Baøi Phaùt Bieåu cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Fr. X. Nguyeãn Vaên Thuaän, phoù chuû tòch Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh Coâng Lyù vaø Hoøa Bình, vaø laø nghò phuï ñöôïc ÑTC boå nhieäm cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu. Ñöùc Toång ñaõ phaùt bieåu trong phieân hoïp khoaùng ñaïi laàn thöù 8, vaøo saùng thöù Saùu 24/04/98, baèng tieáng Phaùp, veà chuû ñeà: Söï Daán Thaân cuûa Giaùo Hoäi phuïc vuï cho nhaân quyeàn.
Troïng kính Ñöùc
Thaùnh Cha,
Kính thöa quyù Ñöùc Hoàng
Y, quyù Ñöùc Cha,
Thöa anh chò em thaân meán trong Chuùa
Kitoâ.
Baøi phaùt bieåu cuûa toâi quy veà 2 ñieåm suy tö chính:
- nhöõng nhaân quyeàn
- vaø söï daán thaân cuûa Giaùo
Hoäi.
Taøi lieäu laøm vieäc cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu trình baøy veà hai vaán ñeà naày nôi hai soá 22 vaø 51. Toâi phaùt bieåu nôi ñaây vôùi tö caùch nhö laø moät vò giaùm muïc ñaõ bò caàm tuø tröôùc ñaây.
Naêm 1998 naày, caùc daân toäc möøng kyû nieäm 50 naêm Coâng Boá Nhaân Quyeàn, maø giaù trò cuûa Hieán Chöông ñaõ ñöôïc nhaán maïnh trong söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II cho ngaøy Quoác Teá Hoøa Bình.
1. Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc laïi cho taát caû chuùng ta haõy thöïc hieän moät cuoäc khaûo saùt tæ mæ vaø chính xaùc veà nhöõng chuû ñeà phöùc taïp coù lieân heä ñeán hoaøn caûnh veà nhaân quyeàn trong ñaïi luïc meânh moâng AÙ Chaâu coù nhieàu ña bieät, vaø ñoàng thôøi haõy neâu chæ moät caùch hôïp lyù cho bieát söï ñoùng goùp ñaëc bieät cuûa Giaùo Hoäi vaøo vieäc coå voõ vaø phaùt trieån nhöõng nhaân quyeàn, phaûi laø nhö theá naøo. Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naày, moät cuoäc hoïp quan troïng cho töông lai cuûa coâng cuoäc rao giaûng Phuùc AÂm taïi AÙ Chaâu, muoán vieát leân moät trang môùi trong lòch söû. Nhöng ñeå vieát, thì caàn phaûi tuaân theo nhöõng quy luaät cuûa vaên phaïm vaø coù moät chöõ vieát. Chuùng ta seõ tìm gaëp vaên phaïm vaø nhöõng vaàn ñeå vieát ôû ñaâu ñaây?
Trong baøi dieãn vaên taïi Lieân Hieäp Quoác, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ neâu ra moät nguyeân taéc caên baûn, vôùi nhöõng lôøi nhö sau: Luaät luaân lyù phoå quaùt, ñöôïc vieát vaøo con tim con ngöôøi, moät caùch naøo ñoù laø "vaên phaïm" giuùp cho theá giôùi coù theå ñeà caäp ñeán vaán ñeà veà töông lai cuûa mình" (5 thaùng 10 naêm 1995, soá 3). Vaø môùi ñaây, ngaøy 3 thaùng 4 naêm nay 1998, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ chæ cho chuùng ta bieát raèng "Thaäp Giaù laø chöõ ñaàu tieân cuûa boä chöõ vieát cuûa Thieân Chuùa". Treân Thaäp Giaù, Chuùa Gieâsu giuùp cho chuùng ta giaûi thích nhöõng thöïc taïi phöùc taïp cuûa cuoäc soáng chuùng ta taïi AÙ Chaâu:
ÔÛ ñaâu con ngöôøi soáng trong ngheøo cuøng, bò khai thaùc, ñaøn aùp; ôû ñaâu naïn daâm oâ, naïn du lòch phaùi tính, naïn khai thaùc ngöôøi nöõ, ngöôøi treû vaø caùc treû em ñöôïc toå chöùc; ôû ñaâu nhöõng treû vò thaønh nieân bò ñöa vaøo trong nhöõng toaùn nguôøi voõ trang; ôû ñaâu caùc daân nöôùc phaûi ñau khoå vì nhöõng nôï naàn nöôùc ngoaøi; ôû ñaâu naïn buoân baùn vuõ khí tieáp tuïc ñöôïc phaùt trieån, thì ôû ñoù Chuùa Gieâsu bò xuùc phaïm moät laàn nöõa nôi thaân xaùc vaø trong taâm hoàn cuûa Ngaøi.
ÔÛ ñaâu coù naïn tham nhuõng xaõ hoäi vaø chính trò, naïn kyø thò ñoái vôùi nhöõng ngöôøi di daân, ñoái vôùi nhöõng nhoùm thieåu soá, ôû ñaâu coù nhöõng ñieàu kieän laøm vieäc voâ nhaân; ôû ñaâu ñaát ñai bò chieám laáy moät caùch baát coâng, ôû ñaâu nhöõng taøi nguyeân thieân nhieân bò bieán maát vì söï taøn phaù voâ taâm; taét moät lôøi, theo caâu ngaïn ngöõ bình daân taïi AÙ Chaâu, ôû ñaâu "caù lôùn nuoát caù beù", thì ôû ñoù Chuùa Gieâsu bò ñoùng ñinh vaø boû rôi.
