Baøi Phaùt Bieåu cuûa Ñöùc Cha Pheâroâ Nguyeãn vaên Nhôn, Giaùm Muïc Ñaø Laït, trong phieân hoïp khoaùng ñaïi laàn thöù 8, saùng ngaøy thöù Saùu 24/04/98. Chuû ñeà cuûa baøi phaùt bieåu baèng tieáng Phaùp laø: Söù maïng yeâu thöông vaø phuïc vuï giöõa nhöõng ngöôøi ngheøo. Sau ñaây laø baûn dòch tieáng Vieät cuûa chuùng toâi:
Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, quyù nghò phuï thaân meán, Gôïi höùng töø soá 51 cuûa taäp Taøi Lieäu Laøm Vieäc, coù töïa ñeà "vieäc phuïc vuï cho söï phaùt trieån nhaân baûn", toâi muoán chia seû vôùi Hoäi Nghò vaøi suy tö khieâm toán vaø kinh nghieäm caù nhaân. "Thaùnh Thaàn Chuùa ngöï treân toâi, vì Chuùa ñaõ xöùc daàu taán phong toâi. Ngaøi sai toâi ra ñi rao giaûng Tin Möøng cho ngöôøi ngheøo" (Lc 4,18).
"Nhöõng ngöôøi ngheøo" coù moät choå ñaëc bieät trong söù maïng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø laø maûnh ñaát öu tieân treân ñoù Tin Möøng ñöôïc rao giaûng.
Hôn nöõa, bôûi maàu nhieäm Nhaäp Theå, Chuùa chuùng ta muoán ñöôïc laøm moät vôùi ngöôøi ngheøo, ñeán ñoä ai ñoùn nhaän ngöôøi ngheøo laø ñoùn nhaän Chuùa, vaø ai phuïc vuï ngöôøi ngheøo, laø phuïc vuï chính Chuùa (x. Mt 25,31-46).
Daán thaân xaây döïng cho ngöôøi ngheøo laø daáu chæ thaät cho vieäc ngöï ñeán cuûa Nöôùc Chuùa (x. Lc 6,20).
Vaán ñeà rao giaûng Phuùc aâm giöõa nhöõng daân toäc thieåu soá ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng quan taâm chính cuûa Giaùo Hoäi Vieät Nam. Ngay töø nhöõng giaây phuùt ñaàu tieân caùc ngaøi ñeán hoaït ñoäng trong ñaát nöôùc chuùng toâi, caùch ñaây hôn 300 naêm, caùc nhaø truyeàn giaùo ngoaïi quoác ñaõ quan taâm ñeán soá phaän cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo, vaø töø töø caùc ngaøi ñaõ heä thoáng hoùa troïn caû coâng cuoäc rao giaûng Phuùc aâm nôi nhöõng daân toäc thieåu soá.
Trong naêm nay, moät trong caùc giaùo phaän cuûa giaùo hoäi Vieät Nam möøng kyû nieäm 150 naêm rao giaûng phuùc aâm cho nhöõng anh chò em thuoäc caùc daân toäc thieàu soá naày.
Nôi ñaây, chuùng toâi chæ muoán trình baøy moät caùch toång quaùt hoaøn caûnh hieän taïi coù lieân heä ñeán coâng cuoäc rao giaûng Tin Möøng nôi nhöõng daân toäc thieåu soá, vöøa phaùc hoïa moät vaøi ñaëc ñieåm sau ñaây:
1. Caùch chung, nhöõng anh chò em thuoäc caùc daân toäc thieåu soá coù moät taâm tình toân giaùo heát söùc töï nhieân, nhöng nhöõng thaønh phaàn cuûa daân toäc soáng lieân læ duôùi nhöõng haêm doïa cuûa "caùc thaàn döõ" vaø nhöõng "ma quaùi"; hoï phaûi tieâu hao nhöõng taøi saûn ñeå daâng cuùng cho nhöõng vò naày, haàu laøm nguoâi côn giaän cuûa hoï. Nhöõng anh chò em toát laønh cuûa chuùng ta ñoù, moät khi ñaõ ñöôïc giaûng daïy cho bieát nhìn nhaän Thieân Chuùa toái cao vaø heát söùc nhaân töø, laø Nguôøi Cha vaø laø Ñaáng Baûo Veä, thì hoï soáng gaén boù vöõng chaéc vaøo Chuùa vaø luoân luoân trung thaønh vôùi Ngaøi.
