Back
to Radio Veritas Asia Home PageKhoâng keå nhöõng Nhaø Truyeàn Giaùo laùc ñaùc tôùi Vieät Nam töø naêm 1533, vieäc rao giaûng Ñöùc Tin ñöôïc heä thoáng hoùa vôùi caùc Cha Doøng Teân töø naêm 1615 ôû mieàn Nam vaø 1627 ôû mieàn Baéc.
Caùc Ngaøi coù toå chöùc nhöõng tín höõu ñaàu tieân thaønh caùc coäng ñoaøn nhö caùc laøng xaõ luùc ñoù, trao cho hoï moät Ban Haønh Giaùo, coù oâng Truøm ñöùng ñaàu vaø moät soá coäng taùc vieân. Caùc Thöøa Sai qua laïi moät naêm vaøi laàn ñeå daïy Giaùo Lyù vaø ban caùc Bí Tích. Nhö vaäy, duø sau ñoù caùc Ngaøi bò truïc xuaát ra khoûi Nöôùc, coäng ñoaøn Tín Höõu vaãn soáng ñoäng, töï toå chöùc, töï cai quaûn nhôø giaùo daân. Cuoäc thi haønh Ñöùc Tin luùc ñoù soát saéng ñaày Thaùnh Linh. Trong cuoán kyù söï cuûa Cha A-leách-sôn de Roát ñaõ vieát:
"Toâi coù theå noùi thaät raèng: khoâng gì ñaõ laøm cho toâi caûm ñoäng hôn laø thaáy trong Nöôùc naøy coù bao nhieâu Giaùo Höõu laø coù baáy nhieâu Thieân Thaàn vaø ôn pheùp Röûa Toäi ñaõ ban cho hoï taát caû cuøng moät Tinh Thaàn ñeå coäng taùc treân caùc Toâng Ñoà vaø caùc Vò Töû Ñaïo thôøi sô khai".
Cha Courtelin vieát cho Ñöùc Cha Lambert de la Motte raèng: "Toâi giaûi toäi ôû ñaây moät nghìn laàn thì thaáy soá toäi naëng baèng moät laàn xöng toäi ôû Phaùp", nhaát laø hoï ñaït tôùi daáu chæ duy nhaát ñeå nhaän ra Moân Ñeä Chuùa Kytoâ: Luoân yeâu thöông nhau.
Sau 5 naêm giaûng Tin Möøng ôû Haø Noäi, thuû ñoâ nöôùc Vieät Nam luùc ñoù, naêm 1632, Linh Muïc Doøng Teân Vaspar d'Amaral trong baûn töôøng trình göûi veà Roâma, ñaõ taû veõ Coäng Ñoaøn Giaùo Höõu ñaàu tieân cuûa thaønh phoá ñoù nhö sau:
"Coäng Ñoaøn Kytoâ ôû ñaây vaøo khoaûng 1,000 ngöôøi. Hoï yeâu thöông nhau ñeán noãi nhöõng ngöôøi chung quanh khoâng bieát goïi teân Caùi Ñaïo môùi naøy laø gì, neân ñaõ goïi hoï laø Nhöõng Ngöôøi Theo Ñaïo Yeâu Thöông Nhau"
Trong baøi naøy toâi khoâng theå toùm löôïc 300 naêm lòch söû Giaùo Hoäi Vieät Nam, neân xin giôùi haïn vaøo 50 naêm döôùi cheá ñoä xaõ hoäi chuû nghóa, ñeå nhìn vaøo Ñöùc Tin cuûa Tín Höõu mieàn Chaâu Thoå Soâng Hoàng nhö sau:
- Tham döï caùc leã nghi Phuïng Vuï vaø laõnh nhaän caùc Bí Tích, ñaây laø moät caùch thöïc haønh Ñöùc Tin ñaït tyû leä cao, neáu khoâng phaûi laø nhaát theá giôùi, thì cuõng vaøo soá nhöõng nôi cao nhaát.
Caùc Tín Höõu mieàn Baéc Vieät Nam coù thoùi quen hoïp nhau ñoïc kinh saùng, tröa, chieàu ôû Nhaø Thôø Xöù, Hoï, nhaát laø vaøo muøa Chay.
Hoï giöõ ngaøy Chuùa Nhaät vaø leã troïng 95% ôû noâng thoân vaø 80% ôû thaønh thò.
