Giaùo Hoäi Philippines vôùi moái baän taâm
muøa baàu cöû toång thoáng Philippines
cuøng thôøi gian vôùi kyø hoïp THÑGM AÙ Chaâu

Prepared for internet by Msgr. Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines

Chuùa Nhaät ngaøy 19/04/1998 tôùi ñaây, khoùa hoïp ñaëc bieät Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm muïc AÙ Chaâu seõ khai dieãn taïi Vatican vaø keùo daøi cho ñeán ngaøy 14/05/1998. Vaø trong nhöõng ngaøy naøy, rieâng taïi Philippines, laø muøa baàu cöû. Cuoäc baàu cöû toång thoáng vaø quoác hoäi seõ dieãn ra vaøo ngaøy 11/05/1998. Ñoái vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo giaùo hoäi Coâng Giaùo, hai bieán coá xaûy ra gaàn nhö cuøng moät luùc naøy taïo neân moät hoaøn caûnh khoù khaên cho giaùo hoäi taïi ñaây. Ñoái vôùi giaùo hoäi Philippines, muøa baàu cöû laø thôøi ñieåm maø caùc vò Giaùm Muïc cuõng baän roän khoâng keùm gì caùc chính trò gia ra öùng cöû, bôûi leõ ngöôøi ta bieát quaù roõ tình traïng gian laän vaãn thöôøng hay xaûy ra, nhaát laø trong giai ñoaïn ñeám phieáu. Cuõng gioáng nhö trong nhöõng laàn baàu cöû tröôùc ñaây, giaùo hoäi ñaõ ñoùng moät vai troø tích cöïc trong vieäc theo doõi tieán trình tröôùc vaø sau cuoäc baàu cöû, muïc ñích laø laøm nhöõng gì coù theå ñeå laøm giaûm bôùt söï gian laän, qua ñoù ngöôøi ñöôïc thaéng cöû phaûi chaéc chaén laø ngöôøi ñöôïc cöû tri choïn.

Vì leõ naøy, Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Philippines ñaõ baøy toû moái baän taâm cuûa caùc Giaùm Muïc leân Ñöùc Hoàng Y Jan. P. Schotte, Toång thö kyù Vaên Phoøng Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Theá Giôùi, vaø theo tin ñöôïc ghi nhaän thì Ñöùc Hoàng Y Jan. P. Schotte raát thoâng caûm hoaøn caûnh khoù khaên cuûa giaùo hoäi Philippines trong luùc naøy. Ñöùc Toång Giaùm Muïc Oscar Cruz, Toång Giaùm Muïc Lingayen-Dagupan, chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Philippines vaø cuõng laø toång thö kyù Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu cho haõng thoâng taán UCAN bieát laø ngaøi ñaõ thoâng baùo cho Vaên Phoøng Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc raèng 5 trong soá 17 vò Giaùm Muïc Philippines tham döï Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu phaûi trôû veà Manila sôùm hôn, moät laø ñeå ñi baàu vaø nhaát laø ñeå theo doõi tieán trình tröôùc vaø sau cuoäc baàu cöû, ñeà phoøng moïi tình huoáng baát traéc coù theå xaûy ra. Trong soá caùc vò laõnh ñaïo Giaùo Hoäi Philippines phaûi trôû veà tröôùc khi Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc keát thuùc goàm coù: Ñöùc Hoàng Y Jaime Sin, Toång Giaùm Muïc Manila; Ñöùc Hoàng Y Ricardo Vidal cuûa Toång Giaùo Phaän Ceba; Ñöùc Toång Giaùm Muïc Fernando Capalla, Toång Giaùm Muïc Davao, vaø Ñöùc Cha Teodora Bacun, Giaùm Muïc phuï taù Manila; vaø Ñöùc Toång Giaùm Muïc Oscar Cruz, chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Philippines.

