Trong theá kyû XX, coù ngöôøi ñònh nghóa moät caùch khoâi haøi raèng: Hoàng Y Ñoaøn laø moät caâu laïc boä quoác teá ñoäc nhaát hôn heát treân theá giôùi naøy. Trong theá kyû vöøa qua ñi, ñaõ coù 583 vò Giaùo só cao caáp, thuoäc 79 quoác gia khaùc nhau, trôû thaønh Hoäi vieân cuûa Caâu Laïc boä ñaëc bieät naøy.

 Trong Giaùo hoäi, Hoàng Y Ñoaøn thöôøng ñöôïc goïi nhö laø moät “Nghò vieän“ (Senat ), goàm caùc vò Coá vaán vaø Coäng taùc thaân caän nhaát cuûa ÑTC trong vieäc quaûn trò Giaùo Hoäi hoaøn caàu. Töø theá kyû XII, caùc Hoàng Y cuõng ñöôïc choïn ngoaøi Roma. Hoàng Y Ñoaøn, nhaát laø sau Coâng ñoàng Vatican II, moãi ngaøy ñöôïc quoác teá hoùa theâm vaø con soá cuõng gia taêng theo nhu caàu vaø tính caùch hoaøn vuõ cuûa Giaùo hoäi.

 Hoàng Y Ñoaøn ñöôïc thaønh laäp töø luùc naøo? Naêm 1159, thôøi Ñöùc Eugenio III (1143-1153 ), Hoàng Y Ñoaøn ñöôïc thaønh laäp, ngoaøi caùc thaønh vieân, goàm moät vò Ñöùng ñaàu goïi laø Decano (Nieân tröôûng), khoâng phaûi laø vò tuoåi taùc hôn caû, nhöng laø vò do saùu Hoàng Y Giaùm muïc (nghóa laø caùc Hoàng Y ñöôïc töôùc hieäu saùu Giaùo phaän chung quanh Thaønh Roma) baàu leân - moät vò Phoù Nieân tröôûng vaø moät Vò Quaûn lyù taøi saûn Giaùo hoäi, khi troáng ngoâi Giaùo Hoaøng, vò naøy ñöôïc goïi laø Vò Hoàng Y Nhieáp Chính (Camerlengo). Hieän nay, Hoàng Y nieân tröôûng laø Ñöùc Bernardin Gantin (ngöôøi Beùnin, Phi Chaâu), cöïu Toång tröôûng Boä Giaùm muïc, Vò phoù Nieân tröôûng: Ñöùc HY Ratzinger (nguôøi Ñöùc), Toång tröôûng Boä Giaùo lyù Ñöùc tin vaø vò HY Quaûn lyù taøi saûn Toøa Thaùnh: Ñöùc HY Eduardo Martinez Somalo, (ngöôøi Taây ban nha), Toång tröôûng Boä Tu só.

 Tröôùc khi thaønh laäp Hoàng Y Ñoaøn, nghóa laø töø naêm 1059, thôøi Ñöùc Nicolo II (1059-1061) caùc ngaøi ñaõ ñöôïc chæ ñònh laø nhöõng cöû tri duy nhaát baàu Giaùo Hoaøng, laø nhöõng Coá vaán vaø nhöõng ngöôøi coâng taùc thaân caän nhaát cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Töø luùc thaønh laäp tôùi nay, con soá Hoàng Y khoaûng 3 ngaøn.

 Veà vieäc boå nhieäm Hoàng Y - Vì nhöõng tình hình rieâng bieät vaø khoù khaên, coù luùc Ñöùc Giaùo Hoaøng phaûi giöõ kín teân caùc vò ñöôïc boå nhieäm. Caùc vò ñöôïc boå nhieäm nhö vaäy ñöôïc goïi laø “in pectore“. Naêm 1911 (thôøi Ñöùc Thaùnh Giaùo Hoaøng Pio X (1903-1914), luùc Beø nhieäm naém chính quyeàn taïi Boà ñaøo nha, Vò Giaùo chuû Lisboa (thuû ñoâ Boà ñaøo nha), ÑHY Antonio Mendez y Bello, ñaõ ñöôïc boå nhieäm laøm Hoàng Y “in pectore“. Teân cuûa ngaøi chæ ñöôïc tieát loä naêm 1914, sau ñoù 3 naêm. Naêm 1933, döôùi Trieàu Giaùo Hoaøng Ñöùc Pio XI (1922-1939), Ñöùc TGM Federico Tedeschini, Söù Thaàn Toøa Thaùnh taïi Taây ban nha (luùc xaåy ra cuoäc noäi chieán giöõa hai phe Quoác-Coäng 1933-1936), cuõng ñöôïc boå nhieäm laøm Hoàng Y “in pectore“, vaø ñöôïc coâng boá naêm 1935. Naêm 1969, Ñöùc Phaoloâ VI (1963-1978), boå nhieäm Ñöùc Cha Stefan Trochta, TGM giaùo phaän Litomerice, beân Tieäp khaéc (döôùi cheá doä coäng saûn), laøm Hoàng Y “in pectore“. Teân ngaøi ñöôïc tieát loä naêm 1973.

