Trích Taäp Truyeän Ngaén
Ñöôøng Veà Thöôïng Trí

Lm Nguyeãn Taàm Thöôøng, SJ
Trung Taâm Truyeàn Hình Quang Khaûi, Ñaøi Loan

Prepared for internet by Vietnamese Missionaries in Taiwan

CAÂY HOA LAN

Gia ñình baø Ñieàn baét ñaàu suy suïp töø khi oâng qua ñôøi. Nhöng tình traïng theâ thaûm thaáy roõ nhaát, noù nhö chieác voøng laên xuoáng gioác, phaûi keå töø ngaøy 30 thaùng 4 naêm 75. Vaøo nhöõng naêm 70, gia ñình oâng khoâng dö giaû nhöng khoâng phaûi nôï naàn chaát ñoáng nhö nhöõng ngaøy veà sau naøy. OÂng laøm ngheà moäc. ÔÛ vuøng caên cöù quaân ñoäi Mó, daân chuùng baùm vaøo nhöõng caên cöù aáy nhö mieáng baùnh ngoït maàu môõ: Buoân laäu, laøm coâng. Daân chuùng khaù giaû, ñua nhau saém söûa nhaø cöûa töôm taát. Nhaø naøo maø khoâng coù moät, hai chieác tuû ñöùng, tuû cheø ñöïng ñoà kieåu. Ngheà thôï moäc cuûa oâng ñaét khaùch. Duø oâng chæ laø ngöôøi laøm thueâ cho moät chuû tieäm baùn baøn gheá nhöng cuõng ñuû cung öùng moïi chi tieâu cho gia ñình.

Theá roài, caùi baùnh ngoït maàu môõ aáy, boãng moät ngaøy coù ngöôøi nhaéc ñi. Chæ sau vaøi thaùng khi quaân ñoäi Mó ruùt lui, coû moïc xanh loái vaøo caùc caên cöù maø ñaõ moät thuôû roän raõ boùng ngöôøi. Ñoàng tieàn khoù kieám. Caùi ngheà moäc cuûa oâng Ñieàn baét ñaàu lung lay. OÂng chuû tieäm ñaõ coù tieáng thôû daøi eá aåm. Gia ñình oâng Ñieàn thaáy boùng daùng maây ñen ñe doïa ôû xa xa. Ba naêm sau, gia ñình oâng baét ñaàu laø con nôï cuûa nhieàu ngöôøi.

AÂu lo veà chuyeän nhaø, theâm vaøo laø beänh taät, nhöng coù leõ oâng khoâng ñeán noãi cheát sôùm neáu khoâng nghe caùi hung tin veà ñöùa con trai cuûa oâng töû thöông ôû cao nguyeân. OÂng ñaõ doác taát caû soá tieàn daønh duïm ñeå chaïy choït, lo cho thaèng con khoûi phaûi ñi lính. Nhöng tieàn maát taät mang. OÂng ñaõ maát hai caây vaøng ñeå mua laàm mieáng giaáy hoaõn dòch giaû. Hai thaùng sau khi mua maûnh giaáy giaû aáy, thaèng con oâng bò baét. Thöông nhôù con, tieác cuûa bò maát, vì noãi töùc, oâng ñaõ ngheïn thôû suyùt cheát maáy laàn hoài oâng môùi bò beänh. Khi nghe tin con töû thöông thì oâng xæu thöôøng böõa. Töø ngaøy ñoù, söùc khoûe oâng truùt ñi troâng thaáy.

Vaøo moät chieàu u uaån cuoái thaùng taùm, oâng vónh bieät cuoäc ñôøi khoå ñau ñeå laïi cho baø Ñieàn troâng coi saùu ñöùa con. Thaùng taùm vôùi muøa naéng hanh nhöng cuõng coù nhöõng côn gioâng baát chôït. Caùi naéng gian khoå cuûa trôøi gôûi ñaát. Caùi gioâng toá baát chôït cuûa möa baõo gôûi ngöôøi. Cuõng thaùng taùm, muøa coù nhöõng giaûi maây traéng tan loaõng bay veà neûo xa nhö nhaéc nhôû cuûa chia li caùch bieät. Ngaøy oâng cheát laø caùnh cöûa ñoùng laïi maûnh vöôøn gia ñình cuûa baø Ñieàn vaø ñöa Lan, ngöôøi con gaùi lôùn cuûa baø, möôøi chín tuoåi vaøo theá giôùi cuûa gian khoå, nhoïc nhaèn.

Lan phaûi boû hoïc phuï meï taàn taûo nuoâi em. Baø Ñieàn khoâng coøn gì ñeå caäy troâng, nhìn saùu ñöùa con nhö moät ñöôøng haàm daày quaùnh boùng toái chaûy vaøo töông lai. Treân vai tróu xuoáng tình maãu töû naëng neà, xoùt xa. Trong nhaø ñaõ caïn tieàn baïc. Thöông choàng, thöông con, baø nhö caây saäy trô vô tröôùc gioâng toá saép aäp xuoáng. Baø khoâng theå giaáu ñöôïc khoå ñau. Nhöõng tieáng thôû daøi muoän phieàn, naõo loøng cuûa meï nhö nhöõng muõi kim ñaâm vaøo tim Lan ñau buoát.

Lan boû thi Tuù Taøi I. Ngaøy quyeát ñònh caát caëp saùch vaøo cuoäc ñôøi laø ngaøy Lan ñaõ laëng leõ khoùc. Giaõ töø saân tröôøng, xa rôøi thaày coâ, baïn beø, boû laïi sau löng nhöõng moäng mô thôm muøi hoa hoïc troø. Nhöõng caùnh phöôïng, nhöõng trang löu buùt vaán vöông kæ nieäm troâi veà vuøng bieät taêm. Lan nhö maát ñi moät phaàn ñôøi. Nhìn ñaùm baïn beø voâ tö vôùi chöõ nghóa, vôùi nhöõng tieáng cöôøi gioøn vang, Lan thaáy mình giaø ñi. Nhöõng saùng troâng taø aùo bay, nhöõng vaønh noùn nghieâng beân caëp saùch, Lan thaáy mình thieät thoøi, xoùt xa. Noãi tieác thöông cuûa tuoåi hoïc troø vöøa maát, theâm vaøo nhöõng vaát vaû cuûa meï laøm tuoåi thôøi gian môùi möôøi chín cuûa Lan ñaõ phaûi haèn leân baèng lo aâu cuûa tuoåi ñôøi, chaäp chuøng baèng thao thöùc cuûa tuoåi soáng. AÙnh maét Lan ñoïng treân bôø mi nhöõng ñaêm chieâu. Trong ñoâi maét aáy, bay veà nhöõng chaân trôøi thoang thoaùng maây tím laëng leõ, ñôn coâi.

Vì eá aåm, baø Ñieàn boû ngheà traùng baùnh. Lan theo meï veà caùc xoùm queâ mua gaø ñem leân chôï baùn. Tuy vaát vaû nhöng neáu gaëp may thì baø Ñieàn cuõng coù theå caàm cöï ñöôïc vôùi cuoäc soáng khoù khaên. Nhöng khoâng phaûi luùc naøo cuõng eâm xuoâi, coù nhöõng ngaøy Lan roái bôøi ruoät gan nhìn baày gaø oám. Gaëp nhöõng chuyeán gaø toi laø loã voán naëng. Moãi con gaø laø moät doøng maùu cuûa gia ñình. Nhìn noù ñi, noù nhaåy nhö chính cuoäc ñôøi cuûa Lan. Thaáy boùng gaø uû ruõ maø Lan lo aâu töøng giaây, töøng phuùt. Nhöng lo aâu cuõng chaúng coù pheùp maàu cöùu vaõn ñöôïc tình theá. Chaúng bao laâu baø Ñieàn kieät voán vaøo moät muøa gaø toi. Gaø cheát, doøng maùu caïn, cheát ñi caû gia ñình. Troáng khoâng, hai tay xô xaùc. Nhaø heát gaïo aên. Lan giaáu meï nhöõng chieàu ngoài moät mình röng röng leä. Laøm sao baây giôø? Khoâng caâu traû lôøi. Lan chæ bieát nhìn leân trôøi tìm yeân uûi ôû moät nieàm tin. Nhöng nieàm tin ôû xa xoâi quaù.

