Phieân hoïp khoaùng ñaïi thöù 9
Chieàu thöù Saùu 24/05/98
Phaùt bieåu cuûa Ñöùc Cha Nguyeãn Sôn Laâm
Vieäc hoäi nhaäp Vaên Hoùa

Click here for ENGLISH VERSION

Prepared for internet by Msgr. Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines

Troïng Kính Ñöùc Thaùnh Cha,
Kính thöa caùc nghò phuï,

Vaán ñeà "hoäi nhaäp vaên hoùa" ñaõ ñöôïc ñeà caäp ñeán trong caùc soá 62-64 vaø soá 50 cuûa Taäp Taøi Lieäu Laøm Vieäc (Instrumentum Laboris), vaø trong baøi thuyeát trình Toång Quaùt Ñaàu Khoùa Hoïp (Relatio ante disceptationem), ôû trang 30, cuõng nhö trong nhieàu baøi phaùt bieåu töø ñaàu Khoùa Hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu ñeán nay. Hoâm nay, toâi muoán laøm noåi baät theâm vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa naày, döïa treân kinh nghieäm rao giaûng phuùc aâm taïi Vieät Nam.

Xin haõy cho pheùp toâi nhaán maïnh tröôùc heát raèng vaán ñeà "hoäi nhaäp vaên hoùa" khoâng phaûi laø vaán ñeà môùi trong lòch söû giaùo hoäi; vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa ñaõ ñöôïc thöïc thi ngay töø khôûi ñaàu, töø thôøi cuûa caùc Toâng Ñoà. Vieäc thaønh hình cuûa Phuùc AÂm nhaát laõm töø moät nguoàn chung, laø moät baèng chöùng hieån nhieân: phaûi chaêng moãi cuoán phuùc aâm ñaõ khoâng phaùt xuaát töø moät neàn vaên hoùa rieâng hay sao? Vieäc khai sinh vaø coá ñònh nhöõng nghi thöùc cuõng ñaõ xaûy ra gioáng nhö vaäy; vaøi nghi thöùc coå xöa coøn soáng ñoäng ngaøy hoâm nay trong nhöõng coäng ñoaøn giaùo hoäi ñòa phöông khaùc nhau cuûa AÙ Chaâu. Nguôøi ta coù theå quaû quyeát raèng vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa khoâng bao giôø thieáu vaéng trong ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi. Lyù do raát ñôn sô laø vì Maàu Nhieäm Nhaäp Theå luoân luoân hieän dieän trong yù thöùc cuûa coäng ñoaøn kitoâ.

Tuy nhieân caàn phaûi khieâm toán nhìn nhaän raèng nhöõng coá gaéng nhaèm thöïc hieän vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa ñaõ khoâng baèng nhau vaøo nhöõng giai ñoaïn khaùc nhau cuûa lòch söû. Ñaõ coù nhöõng luùc trong ñoù söï laøm bieáng cuûa con ngöôøi thaéng theá hôn, vaø ñaõ coù nhöõng luùc trong ñoù nhöõng keû tuaân giöõ vaøi caùch thöùc haønh ñoäng laïi töôûng mình laø cao troïng hôn keû khaùc. Ñoù ñaõ laø tröôøng hôïp xaûy ra trong lòch söû rao giaûng phuùc aâm taïi Vieät Nam, trong ñoù sau nhöõng khôûi ñaàu ñaáy höùa heïn, thì laïi ñeán moät thôøi kyø laâu daøi khoâng troå sinh nhieàu hoa traùi.

Chaéc haún Toøa Thaùnh ñaõ khoâng queân nhaéc laïi cho caùc nhaø truyeàn giaùo raèng khoâng neân laãn loän coâng cuoäc rao giaûng Phuùc AÂm vôùi coâng cuoäc Taây Phöông Hoùa. Nhöõng huaán thò naêm 1659 daønh cho nhöõng Vò Giaùm Quaûn Toâng Toøa ñaàu tieân, ñaõ noùi roõ raøng veà ñieåm naày. Nhöng, taïi nôi truyeàn giaùo, trong thöïc haønh cuï theå, vì thaáy nhöõng ngöôøi Vieät Nam coù nhieàu khaâm phuïc tröôùc nhöõng saûn phaåm cuûa AÂu Chaâu, neân nguôøi ta cho raèng vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa laø ñieàu dö thöøa khoâng caàn thieát. Nguôøi ta ñaõ rao giaûng giaùo lyù kitoâ maø khoâng quan taâm ñeán chieàu saâu toân giaùo cuûa taâm hoàn Vieät Nam.

