáng ñoái nhaø nöôùc vaøo chöùc toång giaùm muïc ôû caùc toøa.

 Cuøng vôùi nhöõng hoaït ñoäng haø hôi tieáp söùc cho caùc phaàn töû choáng cheá ñoä trong giaùo hoäi, Boä ñeá quoác phoái hôïp vôùi Toøa thaùnh Va ti caêng coøn söû duïng caùc ñaøi phaït thanh cuûa caùc nöôùc tö baûn, caùc baùo, taïp chí cuûa caùc toå chöùc ngöôøi Vieät nam di taûn ñeå phaùt taùn vaøo nöôùc ta, hoøng phaù hopaïi tö töôûng quaàn chuùng, chia reõ daân vôùi Ñaûng, chia reõ daân toäc, löông giaùo. Ñaøi phaùt thanh “nguoàn soáng” haøng ngaøy phaùt soùng baèng tieáng Vieät vaø tieáng Moâng ñeå tuyeân truyeàn phaùt trieån ñaïo, vu khoáng ta vi phaïm nhaân quyeàn, vi phaïm quyeàn töï do tín ngöôõng, toân giaùo...

 Ngoaøi ra, Va ti caêng coøn chuù yù lôïi duïng caùc toå chöùc toân giaùo phi chính phuû (NGO), giaùo hoäi Coâng giaùo ôû caùc nöôùc tö baûn ñeá quoác, ñaëc bieät laø Phaùp, Myõ, vaøo Vieät Nam vôùi danh nghóa vieän trôï nhaân ñaïo töø thieän, tham quan du lòch ñeå naém tin töùc tình hình moïi maët cuûa ta.

 Va ti caêng coøn göûi cho giaùo hoäi Coâng giaùo Vieät Nam “Thoâng ñieäp baùch chu nieân” cuûa giaùo hoaøng Gioan Poân II, moät vaên kieän phaûn aùnh chieán löôïc “xaõ hoäi Coâng giaùo” cuûa toøa thaùnh trong boái caûnh theá giôùi “moät sieâu cöôøng” (theo quan nieäm cuûa hoï). Veà thöïc chaát, ñaây laø moät vaên kieän choáng CNXH vaøCNCS treân caû hai bình dieän hoïc thuyeát vaø hieän thöïc, raát phuø hôïp vôùi quan ñieåm phaûn ñoäng choáng hoïc thuyeát Maùc vaø CNXH hieän thöïc cuûa boïn ñeá quoác trong chieán löôïc dieãn bieán hoøa bình.

 Vaäy laø trong giai ñoaïn hieän nay, ñeá quoác Myõ vaø Va ti caêng vaãn ñang thöïc hieän chieán löôïc söû duïng caùc toân giaùo noùi chung, giaùo hoäi Coâng giaùo noùi rieâng vaøo muïc ñích chính trò ñen toái cuûa chuùng, thöïc hieän dieãn bieán hoøa bình ôû Vieät Nam.

 Tuy nhieân, phöông thöùc lôïi duïng toân giaùo ñaõ coù phaàn thay ñoåi, töø choã tröôùc ñaây thaønh laäp caùc toå chöùc choáng phaù caùch maïng coâng khai, ñieân cuoàng, chuyeån sang phöông thöùc meàm deûo vaø “hôïp thôøi” hôn (song baûn chaát phaûn ñoäng vaãn khoâng thay ñoåi), vì theá maø cuõng nguy hieåm hôn. Noù coù theå taïo neân tö töôûng lô laø, maát caûnh giaùc, höõu khuynh trong coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc veà toân giaùo.

 Song song vôùi vieäc lôïi duïng Coâng giaùo, Myõ coøn ñaïo dieãn caùc heä phaùi Tin laønh nöôùc ngoaøi taùc ñoäng tröïc tieáp vaøo caùc toå chöùc Tin Laønh trong nöôùc, cung caáp taøi chaùnh cho caùc heä phaùi trong nöôùc hoaït ñoäng nhaèm cuûng coá toå chöùc, phaùt trieån tín ñoà, môû rnang ñòa baøn aûnh höôûng leân vuøng nuùi phía Baéc vaø vuøng Taây Nguyeân. Ñaåy maïnh coâng cuoäc truyeàn giaùo vaøo ñoàng baøo caùc daân toäc ít ngöôøi, Ñeá quoác Myõ ñang muoán dieãn laïi moâ hình “truyeàn giaùo - xaâm laêng” cuûa thöïc daân Phaùp thuôû xöa, nhöng ôû moät trình ñoä cao hôn, baèng nhöõng thuû ñoaïn tinh xaûo hôn vaø phöông tieän truyeàn giaùo hieän ñaïi hôn !...