Trong nhöõng ngaøy kieät queä aáy, thaèng Ngaân, ñöùa em keá cuûa Lan ñöôïc oâng Saùu Vöôïng möôïn laøm thueâ. Tôø môø saùng, noù söûa soaïn sang nhaø oâng Saùu theo xe lam cuûa oâng veà mieät Vuõng Taøu buoân caù khoâ. OÂng buoân caù veà phôi, xay nhoû roài baùn cho maáy coâng ti laøm ñoà aên cho heo. Töø ngaøy thaèng Ngaân goùp tay vaøo giuùp gia ñình, baø Ñieàn cuõng bôùt ñöôïc ñoâi chuùt lo aâu.

Thôøi gian boãng döng noåi soùng gioù. Bieán coá thaùng Tö naêm baåy laêm ñaûo ngöôïc taát caû moïi sinh hoaït cuûa mieàn Nam. Sau bieán coá, oâng Saùu Vöôïng bò tòch thu chieác xe lam. Thaèng Ngaân maát vieäc laøm. Cuoäc soáng ñaûo loän, roái bôøi trong côn loác xoaùy. Nhieãu nhöông aáy ñaåy con ngöôøi vaøo haûi ñaûo coâ laäp, thuû thaân. Baø con haøng xoùm boãng moät ngaøy trôû neân xa laï. Nieàm tin phai maøu. Nhìn nhau baèng maët, xa nhau loøng thaønh. Tình thaân thaønh nghi ngôø. Khoâng ai coøn daùm cho nhau möôïn tieàn baïc, lo sôï ñuû ñieàu. Chính vì vaäy maø Lan ñaõ caùm ôn Chuùa voâ cuøng, naøng coi nhö moät ôn ñaëc bieät Chuùa ban cho gia ñình naøng. Ñoù laø chuyeän moät gia ñình daùm cho baø Ñieàn möôïn tieàn mua chieác maùy may. Thaáy hoaøn caûnh ñaùng thöông neân khi chuû tieäm may Taân Thaùi muoán baùn bôùt maùy ñeå traùnh caûnh doøm ngoù cuûa coâng an phöôøng, gia ñình naøy ñaõ saün saøng giuùp voán cho Lan mua chieác maùy ñeå laáy keá sinh nhai.

* * *

Baø Ñieàn bieát mình saép ngaõ nhöng khoâng sao choáng laïi ñöôïc. Baø bieát roõ laø hai chaân baø ñang ríu laïi. Caùi caûm giaùc ñaàu tieân baø thaáy laø ngöôøi nheï ñi, roài nhöõng vaät chung quanh baét ñaàu di chuyeån, ban ñaàu chaàm chaäm, roài nhanh hôn, nhanh hôn. Baø coøn bieát roõ, môùi ñaàu chuùng chaïy voøng voøng, roài moät luùc sau, hoãn ñoän, töù tung. Treân ñaàu baø, maùi nhaø nhö chaïy ngöôïc veà phía sau. Ñeán giai ñoaïn ñoù laø baø thaáy muoán oùi möûa, xaây xaåm maët maøy muoán teù ngaõ. Baø coá göôïng heát söùc nhöng khoâng laøm theá naøo choáng laïi ñöôïc, nhö ngöôøi thuû moân chaïy ra khoûi khung goã, thaáy ñoái thuû suùt traùi banh, nhìn ñöôøng bay vaøo khung goã maø ñaønh chòu boù tay, khoâng sao níu keùo ñöôïc. Nghe tieáng ñoå nöôùc ngoaøi saân, baø bieát Lan ñaõ caét rau cho heo veà. Baø laïi caøng laáy heát söùc mình böôùc veà phía caùi phaûn goã ñeå giaáu khoâng cho Lan bieát baø ñang bò choùng maët. Baø nhuû thaàm laø baø khoâng theå ñeå cho ñöùa con gaùi bieát baø yeáu söùc ñeán nhö theá, khoâng theå ñeå cho Lan thaáy baø ngaõ ôû ñaây ñöôïc. Vôùi yù töôûng aáy, baø coá gaéng göôïng theâm, nhöng baø choùng maët roài, khoâng coøn nhìn thaáy gì nöõa. Taát caû quay tít. Hai chaân ríu laïi. Trôøi ñaát suïp xuoáng. Baø coù caûm giaùc nhö ñang ñöùng treân caây thang, boãng döng coù ngöôøi ruùt maát khoûi chaân. Laûo ñaûo, maët toái saàm, baø quî ngaõ xuoáng neàn nhaø.

Nghe tieáng ngöôøi ngaõ, Lan voäi boû gaùnh rau heo ñang röûa nöûa chöøng chaïy vaøo. Baø Ñieàn naèm soõng soaøi, mieäng haün coøn boït traéng. Lan keâu theùt leân chaïy ñeán oâm meï. Baø Ñieàn choùng maët nhöng taâm trí vaãn tænh, bieát Lan ôû beân caïnh, baø raùng söùc noùi cho con gaùi yeân taâm:

- Meï khoâng sao ñaâu, ñöa meï leân phaûn.

Maét Lan ñaàm ñìa leä vì ñaây khoâng phaûi laø laàn ñaàu baø Ñieàn ngaõ. Vaø Lan bieát lí do taïi sao maø meï choùng maët. Ñieàu aáy laïi caøng laøm Lan ñau khoå voâ cuøng:

- Meï! Meï laïi baùn maùu nöõa roài!

Naøng nöùc nôû hoûi baø Ñieàn:

- Meï, Meï coù sao khoâng, ngöôøi ta ruùt bao nhieâu maùu cuûa meï?

Baø Ñieàn noùi laõng :

- Hoâm nay trôøi ñaát ñoåi gioù laøm meï hôi nhöùc ñaàu.

Nhöng lôøi noùi aáy chaúng laøm Lan yeân taâm maø chæ laøm naøng ñau khoå theâm. Lan boãng nhieân töùc mình vôùi meï. Lan dìu meï leân phaûn maø chæ muoán xoâ cho meï ngaõ laàn nöõa, quaù töùc vì baø khoâng chòu nghe lôøi mình. Lan bieát baø ñang doái Lan. Naøng bieát meï mình khoâng phaûi truùng gioù maø vì thieáu maùu. Töùc meï, nhöng caøng töùc laïi caøng thöông laøm nöôùc maét Lan chaûy theâm. Naøng khoùc thuùt thít, baät thaønh tieáng naác. Khi baø Ñieàn naèm leân phaûn roài, Lan vaïch tay aùo cuûa meï leân nhìn. Ñuùng nhö naøng ñaõ nghó. Tay baø Ñieàn vaãn coøn veát ræ maùu. Moät chaám ñoû, hôi söng, lôùn hôn ñaàu taêm. Veát thöông cuûa moät muõi kim chích.

Ñaây laø laàn thöù tö baø ñaõ baùn maùu trong voøng khoaûng hai thaùng nay. Laàn thöù nhaát, nhôø soá tieàn baùn maùu baø ñaõ trang traû ñöôïc moät phaàn nôï, duø soá nôï chaúng lôùn nhöng vì ñaõ quaù laâu, ngöôøi chuû nôï hoûi hoaøi vì sôï baø quît maát. Laàn baùn thöù hai thì baø yeáu haún ñi nhöng baø vui vì ñaõ traû ñöôïc tieàn thuoác cho thaèng Ngaân bò thöông haøn. Laàn thöù ba thì ngöôøi ta phaûi goïi Lan leân nhaø thöông dìu baø veà. Luùc ñoù Lan môùi bieát meï ñaõ baùn maùu ñeán laàn thöù ba roài. Trong nhaø chaúng coøn gì ñeå baùn. Vaøo luùc cuøng quaãn aáy, oâng Ngoï maùch cho baø bieát laø oâng cuõng ñaõ baùn maùu tuaàn tröôùc. Baø Ñieàn thaáy nhö chieác phao ñang troâi laïi gaàn trong luùc soùng daäp ñang ñöa gia ñình baø chìm xuoáng. Nhöng ñeán laàn thöù tö thì baø khoâng coøn maùu ñeå baùn nöõa. Moät thaùng trôøi maø baø ñaõ baùn hai laàn roài. AÊn uoáng khoâng ñuû, böõa chaùo, böõa ngoâ, böõa ñoùi thì laáy ñaâu ra maùu maø baùn. Laàn cuoái cuøng naøy baø Ñieàn ñaõ xæu ngay luùc ngöôøi ta ruùt muõi kim chích ra khoûi tay. Hoï ñaõ phaûi cho baø moät li nöôùc ñöôøng ñeå uoáng haàu buø vaøo soá chaát loûng bò thieáu huït. Nhöng sau cuøng hoï cuõng phaûi quyeát ñònh traû laïi soá maùu môùi ruùt ra. Baø nhaát ñònh khoâng chòu. Nghó ñeán soá tieàn hoï ñaõ traû tröôùc ñang naèm chaët trong tuùi aùo ñaõ caøi kyõ baèng chieác kim baêng, baø nhaát ñònh baûo coâ y taù laø baø coøn khoûe, baø chæ choùng maët moät luùc laø khoûi, baø chæ caàn nghæ moät luùc laø coù theå ñi ñöôïc. Nhöng caùi "moät luùc" cuûa baø ñaõ keùo daøi haøng giôø. Cöù khi baø töôûng mình ñi ñöôïc, baø ñöùng daäy coá böôùc thì trôøi ñaát laïi nhö luùn xuoáng, huït haãng. Baø böôùc chaân tröôùc chaân sau, daäp deành. Sau cuøng thì caû hai beân ñeàu kì keøo, baø muoán baùn, ngöôøi ta muoán traû, neân giaûi ñaùp cuoái laø bôm laïi moät nöûa ñeå baø coù ñuû söùc böôùc veà.

