Back
to Radio Veritas Asia Home PageBaøi Phaùt bieåu cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Hueá Steâphanoâ Nguyeãn nhö Theå Taïi Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu.
Ñeà taøi: Vieäc Hoäi Nhaäp Vaên Hoùa trong boái caûnh Toân Kính Toå Tieân vaø Rao Giaûng Phuùc AÂm taïi Vieät Nam.
Ñöùc Toång Giaùm Muïc Hueá ñaõ phaùt bieåu baèng tieáng Phaùp. Coù hai töø tieáng Phaùp ñöôïc duøng trong baûn vaên caàn ñöôïc löu yù: la veùneùration des anceâtres, ñöôïc chuyeån dòch sang tieáng Vieät laø Vieäc Toân Kính Toå Tieân. Vaø "le culte des anceâtres" ñöôïc chuyeån dòch laø "vieäc phuïng thôø toå tieân" (thôø OÂng Baø). Baïn ñoïc coù theå giuùp chuùng toâi veà nhöõng töø khaùc ñeå dòch hai töø veùneùration vaø culte naày. Chuùng toâi cuõng nghó laø coù theå dòch "la veùneùration" baèng "loøng hieáu kính ñoái vôùi toå tieân"; vaø "le culte" laø "nghi thöùc phuïng thôø toå tieân". Duø sao, vieäc phuïng thôø toân kính toå tieân khoâng theå naøo ñöôïc hieåu ngang haøng vôùi vieäc phuïng thôø Thieân Chuùa. Nguyeân vaên baøi phaùt bieåu nhö sau.
Troïng Kính Ñöùc
Thaùnh Cha,
Kính thöa quyù nghò phuï,
Chuùng toâi xaùc tín veà taàm
quan troïng cuûa vieäc hoäi nhaäp vaên
hoùa trong coâng cuoäc rao giaûng Phuùc
AÂm. Lieân quan ñeán Vieät Nam, vieäc
hoäi nhaäp vaên hoùa phaûi ñöông
ñaàu vôùi moät vaán ñeà
heát söùc nghieâm troïng, laø vaán
ñeà toân kính toå tieân. Ngaøy
nay, chuùng toâi noùi ñeán vieäc
"toân kính" thay vì noùi vieäc
"phuïng thôø toå tieân", ñeå
coù moät phaân bieät roõ raøng treân
bình dieän thaàn hoïc. Baøi phaùt
bieåu cuûa toâi laø moät caùch ñeà
caäp veà vaán ñeà naày, vöøa
quy chieáu veà caùc soá 7 vaø 45 cuûa
vaên kieän "Taøi Lieäu Laøm Vieäc".
Taát caû nhöõng nhaø truyeàn giaùo vaø nhöõng nhaø nhaân chuûng hoïc, nhö Leùopold Cadieøre, vì ñaõ soáng ôû Vieät Nam, neân coù theå nhaän thaáy deã daøng raèng vieäc phuïng thôø (culte) caùc thaàn linh laø toân giaùo chính cuûa Vieät Nam, vaø raèng vieäc phuïng thôø toå tieân laø yeáu toá thieát yeáu nhaát cuûa vieäc phuïng thôø caùc thaàn linh. Nhöõng toân giaùo khaùc hoaëc nhöõng giaùo huaán khaùc nhö Khoång giaùo, Laõo giaùo, Phaät giaùo, caû ba ñeàu ñeán töø Trung Quoác, ñaõ phaûi thu nhaän nhöõng yeáu toá thieát yeáu cuûa caùc tö töôûng bình daân, ñeå ñöôïc daân chuùng chaáp nhaän.
Neàn luaân kyù Khoång giaùo nhìn xem loøng hieáu thaûo nhö laø nhaân ñöùc caên baûn cuûa gia ñình vaø cuûa xaõ hoäi. Nguôøi ta nhìn xem vieäc soát saéng toân kính vaø nhöõng vieäc phuïc vuï daønh cho cha meï coøn soáng cuõng nhö khi ñaõ qua ñôøi, nhö laø moät boån phaän öu tieân. Luaân lyù vaø neàn vaên minh ñeàu tuøy thuoäc vaøo boån phaän naày.