 Chính nhôø coù söï haäu thuaãn cuûa ñeá quoác maø nhöõng naêm qua ñaïo Tin laønh ôû nöôùc ta phaùt trieån vôùi toác ñoä raát nhanh.

 Naêm 1945: caû nöôùc coù 6,000 tín ñoà.
Naêm 1954: caû nöôùc coù 50,000 tín ñoà.
Naêm 1995: caû nöôùc coù 300,000 tín ñoà.

 Vaäy laø chæ trong voøng moät nöûa theá kyû, soá tín ñoà ñaõ taêng gaáp 50 laàn. Nhaát laø trong möôøi naêm trôû laïi ñaây, ñaïo Tin laønh phaùt trieån vôùi toác ñoä khoâng ngôø ôû moät soá ñòa baøn. Chaúng haïn:

 Taïi caùc tænh mieàn nuùi phía Baéc: Maëc duø ñaõ tieáp caän vôùi ñoàng baøo daân toäc töø naêm 1986, nhöng töø naêm 1991 ñeán nay ñaõ phaùt trieån thaønh phong traøo. Soá tín ñoà taêng töø 0 leân 5 vaïn ngöôøi.

 Vuøng Taây nguyeân: Naêm 1975 môùi coù 5 vaïn tín ñoà, gaàn ñaây phaùt trieån nhanh, chuû yeáu ôû thò xaõ, thò traán, thò töù vaø vuøng coù ñoàng baøo daân toäc ít ngöôøi. Ñeán nay con soá naøy ñaõ leân tôùi 20 vaïn tín ñoà.

 Boïn ñeá quoác thöøa bieát laø Nhaø nöôùc Vieät nam khoâng khuyeán khích phaùt trieån toân giaùo, neân chuùng caøng ra söùc hoã trôï cho caùc giaùo hoäi phaùt trieån tín ñoà, môû roäng ñòa baøn; chuùng hy voïng seõ xaûy ra söï ñuïng chaïm giöõa chính quyeàn cô sôû vôùi taäp hôïp nhöõng ngöôøi môùi theo ñaïo Tin laønh, (nhaát laø vôùi caùc ñoái töôïng truyeàn ñaïo ñang hoaït ñoäng baát chaáp söï phaûn öùng cuûa chính quyeàn). Ñeå roài töø ñoù, daàn daàn hình thaønh “moät caùch töï nhieân” luoàng suy nghó maëc caûm, oaùn gheùt chính quyeàn trong daân chuùng. Khi maâu thuaãn ñoù phaùt trieån ñeán möùc ñoä nhaát ñònh, ñòch seõ bieán soá quaàn chuùng naøy trôû thaønh löïc löôïng ñoái troïng vôùi Nhaø nöôùc. Coù theå noùi ñaây laø moät thuû ñoaïn “ly giaùn” raát tinh vi, raát xaûo quyeät.

 III/ MOÄT SOÁ NHIEÄM VUÏ CHUÛ YEÁU NHAÈM PHOØNG, CHOÁNG ÑÒCH LÔÏI DUÏNG TOÂN GIAÙO TRONG TÌNH HÌNH MÔÙI.

 AÂm möu cuûa ñòch lôi duïng toân giaùo ñeå choáng phaù caùch mang raát nham hieåm, song vieäc chuùng coù thöïc hieän ñöôïc hay khoâng coøn phuï thuoäc vaøo phía ta. Nhieäm vuï bao truøm hieän nay laø: baèng moïi caùch, chuùng ta phaûi laøm maát cô sôû lôïi duïng cuûa ñòch. Muoán vaäy, caàn thöïc hieän toát nhöõng noäi dung sau ñaây:

 1. Phaûi coù chuû chöông, chính saùch ñuùng, phuø hôïp vôùi tình hình, laøm cho ñoàng baøo coù toân giaùo yeân taâm tin töôûng vaøo Ñaûng vaø Nhaø nöôùc. Caùc caáp phaûi toå chöùc thöïc hieän ñuùng caû chuû chöông, chính saùch ñoù, laøm cho noù ñi vaøo cuoäc soáng.

