Hoâm nay, chuùng toâi xin keå laïi baøi bình luaän do oâng Gian Franco Svidercoschi (goác Ba lan)vieát ra; OÂng laø moät kyù giaû thaønh thaïo veà caùc vaán ñeà Giaùo hoäi, ñaõ tham döï Coâng ñoàng chung Vatican II, vaø sau ñoù ñöôïc ÑTC Gioan Phaoloâ II ñaët laøm phoù Giaùm ñoác Nhaät baùo L'Osservatore Romano. Nay hoài höu, nhöng thænh thoaûng oâng vaãn vieát nhöõng baøi giaù trò ñaêng treân caùc nhaät baùo ñöùng ñaén taïi YÙ hoaëc nöôùc khaùc.
Nhaân cuoäc hoïp baùo trình baøy vaên kieän veà Bí maät Fatima, oâng cho ñaêng treân nhaät baùo "Roma thôøi baùo" (Il Tempo di Roma) soá phaùt haønh ngaøy 26.6.2000) baøi bình luaän vôùi töïa ñeà laø: Moät aùnh saùng hy voïng treân lòch söû theá giôùi.
Trong baøi, kyù giaû vieát ñaïi yù nhö sau: Sau cuøng, hoâm nay phaàn thöù ba cuûa Bí maät Fatima ñöôïc tieát loä. Nhö vaäy seõ chaám döùt moät söï vieäc gaây lo laéng laâu daøi, vôùi nhieàu giaû thuyeát, nhieàu luùc coù tính caùch taän theá, khuûng khieáp vaø vôùi nhöõng leøo laùi, thöôøng coù tính caùch chính trò.
Moät giai ñoaïn ñöôïc keát thuùc, nhöng moät giai ñoaïn khaùc, coù leõ coøn quan roïng hôn, ñöôïc môû ra cuûa lòch söû naøy: phaûi ñoùn nhaän söù ñieäp Fatima nhö theá naøo? Phaûi giaûi thích caùch naøo söù ñieäp? Nhaát laø ñoái vôùi nhöõng ai muoán ñoùn nhaän vaø muoán soáng theo söù ñieäp naøy.
Taùc giaû vieát nhö sau: Chuùng toâi xin noùi ngay raèng: duø laø tín höõu, duø laø ngöôøi coù ñöùc tin, vaãn ñöôïc töï do hoaøn toaøn chaáp nhaän hay khoâng söù ñieäp naøy. Maïc khaûi cuûa Kitoâ giaùo keát thuùc vôùi caùi cheát cuûa Chuùa Gieâsu, vôùi vieäc hoaøn taát söù vuï Cöùu chuoäc treân Thaùnh giaù "Consummatum est". Vì theá, caùc lôøi tieân tri (hay maïc khaûi) tö, hoaëc caùc vuï hieän ra tieáp sau, duø ñaùng tin, nhö trong tröôøng hôïp Fatima, ñöôïc Giaùo hoäi xaùc nhaän, nhöng khoâng baét buoäc söï öng thuaän cuûa ñöùc tin.
Tuy nhieân, kyù giaû Svidercoschi coøn nhaän ñònh theâm nhö sau: duø sao chuùng ta khoâng theå khoâng suy tö caùch nghieâm chænh veà taát caû nhöõng gì ñaõ xaåy ra taïi Fatima. Duø laø ngöôøi theo thuyeát theá tuïc, hay thuyeát Duy lyù, cuõng khoâng theå khoâng tra vaán löông taâm tröôùc lôøi keâu goïi cuûa söù ñieäp, ñöôïc giaûi thích vaø hoaøn taát baèng vieäc coâng boá vaên kieän veà phaàn thöù ba cuûa Bí Maät Fatima, lieân heä ñeán con nguôøi thôøi nay, caùch rieâng cho caùc theá heä töông lai, cho neàn vaên minh vaø cho giôø phuùt lòch söû maø chuùng ta ñang soáng trong luùc böôùc sang Ngaøn Naêm môùi.
Taùc giaû thuaät laïi caùc phaàn I vaø II cuûa Bí Maät ñaõ ñöôïc tieát loä roài. Vieäc ñoïc phaàn söù ñieäp naøy khoâng theå khoâng gaây xuùc ñoäng: ñeä nhò theá chieán (1939-1945) buøng noå (sau ñeä nhaát theá chieán 1914-1918), vì theá giôùi khoâng tin theo vaø thi haønh söù ñieäp; chuû thuyeát coäng saûn voâ thaàn lan traøn khaép nôi - cuoäc baùch haïi khuûng khieáp vaø töû ñaïo laâu daøi cuûa Giaùo hoäi vaø cuûa caùc tín höõu Kitoâ - vuï möu saùt ÑTC "Vò Giaùo Hoaøng ñeán töø moät Nöôùc xa xoâi" - roài vuï suïp ñoå Böùc Töôøng Berlin - luïi taøn cuûa yù thöùc heä Mac xít...