Laõo giaùo xaùc ñònh roõ raøng nhöõng nghi thöùc tæ mæ cho vieäc choân caát cha meï qua ñôøi vaø cho nhöõng leã gioã khaùc nhau, chaúng haïn nhö leã gioã giaùp naêm ngaøy qua ñôøi cuûa toå tieân. Ñoù laø nhöõng boån phaän quan troïng nhaát cuûa con caùi ñoái vôùi cha meï, nhaát laø khi con caùi laø nhöõng anh chò caû trong gia ñình. Nhöõng tín ñoà phaät giaùo cuõng quyù troïng nhieàu loøng thaûo hieáu naày vaø xem ñoù nhö laø vieäc thöïc haønh cao nhaát cuûa loøng töø bi phaät giaùo. Ña soá nhöõng ngöôøi coäng saûn Vieät Nam cuõng caàu nguyeän vôùi toå tieân hoï trong ñôøi soáng gia ñình.
ùng ta bieát roõ cuoäc tranh luaän lòch söû veà caùc nghi leã phuïng thôø (rites du culte), nhaát laø nhöõng nghi leã daønh cho toå tieân, trong xöù truyeàn giaùo Trung Quoác, töø theá kyû thöù 17 cho ñeán theá kyû 20. Trong cuoäc tranh caûi naày, vì nhöõng hieåu laàm treân bình dieän lòch söû vaø phong tuïc, nhieàu vaên kieän ñaõ ñöôïc coâng boá choáng laïi vieäc chaáp nhaän vaøo nhöõng nghi leã cuûa vieäc phuïng thôø toå tieân, trong ñöôøng loái thöïc haønh cuûa coâng giaùo. Giaùo Hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác vaø Vieät Nam, ñaõ phaûi chòu nhieàu haäu quaû ñau thöông. Taïi Trung Quoác, phaûi chôø cho ñeán Huaán Thò Plane Compertum est, (nghóa laø: Ñieàu roõ raøng), ñöôïc coâng boá ngaøy 8/12/1939, ñeå ruùt laïi leänh caám. Vaø taïi Vieät Nam, coøn phaûi ñôïi cho ñeán naêm 1964: luùc ñoù laø laàn ñaàu tieân, Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam, môùi coù theå cho pheùp thi haønh töø töø vaøi hình thöùc phuïng thôø daønh rieâng cho OÂng Baø Toå Tieân, vöøa vaãn loaïi boû ñieàu gì xem ra nhö laø vieäc dò ñoan. Nhö theá, nguôøi ta coù theå coù nhöõng baøn thôø toå tieân trong gia ñình; vaø treân baøn thôø toå tieân ngöôøi ta coù theå trình baøy nhöõng hình aûnh hay baøi vò cuûa toå tieân; vaø tröôùc nhöõng hình aûnh vaø baøi vò naày, ngöôøi ta coù theå daâng höông vaø cuùi mình toân kính.
Maëc cho taát caû nhöõng ñieàu vöøa noùi, moät soá ngöôøi coâng giaùo Vieät Nam khoâng chaáp nhaän deã daøng nhöõng thöïc haønh naày maø hoï xem nhö laø coøn mang tính caùch ngoaïi ñaïo, vì nhöõng giaùo huaán ñaõ ñöôïc laõnh nhaän tröôùc ñoù. Nguôøi ta coøn caûm thaáy vaøi chia reõ giöõa nhöõng ngöôøi coâng giaùo vieät nam trong vaán ñeà naày. Chính trong ñôøi soáng gia ñình maø söï chia reõ naày trôû thaønh hieån nhieân; chaúng haïn nhö khi coù leã kyû nieäm ngaøy qua ñôøi cuûa toå tieân, thì taát caû moïi thaønh phaàn cuûa gia ñình hôïp nhau laïi ñeå laøm vieäc phuïng thôø toå tieân. Nhöng neáu coù nhöõng thaønh phaàn gia ñình laø ngöôøi coâng giaùo, thì nhöõng thaønh phaàn coâng giaùo naày ñöôïc mieån. Vaø chính vì theá, maø nhöõng ngöôøi coâng giaùo bò xem nhö laø nhöõng ngöôøi con baát hieáu, vaø ñaïo coâng giaùo bò xem nhö laø toân giaùo ngoaïi quoác; ñaây laø moät trôû ngaïi thaät cho coâng vieäc rao giaûng Phuùc AÂm.