Dìu meï leân giöôøng xong, Lan laëng leõ ra bôø gieáng ngoài nghó ñeán hoaøn caûnh ngheøo cuûa gia ñình maø khoùc moät mình. Naøng nghó ñeán chieác maùy may, laïi töùc giaän vôùi chính mình hôn. Ñoái vôùi naøng, caùi quyeát ñònh sai laàm lôùn nhaát trong ñôøi laø ñaõ baùn chieác maùy may. Töø ngaøy baùn chieác maùy roài, naøng thaáy nhö moät caùnh cöûa goã naëng, daày kín ñeø saäp xuoáng khoâng coøn tia hi voïng ñeå soi saùng nöõa. Lan traùch mình sao maø ngu quaù. Nhöng nghó laïi thì Lan cuõng laïi thöông mình. Ñeâm tröôùc khi baùn maùy, naøng ñaõ suy tính hôn thieät, naøng cuõng ñaõ nhìn thaáy caùnh cöûa goã daày ñaëc, taøn aùc ñoù seõ saäp xuoáng. Naøng bieát coøn chieác maùy, coøn coù theå kieám ñöôïc tieàn, baùn ñi seõ maát vónh vieãn. Nhöng laøm sao cöùu noåi baø Ñieàn trong côn beänh nguy kòch. Maát maùy may hay laø maát meï. Caâu hoûi sau cuøng aáy ñaõ quyeát ñònh soá phaän caùi maùy may. Lan coøn nhôù roõ laø Lan noùi vôùi chính mình raèng ñaønh lieàu vaäy, roài seõ xoay xôû vì phaûi giöõ meï. Meï laø taát caû. Naøng ngoài beân bôø gieáng nhôù laïi vuï baùn maùy, thaáy mình haønh ñoäng ñuùng chöù khoâng ngu daïi nhö vöøa töï traùch. Nöôùc maét laên daøi, im laëng cuûa moät keû ñoäc haønh.

Caû buoåi chieàu ñoù Lan khoâng caàm ñöôïc nöôùc maét vì thöông meï quaù. Toái veà, treân giöôøng nguû, Lan uùp maët vaøo goái khoùc thoån thöùc moät mình. Ngoaøi trôøi phuû möa giaêng. Tieáng möa ñaäp vaøo mieáng giaáy cöùng che cöûa soå boàm boäp. AÙnh ñeøn daàu lao chao treân baøn thôø, môû moät vuøng saùng nhoû. Chaân töôïng Chuùa gaày treân caây thaäp giaù buïi moác. Möa naëng haït, möa laïnh quaù, möa ñang rôi vaøo hoàn. Gioù ñeâm bay tan taùc con tim, gioù ñem möa veà bô vô troáng traûi. Taát caû moïi loái tôùi töông lai ñeàu ngheõn ñöôøng. Lan chæ nhìn thaáy boùng toái. Boùng daày ñaëc nhö nhöõng taûng khoùi seàn seät laøm naøng khoâng thôû ñöôïc. Boùng toái coù söï cheát, boùng toái chaäp chuøng nhöõng chaùn naûn, aâm u. Tö töôûng muoán cheát, sôï haõi söï soáng, oaùn traùch Chuùa laøm Lan laïnh ngöôøi. Lan voäi xua ñuoåi nhö moät thöù yeâu tinh. Ngoaøi trôøi ñeâm nay ñen thaêm thaúm, gioù aøo aøo xeù naùt nhöõng ñoïn chuoái non. Möa cöù töøng côn ñoå veà. Lan laëng leõ khoùc. Trong côn meät, naøng ñi vaøo giaác nguû khoâng bình yeân, coù nhöõng côn moäng mò khoâ heùo. Trong côn mô aáy naøng thaáy thaùnh leã Chuùa Nhaät thaät ñoâng. Cha phoù laøm leã raát soát saùng. Taát caû ca ñoaøn ñöùng treân gaùc haùt trong boä ñoàng phuïc aùo daøi vaøng tha thöôùt. Rieâng naøng ngoài ôû moät goùc töôøng. Coâ ñoäc. Naøng ñaõ maát baïn beø roài. Nhöõng daãy gheá daønh cho ca ñoaøn coøn ñoù, boãng döng nay sao xa laï. Naøng khoâng coøn thuoäc veà khung trôøi aáy nöõa, nhö keû bò ñaåy ra khoûi cuoäc chôi. Ñöùng ñoù, bô vô. Chæ coù chieác aùo daøi, maø töø ngaøy baùn noù, Lan trôû thaønh moà coâi. Caøng ngaøy Lan caøng hieåu raèng chæ coù taâm hoàn nhieàu khi cuõng chöa ñuû. Trong cuoäc soáng, coù nhöõng laèn möùc maø ñöùc tin chaúng theå xoùa môø. Chöa luùc naøo taâm hoàn Lan gaàn guõi ca ñoaøn nhö luùc naøy. Nhöng chæ coù taâm hoàn thoâi. Khoâng coù chieác aùo ñoàng phuïc, Lan chaúng theå thuoäc veà theá giôùi aáy. Trong caùi leû loi, Lan daàn daàn môùi thaáy Chuùa laø ngöôøi luoân luoân ñi ngöôïc doøng ñôøi. Moân ñeä Chuùa chaúng coù aùo ñoàng phuïc. Keû theo Ngaøi chaúng coù phuø hieäu. Nghó tôùi ñoù, Lan oâm maët:

- Chuùa ôi, ñaáy laø theá giôùi cuûa Chuùa. Coøn cuoäc soáng cuûa chuùng con, khaùc laém, vì ngheøo ñoùi maø cuoäc soáng maát phaåm giaù cuûa con ngöôøi. Chuùng con chaúng theå nhaän ra giaù trò nieàm tin neáu nieàm tin khoâng ñöôïc may maëc baèng gaám voùc.

Cha phoù, ngöôøi maø naøng vaãn ñeán ñeå taâm söï, nay cuõng maát luoân roài. Naøng khoâng daùm gaëp maët cha, sôï cha hoûi taïi sao laïi boû ca ñoaøn, bieát traû lôøi theá naøo, chaúng leõ laïi noùi cho cha bieát söï thaät, chieác aùo ñaõ baùn? Thöùc daäy nöûa ñeâm, Lan nhôù laïi côn mô, naøng thaáy tuûi thaân quaù, thöông mình quaù, Lan laïi uùp maët xuoáng khoùc trong laëng leõ.

* * *

Cha phoù ñöùng nhìn goác lan ñaõ bò nhoå, neùm ra xa. Caây lan môùi troàng ñaây, maàm non ñang ñaâm choài, hoâm nay naèm heùo uùa, cheát daàn nhö moät ngöôøi nhôït nhaït ra ñi vì bò ruùt maùu khoûi cô theå. Ngaøi cho raèng con choù hoang ñaõ ñaøo vì noù thaáy veát ñaát môùi neân nghó laø coù gì choân ôû döôùi. Chaû coù gì laø quan troïng, seõ troàng goác lan khaùc.