Veà vaán ñeà naày, chuùng toâi ñaõ coù ñöôïc vaøi kinh nghieäm trong giaùo phaän chuùng toâi: hai möôi naêm ñaõ qua trong nhieàu ñau khoå vaø coá gaéng ñeå ngaøy nay ñaït ñöôïc con soá ñoâng ba laàn hôn nhöõng anh chò em ñaõ chòu pheùp Röûa Toäi, nghóa laø khoaûng 56 ngaøn ngöôøi.
2. Vôùi baûn chaát ñôn sô vaø trong saùng, ñöùc tin cuûa nhöõng anh chò em thuoäc caùc daân toäc thieåu soá, laø moät ñöùc tin ñích thöïc. Khoâng coù hieåu bieát nhieàu, nhöng nhöõng anh chò em naày soáng gaén boù vöõng chaéc vaøo Chuùa chuùng ta, vaø luoân luoân soáng trung thaønh vôùi Ngaøi. Vieäc phaûi ñi boä 50 caây soá ñeå ñeán nhaø thôø tham döï thaùnh leã, hoaëc ñeå xöng toäi, laø moät vieäc laøm thöôøng xaûy ra caùch töï nhieân.
3. Ñôøi soáng vaø ñöùc tin cuûa nhöõng anh chò em thieåu soá naày thu huùt chuùng toâi moät caùch thaät ñaëc bieät. Chuùng toâi ñaõ coù ñöôïc moät kinh nghieäm soáng heát söùc quyù giaù; "Neáu anh chò em khoâng bieát gì veà nhöõng ngöôøi thuoäc caùc daân toäc thieåu soá naày, thì khoâng bao giôø anh chò em ñeán vôùi hoï. Nhöng moät khi ñaõ coù lieân heä vôùi hoï roài, nhôø qua moät cuoäc baét ñaàu chia seû ñôøi soáng, thì anh chò em seõ khoâng bao giôø coù theå boû rôi hoï ñöôïc nöõa"…
4. Chuùng toâi ñaõ nhieàu laàn ñi ñeán keát luaän naày: Khi ñeán vôùi nhöõng anh chò em thuoäc caùc daân toäc thieåu soá, chuùng toâi laõnh nhaän töø hoï nhieàu ñieàu hôn laø nhöõng gì chuùng toâi trao cho hoï; chuùng toâi trôû thaønh haêng say hôn, quaûng ñaïi hôn, nhòn nhuïc hôn, can ñaûm hôn vaø soáng ngheøo trong taâm hoàn nhieàu hôn"...
5. Trong thöïc teá, theo nhaän ñònh chuùng toâi, baát cöù giaùo phaän naøo phuïc vuï cho nhöõng anh chò em thuoäc caùc daân toäc thieåu soá moät caùch soát saéng, thì ñaõ bieát ñöôïc nhöõng keát quaû sau ñaây:
a. soát saéng trong vieäc
toâng ñoà,
b. hieäp nhaát vôùi nhau hôn, soáng
tình lieân ñôùi nhieàu hôn,
c. ñôøi soáng caù nhaân vaø
coäng ñoàng maëc laáy moät saéc
thaùi haáp daãn hôn vaø coù söùc
thuyeát phuïc hôn.
6. Sau nhieàu naêm hoaït ñoäng, chuùng toâi ñaõ coù theå nghó ra moät chöông trình hoaït ñoäng khaù höõu hieäu, coù khaû naêng thích nghi vôùi nhöõng hoaøn caûnh khaùc nhau vaø coù khaû naêng môû roäng ñeå ñoùn nhaän nhöõng saùng kieán phong phuù.
Coâng vieäc naày laø ñieåm thieát yeáu, laø lyù do bieän minh cho söï hieän höõu, laø muïc ñích cuûa Giaùo Hoäi chuùng ta. Söù maïng naày khoâng theå naøo bò boû beâ, vôùi baát cöù lyù do gì, duø coù quan troïng ñeán maáy ñi nöõa.
Dó nhieân, ñeå chu toaøn vai troø treân, chuùng ta phaûi quan taâm ñeán nhöõng taäp quaùn, nhöõng phong tuïc, tieáng noùi, vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa, toå chöùc gia ñình vaø laøng maïc, phaåm traät cuûa nhöõng toå phuï vaø heä thoáng maãu heä, vaân vaân...
a. Phaùt trieån cuoäc soáng,
b. Quan taâm saên soùc söùc khoûe,
c. Vaên Hoùa vaø Giaùo Duïc.