Taâm hoàn toân giaùo naày ñöôïc theå hieän trong nhöõng thaùi ñoä heát söùc cuï theå cuûa loøng hieáu thaûo; loøng hieáu thaûo naày ñöôïc khai trieån döôùi hình thöùc vieäc toân kính Toå Tieân vaø ñöôïc bieåu loä trong moät neàn luaân lyù gia ñình theo quan nieäm Khoång Töû. Caàn phaûi thaáy roõ raèng khoâng coù chuùt maâu thuaån naøo veà vaán ñeà naày, treân bình dieän giaùo lyù, giöõa tö töôûng Vieät Nam vaø kitoâ giaùo. Nhöng nhöõng thöïc haønh veà vieäc toân kính Toå Tieân, ñaõ bò caùc nhaø Truyeàn Giaùo xeùt nhö laø khoâng thích hôïp vaø deã daøng höôùng ngöôøi ta ñeán vieäc meâ tín dò ñoan. Nhö theá, nhöõng cöû chæ thuoäc nghi thöùc töôûng nieäm OÂng Baø ñaõ qua ñôøi, bò caám ñoaùn khoâng cho nhöõng ai trôû laïi ñaïo Kitoâ xöû duïng nöõa.

Nhöõng haäu quaû cuûa moät vieäc caám ñoaùn nhö vaäy laø heát söùc bi thaûm; nhöõng ngöôøi kitoâ bò nhöõng keû ñoàng höông cuûa mình xem nhö laø nhöõng keû voâ ñaïo. Nhöõng ngöôøi kitoâ naày bò gia ñình hoï ruoàng boû, vaø bò xem nhö laø nhöõng ngöôøi xa laï. Toaøn theå ñaát nöôùc, moät ñaát nöôùc xem loøng thaûo hieáu nhö laø neàn taûng cuûa söï hieäp nhaát xaõ hoäi vaø neàn taûng cuûa neàn vaên minh, thì khoâng nhìn nhaän hoï nhö laø nhöõng coâng daân toát vaø chaân thaønh, vaø ñi ñeán vieäc baùch haïi hoï nöõa. Nguôøi ta ñaõ phaûi ñôïi cho ñeán naêm 1965 môùi nhìn thaáy hoaøn caûnh baét ñaàu thay ñoåi, nhôø vieäc aùp duïng saéc leänh "Plane compertum est", saéc leänh cho pheùp moät hình thöùc toân kính Toå Tieân trong caùc gia ñình kitoâ. Sau hôn ba theá kyû chia reõ vaø baùch haïi, baàu khí môùi baét ñaàu ñöôïc laønh maïnh hoùa töø töø.

Nhöng buoàn thay, cuõng trong khoaûng tröôùc sau naêm 1965 naày, neàn luaân lyù gia ñình taïi Vieät Nam, baét ñaàu chòu nhöõng taán coâng cuûa neáp soáng taân tieán, cuøng vôùi söï thaû loûng caùc phong tuïc, moät söï thaû loûng töø tröôùc ñeán giôø chöa töøng coù.

Taïi Vieät Nam, Giaùo Hoäi laø moät trong nhöõng söùc maïnh soáng ñoäng cuûa xaõ hoäi, söùc maïnh coù khaû naêng cöùu vôùt cho truyeàn thoáng vaên hoùa, vaø mang ñeán cho loøng hieáu thaûo söùc maïnh cuûa Phuùc AÂm. Thöû hoûi Chuùa Gieâsu khoâng phaûi laø moät maãu göông saùng choùi cho loøng hieáu thaûo hay sao? Chuùa maïc khaûi cho chuùng ta bieát Thieân Chuùa laø Cha; Chuùa daïy cho chuùng ta bieát phuïng thôø Thieân Chuùa Cha moät caùch ñích thaät, vaø yeâu caàu chuùng ta ruùt ra nhöõng haäu quaû töø ñoù maø soáng nhö laø nhöõng anh chò em vôùi nhau. Trong vöông quoác cuûa Chuùa, khoâng ai laø ngöôøi xa laï, vaø taát caû ñeàu trôû neân thaønh phaàn cuûa cuøng moät gia ñình.