Beân kia ruoäng khoai, baø quaûn Thoâng heù taám pheân che cöûa nhìn qua. Loøng roän leân sung söôùng vì baø baét gaëp chính luùc cha phoù ñöùng nhìn goác lan bò nhoå. Keát quaû do chính coâng trình tay baø taïo neân. Thaáy mình laø keû chieán thaéng, coù söùc maïnh laøm cho cha phoù phaûi khoå luïy. Baø haøi loøng maõn nguyeän. Khi thuø oaùn, ngöôøi ta möøng luùc thaáy ñoái phöông sa cô lôõ vaän. Baø quaûn Thoâng cuõng khoâng ra ngoaøi taâm traïng aáy, trong ñaàu baø veõ ra bao nhieâu hình aûnh veà cha phoù. Cha phoù caøng töùc bao nhieâu, baø caøng sung söôùng baáy nhieâu. Noãi ñau cuûa cha tæ leä nghòch vôùi nieàm vui cuûa baø neân ñeå cho nieàm vui aáy say söa theâm, baø töôûng töôïng ra naøo laø khuoân maët cha nhaên laïi töùc toái vì khoâng bieát ai nhoå caây lan, naøo laø cha phoù ñang laåm baåm chöûi theà, töùc moät mình maø khoâng laøm gì ñöôïc. Theá môùi ñaùng. Baø ñöùng ñoù nhìn cha phoù cho ñeán khi cha ñi khoûi môùi saäp pheân cöûa laïi.

Ngaøy cha phoù veà nhaän xöù, baø quaûn Thoâng laø ngöôøi ñaàu tieân bieáu cha goùi quaø maø veà sau cha phoù cöù nhaéc maõi vì noù laø kæ nieäm, goùi quaø thöù nhaát ngaøy cha veà xöù môùi. Sau khi kheùp laïi pheân cöûa, baø quaûn ñöùng taàn ngaàn nhôù laïi caùi "kæ nieäm" aáy. Baø coøn nhôù roõ hoäp kem ñaùnh raêng Colgate cuûa ñöùa con gaùi ôû Mó göûi veà. Cha phoù baûo kem cuûa nhaø nöôùc toaøn laø boït. Nhöng caùi tình noàng naøn cuûa baø quaûn daønh cho cha phoù giaûm daàn töø ngaøy cha möôïn baø Ñieàn vaøo giuùp vieäc nhaø xöù. Ñeán hoâm nay thì caûm tình aáy ñaõ trôû thaønh töùc giaän. Baø nghó laïi maø tieác reû loï kem ñaùnh raêng ñaõ bieáu ngaøi. Rieâng cha phoù, chaúng hay bieát gì, ngaøi vaãn thaáy nuï cöôøi cuûa baø quaûn thaân tình nhö ngaøy naøo.

Söï coù maët cuûa baø Ñieàn trong khu nhaø xöù laø moät caùi gai tröôùc maét baø quaûn. Nhaát laø caùi duyeân daùng cuûa coâ Lan. Baø quaûn ñaõ nhieàu laàn so saùnh giöõa Lan vaø con gaùi cuûa baø, Thu Cuùc. Giöõa Lan vaø Cuùc thì Lan coù caùi ñeïp kín ñaùo ñeå ngöôøi ta phaûi tìm kieám, khaùm phaù. Neùt ñeïp ôû Lan laø caùi duyeân khoâng aøo aït nhö nhöõng côn möa maø laø nhöõng laøn gioù nheï, nhöõng cuïm maây trôøi laõng ñaõng. Lan hieàn. Cuùc cuõng ñeïp, Cuùc coù saéc ñeïp noåi baät, gôïi caûm. Ñoâi maét Cuùc coù caùi nhìn ñeå keû noùi chuyeän phaûi noân nao. Nhöng ñôøi Cuùc vaø Lan khaùc nhau nhieàu. Ñôøi soáng vaát vaû, ngheøo khoå laøm Lan coù nhöõng suy tö, nhìn ñôøi traàm laëng hôn Cuùc. Cuùc thì maën maø, töôi treû, nhí nhaûnh. Cuùc ñeïp neân baø quaûn raát haõnh dieän veà coâ con gaùi, haõnh dieän bao nhieâu thì laïi ñau baáy nhieâu neáu coù ai khen ngöôøi con gaùi khaùc. Ñoái vôùi baø quaûn thì Cuùc phaûi troåi vöôït hôn Lan, hôn baát cöù ngöôøi con gaùi naøo. Vaø trong thaâm yù cuûa baø quaûn thì Cuùc phaûi coù moät "choã ñöùng" ñaëc bieät trong traùi tim cha phoù hôn baát cöù ngöôøi con gaùi naøo trong ca ñoaøn.

Baø quaûn khoù chòu khi thaáy cha phoù noùi chuyeän vôùi Lan. Môùi ñaàu, caùi khoù chòu aáy chæ laø nhöõng noãi töùc suoâng, nhöng daàn daø, noù coù lí do cuûa noù. Baø cho raèng coù theå Lan laø dòp caùm doã nguy hieåm cho cha phoù! Ban ñaàu baø khoâng ñeå yù ñeán Lan, baø chæ khoù chòu vì söï coù maët cuûa baø Ñieàn maø thoâi. Chính Cuùc laø ngöôøi hay ra vaøo nhaø xöù nhieàu hôn caû vì nhaø saùt ngay beân. Nhöng côn ganh tò coù nhöõng giaû thuyeát rieâng cuûa noù. Vaø noãi ghen cuûa baø quaûn ñaõ ñöôïc boïc moät lôùp ñöôøng thaùnh thieän laø: Baûo veä cho cha phoù khoûi sa chöôùc caùm doã! Môùi ñaàu baø quaûn cuõng bieát ñaáy chæ laø nhöõng nguïy bieän. Baø xaáu hoå vì caùi ghen töùc voâ côù cuûa baø vôùi söï coù maët cuûa baø Ñieàn. Nhöng daàn daø, baø maát daàn caùi yù thöùc töï nhaän aáy, noãi ghen töø töø trôû neân ñích thöïc vaø chính ñaùng. Baø thaáy taát caû vieäc laøm cuûa baø chæ laø laøm saùng danh Chuùa chöù chaúng phaûi laø töùc toái vôùi ai. Treân con ñöôøng moøn ñaày coû daïi nghi ngôø, ñoá kò aáy, baø ñaõ ñi. Nhöõng böôùc chaân ban ñaàu laøm caén röùt löông taâm, baøn chaân ñau. Nhöng treân loái moøn baát chính ñoù, veát chaân daüm leân nhieàu laàn, nay daàn daø saép thaønh chính loä.

Khu nhaø xöù ñaõ laø maûnh ñaát "baát khaû xaâm phaïm" cuûa baø quaûn töø bao laâu nay roài. Khi cha phoù möôïn baø Ñieàn vaøo laøm thì baø quaûn thaáy nhö mình bò haát ra. Nhö caùi tình cuûa cha phoù daønh cho baø ñaõ bò chia seû. Baø thaáy nhö mình bò giaûm maát aûnh höôûng. Caùi giai ñoaïn ñaàu aáy ñöa baø ñi xa hôn trong loái phaùn quyeát. Baø nhìn cha phoù vôùi con maét nghi ngôø ñuû ñieàu. Coù theå vì thöông coâ Lan maø cha phoù möôïn baø Ñieàn chaêng? Bieát ñaâu ñaáy chaúng laø caùi côù cho Lan coù dòp vaøo nhaø xöù giuùp meï ñeå gaëp cha nhieàu hôn? Nhöõng caâu hoûi aáy bieän minh cho noãi ghen cuûa baø, roài töø ñoù, baø quaûn thaáy roõ laø vieäc laøm cuûa mình caàn thieát vaø chính tröïc. Thöïc söï ñoâi luùc baø cuõng nhaän raèng Lan khoâng vaøo nhaø xöù, lí do baø ñöa ra khoâng vöõng. Nhöng neáu khoâng tìm ñöôïc lí do thì baø caûm thaáy baø töùc toái chæ vì ghen. Ñieàu ñoù laøm baø thaáy mình taàm thöôøng, neân töø tieàm thöùc saâu thaúm ñaåy baø ñi tìm moïi thöù nghi ngôø haàu bieän minh cho vieäc laøm vaø tình caûm baát an trong taâm hoàn baø. Vì theá, lí do baø chöa baét gaëp Lan noùi chuyeän rieâng vôùi cha phoù laïi ñöôïc tieàm thöùc baø ñi ñeán nhöõng saùng taïo maïnh baïo hôn: Bieát ñaâu Lan chaúng gaëp leùn? Neáu vaäy thì baø laïi caøng phaûi ñeå yù nhieàu hôn! Nhöõng yù nghó aáy cho baø quaûn theâm xaùc tín veà haønh ñoäng cuûa baø, traán an löông taâm vaø ñaåy baø böôùc tôùi.

