Nhöõng Tuyeân Boá cuûa Ñöùc Hoàng Y Stepinac lieàn sau phieân toøa naêm 1946 xöû phaït Ngaøi 16 naêm tuø.
Coù moät söï truøng hôïp hay ho giöõa ngaøy Ñöùc Hoàng Y Stepinac ñöôïc toân phong Chaân Phöôùc, muøng 3 thaùng 10 naêm 1998, vaø ngaøy Ñöùc Hoàng Y bò keát aùn 16 naêm tuø cuõng ngaøy muøng 3 thaùng 10 naêm 1946, töùc caùch ñaây 52 naêm. Xeùt vì leã phong Chaân Phöôùc cho Ñöùc Hoàng Y Stepinac ñaõ khôi daäy vaøi phaûn öùng trong dö luaän, choáng cuõng coù, maø beânh vöïc cuõng coù, neân haõng tin Coâng Giaùo AÙo, ñaõ tìm veà nhöõng taøi lieäu lòch söû vaø trích laïi nhöõng Lôøi Tuyeân Boá cuûa Ñöùc Hoàng Y Stepinac sau vuï xöû aùn ngaøi naêm 1946. Haõng tin Coâng Giaùo Thuïy Só Apic, trong baûn tin ngaøy 2 thaùng 10/1998, ñaõ phoå bieán nhöõng ñoaïn trích Lôøi Tuyeân Boá cuûa Ñöùc Hoàng Y trong aán baûn tieáng Phaùp. Chuùng toâi xin dòch laïi nhöõng ñoaïn trích naày, ñeå ñoùng goùp theâm chaát lieäu cho nhöõng suy tö rieâng cuûa moãi ngöôøi chuùng ta.
"Ñoái vôùi taát caû nhöõng lôøi toá caùo choáng laïi toâi trong phieân Toøa naày, toâi xin traû lôøi nhö sau: löông taâm toâi trong saïch treân moïi bình dieän, caû khi nhöõng ngöôøi hieän dieän nôi ñaây xem ñoù nhö laø chuyeän ñaùng cöôøi. Toâi seõ khoâng tìm bieän hoä cho chính mình, toâi cuõng khoâng leân tieáng khaùng aùn. Toâi saün saøng laõnh chòu khoâng nhöõng nhöõng lôøi khinh cheâ, söï thuø haän, söï só nhuïc, maø toâi coøn saün saøng ñoùn nhaän caùi cheát baát cöù luùc naøo, bôûi vì löông taâm toâi trong saïch.
Töø 17 thaùng qua, ngöôøi ta ñaõ leân tieáng choáng laïi toâi trong baùo chí vaø trong dö luaän. Töø 12 thaùng qua, trong thöïc teá toâi nhö bò quaûn thuùc taïi toøa Toång Giaùm Muïc.
Toâi ñaõ bò toá caùo tröôùc heát laø "ñaõ röûa toäi laïi" nhöõng tín höõu Chính Thoáng. Ñaây laø moät toá caùo sai laàm, bôûi vì keû ñaõ ñöôïc röûa toäi thaønh roài, thì khoâng theå ñöôïc röûa toäi laïi.
Toâi ñaõ khoâng phaûi laø con ngöôøi laøm vöøa loøng (persona grata) nhöõng ngöôøi Ñöùc, cuõng khoâng vöøa loøng nhöõng ngöôøi trong chính quyeàn OUSTACHIS. Daân chuùng Croat ñaõ quyeát ñònh choïn moät Quoác Gia Croat ñoäc laäp, do bôûi quyeát ñònh chung cuûa nhaân daân. Coù leõ toâi seõ laø moät con ngöôøi khoâng ra gì caû, neáu toâi ñaõ khoâng caûm thaáy ñöôïc nhöõng rung ñoäng cuûa daân toäc Croat cuûa toâi, moät daân toäc ñaõ laøm noâ leä trong cheá ñoä Yougoslavie cuû. Nguôøi ta ñaõ khoâng cho pheùp nhöõng ngöôøi Croat ñöôïc tieán thaân trong quaân ñoäi, hay ñöôïc vaøo phuïc vuï trong ngaønh ngoaïi giao, ngoaïi tröø tröôøng hôïp hoï thay ñoåi ñöùc tin… Ñoù ñaõ laø lyù do thaät vaø boái caûnh cuûa nhöõng böùc thô toâi ñaõ vieát vaø cuûa nhöõng baøi giaûng cuûa toâi.