 Naêm 1976, Ñöùc Cha Frantisek Tomasek, Giaùm quaûn Toâng Toøa giaùo phaän Praha (thuû ñoâ Tieäp khaéc), cuõng döôùi cheá ñoä coäng saûn, ñöôïc boå nhieäm laøm Hoàng Y “in pectore“, ñöôïc coâng boá naêm sau 1977.

 Naêm 1979, Ñöùc Gioan Phaoloâ II boå nhieäm Ñöùc Cha Ignatius Kung Pin-mei, TGM Sanghai (Trung quoác) laøm Hoàng Y “in pectore“; ñöôïc tieát loä naêm 1991, sau 12 naêm, luùc ngaøi ñöôïc traû töï do vaø ra khoûi nöôùc.

 Chuùa nhaät 28 thaùng Gieâng 2001, ÑTC ñaõ tieát loä teân hai vò ñöôïc boå nhieäm “in pectore“ töø naêm 1998, ñoù laø Ñöùc Cha Jaworski, TGM Lviv, chuû chaên caùc tín höõu thuoäc Leã nghi Latinh taïi Ukraine vaø Ñöùc Cha Pujats, TGM Riga, thuû ñoâ Lettonie: caû hai ñaõ laø naïn nhaân cuûa cheá ñoä coäng saûn Lieân xoâ.

 Naêm 1960, Ñöùc Gioan XXIII (1958-1963), cuõng ñaõ boå nhieäm vaøi vò “in pectore“; nhöng teân caùc vò naøy khoâng ñöôïc tieát loä. Ngaøi khoâng ñeå laïi buùt tích gì veà caùc vò ñöôïc boå nhieäm, tröôùc khi qua ñôøi.

 Moät söï kieän khaùc cuõng coù theå xaåy ra trong giöõa thôøi gian loan baùo danh saùch vaø leã nghi taán phong: Töø tröôùc tôùi giôø ñaõ coù boán vò Giaùo só caáp cao ñöôïc boå nhieäm laøm Hoàng Y ñaõ qua ñôøi tröôùc khi ñöôïc taán phong. Ñoù laø Ñöùc Giaùo chuû Venezia (Ñoâng baéc nöôùc YÙ), ÑHY Carlo Agostini, qua ñôøi naêm 1953 (thôøi Ñöùc Pio XII) - Ñöùc Giaùm muïc Juliu Hossu, ngöôøi Rumani, naïn nhaân cheá ñoä coäng saûn, thuoäc leã nghi Bizantin, qua ñôøi naêm 1970, ñöôïc Ñöùc Phaoloâ VI boå nhieäm laøm Hoàng Y “in pectore“ naêm 1969 - Cha Hans Urs von Balthasar, nhaø thaàn hoïc, qua ñôøi naêm 1988 (thôøi Ñöùc Gioan Phaoloâ II) - Ñöùc Cha Giuseppe Husac, Toång thö kyù Boä rao giaûng Tin Möøng cho caùc daân toäc, qua ñôøi naêm 1998, ngay saùng Chuùa nhaät, tröôùc khi ÑTC loan baùo trong giôø ñoïc Kinh Truyeàn Tin vôùi Daân chuùng taïi Quaûng tröôøng Thaùnh Pheâroâ.

 Trong theá kyû XX, trong 51 Hoäi Nghò Hoàng Y boå nhieäm caùc thaønh vieân môùi, con soá thay ñoåi moãi laàn khaùc nhau. Chæ coù moät vò ñöôïc boå nhieäm laùm Hoàng Y naêm 1912, thôøi Ñöùc Thaùnh Pio X vaø moät vò khaùc naêm 1939, thôøi Ñöùc Pio XI. Con soá ñoâng hôn caû ñöôïc boå nhieäm, 34 vò ñöôïc loan baùo vaø hai vò “in pectore“, thôøi Ñöùc Phaoloâ VI naêm 1969. Vaø laàn naøy (21-22 thaùng 2 naêm 2001) con soá kyû luïc: 44 vò, do Ñöùc Gioan Phaoloâ II.

 Veà phöông dieän ñòa dö, khoâng keå laàn sau cuøng naøy (21-22.2.2001), vaø neáu tính toång coäng, thì coù 403 vò Chaâu AÂu, ñeán töø 25 quoác gia khaùc nhau - 109 vò Chaâu Myõ, thuoäc 19 nöôùc - 36 vò Chaâu AÙ, thuoäc 15 quoác gia - 26 vò Chaâu phi, thuoäc 19 nöôùc vaø 9 vò thuoäc Chaâu Ñaïi döông, ñeán töø Australia, New Zealand vaø Ñaûo Samoa.