Caùc maïc khaûi naøy duø chæ ñöôïc vieát ra sau naøy vaø ñöôïc tieát loä hoâm nay (26.6.2000, trong cuoäc hoïp baùo), ñaõ xaåy ra caùch ñaây hôn 80 naêm (luùc Ñöùc Trinh Nöõ maïc khaûi cho ba em muïc ñoàng 1917). Nhö vaäy, chuùng ta coù theå noùi: Söù ñieäp Fatima - duø coù ñöôïc coi nhö laø moät lôøi tieân tri hay khoâng, thì thöïc söï ñaõ ñi tröôùc lòch söû nhaân loaïi - Vaø do ñoù, duø coâng nhaän hay khoâng, söù ñieäp naøy laø moät daáu hieäu cuûa söï hieän dieän cuûa "Moät Ñaáng Sieàu Vieät", cho duø Ngöôøi ôû treân vaø ôû ngoaøi lòch söû, vaãn can thieäp vaøo lòch söû vaø hoaït ñoäng trong lòch söû, sau khi ñeå cho con ngöôøi quyeàn töï do löïa choïn rieâng, caû khi nhöõng löïa choïn naøy sai laàm vaø bi ñaùt.
Vieäc suïp ñoå cuûa cheá ñoä coäng saûn trong thôøi gian nhanh choùng nhö vaäy vaø khoâng coù ñoå maùu, gaây ngaïc nhieân cho Khoái Taây phöông. Sao laïi chæ giaûi thích vieäc suïp ñoå nhanh choùng naøy nhö nhöõng thaát baïi veà kinh teá vaø chính trò maø thoâi? Phaûi coâng nhaän raèng: Söù ñieäp Fatima khoâng theå giaûi thích theo ngoân ngöõ loaøi ngöôøi ñöôïc, neáu khoâng do söï can thieäp cuûa Thieân Chuùa.
Laøm sao giaûi thích ñöôïc söï truøng hôïp cuûa vuï möu saùt ÑTC ngaøy 13.5.1981 vôùi vieäc hieän ra laàn thöù nhaát cuûa "Baø Ñeïp" vôùi ba em muïc ñoàng cuõng ngaøy 13.5.1917?
Taùc giaû baøi baùo vieát tieáp nhö sau: Nhöng coøn phaàn khaùc cuûa söù ñieäp Fatima caàn phaûi nhaán maïnh: phaàn ñaõ ñöôïc bieát ñeán roài vaø ñaõ ñöôïc "Baø Ñeïp" nhaéc laïi trong caùc laàn hieän ra keá tieáp vaø nay ñaõ thaáy roõ raøng. Ngoaøi vieäc xaùc nhaän taát caû tính caùch thôøi ñieåm vaø tính caùch khaån caáp cuûa noù, söù ñieäp coøn noùi leân yù nghóa raát saâu xa: ñoù laø vieäc môøi goïi caàu nguyeän, saùm hoái vaø trôû laïi.
Cheá ñoä coäng saûn ñaõ suïp ñoå. Thuyeát voâ thaàn cuõng suy suïp ñi theo. Nhöng ngaøy nay nhaân loaïi vaãn bò ñe doïa, vaãn bò caùm doã bôûi moät hình thöùc voâ thaàn khaùc, vôùi töøng ngaøn khuoân maët coøn nguy hieåm hôn nöõa, hôn caû vieäc khöôùc töø chính Thieân Chuùa: ñoù laø söï laõnh ñaïm toân giaùo, ñoù laø thuyeát töông ñoái luaân lyù, ñoù laø tính ích kyû hoaøn toaøn kheùp kín tröôùc nhöõng nhu caàu cuûa nhöõng ai thieáu thoán hay nhöõng ai bò boû rôi ngoaøi leà xaõ hoäi...
Bí maät ñích
thöïc vaø chính yeáu cuûa Fatima khoâng
laø gì khaùc, neáu khoâng phaûi
laø lôøi keâu goïi naøy: tìm
laïi Thieân Chuùa, vaø qua Thieân Chuùa,
khaùm phaù ra giaù trò cuûa neáp
soáng vaø haønh ñoäng luaân lyù,
khaùm phaù ra phaåm giaù cuûa moãi
moät con ngöôøi, ñöôïc taïo
döïng gioáng hình aûnh Ñaáng
Taïo Hoùa. Ñoàng thôøi vieäc
khaùm phaù naøy nhö moät aùnh saùng
- moät aùnh saùng cuûa hy voïng - chieáu
doïi treân lòch söû theá giôùi;
Bí Maät Fatima laø lôøi môøi
goïi laøm chöùng raèng, maëc cho nhöõng
khuûng khieáp cuûa theá kyû XX, maëc
cho taát caû nhöõng gì ñaõ
xaûy ra, nhöng söï döõ khoâng theå
coù tính caùch khoâng theå traùnh
ñöôïc cuûa söï döõ.
Cho duø ñaõ ñaém ñuoái
ñeán möùc ñoä thaáp hôn
caû, cho duø ñaõ bò ñaùnh
daáu bôûi nhöõng thaûm caûnh
bæ oåi hôn caû, lòch söû theá
giôùi coù theå thay ñoåi, coù
theå ñaûo loän böôùc tieán
cuûa noù. Taát caû seõ tuøy thuoäc
nhieàu vaøo Giaùo hoäi, vaøo coâng
vieäc canh taân thieâng lieâng vaø luaân
lyù maø Ñaïi Toaøn xaù bieát
coå voõ, vaø neáu nhaân loaïi cuûa
Ngaøn Naêm thöù Ba seõ thaønh coâng
treân con ñöôøng hoøa bình
vaø coâng lyù.