THÔØI SÖÏ: Baûn Tuyeân Ngoân Chung veà Nhaân Quyeàn khoâng ñöôïc toân troïng taïi nhieàu nöôùc treân theá giôùi.
Ngaøy 10.12.98 vöøa qua kyû nieäm 50 naêm Baûn Tuyeân Ngoân chung veà Nhaân Quyeàn ñöôïc cöû haønh long troïng taïi nhieàu nôi treân theá giôùi, caùch rieâng taïi Paris, nôi vaên kieän ñaõ ñöôïc chaáp thuaän vaø coâng boá ngaøy 10.12.1948, vaø taïi Truï Sôû Lieân Hieäp Quoác ôû New York, nôi Tieán Só Koffi Annan, Toång Thöù Kyù cuûa Toå Chöùc ñoïc dieãn vaên kyû nieäm tröôùc ñaïi dieän caùc quoác gia Hoäi Vieân.
Trong thôøi gian 50 naêm qua, theá giôùi ñaõ tieán ñöôïc nhöõng böôùc raát quan troïng veà kinh teá, veà kyõ thuaät, veà khoa hoïc; nhöng veà vaán ñeà nhaân quyeàn, chuùng ta phaûi noùi nhö thi só raát noåi tieáng cuûa nöôùc Phaùp: La Fontaine (1621-1695) trong cuoán "Fables" (nguï ngoân) cuûa oâng vieát ra trong nhöõng naêm töø 1668 ñeán 1694 raèng: "La raison du plus fort est toujours la meilleure (lyù cuûa keû maïnh vaãn luoân luoân thaéng caûnh töôïng) "Lyù cuûa keû maïnh vaãn hôn, hay caù lôùn nuoát caù beù" dieãn ra trong nhöõng ngaøy naøy taïi Irak tröôùc maét theá giôùi. Lieân Hieäp Quoác, caùch rieâng Hoäi Ñoàng Baûo An , cô quan coù traùch nhieäm baûo veä hoøa bình theá giôùi, khoâng ñöôïc ñeám xæa ñeán. OÂng Toång Thö Kyù ñaõ phaûi than phieàn chính ngaøy Hoa Kyø vaø Anh Quoác taán coâng Irak nhö sau: "Ñaây laø ngaøy buoàn tuûi cho Lieân Hieäp Quoác". Theá giôùi ngaøy nay vaãn töï phuï veà caùc tieán boä chöa töøng coù trong lòch söû nhaân loaïi; theá nhöng theá giôùi ngaøy nay vaãn coøn laø theá giôùi cuûa keû maïnh laán aùt, ñaøn aùp, boùc loät keû heøn yeáu. Theá giôùi ngaøy nay vaãn coøn bieát bao baát coâng xaõ hoäi. Hoá saâu giöõa ngöôøi giaàu thieåu soá vaø ngöôøi ngheøo chieám ñaïi ña soá caøng ngaøy caøng lan roäng theâm maõi.
Trong lôøi môû ñaàu, Baûn Tuyeân Ngoân Chung Nhaân Quyeàn, ñöôïc Khoùa Hoïp cuûa Hoäi Ñoàng Lieân Hieäp Quoác nhoùm taïi Paris chaáp nhaän vaø coâng boá ngaøy 10.12.1948, vieát nhö sau: "Taát caû moïi ngöôøi sinh ra ñeàu töï do vaø bình ñaúng trong phaåm giaù vaø caùc quyeàn". Baûn Tuyeân Ngoân Chung veà Nhaân Quyeàn ra ñôøi sau nhöõng kinh nghieäm ñau thöông, do cheá ñoä saùt nhaân Ñöùc Quoác Xaõ gaây neân trong ñeä nhò theá chieán (1939-1945). vôùi muïc ñích ñaùp laïi ñoøi hoûi phaûi coù moät luaät phaùp chung cho caùc giaù trò cao quí ñöôïc moïi daân toäc coâng nhaän vaø chia seû; ñoàng thôøi laøm nhö Cuoán Thuû Baûn hay cuoán saùch ñaàu giöôøng cuûa caùc ngöôøi laøm chính trò naém vaän meänh caùc quoác gia treân theá giôùi.
Tieác thay, Baûn Tuyeân Ngoân vöøa ra ñôøi, chieán tranh laïnh giöõa hai Khoái Tö Baûn do Hoa Kyø laõnh ñaïo vaø Khoái Coäng Saûn do Lieân Xoâ caàm ñaàu cuõng xuaát hieän vaø keùo daøi maõi cho tôùi cuoái naêm 1989 vaø ñaàu naêm 1990. Chieán tranh theá giôùi khoâng xaåy ra, nhöng chieán tranh ñòa phöông, do hai Khoái laõnh ñaïo ñaõ xaûy ra taïi nhieàu nöôùc treân theá giôùi vaø vaãn tieáp tuïc cho tôùi luùc naøy. Ai queân ñöôïc chieán tranh yù thöùc heä taïi Ethiopie, Angola, Sudan , Mozambic? Ai queân ñöôïc chieán tranh dieät chuûng taïi mieàn Balcan, taïi Rwanda, taïi Burundi vaø caùc mieàn Hoà Lôùn taïi Chaâu Phi?