Ñöùc Toång Giaùm Muïc Oscar Cruz cuõng phuû nhaän tin ñöôïc ñaêng treân caùc nhaät baùo ôû Manila trích lôøi cuûa Ñöùc Hoàng Y Jaime Sin raèng, Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II baøy toû moái quan taâm cuûa ngaøi veà tình traïng gian laän coù theå xaûy ra trong kyø baàu cöû toång thoáng Philippines vaøo ngaøy 11/05/1998 tôùi ñaây, vaø ngaøi cho pheùp 3 giaùm muïc Philippines ñöôïc veà nöôùc sôùm hôn. Trong moät cuoäc phoûng vaán treân ñaøi truyeàn hình soá 7 cuûa Philippines ngaøy 6/04/1998 vöøa qua, Ñöùc Hoàng Y James Sin baøy toû quan ñieåm cho raèng trong tröôøng hôïp caùc nhaø laõnh ñaïo giaùo hoäi vaéng maët thì caùc ñaûng phaùi vaø chính trò gia seõ xöû duïng caùc thuû ñoaïn gian laän ñeå öùng cöû vieân cuûa mình ñöôïc thaéng cöû. Tuy nhieân Ñöùc Toång Giaùm Muïc Oscar Cruz cho haõng thoâng taán UCAN bieát raèng ngaøi khoâng theå xaùc nhaän laø lieäu ÑTC Gioan Phaoloâ II coù lieân laïc tröïc tieáp vôùi Ñöùc Hoàng Y Sin hay khoâng. Ngaøi noùi nhö sau: "Toâi chöa bao giôø ñeà caäp vôùi ÑTC veà kyø baàu cöû taïi Philippines. ÑTC cuõng khoâng heà cho pheùp toâi hay caùc giaùm muïc trong Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñöôïc veà nöôùc tröôùc ngaøy keát thuùc Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu. Ngöôøi maø toâi tröïc tieáp lieân laïc vôùi laø Ñöùc Hoàng Y Jan Schotte, Toång Thö Kyù Vaên Phoøng Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Theá Giôùi.

Trong nhöõng laàn phoûng vaán tröôùc ñaây, Ñöùc Hoàng Y Jaime Sin ñaõ baøy toû moái quan ngaïi veà moät tình huoáng maø ngaøi tin laø coù theå xaûy ra trong kyø baàu cöû naøy. Ñoù laø ñöùng tröôùc nguy cô öùng cöû vieân toång thoáng cuûa ñaûng ñöông caàm quyeàn coù nguy cô bò thaát baïi tröôùc ñoái thuû töø phe ñoái laäp, ñaûng ñöông caàm quyeàn seõ phaûi duøng tôùi caùc maùnh khoùe gian laän hay phaù hoaïi cuoäc baàu cöû ñeå traùnh khoâng cho phe ñoái laäp leân naém quyeàn...

Vaø môùi ñaây, giaùo hoäi Coâng Giaùo Philippines ñaõ ñöùng ra toå chöùc moät dieãn ñaøn vôùi caùc öùng cöû vieân ra tranh gheá toång thoáng. 8 trong toång soá 11 öùng cöû vieân ñaõ ñeán tham döï. Vaéng maët trong dòp naøy laø oâng Joseph Estrada, ngöôøi maø Ñöùc Hoàng Y Jaime Sin ñaõ coâng khai tuyeân boá laø khoâng xöùng hôïp vôùi cöông vò moät nhaø laõnh ñaïo quoác gia, vì khaû naêng keùm cuõng nhö ñôøi soáng luaân lyù khoâng toát cuûa oâng. Dieãn ñaøn naøy laø dòp ñeå caùc öùng cöû vieân noùi leân laäp tröôøng vaø quan ñieåm cuûa hoï lieân quan tôùi caùc vaán ñeà nhö aùn töû hình, kieåm soaùt sinh saûn vaø naïn côø baïc. Baùo chí taïi ñòa phöông töôøng thuaät raèng ña soá caùc öùng cöû vieân ñeán tham döï ñeàu baøy toû moät laäp tröôøng nhö giaùo hoäi, choáng laïi vieäc kieåm soaùt sinh saûn baèng caùc phöông phaùp ngöøa thai nhaân taïo.

ÖÙng cöû vieân cuûa ñaûng ñuong caàm quyeàn laø oâng Jose De Venecia, cöïu chuû tòch quoác hoäi coøn ñöa ra lôøi cam keát laø neáu ñaéc cöû oâng seõ ra leänh ngöng thi haønh chính saùch phaân phoái bao cao su nhaém kieåm soaùt söï gia taêng daân soá cuûa Philippines. Trong khi moät öùng cöû vieân khaùc laø oâng Juan Ponce Enrile, cöïu boä tröôûng quoác phoøng vaø thöôïng nghò só, cuõng höùa laø oâng seõ cho ñoát heát taát caû caùc bao cao su trong kho, neáu ñaéc cöû toång thoáng. Tuy nhieân, moät soá öùng cöû vieân ñaõ leân tieáng uûng hoä aùn töû hình bôûi vì hoï cho ñaây laø moät bieän phaùp nhaèm laøm giaûm bôùt naïn toäi phaïm trong nöôùc. OÂng Alfredo Lim, cöïu thò tröôûng Manila vaø laø ngöôøi ñöôïc cöïu toång thoáng Cory Aquino heát loøng uûng hoä, thì xaùc quyeát raèng, vieäc duy trì aùn töû hình seõ ngaên ngöøa ñöôïc phaàn naøo naïn toäi phaïm. Veà naïn côø baïc thì coù 3 trong soá 8 öùng cöû vieân coù maët coù cuøng laäp tröôøng choáng laïi vieäc môû caùc soøng baøi vaø soå soá. Tuy nhieân moät öùng cöû vieân ñaõ thaúng thaén noùi leân quan ñieåm cuûa oâng raèng, soå soá laø moät hình thöùc gaây quyõ cho quoác gia, ñöôïc duøng vaøo chöông trình xaõ hoäi, coù ích lôïi cho daân ngheøo. ÖÙng cöû vieân naøy ñaõ tröng daãn tröôøng hôïp cuûa moät soá quoác gia coù ña soá theo coâng giaùo vaø ngay caû Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Coâng Giaùo taïi caùc nöôùc naøy cuõng uûng hoä chính saùch gaây quyõ qua soå soá.

