Ngaøy 21 thaùng 2 naêm 1998, ÑTC boå nhieäm Hoàng Y môùi, nhöng trong danh saùch caùc vò ñöôïc boå nhieäm, coù hai vò khoâng ñöôïc tieát loä, nghóa laø coøn giöõ kín trong taâm trí ÑTC --- “in pectore“, ---- cho tôùi luùc hoaøn caûnh cho pheùp coâng boá.

 Ba naêm sau, ngaøy 21 cuõng thaùng 1 naêm 2001, khi loan baùo danh saùch 37 vò Giaùo só caáp cao ñöôïc thaêng Hoàng Y, ÑTC cho bieát: trong ngaøy gaàn ñaây ngaøi seõ tieát loä teân hai vò ñöôïc boå nhieäm vaø giöõ kín töø naêm 1998. Vaø cuoái cuøng, Chuùa Nhaät ngaøy 28 thaùng gieâng 2001, teân tuoåi cuûa Hai Vò ñöôïc giöõ kín trong loøng - in pectore-ñöôïc coâng boá.

 Tröôùc ñaây, trong thôøi gian chôø ñôïi, dö luaän baùo chí toø moø neâu teân vò naøy vò khaùc; nhöng moïi nguoài tin ñeàu sai laàm caû. Töø tröôùc tôùi giôø, khoâng ai nghó ñeán hai vò vöøa ñöôïc coâng boá. Hai vò naøy laø Ñöùc TGM Marian Jaworski, Chuû chaên cuûa caùc tín höõu coâng giaùo thuoäc leã nghi Latinh taïi Ukraine; vò thöù hai laø Ñöùc Janis Pujats, TGM Riga, beân Lettonie. Caû hai laø naïn nhaân cuûa cheá ñoä coäng saûn Lieân xoâ. Ukraine vaø Lettonie laø nhöõng quoác gia bò Lieân xoâ chieám ñoùng trong nhieàu naêm vaø coäng ñoàng coâng giaùo taïi ñaây, thuoäc leã nghi Latinh cuõng nhö nghi leã Ñoâng Phöông Bizantin, ñaõ bò baùch haïi raát döõ doäi, caùch rieâng töø naêm 1946 trôû ñi. Taøi saûn cuûa Giaùo hoäi bò tòch thu vaø nhieàu nôi phuïng töï bò Nhaø Nöôùc tröng duïng, hoaëc bò trao cho Giaùo hoäi chính thoáng, laø Giaùo Hoäi ñöôïc nhaø nöôùc uûng hoä. Nhieàu Giaùm muïc, Linh muïc, Tu só nam nöõ vaø Giaùo daân bò giam tuø hoaëc bò ñaày ñi mieàn giaù laïnh Sibeùrie.

 Coù ngöôøi töï hoûi: Ukraine vaø Lettonie cuõng nhö caùc quoác gia khaùc thuoäc khoái Lieân xoâ, ñaõ ñöôïc ñoäc laäp sau khi caùc cheá ñoä coäng saûn taïi Trung-vaø Ñoâng AÂu suïp ñoå, vaøo cuoái naêm 1989 vaø ñaàu naêm 1990. Nhö vaäy, trong naêm 1998, ÑTC ñaõ coù theå boå nhieäm coâng khai nhöõng vò maø ngaøi muoán thöôûng coâng. Theá nhöng taïi sao phaûi ñôïi maõi cho tôùi naêm 2001?

 Dó nhieân cheá ñoä coäng saûn ñaõ suïp ñoå, khoâng coøn khoù khaên trong vieäc boå nhieäm giaùm muïc hay Hoàng Y nöõa. Nhöng sau söï suïp ñoå cuûa cheá ñoä coäng saûn, taïi Ukraine laïi coù nhöõng caêng thaúng giöõa caùc coäng ñoàng Giaùo hoäi: khoù khaên giöõa caùc tín höõu coâng giaùo Leã nghi Latinh vaø leã nghi Bizantin - Hôn nöõa, trong chính noäi boä Giaùo hoäi chính thoáng, chia thaønh nhieàu phe khaùc nhau: moät phaàn muoán tieáp tuïc leä thuoäc Toøa Giaùo chuû Moscowa nhö tröôùc ñaây, nhoùm khaùc muoán töï trò, hoaëc leä thuoäc Toøa Giaùo chuû ñaïi keát Constaninopoli. Nhoùm muoán leä thuoäc Giaùo Hoäi Chính Thoáng Moscowa ñang yeâu caàu Ñöùc Gioan Phaoloâ II chæ gaëp ñaïi dieän cuûa hoï maø thoâi, luùc ngaøi vieáng thaêm Ukraine vaøo thaùng 6/2001.