Nghe tieáng goõ cöûa, cha phoù leân tieáng goïi:

- Ai ñoù. Xin môøi vaøo.

Sau khi thaáy cha phoù ñöùng traàm ngaâm nhìn caây lan bò nhoå, baø quaûn Thoâng muoán sang taän nôi ñeå nhìn maët cha phoù xem phaûn öùng cuûa cha theá naøo veà caây lan. Baø nôû moät nuï cöôøi thaät töôi tröôùc khi böôùc vaøo phoøng:

- Baåm cha! con ñaây aï!

Cha phoù vui möøng:

- AÁy! baø quaûn ñaáy aø, toâi ñang ñònh qua tìm baø thì baø tôùi! Toâi coù vieäc phaûi nhôø baø ñaây. Thaät ñuùng baø quaûn laø ngöôøi ñöôïc thieân thaàn Chuùa sai ñi!

Baø quaûn Thoâng, trong gioïng noùi raát ñon ñaû, traû lôøi laïi caâu noùi dôõn cuûa cha phoù:

- Con coù laø quyû thì coù chöù thieân thaàn thieân thaùnh gì!

- Cheát! Sao baø quaûn laïi noùi theá.

Thaáy baø quaûn vui, raát töï nhieân, cha phoù cuõng vui laây, ngaøi noùi daêm ba caâu pha troø. Hai ngöôøi cuøng cöôøi. Baø quaûn Thoâng hoûi cha:

- Baåm cha, cha tìm con coù vieäc chi?

Cha phoù khoâng traû lôøi nhöng laïi hoûi baø quaûn:

- Baø quaûn naøy, con Cuùc noù coù nhaø khoâng?

- Baåm cha, chaùu ôû treân hôïp taùc xaõ chieàu môùi veà, cha coù ñieàu chi daïy chaùu?

- Toâi coù vieäc khaù caàn. Saép ñeán dòp leã quan thaày xöù, toâi muoán nhôø noù may cho taám khaên traûi baøn thôø. Môùi coù ngöôøi daâng nhaø thôø ít vaûi ñeïp laém. Cuõng vaûi luïa töø Mó gôûi veà ñaáy baø quaûn aï.

Noùi ñeán töø Mó gôûi veà, baø quaûn laïi nhôù ñeán loï kem ñaùnh raêng Colgate ñaõ "lôõ" bieáu cha phoù laøm baø theâm böïc mình. Baø quaûn Thoâng ñaõ bieát hoaøn caûnh cuûa baø Ñieàn töø laâu. Baø bieát Lan ñaõ baùn maùy may nhöng ñaây laø luùc ñöôïc dòp ñeå baø noùi daêm ba caâu xieân xoû maø baø ít thaáy coù cô hoäi:

- Gôùm! Cha daïy chaùu quaù ñieàu. Con Cuùc nhaø con noù vuïng tay laém cha aï! Sao cha khoâng nhôø coâ Lan coù hôn khoâng, coâ aáy vöøa kheùo tay laïi vöøa...ñaïo ñöùc!

Vieäc nhôø vaû cuûa cha phoù chaúng aên nhaèm gì ñeán vaán ñeà ñaïo ñöùc nhöng khi chôït nhôù ra hai tieáng "ñaïo ñöùc" aáy, baø laáy laøm thuù vò laø ñaõ khen Lan ñaïo ñöùc moät caùch mæa mai tröôùc maët cha phoù. Cha Phoù quay sang nhìn baø quaûn, voâ tö:

- Con Lan noù baùn maùy may roài baø quaûn aï.

Baø quaûn Thoâng laøm ra veû ngaïc nhieân:

- Gôùm! Baùn maùy may roài haû cha?

Cha phoù voâ tình keå leå:

- ÖØ, noù baùn maùy roài. Toäi nghieäp cho con nhoû, noù baùn maùy hoài baø Ñieàn bò beänh naëng. Con Lan ñaûm ñang quaù, vaát vaû lo cho meï, lo cho em vaäy maø Hoäi Con Ñöùc Meï coù ñieàu gì nhôø vaû laø noù laøm ngay chaúng neà haø.

Baø quaûn nghe nhöõng lôøi khen maø nhö löûa ñoát trong tim. Baø haàm haàm nhìn cha phoù bæu moâi. Cha phoù chaúng hay bieát gì.

Ra khoûi phoøng cha phoù, baø quaûn tôùi cuoái haønh lang tìm goùi ñoà. Baø ñaõ caån thaän ñeå thaät xa, chæ sôï cha phoù nhìn thaáy. Baø xaùch chieác tuùi giaáy ñi veà phía phoøng cha xöù.

- Baåm cha, cha coù nhaø khoâng aï?

Nghe tieáng goïi, cha xöù bieát ngay laø ai:

- Baø quaûn ñaáy haû, môøi baø vaøo.

Baø quaûn Thoâng seõ saøng môû caùnh cöûa ñang kheùp höõng hôø böôùc vaøo vôùi goùi quaø:

- Baåm cha, con coù chuùt quaø moïn bieáu cha!

- Baø quaûn noùi theá chöù quaø moïn cuûa baø cuõng baèng...

Noùi ñeán ñaây cha xöù khoâng bieát so saùnh theá naøo, ngaøi voäi laáp:

- Theá baø quaûn coù gì ñaáy?

- Baåm cha, chaúng noùi giaáu gì cha, nhaø con môùi ñi Vuõng Taàu veà, coù ít nhaõn goïi laø chuùt quaø...

- OÀ! Nhaõn Vuõng Taàu thì noåi tieáng ngoït!

Vöøa noùi cha xöù vöøa keùo ra moät chuøm nhaõn. Ngaøi traàm troà khen:

- Nhaõn lôùn quaù! Chöa boùc voû ñaõ thaáy muøi thôm!

Baø quaûn laáy laøm sung söôùng:

- Vaâng, nhaõn loàng ñaáy cha aï. Nhieàu cuøi maø hoät thì nhoû chöù khoâng nhö thöù nhaõn mieät Phöôùc Thaønh. Con bieát cha thích nhaõn neân ñaõ daën nhaø con laø theá naøo cuõng phaûi nhôù mua cho cha vaøi kí.

Baø coá yù nhaán maïnh chöõ "cha" chöù khoâng noùi "hai cha" vì baø muoán loaïi cha phoù ra khoûi tình caûm luùc ban ñaàu maø baø ñaõ hoái haän vì bieáu cha loï kem Colgate. Cha xöù ñaët goùi nhaõn xuoáng baøn, ra chieàu caûm ñoäng vì söï saên soùc cuûa baø quaûn. Trôøi haâm haáp noùng. Cha xöù vöøa vôùi chieác quaït giaáy vöøa hoûi baø quaûn:

- Theá oâng nhaø môùi ñi Vuõng Taàu veà ñaáy aø, ñi vì chuyeän laøm aên hay laø chuyeän gì?

- Baåm cha, chaúng noùi giaáu gì cha, chuyeän cho chaùu Cuùc ñaáy aï!

- Theá aø! Vaäy oâng baø tính ñeán bao giôø thì cho toâi aên coã ñaây.

- Gôùm! Cha noùi vaäy chöù cuõng chöa bieát theá naøo.

- Con Cuùc vöøa ñeïp laïi vöøa nhanh nheïn, chaéc laø oâng baø keùn reå laém nhæ.

Baø quaûn Thoâng sung söôùng ñeán xuùc ñoäng khi nghe cha xöù khen Cuùc ñeïp. Baø laøm ra veû beõn leõn:

- Gôùm! Cha noùi quaù ñieàu, con Cuùc nhaø con noù ra caùi gì ñaâu!