 2. Vieäc toân troïng quyeàn töï do tín ngöôõng cuûa daân, ñaûm baûo cho caùc tín ñoà (ngöôøi thöïc söï coù nieàm tin toân giaùo) coù nôi ñeå thôø töï, coù kinh saùch ñeå ñoïc, coù ngöôøi toát höôùng daãn vieäc ñaïo, ñoàng thôøi phaûi quaûn lyù chaët cheõ tình hình tö töôûng vaø moïi hoaït ñoäng toân giaùo, xaõ hoäi cuûa caùc toå chöùc toân giaùo, khoâng ñöôïc lô laø caûnh giaùc, buoâng loûng coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc veà toân giaùo.

 Trong thöïc tieãn, ñieàu khoù nhaát laø phaân bieät hoaït ñoäng toân giaùo chính ñaùng ñaùp öùng nhu caàu tín ngöôõng cuûa ngöôøi coù ñaïo vôùi nhöõng hoaït ñoäng meâ tín dò ñoan vaø nhöõng aâm möu, haønh ñoäng lôïi duïng toân giaùo loâi keùo ñoàng baøo coù ñaïo vaøo caùc hoaït ñoäng phaù hoaïi caùch mang. Cuøng moät haønh ñoäng coù khi mang yù ñònh laønh maïnh, coù khi chöùa ñöïng duïng yù xaáu; hoaëc coù khi yù ñoà xaáu cuûa moät soá phaàn töû thuø ñòch xaâm nhaäp vaø aån daáu döôùi nhöõng hoaït ñoäng bình thöôøng cuûa ñoâng ñaûo ñoàng baøo coù ñaïo.

 Vì vaäy, caàn phaûi coá gaéng phaân tích, taùch yeáu toá chính trò phaûn ñoäng ra khoûi yeáu toá toân giaùo thuaàn tuùy.

 3. Giuùp ñôõ caùc giaùo hoäi xaây döïng toå chöùc vaø duy trì ñöôøng höôùng haønh ñaïo theo ñuùng tinh thaàn cuûa nöôùc Vieät Nam ñoäc laäp, coù chuû quyeàn.

 “Nhöng ñaát nöôùc ñoäc laäp thì toân giaùo cuõng phaûi ñöôïc ñoäc laäp, caùc toân giaùo phaûi haønh ñaïo ñuùng vôùi tö caùch toân giaùo ôû moät nöôùc ñoäc laäp töï chuû. Caùc toân giaùo, nhaát laø thieân chuùa giaùo, khoâng theå leä thuoäc beân ngoaøi. Phaûi naâng cao yù thöùc daân toäc cuûa chöùc saéc vaø giaùo daân.”

 (trích baøi phaùt bieåu höôùng daãn toång keát nghò quyeát 24 cuûa Boä chính trò - cuûa doàng chí Phaïm Theá Duyeät, UVBCT).

 4. Ra söùc cuõng coá vaø phaùt trieån khoái ñaïi ñoaøn keát toaøn daân trong ñoù coù ñoâng baøo theo caùc toân giaùo. Muoán ñoaøn keát ñöôïc, tröôùc heát phaûi xoùa boû ñònh kieán, maëc caûm hieän nay ñang toàn taïi ôû caû hai phía: caùn boä vaø nhaân daân, ñoàng thôøi phaûi ñaáu tranh ngaên chaën caùc bieåu hieän kích baùc, gaây chia reõ giöõa löông vaø giaùo, giöõa toân giaùo naøy vôùi toân giaùo khaùc, giöõa quaàn chuùng coù ñaïo vôùi chính quyeàn ñòa phöông.

 “Quan ñieåm cuûa Ñaûng cuõng nhö tö töôûng cuûa Baùc Hoà hoaøn toaøn xa laï vôùi thaùi ñoä kyø thò toân giaùo, chæ thaáy nhöõng bieåu hieän tieâu cöïc, traùi khoa hoïc maø boû qua maët tích cöïc, coi toân giaùo chæ coù taùc duïng xaáu.