 Trong soá caùc vò ñöôïc taán phong Hoàng Y, coù nhieàu vò ñaõ laøm vinh danh Chuùa vaø trung thaønh vôùi Giaùo hoäi, cho ñeán vieäc hy sinh maïng soáng, “usque ad sanguinis effusionem“, nhö Ñöùc TGM giaùo phaän Saragozza (Taây ban nha), ÑHY Juan Soldevilla y Romero - Ñöùc HY Emile Biayenda, TGM Congo-Brazaville - ÑHY Juan Posadas Ocampo, TGM Guadalajara (Mexico). Ñöùc Soldevilla (TGM Saragozza) bò hai ngöôøi laï maët haï saùt ngaøy 4 thaùng 6 naêm 1923, luùc ra khoûi moät Tu vieän, ñeå leân xe veà Toøa Giaùm muïc. Sau khi ñieàu tra, lyù do cuûa vuï saùt haïi naøy laø lyù do chính trò-toân giaùo. Ñöùc Biayenda bò nhöõng ngöôøi laï maët baét coùc chieàu toái ngaøy 22 thaùng 3 naêm 1977, vaø sau ñoù ít giôø bò gieát, trong thôøi kyø Congo coù nhöõng vuï tranh chaáp giöõa caùc chuûng toäc. Ñöùc Posadas Ocampo bò bò baén cheát taïi saân bay Guadalajara. Vuï naøy coøn nhieàu aùm muoäi. Theo Caûnh saùt Mexico: ngaøi bò baén cheát trong luùc hai phe chuyeân buoân baùn a phieán xaû suùng gieát haïi nhau. Traùi laïi theo Toøa Giaùm muïc, thì vuï gieát Ñöùc Hoàng Y laø do chính baøn tay caûnh saùt, töùc giaän do nhöõng toá caùo cuûa Ñöùc Hoàng Y choáng laïi söï lan traøn moãi ngaøy moãi nhieàu cuûa toäi aùc vaø naïn tham nhuõng trong chính quyeàn.

 Xeùt veà lòch söû vieäc trieäu taäp Hoäi nghò Hoàng Y ñeå boå nhieäm caùc taân chöùc: Cho tôùi luùc naøy, Ñöùc Pio XI (1922-1939), trong 17 naêm ñaõ trieäu taäp tôùi 17 laàn (moãi naêm moät laàn) - Vaø haàu nhö ñi ngöôïc laïi, Ñöùc Pio XII (1939-1958 - (keá vò Ñöùc Pio XI), trong hôn 19 naêm chæ trieäu taäp coù hai laàn. Khi ngaøi qua ñôøi naêm 1958, chæ coù 58 Hoàng Y tham döï Maät Vieän baàu Giaùo Hoaøng môùi. Caùc Ñöùc Giaùo Hoaøng khaùc cuûa theá kyû XX: Ñöùc Thaùnh Giaùo Hoaøng Pio X, trieäu taäp 7 laàn - Ñöùc Benedicto XV (1914-1922): 5 laàn - Ñöùc Gioan XXIII (1958-1963): 5 laàn (haàu nhö moãi naêm moät laàn - Ngaøi cuõng laø Vò Giaùo Hoaøng toân phong laàn thöù nhaát trong lòch söû Hoàng Y Ñoaøn, hai anh em ruoät laøm Hoàng Y: ÑHY Gaetano Cicognani vaø ÑHY Giovanni Cicognani - Ñöùc Phaoloâ VI (1963-1978): 6 laàn trong 15 naêm Trieàu Giaùo Hoaøng vaø Ñöùc Gioan Phaoloâ II, cho tôùi luùc naøy: 8 laàn.

 Moät söï kieän khaùc cuõng neân löu yù: Moät soá chæ laø thaønh vieân cuûa Vieän Hoàng Y trong thôøi gian raát ngaén: Ñöùc Jean Balland (9 ngaøy) - John Glennon (19 ngaøy) - Clemens von Galen (32 ngaøy) - Marcelo Spinola y Maestre (40 ngaøy) - Alberto Bovone (56 ngaøy).

 Traùi laïi coù nhöõng vò taïi chöùc trong nhieàu naêm, nhö: Ñöùc Manuel Cerejeira (47 naêm) - Achille Lieùnart (43 naêm) - Franciscus Koenig (42 naêm vaø hieän coøn ñang soáng) - Emile Leùger (38 naêm) - Leone de Skrbensky vaø Silva Henriquez (37 naêm) - Alessio Ascalesi- Motta de Vasconcellos- Eugeøne Tisserant vaø Giuseppe Siri (36 naêm) - Corrado Bafile, hieän ñang soáng, gaàn 98 tuoåi (25 naêm)...

 Vôùi 44 Hoàng Y ñöôïc taán phong ngaøy 21- 22 thaùng 2/2001, Hoàng Y Ñoaøn goàm 185 vò, trong soá naøy coù 50 vò treân 80 tuoåi vaø 135 vò döôùi 80 tuoåi seõ vaøo Maät Vieän baàu Giaùo Hoaøng môùi. 135 “ñaïi cöû tri“ ñöôïc phaân chia nhö sau: 65 vò Chaâu AÂu - 13 vò Baéc Myõ - 27 vò Chaâu Myõ Latinh - 13 vò Chaâu AÙ - 13 vi Chaâu Phi vaø 4 vò Chaâu Ñaïi döông, daïi dieän 58 quoác gia khaùc nhau.
 
 

Back to Radio Veritas Asia Home Page