Ñaây chính laø ñieàu loøng hieáu thaûo cuûa ngöôøi Vieät Nam nhaém ñeán, khi duøng nhöõng teân goïi cuûa haøng thaân thích trong gia ñình, ñeå goïi taát caû nhöõng ai maø hoï yeâu meán. Nhöõng tín höõu Vieät Nam cuõng haønh xöû gioáng nhö vaäy trong nhöõng töông quan vôùi nhau. Nhö theá, nhöõng vò chuû chaên lôùn tuoåi, thì ñöôïc goïi laø "oâng", "oâng coá", nhöõng linh muïc thì ñöôïc goïi laø "cha", nhöõng chuûng sinh thì ñöôïc goïi laø "caäu", caùc nöõ tu thì ñöôïc goïi laø "dì" vaân vaân. Ñaây khoâng phaûi chæ laø vaán ñeà ñôn thuaàn cuûa ngoân ngöõ hoïc, bôûi vì loøng gaén boù cuûa caùc tín höõu vôùi nhöõng vò chuû chaên cuûa hoï laø hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi nhöõng danh goïi coù tính caùch gia ñình nhö vaäy.

Chính vì lyù do naày maø chuùng toâi caàu mong coù moät khoa giaùo hoäi hoïc trong ñoù Giaùo Hoäi ñöôïc quan nieäm, khoâng nhöõng nhö laø moät söï hieäp thoâng, maø coøn nhö laø moät gia ñình, gia ñình cuûa Thieân Chuùa. ÔÛ ñaây, coøn coù ñieàu khaùc hôn laø nhöõng töø ngöõ maø thoâi. Laø nhöõng keû phuïc vuï vöøa ñoàng thôøi laø ngöôøi laøm chöùng cho phuùc aâm, nhöõng con ngöôøi taän hieán ñoùng vai troø nhö nhöõng cha meï, nhöõng vai troø coù taàm quan troïng noåi baät trong nhöõng neàn vaên hoùa cuûa Vieãn Ñoâng. Söï hieän dieän cuûa ngöôøi nöõ - nhöõng nöõ tu vaø nhöõng ngöôøi meï coâng giaùo - raát ñöôïc ñaùnh giaù cao nôi ñaát nöôùc chuùng toâi, bôûi vì söï hieän dieän ñoù mang ñeán chieàu kích maãu töû. Nôi nhöõng ngöôøi treû thaät ñoâng ñang tham döï vaøo caùc sinh hoaït cuûa giaùo xöù hay cuûa nhöõng hoäi ñoaøn, chaúng haïn nhö nhöõng giaûng vieân giaùo lyù vaø nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo giôùi treû, luoân luoân coù tinh thaàn huynh ñeä saâu xa, gioáng nhö tình lieân ñôùi giöõa anh chò em trong cuøng moät gia ñình: nhöõng ngöôøi anh vaø chò caû chaêm soùc cho nhöõng em nhoû hôn, vaø nhöõng ngöôøi em nhoû thì vaâng lôøi anh chò caû. Sau cuøng, nhöõng ngöôøi lôùn tuoåi taïi ñaát nöôùc chuùng toâi, thì luoân luoân ñöôïc moä meán, kính troïng vaø yeâu thöông. Chuùng toâi muoán khoa giaùo hoäi hoïc phaûn aûnh ñöôïc nhöõng thöïc taïi naày, nhöõng thöïc taïi heát söùc ñôn sô, heát söùc ñeïp, vaø heát söùc caên baûn cho neàn vaên hoùa cuûa chuùng toâi.

Ñeå keát luaän, chuùng toâi xin noùi leân moät lôøi vaén taét nhö sau: vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa laø ñieàu caàn thieát. Maëc duø noù ñoøi hoûi moät söï phaân bieät thöôøng raát teá nhò, nhöng noù luoân luoân höõu ích: noù loâi keùo theo Ôn Cöùu Roãi. Theá heä cuûa chuùng toâi khoâng theå ñi xa hôn nöõa trong chieàu höôùng naày, xeùt vì neàn giaùo duïc theo kieåu AÂu Chaâu maø chuùng toâi ñaõ laõnh nhaän… Nhöng nhöõng theá heä töông lai coù theå thaønh coâng hôn, neáu ngay töø baây giôø chuùng ta bieát vaïch ra cho hoï con ñöôøng hoäi nhaäp vaên hoùa.

Xin caùm ôn.

Back to Radio Veritas Asia Home Page