 Taïi Lettonie tình hình coøn phöùc taïp hôn nöõa: Giaùo hoäi chính thoáng taïi ñaây tuyeân boá li khai khoûi Toøa Giaùo chuû chính thoáng Moscowa vaø muoán leä thuoäc Toøa Giaùo chuû chính thoáng ñaïi keát Constantinopoli. Trong khi ñoù thì Giaùo hoäi chính thoáng Nga khoâng muoán caùc Giaùo Hoäi chính thoáng taïi caùc quoác gia naèm ven Bieån Baltique, trong nhieàu naêm döôùi quyeàn cuûa hoï, nay trôû neân ñoäc laäp.

 Giaùo hoäi coâng giaùo taïi Ukraine, sau naêm 1990, vöøa böôùc ra khoûi tình traïng “haàm truù Hang Toaïi ñaïo” , thì laïi trôû neân caùi gai tröôùc maét Giaùo hoäi chính thoáng, caùch rieâng ñoái vôùi nhoùm muoán trung thaønh vôùi Toøa Giaùo chuû Moscowa. Boå nhieäm Hoàng Y giöõa nhöõng caêng thaúng naøy coù theå bò coi nhö laø “moät khieâu khích“, gaây theâm nhöõng chia reõ, nhöõng baát tín nhieäm nôi caùc anh chò em li khai vaø coù theå gaây haïi cho coâng vieäc ñoái thoaïi tieán ñeán hieäp nhaát caùc tín höõu Kitoâ.

 Dó nhieân saùnh vôùi ba naêm tröôùc ñaây, tình hình khoâng thay ñoåi nhieàu, nhöng laéng dòu hôn, vaø laäp tröôøng cuûa ÑTC ñaõ thay ñoåi. Nhö Tieán só Navarro Valls, phaùt ngoân vieân Toøa Thaùnh, tuyeân boá chuùa nhaät 28.01.2001 raèng: Taát caû xoay quanh vieäc boå nhieäm Ñöùc Cha Lubomyr Husar, TGM Lviv (Leopoli) cuûa Giaùo hoäi Hy laïp coâng giaùo (theo leã nghi Bizantin). Ngaøi ñöôïc caùc giaùm muïc leã nghi Bizantin choïn laøm TGM Lviv, ñöùng ñaàu Giaùo hoäi Hy laïp coâng giaùo taïi Ukraine, hoâm thöù naêm ngaøy 25.01.2001 - Ngay sau ñoù, ÑTC chaáp nhaän vieäc löïa choïn naøy vaø ghi teân vò taân TGM vaøo danh saùch caùc vò ñöôïc thaêng Hoàng Y, ñeå loan baùo vaøo tröa Chuùa nhaät 28.01.2001 cuøng vôùi hai vò ñöôïc boå nhieäm “in pectore” töø naêm 1998: Ñöùc TGM Marian Jaworski (ñöùng ñaàu Giaùo hoäi leã nghi Latinh taïi Ukriane) - Ñöùc Cha Janis Pujats, TGM Riga (Lettonie), nhaân vaät ñaõ bò baùch haïi döôùi cheá ñoä coäng saûn Lieân xoâ. Ñöùc Jaworski laø baïn thaân cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II, bò maát moät caùnh tay do tai naïn xe hôi, trong luùc ñi ñeán moät ñòa ñieåm thay theá Ñöùc Karol Wojtyla, hoài coøn laøm vieäc taïi Cracovia - Coøn Ñöùc Cha Pujats, ngöôøi laõnh nhaän gia taøi thieâng lieâng cuûa Ñöùc Coá Hoàng Y Vajvods, TGM Riga, nhaân vaät ñaõ can ñaûm ñöông ñaàu vôùi cheá ñoä coäng saûn Lieân xoâ. Vôùi cöû chæ yù nghóa naøy, nhö chính ngaøi ñaõ quaû quyeát, ÑTC “muoán laøm vinh döï caùc Giaùo hoäi ñaõ bò thöû thaùch döõ doäi caùch rieâng trong theá kyû XX vaø ñaõ neâu göông anh huøng veà ñöùc tin cho caû theá giôùi“.