ÔÛ ñaâu ngöôøi ta choái boû quyeàn caên baûn cuûa söï töï do toân giaùo, ôû ñaâu coù thaät nhieàu giôùi haïn ñöôïc aùp ñaët leân treân sinh hoaït toân giaùo, thì ôû ñoù Chuùa Gieâsu coøn bò ñoùng ñinh vaø boû rôi trong nhöõng anh chò em chuùng ta. "Anh chò em thaân meán, chuùng toâi khoâng queân anh chò em ñaâu!"
2. Söï ñoùng goùp cuûa Giaùo Hoäi thay ñoåi tuøy theo nhöõng hoaøn caûnh cuï theå vaø nhöõng cô caáu hieän coù trong moät xaõ hoäi nhaát ñònh.
(1) Caùch chung, söï daán thaân cuûa Giaùo Hoäi goàm coù vieäc toá caùo nhöõng baát coâng, söï naâng ñôõ daønh cho nhöõng naïn nhaân, söï lieân keát vôùi taát caû moïi ngöôøi thieän chí vaø moät suy tö ñöùc tin veà coâng vieäc muïc vuï (x.Taøi lieäu laøm vieäc, soá 51).
(2) Vieäc beânh vöïc nhöõng nhaân quyeàn ñoøi hoûi moät söï daán thaân kieân trì: töø 30 naêm qua, moãi naêm, trong söù ñieäp cho Ngaøy Quoác Teá Hoøa Bình, caùc vò Giaùo Hoaøng, Phaoloâ Ñeä Luïc vaø Gioan Phaoloâ II, ñaõ cho chuùng thaáy chöùng taù "cuûa nhöõng ngöôøi beânh vöïc khoâng bieát meät moõi cuûa nhaân quyeàn", trong nhöõng chuû ñeà khaùc nhau coå voõ söï coâng baèng, hoøa bình vaø nhaân quyeàn.
(3) Chuùng toâi caûm phuïc caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc taïi AÙ Chaâu ñaõ can ñaûm beânh vöïc cho söï coâng baèng trong nhöõng luùc quan troïng soáng cheát cuûa daân chuùng taïi ñaát nöôùc hoï (nhö taïi Nam Haøn, Phi Luaät Taân vaø Nam Döông).
(4) Chuùng toâi ñaùnh giaù cao vieäc giaùo duïc thöôøng xuyeân cho daân chuùng ñeå coå voõ cho nhöõng nhaân quyeàn trong hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo Hoäi ñöôïc phoå bieán qua Ñaøi Phaùt Thanh Vatican, vaø moät caùch ñaëc bieät qua ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu, moãi ngaøy, baèng 24 thöù tieáng AÙ Chaâu.
(5) Chuùng toâi khuyeán khích thaønh laäp nhöõng UÛy Ban Coâng Lyù vaø Hoøa Bình, coáng hieán cho caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông khaû naêng giaûi thích "Phuùc aâm cuûa Tình thöông Baùc Aùi" trong hoaøn caûnh khoù khaên treân bình dieän toân giaùo vaø vaên hoùa cuûa AÙ Chaâu.
(6) Moät ñaïi trieát gia cuûa AÙ Chaâu thôøi coå ñaõ noùi nhö sau: "Ñeå cöùu em daâu bò chìm xuoáng nöôùc, thì chæ caàn quaêng xuoáng moät taám vaùn. Nhöng ñeå cöùu nhaân loaïi ñang cheát chìm, thì caàn phaûi mang ñeán cho nhaân loaïi ñoù moät toân giaùo". Chính vì theá, ngaøy hoâm nay, chuùng ta ñang daán thaân trong söï coäng taùc vôùi taát caû caùc toân giaùo taïi AÙ Chaâu, ñeå xaây döïng moät xaõ hoäi döïa treân söï nhìn nhaän phaåm vò vaø giaù trò cuûa ngoâi vò. Ñoù laø cuoäc ñoái thoaïi baèng haønh ñoäng. Vaø ñieàu kieän thieát yeáu cuûa coäng cuoäc ñoái thoaïi naày laø söï Hieäp Nhaát. Neáu Thaäp Giaù laø vaàn ñaàu tieân cuûa boä chöõ cuûa Thieân Chuùa, thì moãi ngöôøi chuùng ta laø moät vaàn. Khoâng coù söï hieäp nhaát, thì söù ñieäp tình thöông cuûa Chuùa Gieâsu khoâng theå naøo ñoïc ñöôïc.
Trong nhöõng naêm thaùng toâi bò maát töï do, toâi ñaõ traûi qua kinh nghieäm taøn phaù nhaát cuûa nhöõng khoå hình vaø nhöõng caùm doã: ñoù laø kinh nghieäm bò boû rôi. Chính luùc ñoù Maàu Nhieäm Thaäp Giaù trôû thaønh moät aùnh saùng mang ñeán yù nghóa cho ñau khoå, moät ñau khoå ñöôïc keát hieäp vôùi Chuùa Gieâsu. Trong caûnh ñen toái, baøi ca "O Crux ave spes unica", "kính chaøo Thaäp Giaù, nieàm hy voïng duy nhaát", mang ñeán cho toâi söù maïnh giaûi phoùng cuûa Maàu Nhieäm Phuïc Sinh, trong tình yeâu thöông, söï hoøa giaûi, nieàm hy voïng cuûa Chuùa Gieâsu Thaùnh Theå, Ñaáng chöa ñöôïc nhaéc ñeán ñuû.
Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn
Vaên Thuaän
Phoù Chuû Tòch Hoäi Ñoàng Toøa
Thaùnh Coâng Lyù vaø Hoøa Bình.