Taát caû nhöõng gì toâi ñaõ noùi veà quyeàn lôïi cuûa daân toäc Croat ñöôïc soáng töï do vaø ñoäc laäp, laø phuø hôïp vôùi nhöõng nguyeân taéc caên baûn cuûa caùc quoác gia Ñoàng Minh, nhöõng nguyeân taéc ñaõ ñöôïc xaùc ñònh taïi Yalta vaø trong baûn hieán chöông cuûa Ñaïi Taây Döông. Neáu, chieáu theo nhöõng quyeát ñònh treân, moïi daân toäc ñeàu coù quyeàn höôûng söï ñoäc laäp, thì taïi sao ngöôøi ta laïi choái boû ñieàu naày khoâng cho daân toäc Croat ñöôïc höôûng? Toøa Thaùnh ñaõ luoân luoân nhaán maïnh raèng nhöõng daân toäc nhoû cuõng coù quyeàn ñöôïc soáng trong töï do. Thöû hoûi moät vò giaùm muïc Coâng Giaùo khoâng theå noùi lôøi naøo veà vaán ñeà naày hay sao?
Toâi ñaõ chaêm chuù theo doõi yù chí cuûa daân toäc Croat cuûa toâi vaø toâi seõ luoân luoân nhö theá. Quyù vò ñaõ toá caùo toâi laø keû thuø cuûa daân toäc vaø cuûa Nhaø Nöôùc. Xin quyù vò haõy vui loøng noùi cho toâi bieát ai ñaïi dieän tröôùc maét toâi cho quyeàn cai trò ñaát nöôùc vaøo naêm 1941? Coù phaûi oâng Simovic taïi Belgrade hay khoâng? Hay laø chính phuû löu vong taïi Anh Quoác, ñöôïc quyù vò goïi laø "chính phuû phaûn quoác", hay laø "chính phuû cuûa quyù vò" hoaït ñoäng trong röøng saâu, hay laø chính phuû taïi Zagreb? Ñoái vôùi toâi, quyù vò laø ñaïi dieän cuûa quyeàn haønh cai trò, keå töø ngaøy 8 thaùng 5 naêm 1945. Thöû hoûi toâi coù theå naøo vöøa theo quyù vò trong röøng saâu vöøa theo quyeàn cuûa nhöõng ngöôøi ôû ñaây taïi Zagreb naày?
Coâng toá vieân ñaõ nhaán maïnh raèng khoâng coù nôi naøo maø coù nhieàu töï do toân giaùo nhö taïi Quoác Gia naày. Toâi xin ñöôïc pheùp keå ra ñaây vaøi söï kieän chöùng minh ñieàu ngöôïc laïi. Coù khoaûng töø 260 ñeán 270 linh muïc ñaõ bò gieát cheát bôûi phong traøo giaûi phoùng nhaân daân. Nhöõng tröôøng hoïc Coâng Giaùo cuûa chuùng toâi, tröôùc ñaây ñaõ ñöôïc xaây leân vôùi bieát bao hy sinh, nhöng roài bò tòch thu. Baùo chí cuûa chuùng toâi maø quyù vò ñaõ taán coâng döõ doäi, baây giôø khoâng coøn nöõa. Coøn moät ñieåm ñaùng chuù yù hôn nöõa: ñoù laø khoâng moät linh muïc naøo, khoâng moät giaùm muïc naøo coù theå chaéc chaén laø mình khoâng bò gieát cheát ñeâm nay, hay ngaøy nay. Trong caùc saùch giaùo khoa cho hoïc sinh hoïc, quyù vò toû ra khinh thöôøng taát caû nhöõng baèng chöùng lòch söû vaø quaû quyeát raèng Chuùa Gieâsu khoâng bao giôø coù thaät. Quyù vò caàn bieát raèng Chuùa Gieâsu laø Thieân Chuùa thaät. Chuùng toâi saün saøng chòu cheát vì Ngaøi.