Vôùi Baûn Tuyeân Ngoân Nhaân Quyeàn, trong 50 naêm qua, theá giôùi khoâng khaû quan hôn. Caùc cheá ñoä ñoäc taøi, caùc chính saùch kyø thò chuûng toäc, caùc cuoäc dieät chuûng, caùc vuï baùch haïi toân giaùo, caùc cuoäc khuûng boá, caùc vuï ñaáu toá, giam caàm nhöõng ngöôøi ñoái laäp, caùc vuï khai thaùc treû em, boùc loät ngöôøi daân thoå cö, vieäc saûn xuaát vaø buoân baùn caùc chaát ma tuùy, caùc cuoäc di cö, tò naïn, di taûn vì chieán tranh, vì ñoùi khoå, vì thaát nghieäp, vì baùch haïi, caùc vuï laøm oâ nhieãm moâi sinh... vaãn xaåy ra haèng ngaøy.
Tuy nhieân chuùng ta khoâng neân bi quan thaát voïng tröôùc nhöõng vi phaïm nhaân quyeàn ñoù ñaây treân theá giôùi. Chuùng ta vaãn soáng trong hy voïng, vì dö luaän quaàn chuùng moãi ngaøy moãi yù thöùc nhieàu hôn veà phaåm giaù vaø caùc quyeàn thieâng lieâng cuûa mình, seõ aûnh höôûng ñeán caùc nhaø caàm quyeàn quoác gia vaø quoác teá.
Trong söù ñieäp Ngaøy Hoøa Bình Ñaàu Naêm döông lòch 1999, Ñöùc Gioan Phaoloâ II noùi roõ raøng raèng: Kyû nieäm 50 naêm Baûn Tuyeân Ngoân Chung Nhaân Quyeàn laø cô hoäi thuaän tieän ñeå caùc vò laøm chính trò kieåm ñieåm löông taâm vaø haønh ñoäng cuûa mình. Tröôùc theàm cuûa Ngaøn Naêm thöù ba, hôn luùc naøo heát, vieäc thi haønh nghieâm chænh Tuyeân Ngoân Quoác Teá veà Nhaân Quyeàn caøng trôû neân khaån caáp hôn. Caùc daân toäc, caùch rieâng caùc daân toäc bò ñaøn aùp, khoâng neân ñeå mình bò caùm doã ñaàu haøng, buoâng xuoâi theo doøng nöôùc. Hôn nöõa, hieän cuõng ñang coù nhöõng daáu hieäu laïc quan vaø nhöõng yù thöùc maïnh meõ veà traùch nhieäm vaø boån phaän. Kyø heø vöøa qua (naêm 1998), taïi Roma, moät Toøa AÙn quoác teá ñaõ ñöôïc thaønh laäp, ñeå xeùt xöû nhöõng toäi aùc phaïm choáng laïi nhaân loaïi. Trong ngaøy kyû nieäm 50 naêm Baûn Tuyeân Ngoân Nhaân Quyeàn, ngoaøi hai nôi Paris vaø Truï sôû Lieân Hieäp Quoác, coøn coù 700 cuoäc bieåu tình khaùc taïi nhieàu nöôùc treân theá giôùi tranh ñaáu cho caùc quyeàn con ngöôøi vaø yeâu caàu aùp duïng ñöùng ñaén vaên kieän quan troïng naøy. Unesco (moät toå chöùc cuûa Lieân Hieäp Quoác veà Giaùo Duïc, Khoa Hoïc vaø Vaên Hoùa, truï sôû ôû Paris) trong naêm 1998, cuõng ñaõ toå chöùc moät loaït Hoäi Nghò quoác teá taïi Valencia (Taây Ban Nha) ñeå hoïc hoûi veà caùc quyeàn vaø boån phaän con ngöôøi ñöôïc ghi trong Baûn Tuyeân Ngoân Nhaân Quyeàn. Baûn tuyeân ngoân Valencia ñöa ra nhöõng muïc tieâu lôùn lao: ñi töø nhöõng boån phaän luaân lyù sang ñeán nhöõng boån phaän luaät phaùp, nhaèm tieán ñeán vieäc baét buoäc caù nhaân vaø caùc chính phuû toân troïng caùc ñieàu ñaõ cam keát. Ñaây laø lyù do ñeå hy voïng vaø laïc quan trong töông lai cho moãi caù nhaân, cho töøng quoác gia vaø cho toaøn theå nhaân loaïi.