Trong quaù khöù, nguôøi ta ñaõ luoân luoân xem vieäc thôø kính toå tieân nhö laø moät hình thöùc cuûa loøng tin toân giaùo. Thoaït tieân, nhöõng nghi thöùc vaø nhöõng cöû chæ cuûa vieäc toân kính toå tieân coù ñaëc tính gioáng vôùi vieäc phuïng thôø cuûa moät toân gíao.
Nhöng xeùt cho cuøng, thì vieäc phuïng thôø naày coù tích chöùa tröôùc heát moät ñaëc tính vaên hoùa vaø luaân lyù thaät saâu xa trong ñôøi soáng xaõ hoäi vaø gia ñình. (x. huaán thò "Plane compertum e est."). Töø ñoù, vieäc rao giaûng Phuùc AÂm taïi Vieät Nam coù theå coù yeáu toá vaên hoùa vaø luaân lyù heát söùc phong phuù, vaø coù theå deã daøng ñöa yeáu toá naày vaøo trong phuïng vuï, nghi thöùc, vaân vaân,.. trong giaùo lyù veà söï hieäp thoâng caùc thaùnh.
Giaùo Hoäi taïi AÙ Chaâu, vaø nhaát laø taïi Vieät Nam, khoâng bao giôø ñöôïc queân raèng "Giaùo Hoäi coù boån phaän rao giaûng Tin Möøng trong nhöõng hoaøn caûnh vaên hoùa cuûa daân chuùng; raèng Giaùo Hoäi phaûi xem nhö laø boån phaän öu tieân cuûa mình vieäc ñoái thoaïi lieân læ, khieâm toán vaø ñaày yeâu thöông vôùi nhöõng neàn vaên hoùa vaø nhöõng truyeàn thoáng, ngoõ haàu giaùo hoäi coù theå ñöôïc hoøa nhaäp hoaøn toaøn vôùi daân chuùng"; (ñaây laø ñieàu Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu ñaõ tuyeân boá vaøo naêm 1974). Moät khi vaán ñeà quan troïng naày ñöôïc giaûi quyeát, vaø neáu caùc giaùo hoäi taïi AÙ Chaâu coù theå coáng hieán nhöõng ñöôøng höôùng toát ñeå hoäi nhaäp vaên hoùa truyeàn thoáng bình daân naày theo tinh thaàn phuùc aâm, thì ngöôøi ta coù theå hy voïng raèng, trong töông lai, vieäc rao giaûng phuùc aâm taïi vuøng ñaát AÙ Chaâu naày seõ coù tieán boä lôùn.
Lôøi phaùt bieåu ngaén naày chæ muoán ñaët ra vaán ñeà ñeå khôi daäy nhöõng suy tö vaø thaûo luaän.
Vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa vöøa laø tieán trình nhôø ñoù Phuùc AÂm ñöôïc aên saâu vaøo trong nhöõng neàn vaên hoùa khaùc nhau, chaúng haïn nhö nhöõng nghi leã coâng giaùo ñöôïc ñöa vaøo trong nhöõng moâi tröôøng gia ñình, vöøa laø tieán trình bôûi ñoù nhöõng phong tuïc vaø nhöõng neàn vaên hoùa ñòa phöông caàn ñöôïc ñöa vaøo trong ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi vaø gaëp ñöôïc nhöõng theå hieän cuûa chuùng trong phuïng vuï vaø nhöõng nghi thöùc cöû haønh bí tích. Tieác thay öôùc nguyeän naày chöa ñöôïc thöïc hieän ñaày ñuû trong caùc coäng ñoàng giaùo hoäi ñòa phöông chuùng ta. Chuùng ta seõ laøm gì trong töông lai? ( Xin caùm ôn).
Back
to Radio Veritas Asia Home Page