 Trong ñôøi soáng thöïc teá, noåi leân tình hình khaù phoå bieán laø ñoàng baøo coù ñaïo thöôøng tích cöïc tham gia laøm vieäc nghóa, ít tieâm nhieãm caùc teä naïn xaõ hoäi; caùc hình thöùc hoaït ñoäng xaõ hoäi töï quaûn cuûa daân cö, hoã trôï vaø phoái hôïp chaët cheõ vôùi chính quyeàn ñòa phöông ñeå giöõ gìn traät töï trò an, giaûi quyeát caùc tranh chaáp noäi boä, choáng caùc teä naïn xaõ hoäi vaø haønh vi phaïm phaùp cuõng xuaát hieän sôùm vaø phaùt trieån nhanh ôû moät soá nôi ñoàng baøo coù ñaïo; nhöõng cuoäc vaän ñoäng xoùa ñoùi giaûm ngheøo, xoùa naïn muø chöõ, naâng cao daân trí, xaây döïng gia ñình vaø khu daân cö vaên hoøa môùi cuõng ñöôïc ñoâng baøo coù ñao nhieät tình höôûng öùng tham gia.

 Nhöõng kinh nhieäm vaø moâ hình toát, theå hieän maët tích cöïc cuûa ñoàng baøo coù ñaïo caàn ñöôïc toång keát vaø nhaân roäng. Ñoàng thôøi ñoù laø caên cöù thöïc teá giuùp cho vieäc khaéc phuïc thaùi ñoä coøn heïp hoøi, naëng veà ñoái phoù cuûa moät soá caùn boä, ñaûng vieân vaø cô quan chính quyeàn ñoái vôùi toân giaùo, daãn tôùi vieäc laøm sai chính saùch khieán cho chöùc saéc toân giaùo vaø ñoàng baøo coù ñaïo ôû moät soá nôi coøn giöõ maëc caûm, nghi kò ñoái vôùi chính saùch cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta”.

 (trích phaùt bieåu cuûa Phoù thuû töôùng: Phan Vaên Khaûi, UVBCT, taïi hoäi nghò toång keát höôùng daãn nghò quyeát 24/NQ/TW).

 5. Xaây döïng vaø phaùt trieån phong traøo baûo veä an ninh Toå quoác trong vuøng ñoàng baøo coù daïo. Song, noäi dung phaûi thieát thöïc, saùt vôùi ñaëc ñieåm töøng nôi. Phong traøo phaùt trieån [13] toát, chính laø taïi theá traän “thieân la ñòa voõng” laøm cho keû ñòch khoù beà hoaït ñoäng, ñuïng vaøo ñaâu cuõng vaáp phaûi söùc phaûn khaùng taïi choã.

 6. Laøm toát coâng taùc naém caùc chöùc saéc, chöùc vieäc, giaùo só ñeå tranh thuû hoï. Ñoái töôïng ñaàu tieân maø ñòch nhaém tôùi ñeå lôïi duïng laø ñoäi nguõ, chöùc saéc, chöùc vieäc, giaùo só (nhaát laø chöùc saéc cao caáp trong caùc giaùo hoäi), thuû ñoaïn cuûa ñòch laø gaây chia reõ trong noäi boä caùc chöùc saéc, taïo ra xu höôùng ly khai trong moät soá giaùo só ñeå roài lôïi duïng hoï vaøo muïc tieâu choáng phaù caùch maïng. Vì vaäy, neáu ta tranh thuû ñöôïc ñoäi nguõ naøy töùc laø ñaõ laøm maát ñi cô sôû lôïi duïng quan troïng cuûa ñòch. Muoán theá ta phaûi toân troïng hoï, hieåu töøng ngöôøi moät, tranh thuû maët tích cöïc cuûa hoï duø laø nhoû. Khi xuaát hieän xu höôùng ly khai phaûi xöû lyù kòp thôøi, khoâng ñeå ñích taïo döïng ngoïn côø roài taäp hôïp loâi keùo quaàn chuùng choáng phaù ta. Phaûi chuû ñoäng, khoâng ñeå söï vieäc xaûy ra roài môùi taäp trung giaûi quyeát.