Baø quaûn luoân coù caùi taät hay môû ñaàu baèng caâu "gôùm". Naøo laø "gôùm" con Cuùc nhaø con noù vuïng tay laém. "Gôùm" cha khen quaù ñieàu. Ñeà caäp ñeán chuyeän cöôùi gaû cho Cuùc, baø quaûn thaáy ñaây laø dòp thuaän tieän cho baø "ñaùnh" cha phoù moät ñoøn maø baø ñaõ thaàm nghó nhieàu laàn laø chæ khi naøo coù baøn tay cuûa cha xöù, baø môùi thaønh coâng. Baø môû ñaàu caâu chuyeän nhö ñaõ chuaån bò kó löôõng:

- Gôùm! coù con gaùi lôùn cuõng khoå cha aï. Con cöù lo ngay ngaùy. Thoâi thì ñöôïc ngöôøi ta thöông thì gaû cho xong. Chöù nhö coâ Lan baây giôø thì...cuõng khoù... maø coù khi ...maát linh hoàn cuõng khoâng bieát chöøng! Coù ngöôøi noùi laø coù baàu! Coù ngöôøi noùi laø phaù roài!

Cha xöù chöng höûng, ngaïc nhieân. Coâ Lan naøo? Lan con baø Ñieàn ñang giuùp vieäc nhaø xöù aáy aø? Lôøi phaùn quyeát cuûa baø quaûn nhö traùi bom. Caâu chuyeän haáp daãn. Ngaøi noùng loøng hoûi baø:

- Coâ Lan naøo?

- Thì coâ Lan con baø Ñieàn aáy, cha khoâng nghe gì heát aø?

Nhíu maøy suy nghó, ngaøi khoâng heà bieát, cuõng chaúng nghe gì veà caâu chuyeän. Caøng ngaïc nhieân, Cha xöù hoái baø quaûn:

- Vaäy aø, chuyeän nhö theá naøo baø keå cho toâi nghe.

Baø quaûn möøng thaàm vì thaáy cha xöù nhö con caù ñang maéc phaûi löôõi caâu. Baèng kieåu noùi khoân ngoan, baø raøo ñoùn tröôùc sau:

- Baåm cha con cuõng khoâng bieát roõ. Noùi ra chæ sôï mang toäi xeùt ñoaùn oan cho ngöôøi ta. Con chæ nghe thaáy tieáng ñoàn thoâi. Con cuõng ñònh noùi vôùi cha nhöng ngaïi quaù. Vì caâu chuyeän khoâng ñôn giaûn nhö nhöõng caâu chuyeän khaùc, nhöõng ñöùa con gaùi khaùc. Nhöng khoâng noùi thì con thaáy löông taâm khoâng bình an, cöù caén röùt, nhö laø Chuùa baûo phaûi noùi cho cha hay...

Baø quaûn im laëng moät chuùt nhö ngaàn ngaïi, cha xöù caøng thaáy caâu chuyeän trôû neân quan troïng. Baø laøm ra veû ñieàu baø saép noùi ñaây laø ñieàu raát khoù noùi, chaäm raõi baø quaûn keå tieáp:

- Baåm cha, laâu nay, töø ngaøy baø Ñieàn ñöôïc cha phoù möôïn laøm thì coâ Lan cuõng laáy côù vaøo phuï meï maø ra vaøo phoøng cha phoù luoân. Con nghe maáy ñöùa Hoäi Con Ñöùc Meï xì xeøo... Giaùo daân cuõng noùi ra noùi vaøo. Chuyeän cha phoù vaø coâ Lan. Roõ khoå! Maáy baø beân Hoäi Doøng Ba cuõng noùi laém. Maáy baø cöù xuùi con vaøo trình cho cha hay. Con baûo laø con khoâng daùm ñaâu. Nhöng maáy baø hoái quaù laø hoái, baûo raèng duø sao thì con cuõng laø baø quaûn, cuõng laø ngöôøi chöùc saéc trong xöù chöù hoï thì laáy quyeàn gì maø trình baøy cho Cha. Neân hoâm nay con phaûi laáy heát can ñaûm noùi cho cha hay. Neáu coù ñieàu gì khoâng neân, khoâng phaûi thì xin cha daïy, con chæ vì loøng thaønh maø thöa cha thoâi.

* * *

Chieàu hoâm ñoù cha xöù doø hoûi vaø böïc töùc vì bieát cha phoù ñaõ traû cho baø Ñieàn soá löông khaù haäu hónh.

Baø quaûn Thoâng caëm cuïi vieát thô. Baø chæ vieát khi naøo taát caû nhaø ñaõ ñi vaéng. Baø thaáy coâng vieäc taán coâng cha phoù baét ñaàu hieäu nghieäm töø khi coù baøn tay cha xöù nhuùng vaøo. Nhaát laø baø trôû neân nhö moät nhaân vaät quan troïng tröôùc maët cha xöù. Baø thaáy roõ, cha xöù nieàm nôû hôn, tin töôûng baø hôn nöõa. Caàm laù thö ñang vieát gôûi cho cha phoù, baø ñoïc laïi:

Ñoïc ñeán ñoù, baø quaûn caûm thaáy maét nhö hoa leân, maët noùng böøng. Lôøi thô taùo baïo quaù, noù aùc ñoäc ñeán taän cuøng roài. Baø thaáy aùy naùy, nhöng baø caát boû laù thö vaøo ngaên tuû roài laáy laù thö khaùc, laù thö vieát cho Lan. Vôùi tay laáy chieác noùn laù, baø caàm laù thö ñi veà phía nhaø baø Ñieàn.

Baø quaûn Thoâng ñöùng chôø ôû beân buïi chuoái cho ñeán khi chính maét baø nhìn thaáy Lan laáy laù thö caøi ôû khe cöûa thì baø môùi yeân trí veà.

Buoåi chieàu hoâm aáy Lan nhö ngöôøi maát hoàn. Naøng khoâng coøn söùc naøo röûa gaùnh rau heo môùi vôùt veà. Buøn laám ñaày toùc naøng cuõng chaúng goäi. Taát caû tröôùc maët naøng laø tan taùc. Traùi tim naøng laø moät nghóa trang vôùi nhöõng ngoâi moä laïnh luøng. Baïc pheách. Khoå haïnh. AÂm u. Naøng khoâng khoùc ñöôïc khi xem xong laù thö. Ngoài ôû thaønh gieáng nhìn leân trôøi. Heát roài. Taát caû laø caïn maùu, laø ñeâm ñen.

Lan ñöùng tröôùc göông soi, nhìn hai goø moù. Laëng leõ noùi vôùi chính mình. ÖØ, Lan ôi, maøy xanh xao quaù maø! Maøy gaày quaù maø! Maøy khoâng phaù thai sao maøy xô xaùc theá! Noùi ñeán ñaây Lan môùi baät khoùc ñöôïc. Naøng oâm maët heùo ruõ côn ñau, ra vöôøn caûi ñöùng thaãn thôø. Ngoài beân bôø ñaát laëng leõ naøng laïi khoâng khoùc tieáp ñöôïc. Caû buoåi chieàu naøng thô thaån vì laù thö ngoaøi taàm hieåu bieát cuûa keû voâ danh gôûi cho naøng. Nhöõng tin ñau quaù ñoät ngoät, quaù naëng neà thöôøng laøm ngöôøi ta chai lì khoâng phaûn öùng kòp. Lan cuõng theá, phaûi maõi ñeán nöûa ñeâm môùi ñuû thôøi gian cho laù thö aáy thaám vaøo hoàn, môùi ñuû thôøi gian cho loøng bình tónh ñeå nhìn côn ñau, baáy giôø naøng môùi khoùc. Nöôùc maét nhö moät nguoàn côn khoâng theå döùt. Nghó ñeán cha phoù, ngöôøi maø naøng thöông meán, nghó ñeán chính mình, naøng khoâng theå hieåu ñöôïc vì sao nhöõng keû voâ toäi laïi phaûi chòu nhöõng hình phaït naëng neà ñeán theá. Naøng lo aâu veà laù thö, neáu tin ñoàn tung ra, ngöôøi ta seõ nhoøm ngoù, theo doõi, naøng seõ coâ ñôn cuøng cöïc, seõ chaúng bao giôø daùm gaëp cha phoù. Lan töôûng töôïng thaáy mình bò coâ laäp trong moät voû oác toái ñen, chaät heïp ñeán ngaït thôû. Trong ñeâm daøi tòch mòch, Lan khoùc tuûi thaân moät mình:

- Chuùa ôi, Con coù laøm gì neân toäi tình ñaâu maø Chuùa ñeå con khoå theá. Ba con cheát sôùm. Caû ñôøi ba con phaûi vaát vaû laøm aên, daønh duïm ñöôïc ít tieàn thì bò löøa gaït, ñeå roài em con töû thöông khoâng laáy ñöôïc xaùc choân. Nhaø con chaúng coøn gaïo aên ñeå meï con phaûi baùn maùu nuoâi luõ con. Chuùa ôi, Chuùa coù bieát nhöõng chuyeän aáy khoâng? Daàu sao thì ngaøy xöa Ñöùc Meï cuõng chaúng phaûi khoå nhö meï con, Chuùa cuõng chaúng phaûi töøng ñeâm thao thöùc lo aâu vì khoâng coù côm cho ngaøy hoâm sau...