Giaùo Hoäi Philippines Suy Tö vaø Caàu Nguyeän

"Suy Tö vaø Caàu Nguyeän", ñoù laø ñeà taøi cuûa laù thö muïc vuï Ñöùc Hoàng Y Jaime Sin, Toång Giaùm Muïc Manila göûi cho coäng ñoàng daân Chuùa trong nöôùc nhaân dòp baàu cöû toång thoáng taïi Philippines vaøo ñaàu thaùng 5/1998 tôùi ñaây. Qua laù thö muïc vuï naøy, vò Toång Giaùm Muïc Manila keâu goïi caùc cöû tri haõy suy nghó moät caùch chín chaén vaø thaän troïng trong söï choïn löïa cuûa hoï bôûi vì ñaây laø dòp ñeå hoï choïn moät töông lai cho ñaát nöôùc, moät töông lai tuøy thuoäc ñaëc bieät nôi vò nguyeân thuû quoác gia maø hoï seõ baàu cho vaøo thaùng 5/1998 tôùi. Laù thö cho raèng vieäc höôùng daãn caùc cöû tri coâng giaùo trong söï choïn löïa naøy laø moät traùch nhieäm luaân lyù cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo giaùo hoäi, trong tö caùch laø nhöõng vò chuû chaên cuûa ñoaøn chieân. Söï choïn löïa cuûa hoï phaûi toû hieän möùc ñoä tröôûng thaønh veà maët chính trò vaø ñöôïc döïa treân caùc giaù trò Kitoâ giaùo. Töïu chung, Ñöùc Hoàng Y Sin ñeà ra 4 tieâu chuaån chính cho moät vò toång thoáng maø caùc cöû tri coù theå döïa vaøo ñeå choïn, ñoù laø: yeâu Thieân Chuùa, yeâu daân, yeâu nöôùc vaø trong saïch.

Trong nhöõng ngaøy naøy, caùc cuoäc vaän ñoäng tranh cöû cuûa caùc öùng cöû vieân toång thoáng ñang böôùc vaøo giai ñoaïn soâi noåi. Nhöõng cuoäc thaêm doø dö luaän cho thaáy ñöông kim phoù toång thoáng Philippines, oâng Joseph Estrada laø ngöôøi daãn ñaàu vaø theo sau oâng laø chuû tòch haï vieän, oâng Jose de Venecia. OÂng Jose de Venecia laø ngöôøi ñöôïc toång thoáng Fidel Ramos choïn öùng cöû vieân cuûa ñaûng ñöông caàm quyeàn. Tröôùc tình theá gheá toång thoáng töông lai coù theå loït vaøo tay cuûa oâng Joseph Estrada, toång thoáng Ramos ñang raùo rieát vaän ñoäng cho ngöôøi mình choïn. Nhöõng lôøi toá caùo giöõa caùc öùng cöû vieân ñang ñöôïc baùo chí trong nöôùc töôøng thuaät ngaøy moät nhieàu theâm. Vaø haàu nhö nhöõng toá caùo naøy ñang nhaém vaøo oâng Joseph Estrada vì ngöôøi ta e ngaïi raèng, oâng Estrada khoâng coù ñuû khaû naêng vaø ñôøi soáng luaân lyù toát ñeå trôû thaønh moät vò nguyeân thuû quoác gia.