 7. Khi giaûi quyeát caùc vaán ñeà toân giaùo phöùc taïp, caàn thöïc hieän toát moät soá yeâu caàu sau:

 - Chuû tröông giaûi quyeát theá naøo laø do ta, nhöng phaûi laáy giaùo hoäi ñeå giaûi quyeát vaàn ñeà cuûa giaùo hoäi (thoâng qua caùc chöùc saéc tieàn boä). cô quan ñieàu haønh cuûa giaùo hoäi coù traùch nhieäm veà moïi vaán ñeà coù lieân quan ñeán toân giaùo, xaõ hoäi xaûy ra trong phaïm vi quaûn lyù cuûa mình, vì vaäy hoï khoâng theå töø choái traùch nhieäm khi ta yeâu caàu phoái hôïp giaûi quyeát.

 - Vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà toân giaùo phöùc taïp phaûi eâm vaø goïn, khoâng ñeå laây lan, phaùt trieån thaønh ñieåm noùng, neân khoanh laïi töøng vuøng, töøng vieäc moät ñeå giaûi quyeát cho oån. Khoâng ñeå caùc thaønh phaàn choáng ñoái lieân keát thaønh toå chöùc. Khi phaùt hieän coù söï lieân keát trong vaø ngoaøi nöôùc, caàn phaûi coù keá hoaïch “phaù” caøng sôùm caøng toát. Phaûi giaûi quyeát caû nhöõng vaán ñeà “beân trong” vaø “beân ngoaøi”, nhöng “trong” laø chính - laøm maát cô sôû cuûa ñòch ôû beân trong laø chính.

 - Khi giaûi quyeát moät vaán ñeà toân giaùo phöùc taïp (hoaëc lieân quan ñeán toân giaùo) vaán ñeà quan troïng laø phaûi oån ñònh ñöôïc tình hình, giöõ vöõng ñöôïc ñoaøn keát, khoâng taïo ra keõ hôû ñeå ñòch coù theå kích ñoäng lôïi duïng quaàn chuùng. Neáu xöû lyù maø khoâng oån ñònh ñöôïc tình hình thì phaûi coi vieäc xöû lyù ñoù laø khoâng ñaït yeâu caàu vaø phaûi xem xeùt lai.

 - Trong quaù trình giaûi quyeát, coù theå keát hôïp moät caùch kheùo leùo, haøi hoøa giöõa “luaät ñaïo” vaø “luaät ñôøi”, tuy nhieân vaãn phaûi baûo ñaûm nguyeân taéc chung laø “luaäït ñaïo” phuïc tuøng “luaät ñôøi” (luaät phaùp nhaø nöôùc).

 8. Taêng cöôøng giaùo duïc, boài döôõng kieán thöùc khoa hoïc, kyõ thuaät, hình thaønh chuû nghóa voâ thaàn cho quaàn chuùng coù ñaïo baèng nhieàu caùch, thoâng qua nhieàu con ñöôøng (nhö: Giaùo duïc, ngheä thuaät, truyeàn thoâng ñaïi chuùng, phim aûnh, baùo chí, baêng daèi,...).

 Noùi toân troïng töï do tín ngöôõng khoâng coù nghóa laø khuyeán khích phaùt trieån toân giaùo. Trong moät ñieàu kieän nhaát ñònh, khi tín ngöôõng vaø nieàm tin toân giaùo coøn toàn taïi nhö moät hieän töôïng khaùch quan, khi noù coøn laø nhu caàu cuûa moät boä phaâÏn nhaân daân thì nhaø nöôùc cuûa daân coù traùch nhieäm taïo ñieàu kieän ñeå boä phaän quaàn chuùng ñoù thöùc hieän nhu caàu taâm linh cuûa mình. Song, toân giaùo bao giôø cuõng coù hai maët tích cöïc vaø tieâu cöïc. Maët tieâu cöïc cuûa toân giaùo luoân luoân aûnh höôûng ngöôïc chieàu ñeán söï phaùt trieån cuûa caù nhaân vaø söï tieán boä xaõ hoäi. Baây giôø khoâng phaûi laø luùc ngoài tranh caõi suoát ngaøy xem “voâ thaàn” ñuùng hay “höõu thaàn” ñuùng. Vaû laïi , laøm nhö vaäy khoâng kheùo chuùng ta laïi truùng keá cuûa ñòch: chuùng ñang muoán khoeùt saâu maâu thuaãn giöõa “voâ thaàn” vaø “höõu thaàn”, giöõa coäng saûn vôùi ngöôøi theo toân giaùo, muoán chuyeån hoùa maâu thuaãn noäi boä thaønh maâu thuaãn ñoái khaùng ñeå chuùng lôïi duïng. Caùi caáp thieát hieän nay laø naâng cao trình ñoä daân trí, naâng cao söï hieåu bieát veà nhöõng kieán thöùc khoa hoïc, kyõ thuaät caàn thieát nhaát, treân cô sôû ñoù maø hình thaønh vaø phaùt trieån chuû nghóa voâ thaàn trong nhaân daân. Chính khoa hoïc - kyõ thuaät - coâng ngheä seõ laø löïc löôïng chuû coâng ñeå giaûi quyeát moät caùch cô baûn söï toàn vong cuûa tín ngöôõng vaø toân giaùo.