 Do ñoù trong laàn boå nhieäm naøy, chuùng ta thaáy ÑTC caát nhaéc moät soá vò ñaõ soáng döôùi cheá ñoä coäng saûn leân baäc Hoàng Y, nhö Ñöùc TGM Nguyeãn vaên Thuaän (Vieät nam) - Ñöùc TGM Backis, (Lituanie) - Ñöùc TGM Jaworski (Ukraine) - Ñöùc TGM Pujtas (Lettonie) - Ñöùc TGM Husar (cuõng Ukraine). Chuùng ta ghi nhaän laø coù hai vò Hoàng Y, ngöôøi Ukraine, cuøng ñöôïc boå nhieäm cho moät Toång giaùo phaän Lviv; ñaây laø moät söï kieän “ñoäc ñaùo“. Nhöng neân nhôù laø taïi ñaây coù hai Coäng ñoàng tín höõu, thuoäc hai leã nghi khaùc nhau. Khoâng theå boå nhieäm moät beân, boû queân beân kia. Vì theá ÑTC ñaõ boå nhieäm moät vò Hoàng Y (Ñöùc TGM Jaworski) cho caùc tín höõu Latinh vaø moät (Ñöùc TGM Husar) cho Coäng ñoàng leã nghi Bizantin. Vieäc boå nhieäm naøy cuõng nhaèm chuaån bò chuyeán vieáng thaêm cuûa ÑTC taïi Ukraine vaøo thaùng 6/2001. Lviv laø ngaõ ba cuûa nhöõng cuoäc gaëp gôõ giöõa Taây vaø Ñoâng phöông. Qua chuyeán vieáng thaêm naøy, coù theå moät ngaøy gaàn ñaây, ÑTC seõ vieáng thaêm Mocowa ñöôïc. Ñöùc TGM Husar laø moät nhaân vaät ñöôïc Giaùo hoäi chính thoáng toân troïng vaø coù uy tín nôi caùc tín höõu chính thoáng taïi Ukraine cuõng nhö taïi Nga. Ngaøi coù theå laø chieác caàu noái giöõa hai Giaùo hoäi coâng giaùo vaø chính thoáng.

 Laø ngöôøi ñeán töø Ñoâng AÂu vaø goác Slavoâ, Ñöùc Karol Wojtyla quan taâm caùch rieâng ñeán mieàn naøy, nôi ñaây Giaùo hoäi ñaõ bò baùch haïi trong nhieàu naêm. Vôùi vieäc boå nhieäm caùc vò chuû chaên mieàn naøy leân baäc Hoàng Y, ÑTC muoán nhaéc laïi yù nghóa saâu xa cuûa chöùc phaåm Hoàng Y: ñoù laø phuïc vuï Giaùo hoäi ñeán möùc töû ñaïo.

 Vieäc boå nhieäm caùc vò chuû chaên coù coâng minh chöùng ñöùc tin vaø trung thaønh phuïc vuï Giaùo hoäi leân baäc Hoàng Y, khoâng nhöõng laø vieäc coâng nhaän moät quaù khöù anh huøng, nhöng coøn laø moät thuùc ñaåy cho caùc tín höõu thuoäc cöïu Ñeá quoác Lieân xoâ, bieát lieân keát söï can ñaûm cuûa chöùng taù ñöùc tin vôùi nhöõng vaát vaû khoù khaên cuûa vieäc ñoái thoaïi nhaãn naïi, nhaèm ñi ñeán vieäc hieäp nhaát caùc tín höõu Kitoâ. Ñaây laø nhieäm vuï ñang chôø ñôïi caùc tín höõu mieàn naøy döôùi söï laõnh ñaïo can ñaûm cuûa caùc vò chuû chaên, caùc vò Hoàng Y môùi. Chuyeán vieáng thaêm Ukraine tôùi ñaây cuûa ÑTC laø moät daáu hieäu cuï theå trong daán thaân taùi thieát Giaùo hoäi, sau thôøi kyø baùch haïi döôùi cheá ñoä coäng saûn Lieân xoâ, ñoàng thôøi xuùc tieán vieäc hieäp nhaát caùc tín höõu Kitoâ taïi moät mieàn, trong ñoù ña soá daân cö soá theo Giaùo hoäi chính thoáng. Nhaät baùo “Töông Lai” (Avvenire), soá phaùt haønh ngaøy 30.01.2001 ñaõ quaû quyeát nhö sau: “Chuyeán vieáng thaêm Ukraine tôùi ñaây cuõng laø moät öôùc mong ñöôïc giöõ kín trong loøng -- “in pectore“ -- töø laâu, nay ñaõ trôû thaønh moät thöïc taïi“.
 
 

Back to Radio Veritas Asia Home Page