Moät ngaøy 3, 4 leã, maø leã naøo cuõng ñoâng nghòt nhaát laø caùc ngaøy Khai Maïc, Beá Maïc Naêm Toaøn Xaù ôû ñòa phöông, ôû moät Giaùo Phaän nho nhoû, con soá ngöôøi tôùi tham döï cuõng töø 100 tôùi 200 ngaøn ngöôøi. Hoï ñi töø nhöõng laøng maïc xa xoâi baèng xe ñoø, xe maùy, xe ñaïp, keå caû ñi boä, tôùi ñòa ñieåm haønh leã töø moät giôø saùng vaø ôû lyø ñoù tôùi 12 giôø tröa, maëc cho trôøi naéng, trôøi möa, raát traät töï vaø im laëng khoâng ai xoâ ñaåy, bò thöông, hay maát troäm caép gì, gaây ra nieàm thaùn phuïc cho Chính Quyeàn vaø ñoàng baøo Löông Daân. Veà vieäc lónh thuï caùc Bí Tích nhaát laø pheùp Röûa Toäi laøm cho caùc Linh Muïc phaûi coi soùc nhieàu xöù Ñaïo ñoâng ñuùc, ñoâi khi khieáp sôï.
Tín höõu mieàn naøy coù öu ñieåm vaø khuyeát ñieåm laø thích xöng toäi rieâng vaø naêng xöng toäi. Caùc Cha phaûi ngoài Toøa vaøo caùc dòp leã troïng nhaát laø Muøa Hoa, haàu nhö caû ngaøy, nhieàu khi thaâu ñeâm.
- Tham döï caùc leã nghi baùn Phuïng Vuï, nhö röôùc kieäu, keøn troáng, daâng Hoa, chaàu Thaùnh Theå, v.v... cuõng raát ñoâng ñuùc vaø soát saéng.
Vieäc suøng kính Ñöùc Meï, nhaát laø traøng haït Maân Coâi ñöôïc ñeà cao vaø thöïc haønh chaêm chæ. Ngöôøi ta keå laïi moät phuï nöõ Coâng Giaùo ñi chôï: ñaàu ñoäi thuùng gaïo, tay traùi daét ñöùa con nhoû, tay phaûi laàn Traøng Haït Maân Coâi, ngöôøi qua ñöôøng nhìn thaáy laåm baåm: "Meâ tín nhö vaäy laøm sao coù theå caûi taïo ñöôïc". Moät soá Nhaø Vaên choáng Toân Giaùo khi ñeà caäp tôùi söï thöïc haønh Ñöùc Tin quaù say meâ nhö vaäy ñaõ keát luaän moät caùch bi quan raèng:
"Nhöõng thoùi quen ñoù gioáng nhö lôùp vaùng ñoùng treân ao tuø, moät vaøi hoøn gaïch neùm xuoáng, lôùp vaùng ñoù tan ra trong choác laùt, roài laïi hoäi tuï nguyeân nhö cuõ"
- Söï ham hoïc hoûi Lôøi Chuùa vaø Giaùo Lyù.
Coù söï an uûi vui möøng cho caùc chöùc baäc trong Giaùo Hoäi Vieät Nam laø töø ít laâu nay, Nhaø Nöôùc Vieät Nam taïo ñieàu kieän cho vieäc in aán saùch Toân Giaùo deã daøng hôn, neân Giaùo Hoäi ñaõ cho xuaát baûn moät soá saùch dòch Kinh Thaùnh Taân Cöïu Öôùc, saùch Leã, saùch Kinh Phuïng Vuï, saùch Giaùo Lyù, v.v... Ngöôøi giaùo daân raát ham hoïc hoûi Lôøi Chuùa vaø chòu khoù truy tìm Giaùo Lyù gaây ra nhöõng phong traøo roäng lôùn trong caùc Giaùo Phaän mieàn Baéc.