 9. Phaûi heát söùc chuù troïng vaán ñeà nhaân söï cuûa giaùo hoäi ôû taát caû caùc caáp, vì ñöôøng höôùng hoaït ñoäng cuûa toå chöùc toân giaùo phuï thuoäc raát lôùn vaøo laäp truôøng quan ñieåm, tö töôûng, phaåm haïnh... cuûa ñoäi nguõ naøy. Nhaân söï laø vaán ñeà noäi boä, nhöng chính quyeàn caùc caáp phaûi “ñieàu khieån” ñöôïc ôû moät möùc ñoä caàn thieát. Maët khaùc phaûi chuû ñoäng trong vieäc höôùng daãn caùc toå chöùc toân giaùo boài döôõng nhaân söï cho chính hoï.

 10. Taêng cöôøng chaát löôïng coâng taùc tuyeân truyeàn trong vuøng ñoàng baøo daân toäc ít ngöôøi dang bò aûnh höôûng cuûa ñaïo “tinh laønh”. Nhìn chung hieäu quaû tuyeân truyeàn cuûa ta coøn thaáp, coù leõ do ta chöa thoaùt khoûi phöông phaùp tuyeân truyeàn cuõ, lôøi leõ tuyeân truyeàn nhieàu khi coøn mang naëng tính chaát aùp ñaët, voäi vaøng muoán aên ngay, tuyeân truyeàn theo kieåu tröïc dieän . Phaûi caûi tieán coâng taùc naøy caû veà noäi dung, hình thöùc vaø phöông phaùp sao cho: Ngöôøi ñöôïc tuyeân truyeàn caûm thaáy nhö laø mình khoâng bò tuyeân truyeàn!... Khi ñoù môùi trôû thaønh “ngheä thuaät tuyeân truyeàn”. Cuõng neân tìm hieåu caùch tuyeân truyeàn cuûa “phía beân kia” ñeå ta nghó caùch “phaûn “ laïi, ñoàng thôøi cuõng laø ñeå ruùt kinh nghieäm cho ta trong vieäc löïa choïn hình thöùc, phöông phaùp tuyeân truyeàn nhö theá naøo cho thích hôïp nhaát.

 Ñeå choáng ñích lôïi duïng toân giaùo coù hieäu quaû, caàn phaûi aùp duïng ñoàng boä nhieàu bieän phaùp. Tuy nhieân neáu laøm toát möôøi nhieäm vuï noùi treân, ñoàng thôøi thöôøng xuyeân toång keát ñuùc ruùt kinh nghieäm, keát hôïp vôùi nhöõng vaÏn duïng kinh nghieäm cuûa caùc tænh baïn, thì coâng taùc choáng ñòch lôïi duïng toân giaùo ôû tænh ta nhaát ñònh seõ ñaït keát quaû toát hôn.

 Laøo cai, ngaøy 24 thaùng 12 naêm 1998.

 Leâ Khaû Tín, nghieân cöùu vaø bình chuù, 2001.
(Xin göûi ñeán quí vò taøi lieäu naøy, nguyeân baûn 14 tt, khoå A4, font chöõ 12, ñeå nghieân cöùu vaø hieåu roõ thöïc chaát neàn taûng cuûa chính saùch cuøng phaùp cheá töï do toân giaùo vaø tín ngöôõng cuûa Nhaø nöôùc CSVN).
 
 

Back to Radio Veritas Asia Home Page