(UCAN MA4398.1057 6/12/99) - Ñaøi Loan (Ñaøi Baéc) - Vieãn aûnh veà söï toân troïng nhaân quyeàn sau ngaøy Macao taùi thuoäc chuû quyeàn Trung Quoác ñang ngaøy moät trôû thaønh moái quan taâm cuûa ngöôøi daân ñòa phöông, tuy nhieân giaùo hoäi Coâng Giaùo taïi Macao vaãn coøn nhieàu thieáu soùt trong coâng taùc thaêng tieán nhaân quyeàn trong thaäp nieân vöøa qua.

 Treân ñaây laø nhaän ñònh cuûa Linh Muïc Peter Chung Che-Kuen trong moät khoùa hoäi thaûo veà nhaân quyeàn, toå chöùc taïi thuû ñoâ Ñaøi Baéc. Cha Chung Che-Kuen laø giaùm ñoác trung taâm muïc vuï giôùi treû cuûa giaùo phaän Macao. Cha ghi nhaän, gaàn phaân nöûa soá hoïc sinh Macao hoïc taïi caùc tröôøng Coâng Giaùo, maø ña soá caùc tröôøng naøy ñeàu thôø ô vôùi caùc ñeà taøi coù lieân quan tôùi chính trò. Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Macao vaãn giöõ thinh laëng tröôùc caùc vaán ñeà coâng coäng, cuï theå nhö cuoäc bieåu tình choáng thöïc daân, do caùc theá löïc thaân Trung Quoác chuû ñoäng daïo naêm 1996. Caùc tröôøng hoïc vaø nhaân vieân ngöôøi Coâng Giaùo ñaõ bò nhöõng ngöôøi bieåu tình taán coâng. Thaùi ñoä thieáu toân troïng naøy cuûa moät soá ngöôøi daân Macao coù leõ laø do moái quan heä chaët cheõ cuûa giaùo hoäi vôùi chính phuû thöïc daân Boà Ñaøo Nha, ñaõ coù keå töø khi caùc nhaø truyeàn giaùo ñaàu tieân ñaët chaân tôùi Macao caùch ñaây hôn 4 theá kyû.

 Cha Chung Che Kuen giaûi thích theâm, cho maõi ñeán naêm 1974, Boà Ñaøo Nha môùi ban haønh moät baûn hieán phaùp cho Macao, trong ñoù coùù nhöõng ñieàu khoaûn toân troïng nhaân quyeàn. Keá ñoù, Luaät cô baûn cuûa Macao ban haønh naêm 1976 xaùc ñònh Macao laø moät laõnh thoå cuûa Trung Quoác naèm döôùi quyeàn ñieàu haønh cuûa Boà Ñaøo Nha. Luaät naøy chaám döùt theå cheá thuoäc ñòa cuûa Macao vaø baét ñaàu cuoäc baàu cöû quoác hoäi tröïc tieáp cuõng trong naêm 1976. Tuy nhieân duø vôùi nhöõng quyeàn vaø töï do ñöôïc ñaûm baûo, ngöôøi goác Hoa ñòa phöông vaãn khoâng ñöôïc höôûng nhöõng quyeàn lôïi veà maët xaõ hoäi, giaùo duïc vaø coâng aên vieäc laøm, ngang vôùi ngöôøi Boà Ñaøo Nha. Raát ít ngöôøi goác Hoa bieát noùi tieáng Boà Ñaøo Nha hay hieåu bieát veà luaät phaùp, tình traïng naøy taïo neân moät heä thoáng hoái loä vaø tham nhuõng trong khi ngöôøi daân Macao khoâng quan taâm gì maáy tôùi coâng taùc thaêng tieán xaõ hoäi. YÙ thöùc veà nhaân quyeàn taïi Macao chæ baét ñaàu sau cuoäc baàu cöû tröïc tieáp daïo naêm 1988, vaø söï tham döï cuûa ngöôøi daân trong nhöõng cuoäc baàu cöû naêm 1992 vaø 1996 ñeàu ñöôïc coi laø raát tích cöïc.

 Sau khi Trung Quoác vaø Boà Ñaøo Nha kyù moät tuyeân ngoân chung vaøo naêm 1987 noùi veà töông lai cuûa Macao vaø sau cuoäc ñaøn aùp caùc sinh vieân Trung Quoác bieåu tình taïi quaûng tröôøng Thieân An Moân naêm 1989, ngöôøi daân Macao ñaõ trôû neân quan taâm hôn veà nhaân quyeàn. Theo cha Chung Che-Kuen, luaät cô baûn seõ ñöôïc mang ra aùp duïng taïi Macao sau ngaøy Macao ñöôïc trao traû laïi cho Trung Quoác vaøo ngaøy 20 thaùng 12/1999, coù nhöõng ñieàu khoaûn ñaûm baûo nhöõng quyeàn töï do cô baûn cuûa ngöôøi daân. Qua nhöõng phöông tieän thoâng tin nhanh choùng ngaøy nay, giaùo duïc vaø maïng löôùi cuûa caùc toå chöùc nhaân quyeàn quoác teá, ngöôøi daân Macao ngaøy moät yù thöùc nhieàu hôn veà vaán ñeà nhaân quyeàn. Tuy nhieân cho ñeán giôø giaùo hoäi Coâng Giaùo Macao vaãn chöa thaønh laäp ñöôïc moät cô caáu ñoäc laäp naøo ñeå theo doõi tình traïng nhaân quyeàn taïi Macao sau ngaøy 20/12/1999. Vì vaäy cha Chung baøy toû caûm nghó raèng quyeàn töï do ngoân luaän taïi Macao coù theå bò suy yeáu ñi sau ngaøy Macao taùi thuoäc chuû quyeàn cuûa Trung Quoác.
 
 

Back to Radio Veritas Asia Home Page