Trong Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 47, ngöôøi ta ñaõ nhaán maïnh ñeán moät quan nieäm veà vieäc rao giaûng Phuùc AÂm roõ raøng hôn vaø phong phuù hôn. Töø phía chuùng toâi, chuùng toâi muoán chia seû nôi ñaây kinh nghieäm cuûa moät linh muïc vöøa ñöôïc 80 tuoåi, vaø sau 40 naêm lieân tieáp soáng vaø phuïc vuï giöõa nhöõng anh chò em thuoäc caùc daân toäc thieåu soá: "Haõy ñeán soáng giöõa nhöõng anh chò em naày vaø haõy chia seõ ñôøi soáng cuûa hoï. Ñoù laø ñieàu caàn phaûi laøm tröôùc tieân vaø ñoù laø chìa khoùa thaønh coâng cuûa moät nhaø truyeàn giaùo thaät söï".
Trong töông quan vôùi nhöõng ñieàu kieän sinh soáng, vôùi vaán ñeà nhaân söï vaø caùc phöông tieän, chuùng toâi nhaán maïnh ñeán vaán ñeà naày hay vaán ñeà kia, nhöng vaãn luoân gaén boù vôùi hai muïc tieâu sau ñaây:
1. huaán luyeän nhöõng caù nhaân tröôûng thaønh vaø nhöõng toå chöùc töï laäp ngoõ haàu nhöõng thaønh phaàn cuûa nhöõng daân toäc thieåu soá coù theå rao giaûng phuùc aâm cho chính daân toäc cuûa hoï vaø cung caáp nhöõng linh muïc, nhöõng tu só vaø nhöõng giaùo daân coù trình ñoä trí thöùc toát, coù khaû naêng laøm vieäc caùch haêng say giöõa anh chò em mình.
2. Duy trì vaø phaùt trieån vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa hoï ñang gaëp nguy hieåm bò thieät haïi traàm troïng hay bò maát ñi vì söï xaâm nhaäp cuûa neàn vaên minh vaät chaát vaø nhöõng sinh hoaït du lòch.
Vaøi ngöôøi, nhaát laø nhöõng ngöôøi treû, xem ra nhö daàn daàn queân ñi lòch söû cuûa daân toäc hoï, queân ñi neàn vaên hoùa vaø nhöõng truyeàn thoáng cuûa hoï. Hoï thöôøng phaûi ñöông ñaàu vôùi hai nguy hieåm sau ñaây:
Thöù nhaát, hoï ñoùn nhaän nhöõng tieán boä vaät chaát maø khoâng phaân bieät gì caû. Hoï khoâng coù khaû naêng phaân bieät nhöõng ñieåm lôïi vaø nhöõng ñieåm baát lôïi cuûa nhöõng tieán boä vaät chaát, vaø coù theå laån loän nhöõng gì coù lôïi lieàn ngay luùc ñoù, vôùi nhöõng gì seõ gaây haïi sau ñoù vaø veà laâu veà daøi.
Thöù hai, hoï coù theå bò muø quaùng bôûi nhöõng tieán boä vaät chaát, ñeán ñoä hoï boû rôi nhöõng giaù trò thieâng lieâng thieát yeáu vaø nhöõng truyeàn thoáng toát.
Ñöùng tröôùc nhöõng daân toäc thieåu soá xöùng ñaùng ñöôïc yeâu thöông vaø phuïc vuï, Giaùo Hoäi, nhö moät ngöôøi Meï ñích thaät, ra tay chaêm soùc gaàn beân.
Ñeå cöû haønh moät caùch xöùng ñaùng Ñaïi Naêm Thaùnh 2000 vaø vöõng vaøng böôùc vaøo ngaøn naêm thöù ba, Giaùo Hoäi tieáp tuïc kieåm ñieåm laïi söù maïng yeâu thöông vaø phuïc vuï giöõa anh chò em mình, giöõa nhöõng ngöôøi ngheøo, nhöõng ngöôøi soáng gaàn Chuùa Gieâsu Kitoâ nhaát, "ngoõ haàu hoï ñöôïc soáng vaø soáng doài daøo".
Xin caùm ôn.
Pheâroâ Nguyeãn Vaên
Nhôn
Giaùm Muïc Ñaø Laït.
Vieät Nam.