- Söï thöïc haønh Ñöùc Tin trong ñôøi soáng thöôøng ngaøy, tuy coù nhieàu khuyeát ñieåm, song ña soá caùc tín höõu soáng giöõ troïn caùc Giôùi Raên cuûa Chuùa vaø Giaùo Hoäi, trung thaønh vôùi Ñöùc Thaùnh Cha, nghe lôøi caùc Giaùm Muïc trong Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam, traùnh xa caùc teä naïn xaõ hoäi, ít ly dò, ít phaù thai, gia ñình hoøa thuaän, con ngoan, troø gioûi, nam nöõ thanh nieân soáng trong saïch coù lyù töôûng cao caû, cuoäc soáng cuûa hoï göông maãu ñeán noãi, caùc vò trong Chính Quyeàn nhieàu nôi xaùc nhaän: "Vuøng naøo coù nhieàu ñoàng baøo Coâng Giaùo sinh soáng, vuøng ñoù an ninh, traät töï, ít coù teä naïn xaõ hoäi". Ñaáy laø moät lyù do hoï ñeå cho vieäc giaûng daïy vaø hoïc Giaùo Lyù deã daøng hôn, vì hoïc bieát Giaùo Lyù, theo hoï, seõ haïn cheá ñöôïc teä naïn xaõ hoäi, ai cuõng mong muoán cho xaõ hoäi Vieät Nam ñoåi môùi.
- Thöïc haønh Ñöùc Tin trong caùc coâng vieäc xaõ hoäi: Tín Höõu mieàn Baéc soáng trong cheá ñoä xaõ hoäi chuû nghóa hôn nöûa theá kyû roài (1945-1998), neân ñaõ hoøa mình vaøo cuoäc soáng nhö moïi ngöôøi trong caùc laøng xaõ thò thaønh, hoïc haønh trong caùc tröôøng hoïc, lao ñoäng nôi ñoàng ruoäng, xí nghieäp nhaø maùy, nhieàu ngöôøi ôû trong quaân ñoäi vaø hôïp taùc vôùi moïi ngöôøi Vieät Nam ñeå xaây döïng moät Nöôùc: "Daân giaàu Nöôùc maïnh xaõ hoäi Coâng Baèng vaø Vaên Minh" nhö khaåu hieäu Nhaø Nöôùc ñeà ra, vaø "Soáng Phuùc AÂm giöõa loøng daân Toäc" nhö chuû tröông trong böùc thö cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam 1980.
Ñaëc ñieåm noåi baät trong cuoäc soáng xaõ hoäi, laø Tình Yeâu Thöông daønh cho moïi ngöôøi, nhaát laø nhöõng ngöôøi ngheøo khoù beänh taät. Coâng vieäc Töø Thieän tröôùc ñaây xuaát phaùt töø ngöôøi coù Ñaïo Kytoâ bò coi nhö "taøn dö cuûa tieåu tö saûn, ñeá quoác, mua chuoäc nhaân taâm", nay ñaõ coå vuõ, ñöôïc coâng nhaän vaø lan roäng khaép nôi, vôùi khaåu hieäu ñeà ra "Ngöôøi ngöôøi laøm vieäc thieän, nhaø nhaø laøm vieäc thieän".
1. Söï thöïc haønh Ñöùc Tin cuûa tín höõu mieàn chaâu thoå Soâng Hoàng khieán Coäng Ñoaøn trôû thaønh caây cao boùng caû, caønh laù xum xueâ, træu quaû, song boä reã chöa saâu. Ñöùc Tin coøn thuû cöïu coå truyeàn, baùm quaù nhieàu vaøo hình thöùc beân ngoaøi.
Phaûi taïo Ñaïo Lyù vöõng vaøng, ñoù laø Moät Neàn Vaên Minh cuûa Tình Yeâu. Kính Chuùa phi thöôøng vaø chan hoøa Yeâu Thöông laãn nhau, nhaát laø ñaây ñoù trong Giaùo Hoäi Vieät Nam ñaõ manh nha nhöõng daáu hieäu cuûa Chia Reõ.
Loøng Baùc AÙi phaûi roäng khaép tôùi moïi ngöôøi trong xaõ hoäi Vieät Nam, phaûi bieán thaønh cuï theå phuïc vuï, nhaát laø ñoái vôùi ngöôøi ngheøo.
2. Laø thaønh phaàn thieåu soá trong xaõ hoäi, phaûi trieät ñeå khai thaùc quan nieäm anawim nhöõng ngöôøi ngheøo vaø Ñaøn Chieân nhoû (pusillus grex) khieâm nhöôøng, töï haï ruùt kinh nghieäm cay ñaéng töø hình aûnh Giaùo Hoäi haønh tieán trong dó vaûng cuûa lòch söû Daân Toäc.