Keå leå tôùi ñoù. Lan khoâng noùi ñöôïc nöõa. Naøng oâm chaët chieác goái uùp leân maët neùn tieáng khoùc. Caên nhaø vaéng veû ñìu hiu. Thænh thoaûng naøng nghe tieáng thôû khoø kheø cuûa baø Ñieàn vì bò suyeãn. Boùng toái daày ñaëc. AÙnh ñeøn daàu leo leùt treân baøn nhö moät ngoïn ñeøn nhang thaép canh ngöôøi cheát. Vaéng laëng quaù. Lan khoùc thuùt thít.

Chuùa coù nghe lôøi con caàu nguyeän khoâng? Con coù laøm gì neân toäi ñaâu sao ñôøi con khoå quaù vaäy haû Chuùa?

Nhöõng gioït nöôùc maét troøn treân mi vôõ daøn duïa. Chuùa noùi vôùi naøng:

- Cha ñaâu coù laøm con khoå. Chính Cha cuõng khoå maø con. Nhìn con ñau ñôùn, nhìn gia ñình con traèn troïc lo töøng mieáng aên loøng Cha cuõng tan naùt. Con ñaõ chaúng nhôù raèng Cha ñaõ döïng neân taát caû giaøu sang cuûa vuõ truï chæ vì loaøi ngöôøi thoâi hay sao? Cha cuõng khoå taâm laém. Noãi ñau cuûa con laø cuûa Cha.

Lan laïi khoùc nhieàu hôn. Lôøi noùi cuûa Chuùa toäi nghieäp quaù. Naøng giaän Chuùa, muoán traùch Chuùa. Nhöng Chuùa ñaõ chaúng traùch, laïi coøn thöông, coøn nhaân töø, an uûi. Lan thaáy Chuùa cuõng toäi nghieäp, cuõng moät mình chòu coâ ñôn, saàu muoän. Ñôøi Chuùa cuõng hiu haét laém, coù maáy ai hieåu. Lan thaày mình nhaãn taâm ñaõ oaùn traùch Chuùa, chaúng chòu hieåu cho Ngaøi. Nhöõng yù nghó aáy, laøm nöôùc maét caøng chaûy theâm, khoâng ngaên ñöôïc. Naøng meáu maùo hoûi Chuùa:

- Nhöng Cha coù quyeàn naêng sao Cha khoâng can thieäp!

Naøng chæ nghe thaáy tieáng im laëng vì nghó raèng Chuùa cuõng thua cuoäc neân môùi bò ñoùng ñinh treân thaäp giaù. Ñau khoå quaù, Lan khoâng coøn taâm trí naøo ñeå nghó theâm veà tình thöông hay nhöõng maàu nhieäm trong cuoäc ñôøi maø Chuùa chöa doïi saùng cho ngöôøi ta hieåu. Nhôù ñeán cha phoù, ñeán ngöôøi ñaõ hoã trôï tinh thaàn cho naøng, ñaõ cho naøng bao nhieâu lôøi khuyeân khi naøng thaáy cuoäc ñôøi laø boùng toái tö beà. Naøng ñau ñôùn nghó raèng baây giôø naøng ñaõ maát cha roài. Trong doøng nöôùc maét Lan goïi thaàm:

- Giôø naøy chaéc cha ñang nguû yeân. Cha coù bieát con ñang guïc khoùc ñeâm nay khoâng? Trong nhöõng giôø nguyeän cuûa cha, cha coù van Chuùa cho con xin moät lôøi kinh?

Ñeâm vaãn meânh moâng. Treân baøn thôø goã cuûa gia ñình baø Ñieàn coù caây thaäp giaù, Chuùa cuûa caây thaäp giaù aáy cuõng bò ñoùng ñinh nhö thaäp giaù cuûa hai nghìn naêm tröôùc ñaây treân ñoài maùu.

Caâu chuyeän coâ Lan phaù thai vì cha phoù laøm xoân xao ca ñoaøn. Chæ sau buoåi chieàu ca ñoaøn khaùm phaù ra thì tin loan ñi khaép xöù. Laù thö baø quaûn Thoâng coá yù vieát cho cha phoù nhöng ngaøi chaúng bao giôø ñoïc ñöôïc. Baø ñaõ caån thaän ñeå ôû gheá cuûa cha vaãn quyø ñoïc saùch nguyeän. Baø ñaõ tính toaùn kó vaø nhuû thaàm raèng theá naøo cha phoù cuõng nhaän ñöôïc caùnh thö. Baø muoán cha phoù ñoïc laù thö naëc danh aáy nhö moät löôõi dao cho taâm hoàn ngaøi roái bôøi ñeå cha heát daùm möôïn baø Ñieàn laøm vieäc trong khu nhaø xöù. Ñoái vôùi baø, ñaây laø moät caùch gaây ñau khoå, maø gaây ñöôïc khoå ñau thì baø môùi caûm thaáy mình coù quyeàn löïc trong tay. Nhöng Baø ñaõ queân moät ñieàu quan troïng laø hoâm aáy Hoäi Con Ñöùc Meï queùt doïn nhaø thôø, tröôùc giôø cha vaãn ra nhaø thôø nguyeän kinh. Laù thö daùn kín chæ gôïi theâm toø moø cuûa nhöõng coâ gaùi ñang tuoåi thaéc maéc. Nhöõng coâ gaùi luoân luoân nhìn vaøo cha phoù vôùi con tim chinh phuïc vaø con maét theo doõi.

Cha xöù vaøo baøn aên böïc boäi. Cha phoù vaãn voâ tö nhö moïi ngaøy, ngoài vaøo baøn aên vui veû khoâng heà ñeå yù ñeán neùt maët cha xöù haèm haèm. Vì lòch söï. Ngaøi cuõng traû lôøi khi cha phoù hoûi chuyeän nhöng trong loøng thì haäm höïc. Ñoái vôùi ngaøi, khuoân maët cha phoù hoâm nay thaät laø traù hình. Böõa côm gaàn xong, cha xöù quyeát ñònh:

- Cha phoù naøy, toâi thaáy khoâng caàn ngöôøi laøm. Toâi xin cha cho baø Ñieàn nghæ vieäc. Toâi thaáy cha traû cho baø soá tieàn hôi voâ lí!

Nhìn maët cha xöù nghieâm trang vôùi gioïng noùi cöùng raén, cha phoù bieát coù chuyeän chaúng laønh. Ngaøi phaân traàn:

- Thöa cha vaâng, cha noùi ñuùng. Rieâng mình con cuõng coù theå laøm taát caû coâng vieäc ñöôïc, chaúng caàn ngöôøi laøm. Con möôïn baø Ñieàn chæ vì muoán giuùp gia ñình baø maø thoâi, vì theá maø con traû löông hôi cao. Nhöng ñoù laø tieàn cuûa con chöù con ñaâu laáy tieàn nhaø xöù. Gia ñình baø tuùng thieáu quaù. Khoâng ñuû gaïo naáu chaùo. Baø ñaõ leân nhaø thöông quaän baùn maùu boán laàn trong voøng hai thaùng. Con cuõng giuùp gia ñình oâng AÁt moät soá tieàn caùch ñaây vaøi thaùng, nhôø theá maø gia ñình oâng ñaõ qua ñöôïc moät caùi tang lôùn. OÂng bieát ôn con quaù, cöù moãi khi gaëp con laø khuùm nuùm, noùi daêm ba caâu laø nöôùc maét laïi chaûy. Vì theá, khi nghó ñeán vieäc giuùp baø Ñieàn con khoâng muoán cho baø Ñieàn tieàn sôï raèng baø cuõng seõ mang ôn. Khi ngöôøi ta chaúng coøn chaïy ñeán vôùi ai ñöôïc maø coù ngöôøi giuùp thì ôn naøo maø chaû naëng. Con khoâng muoán baø nghó ñeán vieäc phaûi mang ôn quaù nhö oâng AÁt. Vaû laïi neáu cho baø tieàn maø ngöôøi khaùc bieát ñöôïc thì coù khi caâu chuyeän laïi phöùc taïp laém. Vaäy cha coù giaûi phaùp naøo toát hôn khoâng xin cha chæ cho con.

