Tình hình xaõ hoäi,
chính trò vaø toân giaùo taïi
Coäng Hoøa Tcheøque hieän nay

Prepared for internet by Msgr Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines

THÔØI SÖÏ: Tình hình xaõ hoäi, chính trò vaø toân giaùo taïi Coäng Hoøa Tcheøque hieän nay.

Trong baøi ñaêng treân nhaät baùo Coâng Giaùo YÙ TÖÔNG LAI, (Avvenire) soá ra ngaøy 15.07.98, Ñöùc Hoàng Y Miloslav Vlk, Toång Giaùm Muïc giaùo phaän Praga, chuû tòch Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Chaâu AÂu, ñaõ noùi veà tình hình xaõ hoäi, chính trò vaø toân giaùo taïi Coäng Hoøa Tcheøque, gaàn 10 naêm sau cheá ñoä coäng saûn voâ thaàn.

Ai cuõng bieát raèng: cheá ñoä coäng saûn Tieäp Khaéc tröôùc ñaây, luùc ñoù coøn laø moät quoác gia bao goàm Coäng Hoøa Tcheøque vaø Slovak hieän nay, laø moät cheá ñoä baùch haïi toân giaùo döõ doäi hôn caû taïi Ñoâng AÂu, vôùi söï ñoàng thuaän cuûa Phong Traøo "Hoøa Bình döôùi theá" (Pacem in terris). Teân goïi "Hoøa Bình döôùi theá" ñöôïc laáy töø töïa ñeà cuûa Thoâng Ñieäp raát thôøi danh cuûa Ñöùc Gioan 23. Phong traøo thu huùt khoaûng 2 ngaøn linh muïc Tieäp Khaéc vaø ñöôïc Nhaø Nöôùc uûng hoä.

Trong thôøi kyø khoù khaên naøy, Toøa Thaùnh haàu nhö khoâng theå boå nhieäm giaùm muïc. Vì theá, trong thôøi gian döôùi cheá ñoä coäng saûn Tieäp Khaéc, coù tôùi hôn 10 giaùo phaän troáng ngoâi. Chính Ñöùc Hoàng Y Vlk, trong nhöõng naêm bò baùch haïi, ñaõ phaûi laøm ngheà lau kính. Ngaøi trôû laïi thi haønh chöùc vuï linh muïc sau khi cheá ñoä coäng saûn suïp ñoå vaøo cuoái naêm 1989. Coøn Ñöùc Hoàng Y Korec, giaùm muïc giaùo phaän Nitra beân Coäng Hoøa Slovak, cuõng ñaõ bò giam tuø nhieàu naêm.

Sau ñaây laø tình hình xaõ hoäi, chính trò vaø toân giaùo hieän nay ñöôïc Ñöùc Hoàng Y Vlk moâ taû laïi trong baøi ñaêng treân nhaät baùo Töông Lai, (Avvenire) nhö ñaõ noùi treân.

Veà phöông dieän xaõ hoäi, Ñöùc Hoàng Y noùi: trong hôn 40 naêm trôøi, cheá ñoä coäng saûn ñeå laïi moät veát thöông saâu ñaëm trong taâm hoàn ngöôøi daân: baàu khí nghi ngôø, thuø gheùt, chia reõ... giöõa nhöõng ngöôøi soáng beân caïnh nhau. Ngöôøi daân ñaõ maát ñi haún tình thöông yeâu, nhö moät thaùi ñoä, moät cöû chæ töï nhieân giöõa con ngöôøi vôùi nhau. Ngöôøi daân soáng trong thaùi ñoä töï veä, kheùp kín, thay vì caûm thaáy söï caàn thieát côûi mô, lieân ñôùi vôùi tha nhaân.

Veà maët chính trò, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Praga nhaän xeùt raèng: Duø cheá ñoä coäng saûn suïp ñoå, nhöng khoâng coù moät söï canh taân naøo ñaùng keå trong guoàng maùy Nhaø Nöôùc. Nhìn töø beân ngoaøi, thì döôøng nhö khoâng coøn theá cheá ñoä cuû nöõa, nhöng beân trong, thì vaãn coøn laø nhöõng ngöôøi cai trò, xöa kia thuoäc Ñaûng coäng saûn. Hoï laø nhöõng ngöôøi coøn say meâ yù thöùc heä Maùc xit nöõa hay khoâng, thì khoâng ai bieát, nhöng haønh ñoäng vaø taùc phong vaãn nhö laø nhöõng ngöôøi cuûa cheá ñoä cuõ. Cheá ñoä xaõ hoäi coäng saûn cuû ñaõ chuû tröông chính saùch taäp theå, vaø huûy dieät caù nhaân. Coøn cheá ñoä Tö Baûn Taây Phöông thì ñeà cao chuû nghóa caù nhaân, töï do, daân chuû, ñeán ñoä huûy dieät söï hieäp thoâng giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi. Theá giôùi trôû neân ích kyû. Nhö vaäy Chuû nghóa Taäp theå cuõng nhö chuû Nghóa Caù nhaân, caû hai ñeàu khoâng giaûi quyeát ñöôïc caùc vaán ñeà theá giôùi ngaøy nay. Ñöùc Hoàng Y noùi: "Vì theá, nhieàu ngöôøi daân, khi soáng döôùi cheá ñoä coäng saûn cuû, thì hoï ñaõ mong ñöôïc söï giuùp ñôõ cuûa theá giôùi Taây Phöông; nay hoï trôû neân thaát voïng. Theo toâi, cheá ñoä coäng saûn cuõng nhö cheá ñoä tö baûn ñeàu phaù huûy söï hieäp thoâng, tuy baèng nhöõng phöông tieän khaùc nhau".