Chuùa Kitoâ laø Vieân Ñaù Taûng ñaàu tieân cuûa Kitoâ giaùo. Quyù vò uûng hoä nhöõng anh chò em tín höõu Chính Thoáng giaùo. Toâi xin hoûi quyù vò: laøm sao quyù vò coù theå hieåu ñöôïc Chính Thoáng giaùo maø khoâng coù Chuùa Kitoâ? (Thaùi ñoä, caùch haønh xöû cuûa quyù vò) laø ñieàu phi lyù voâ nghóa.
Theo quan ñieåm cuûa quyù vò, chuû thuyeát duy vaät laø heä thoáng kinh teá duy nhaát, nhöng ñieàu naày ñoàng thôøi coù nghóa laø loaïi tröø Thieân Chuùa vaø Kitoâ giaùo. Trong tröôøng hôïp maø khoâng coù gì khaùc ngoaøi vaät chaát, thì chuùng toâi seõ caùm ôn quyù vò nhieàu vì ñaõ mang laïi söï giaûi thoaùt cho chuùng toâi ñöôïc töï do!
Cuoái cuøng, toâi xin ñöôïc noùi vaøi lôøi veà ñaûng coäng saûn, keû ñaõ toá caùo toâi. Chuùng toâi khoâng coù chuùt gì choáng laïi söï kieän laø nhöõng anh chò em lao ñoäng trong caùc coâng xöôûng phaûi coù nhöõng quuyeàn lôïi nhieàu hôn nöõa, bôûi vì ñoù laø ñieàu phuø hôïp vôùi nhöõng thoâng ñieäp cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Chuùng toâi khoâng coù chuùt gì choáng laïi nhöõng thay ñoåi coâng baèng. Nhöng nhöõng anh chò em theo chuû thuyeát coäng saûn phaûi nhìn nhaän moät ñieàu naày: neáu hoï ñöôïc töï do rao giaûng vaø phoå bieán thuyeát coäng saûn, thì quyeàn lôïi ñoù cuõng phaûi ñöôïc nhìn nhaän cho chuùng toâi, ñeå chuùng toâi noùi leân nhöõng laäp tröôøng cuûa chuùng toâi vaø traû lôøi cho nhöõng anh chò em coäng saûn. Khi coù thieän chí, thì ngöôøi ta coù theå ñaït ñeán söï thoâng caûm vôùi nhau.
Ñoái vôùi nhöõng gì lieân quan ñeán lôøi keát aùn toâi, toâi khoâng caàn xin aân hueä, löông taâm toâi luoân an bình.
Ñoïc qua nhöõng lôøi treân, chuùng ta coù theå ghi nhaän tinh thaàn cuûa Ñöùc Hoàng Y yeâu meán daân toäc Croat cuûa ngaøi. Nhöõng lôøi treân cho ta thaáy roõ laäp tröôøng cuûa ngaøi trong thôøi gian chieán tranh vaø sau chieán tranh. Trong vuï xöû aùn ngaøi, Ñöùc Hoàng Y ñaõ choïn khoâng noùi gì bieän hoä cho mình. Nhöng vaøo cuoái vuï aùn, ngaøy 3 thaùng 10, 1946, Ñöùc Hoàng Y ñaõ noùi nhöõng lôøi treân. Naêm 1992, töùc 32 naêm sau khi Ñöùc Hoàng Y qua ñôøi, 1960, quoác hoäi Croat ñaõ boû phieáu quyeát ñònh phuïc hoài hoaøn toaøn danh döï cho Ngaøi.