Nghe xong cha xöù boái roái. Caâu traû lôøi cuûa cha phoù ngoaøi döï ñoaùn cuûa ngaøi. Gioïng ngaøi laïi nhoû nheï, kính neå, phuïc tuøng quyeàn bính cuûa ngaøi. Khoâng coøn lí do cho moät töùc giaän. Nhöng chuyeän coâ Lan phaù thai thì sao? Treân neùt maët cha phoù, ngaøi thaáy döôøng nhö coù thaùnh thieän maø cuõng nhö ñang löøa gaït ngaøi. Ñeå ñaùnh tan caùi boái roái haàu che kín nhöõng yù nghó khoù giaûi ñaùp veà cha phoù, cha xöù hoûi baâng quô:

- Coøn con Lan laøm sao noù laïi boû ca ñoaøn?

- Thöa cha con cuõng khoâng bieát roõ. Nhöng con ñeå yù thì khoâng thaáy noù maëc aùo daøi ñi leã nöõa, caû leã Chuùa Nhaät. Vì theá con nghó noù ñaõ baùn aùo daøi roài. Baø Ñieàn ñaõ phaûi baùn maùu thì coøn gì nöõa maø khoâng baùn. Maø ca ñoaøn thì coù ñoàng phuïc aùo daøi vaøng. Neáu noù khoâng coù aùo thì laøm sao maø ôû trong ca ñoaøn ñöôïc. Chöù con Lan töø tröôùc ñeán giôø noù coù neà haø vieäc gì cuûa nhaø xöù ñaâu.

* * *

Maët trôøi ñang leân. Söông ñang veùn daàn, tan loaõng, ñöa moät buoåi saùng maùt töôi vaøo ñôøi. Cha xöù caàm cuoán saùch daày toaøn laø nhöõng lôøi nguyeän thaùnh. Ngaøi nhôù tôùi caâu chuyeän trong böõa côm chieàu hoâm qua maø aùy naùy. Chính ngaøi laø ngöôøi phaûi giuùp baø Ñieàn môùi ñuùng. Coøn oâng AÁt naøo? Ngaøi khoâng heà bieát gì veà tình traïng gia ñình oâng. Nhìn cuoán saùch nguyeän, cha xöù thaáy mình laø chuû chaên maø chaúng bieát roõ chieân cuûa mình, chaúng bieát con naøo ñau, con naøo caàn saên soùc. Ñeå cho cha phoù môùi ra tröôøng chöa ñöôïc hai naêm laøm vieäc aáy, ngaøi thaáy hoå theïn vôùi löông taâm. Nhöng chuyeän thöïc hö theá naøo? Coøn vuï con Lan, sao hoïc ñöôïc chöõ ngôø? Ngaøi löôõng löï. Cuoán saùch nguyeän treân tay maø ngaøi khoâng daùm ñoïc moät caùch bình thaûn nhö moïi ngaøy.

Baø quaûn Thoâng laïi heù caùnh cöûa nhìn sang nhaø xöù. Thaáy cha phoù cuùi nhaët caønh lan ñaõ bò beû gaãy, loøng baø roän leân nieàm vui thoûa maõn. Baø ñöùng nuùp sau taám pheân, theo doõi. Hoâm nay thì baø xaùc tín raèng khoâng phaûi vì ghen töông gì caû maø chæ vì Chuùa maø baø phaûi nhoå goác lan. Baø tin chaéc cha phoù thöông coâ con gaùi baø Ñieàn neân môùi troàng caây moäc lan. Taïi sao khoâng troàng thöù hoa khaùc maø laïi phaûi laø hoa lan? Neáu khoâng thöông con Lan thì troàng lan laøm gì? Troàng ñaáy ñeå maø nhôù noù aø? Nhöõng xeùt ñoaùn aáy laøm baø vöõng chí ñeå nhaát ñònh beû caây lan cho tôùi cuøng.

Cha phoù khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa, khoâng phaûi laø con choù khoang bôùi, nhöng laø daáu ngöôøi beû vaø nhoå haún hoi. Sau traän möa ñeâm qua, caùt möôùt mòn, cha thaáy veát chaân ñi töø phía bôø raøo, baêng qua daãy khoai lang ñeán goác lan. Roõ raøng laø veát chaân ngöôøi lôùn. Cha phoù môùi troàng laïi caây lan chöa ñöôïc hai tuaàn. Ngaøi chau maøy nhìn caây lan bò nhoå reã, daäp gaãy maáy khuùc. Ai ñaõ beû caây lan? Vì sao hoï laïi laøm nhö vaäy?

Ngaøi chöa hay gì nhöõng lôøi ñoàn thoåi trong xöù veà chuyeän giöõa ngaøi vaø coâ Lan. Maáy coâ trong ca ñoaøn khi thaáy cha phoù thì baáu tay nhau ra daáu hieäu ngaàm, cha vaãn nhìn nhö nhöõng nuï cöôøi thaân thieän, trong saùng, loøng cha cuõng nôû nieàm vui. Söï vaéng maët cuûa Lan trong ca ñoaøn caøng laøm cho xeùt ñoaùn cuûa caùc coâ laø ñuùng. Caùc coâ caøng xaùc tín vôùi lôøi trong laù thö ñaõ khaùm phaù ra. Nhieàu coâ toø moø muoán ñi qua nhaø Lan ñeå xem maët Lan xanh nhö theá naøo, gaày raïc laøm sao. Chaúng coøn kính neå nöõa, hoï nhìn cha phoù baèng nöûa con maét. Môùi coù maáy ngaøy maø daân xöù xoân xao veà tin coâ Lan phaù thai vôùi cha phoù. Moät côn baõo toá saép aäp xuoáng ñeå chaøo ñoùn nhöõng naêm ñaàu ñôøi cuûa moät linh muïc treû. Cha phoù chöa hay bieát gì, nghe tieáng chim hoùt treân caønh, ngaøi se seõ ngoù, tìm caùnh chim, treân tay vaãn caàm khuùc caây hoa lan bò beû gaãy. Treân ngoïn ñu ñuû coù con chim nhoû ñöùng moät mình, ñang nhìn trôøi, hoùt líu lo. Gioïng hoùt trong nhö suoái maùt, tieáng chim cao vuùt laøm cha phoù thaáy taâm hoàn baùt ngaùt, theânh thang.

Trôøi loàng loäng, xanh ngaét. Töø saâu thaúm trong coõi loøng, daøo daït thieân aân nhö nhöõng nuï hoa döôùi möa xuaân, eâm ñeàm. Cha phoù nhìn trôøi cao, taâm hoàn laâng laâng trong buoåi saùng ngaäp naéng ban mai. Con chim laïi caát tieáng hoùt, chæ coù moät mình, nhöng gioïng noù trong vaét nhö nhöõng gioït söông, say söa gôûi vaøo baàu trôøi baøi ca buoåi saùng. Cha phoù cuõng huyùt saùo nho nhoû, vui vôùi caùnh chim moät baøi ca maø ca ñoaøn ñaõ haùt cho ngaøi trong ngaøy laõnh chöùc linh muïc.

Lôøi cuoái

Trích Taäp Truyeän Ngaén "ÑÖÔØNG VEÀ THÖÔÏNG TRÍ" cuûa taùc giaû Nguyeãn Taàm Thöôøng
Coù baùn taïi caùc nhaø saùch, giaù baùn: USD $15.00

(*) Ñoùn xem kyø tôùi: Ñöôøng Leân Nuùi Cao

(C) Copyright 1997. Taùc giaû giöõ baûn quyeàn.

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page