3. Xaây döïng ñoái thoaïi chaân thaønh vôùi moïi coäng ñoaøn toân giaùo, keå caû vôùi nhöõng ngöôøi voâ thaàn. Ñoái thoaïi khoâng tìm caùi chia reõ, song caùi toát chung ñeå xaây döïng.
Ñoái thoaïi ñeå coâng nhaän vaø toân troïng daáu chæ Cöùu Ñoä cuûa Thieân Chuùa trong caùc Coäng Ñoaøn khaùc, ñeå chia seû vaø hieäp thoâng baàu khoâng khí ñaïo ñöùc, huyeàn nhieäm cuûa caùc toân giaùo coå truyeàn AÙ Ñoâng. Veà phaàn mình, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Vieät Nam phaûi coå vuõ cuoäc soáng caùc Doøng Tu, ñaøo saâu noäi taâm ñôøi soáng Thieân Chuùa Ba Ngoâi ñeå ñoái laïi traøo löu vaät chaát höôûng thuï trong xaõ hoäi.
4. Ñaåy maïnh hoäi nhaäp Vaên Hoùa khoâng phaûi laø con ñöôøng moät chieàu song laø tieán trình laøm phong phuù caû hai phía. Hoäi nhaäp vaên hoùa trong moïi laõnh vöïc... laøm sao cho söï thöïc haønh Ñöùc Tin khoâng xa laï vôùi ñoàng baøo vaø ngöôøi Coâng Giaùo caûm thaáy giöõ Ñaïo nhö ôû nhaø (at home).
5. Lieân heä vôùi caùc Giaùo Hoäi treân hoaøn caàu, nhaát laø AÂu Chaâu, khoâng phaûi nhö meï con, nhöng nhö anh chò em: giuùp ñôõ tinh thaàn vaät chaát nhö nhöõng ngöôøi chia seû, hieäp thoâng khoâng phaûi nhö ban ôn, boá thí: xin hieåu bieát vaø thoâng caûm cho Giaùo Hoäi vaø caàn coù Thaùnh Linh höôùng daãn ñeå bieát toàn taïi vaø phaùt trieån trong moät hoaøn caûnh moâi tröôøng khaùc xa vôùi quan nieäm vaø thöïc teá cuûa nhieàu ngöôøi.
6. Hy voïng vaøo ñöôøng loái côûi môû vaø ñoåi môùi trong nhieàu laõnh vöïc Nhaø Nöôùc Vieät Nam seõ taïo nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi vaø cuï theå hôn nöõa ñeå vieäc thöïc haønh Ñöùc Tin cuûa ñoàng baøo Coâng Giaùo mieàn chaâu thoå Soâng Hoàng mieàn Baéc Vieät Nam ñöôïc ngaøy caøng hoaøn haûo goùp phaàn xaây döïng Ñaát Nöôùc.
Treân ñaây laø böùc tranh khaùi quaùt veà vieäc thöïc haønh Ñöùc Tin cuûa caùc tín höõu Coâng Giaùo Vieät nam ôû mieàn chaâu thoå Soâng Hoàng Baéc Vieät Nam.
Böùc hoïa coù nhieàu ñieåm saùng töôi, ñeïp ñeõ, song khoâng phaûi khoâng coù nhöõng vuøng chaäp chôøn boùng toái, chuùng toâi mong Hoäi Nghò giuùp ñôõ ñoùng goùp nhöõng tích cöïc ñeå xaây döïng moät Giaùo Hoäi Vieät Nam cuøng vôùi caùc Giaùo Hoäi khaùc ôû AÙ Chaâu, thaønh ngöôøi ñoàng haønh vôùi daân Toäc mình treân con ñöôøng phuïc vuï Con Ngöôøi, nhaát laø ngöôøi ngheøo baèng caùch khaéc hoïa roõ reät vaø soáng theo Ñöùc Kytoâ laø Ñaáng Cöùu Theá vôùi Söù Meänh Tình yeâu vaø Phuïc Vuï nôi mieàn AÙ Chaâu: "Ñeå cho hoï coù söï soáng vaø soáng doài daøo sung maõn"
Xin caùm ôn caùc vò ñaõ laéng nghe.
Ñöùc Cha Phanxico Xavieâ
Nguyeãn vaên Sang,
giaùm muïc Thaùi Bình, Vieät Nam
Back
to Radio Veritas Asia Home Page