Laø moät dieãn vieân ñieån aûnh noåi tieáng cuûa Philippines trong nhöõng naêm daïo thaäp nieân 60 vaø 70, oâng Estrada bò toá caùo laø moät ngöôøi coù moät ñôøi soáng luaân lyù buoâng thaû, chaïy theo ñaøn baø, nghieän röôïu vaø côø baïc. Chính oâng cuõng thöøa nhaän laø oâng coù con ngoaïi hoân vôùi moät phuï nöõ khaùc, nhöng oâng cho raèng ñoù laø chuyeän cuûa quaù khöù vaø keå töø khi trôû thaønh chính trò gia, oâng ñaõ töø boû nhöõng taät xaáu cuûa mình. Söï kieän oâng tieán nhanh trong cuoäc ñôøi chính trò, töø thò tröôûng moät thaønh phoá ôû Manila leân tôùi phoù toång thoáng vaø nay ñang coù cô may trôû thaønh toång thoáng, phaàn lôùn laø nhôø söï thu huùt cuûa oâng ñoái vôùi caùc cöû tri thuoäc thaønh phaàn ngheøo, nhöõng ngöôøi coù aán töôïng veà oâng nhö moät vò anh huøng beânh vöïc cho ngöôøi ngheøo, ngöôøi bò aùp böùc, qua caùc vai chính oâng dieãn xuaát ba thaäp nieân veà tröôùc. Veà maët trí thöùc, oâng chöa hoïc heát baäc ñaïi hoïc vaø ñaây cuõng laø lyù do khieán cho caùc nhaø doanh nghieäp thöïc söï lo ngaïi veà khaû naêng laõnh ñaïo cuûa oâng.

Trong moät cuoäc phoûng vaán vôùi haõng thoâng taán Reuters vaøo hoâm thöù Baûy tuaàn tröôùc 28/03/1998, Ñöùc Hoàng Y Sin ñaõ baøy toû moái lo ngaïi raèng, ñöùng tröôùc tình theá chính trò hieän nay, xeùt veà maët luaân lyù thì oâng Joseph Estrada khoâng hoäi ñuû tieâu chuaån ñeå trôû thaønh vò nguyeân thuû quoác gia, nhöng ñoàng thôøi ngaøi e ngaïi raèng ñaûng ñöông caàm quyeàn seõ duøng moïi thuû ñoaïn gian laän baàu cöû ñeå öùng cöû vieân do toång thoáng Fidel Ramos choïn, laø oâng Jose de Venecia ñöôïc thaéng cöû. Caû hai ñeàu laø moät vieãn töôïng khoâng maáy gì toát ñeïp cho Philippines vaø neàn daân chuû cuûa quoác gia. Ñöùc Hoàng Y Sin ñaõ noùi leân nhöõng yù nghó cuûa ngaøi nhö sau: "Laøm theá naøo, oâng Joseph Estrada coù theå trôû thaønh maãu göông toát cho giôùi treû trong nöôùc? Neáu cuoäc baàu cöû dieãn ra vaøo ngaøy hoâm nay vaø khoâng coù gian laän xaûy ra thì oâng ta seõ thaéng cöû. Vì lyù do ñoù, chính phuû hieän thôøi seõ laøm taát caû nhöõng gì coù theå ñeå ñoaït phaàn thaéng lôïi veà phía hoï. Toâi thaät söï lo ngaïi bôûi vì oâng Joseph Estrada seõ khoâng coù ñuû khaû naêng ñeå laõnh ñaïo ñaát nöôùc böôùc vaøo kyû nguyeân môùi".

Lôøi leõ treân ñaây cuûa vò giaùo chuû giaùo hoäi Coâng Giaùo Philippines chaéc chaén seõ coù aûnh höôûng ñoái vôùi caùc cöû tri ngöôøi coâng giaùo, chieám ña soá trong toång soá cöû tri coù quyeàn ñi baàu. Maëc duø coâng khai chæ trích nhöõng öùng cöû vieân maø ngaøi cho raèng khoâng hoäi ñuû ñieàu kieän veà maët luaân lyù, nhöng Ñöùc Hoàng Y Sin cuõng xaùc ñònh raèng giaùo hoäi seõ khoâng ñeà cöû baát cöù moät öùng cöû vieân toång thoáng naøo ñeå caùc cöû tri boû phieáu cho. Ñieàu maø giaùo hoäi seõ laøm laø duøng aûnh höôûng cuûa mình ñeå daïy cho giôùi treû noùi rieâng vaø taát caû cöû tri noùi chung, neân choïn löïa nhö theá naøo ñeå coù ñöôïc moät nhaø laõnh ñaïo toát. Sau cuøng Ñöùc Hoàng Y Sin cam keát laø giaùo hoäi seõ theo doõi kyõ caøng tieán trình baàu cöû vaøo thaùng 5/1998 tôùi ñaây ñeå traùnh gian laän vaø nhö theá yù muoán cuûa ngöôøi daân seõ ñöôïc theå hieän caùch roõ raøng qua laù phieáu cuûa hoï. (Reuters 29/03/98, Pastoral Letter on Elections).

Back to Radio Veritas Asia Home Page