Veà toân giaùo, tröôùc heát Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Tcheøque khoâng ñöôïc thoâng caûm trong vai troø thieâng lieâng cuûa mình, vaø thöôøng bò coi nhö laø moät toå chöùc chính trò. Chính phuû khoâng nghó ñeán vieäc coäng taùc vôùi Giaùo Hoäi ñeå möu ích cho coäng ñoàng quoác gia, vaø ñeå baûo toàn nhöõng giaù trò caên baûn caàn thieát cho cuoäc chung soáng vaø tieán boä thöïc söï cuûa ngöôøi daân. Traùi laïi caùc giaù trò cao quí tinh thaàn bò khinh thò. Moät xaõ hoäi, moät quoác gia maø khoâng ñöôïc xaây döïng treân caùc giaù trò nhaân ñaïo, luaân lyù, toân giaùo, thì tröôùc sau seõ ñi ñeán choã suïp ñoå.

Caùc ngöôøi laøm chính trò hieän nay khoâng muoán traû laïi taøi saûn cuûa Giaùo Hoäi bò tòch thu döôùi cheá ñoä coäng saûn. Thay vì traû laïi, hoï ñaët ra caâu hoûi: Taïi sao Giaùo Hoäi caàn nhöõng taøi saûn naøy? Hoï khoâng hoûi: Giaùo Hoäi coù hay khoâng coù quyeàn laáy laïi nhöõng taøi saûn naøy hay khoâng? Ñöùc Hoàng Y giaûi thích theâm nhö sau: "Toâi xin noùi thaønh thöïc raèng neáu chính phuû traû laïi nhöõng cô sôû naøy cho Giaùo Hoäi, thì ñaây khoâng phaûi laø moät aân hueä, vì haàu heát bò hö haïi vaø caàn ñöôïc söûa chöõa. Tieàn ñaâu ñeå söûa chöõa. Chuùng toâi chæ xin traû laïi moät phaàn maø thoâi, nhöng Nhaø Nöôùc cuõng khoâng ñoàng yù. Trong naêm 1990-1991, chính phuû traû laïi caùc caùc tu vieän, caùc tröôøng hoïc bò tòch thu, nhöng khoâng traû laïi caùc ñaát ñai cuûa caùc cô sôû naøy. Caùc cô sôû naøy seõ soáng baèng phöông tieän naøo? Nhaø thôø chính toøa Praga, bò quoác höõu hoùa naêm 1954. Nhaø thôø naøy do Vua Carlo thöù IV xaây caát, ñeå laøm nôi taán phong caùc vua vaø choân caát caùc vò taïi ñaây. Nhaø thôø naøy vaãn laø nôi gaëp gôõ giöõa chính quyeàn daân söï vaø Giaùo Hoäi.

ÑHY tuyeân boá raèng: Toâi saün saøng coâng nhaän vai troø "quoác gia" cuûa nhaø thôø chính toøa naày, nhöng chính phuû phaûi döùt khoaùt huûy boû vieäc quoác höõu hoùa Nhaø Thôø Chính Toøa naày.

Veà caùc tröôøng hoïc, tröôùc khi coäng saûn leân naém chính quyeàn, Giaùo Hoäi quaûn trò töø Ñaïi Hoïc ñeán Tieåu Hoïc vaø ñöôïc Nhaø Nöôùc trôï caáp tôùi 90%. Soá tieàn trôï caáp daønh cho vieäc quaûn trò, khoâng phaûi ñeå môû caùc tröôøng môùi. Baèng caáp cuûa caùc tröôøng Giaùo Hoäi ñöôïc Nhaø Nöôùc coâng nhaän. Moãi giaùo phaän ñeàu coù tröôøng Coâng Giaùo rieâng. Vaán ñeà quan troïng naøy cuõng nhö nhieàu vaán ñeà khaùc phaûi ñöôïc giaûi quyeát, neáu chính phuû thöïc söï laø moät chính phuû daân chuû. Giaùo Hoäi khoâng xin aân hueä, maø chæ ñoøi caùc quyeàn chính ñaùng cuûa mình vaø cuûa moãi moät ngöôøi daân, soáng trong moät quoác gia töï do, daân chuû.

Ñoù laø vaøi nhaän ñònh cuûa Ñöùc Hoàng Y VLK veà hieän tình xaõ hoäi, chính trò, toân giaùo taïi coäng hoøa TCHEØQUE. Heïn gaëp laïi quyù vò vaø caùc baïn.

Back to Radio Veritas Asia Home Page