Back
to Radio Veritas Asia Home PageVaøi neùt lòch söû veà moái quan heä ngoaïi giao giöõa Toøa Thaùnh vaø Trung Quoác.
Hai Giaùm Muïc Trung Quoác ñöôïc ÑTC môøi tham döï Khoùa Hoïp ñaëc bieät cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu, ñöôïc trieäu taäp sau leã Phuïc sinh naêm 1998, ñaõ bò chính phuû Baéc Kinh ngaên caûn, khoâng cho pheùp ñeán döï. Nhieàu ngöôøi giaûi thích raèng: vôùi cöû chæ cöùng raén cuûa chính phuû Baéc Kinh, chuyeán vieáng thaêm töø laâu mong öôùc cuûa ÑTC taïi Trung Quoác, khoâng coøn hy voïng ñöôïc thöïc hieän. Duø vaäy, ÑTC khoâng thaát voïng. Treân chuyeán bay töø Roma ñeán Thaønh phoá Mexico hoâm 22 thaùng Gieâng naêm 1999, trong luùc gaëp gôõ giôùi baùo chí thaùp tuøng, ÑTC nhaéc laïi öôùc mong cuûa ngaøi laø ñöôïc vieáng thaêm Trung Quoác vaø Nga. Ngaøy 11.02.99 vöøa qua, trong buoåi tieáp taân taïi Ñaïi Söù Quaùn YÙ caïnh Toøa Thaùnh, nhaân dòp möøng kyû nieäm 70 naêm Hoøa Öôùc Latran (1929-1999) giöõa Chính Phuû YÙ vaø Vatican, ñaõ coù moät cuoäc trao ñoåi quan troïng giöõa Ñöùc Hoàng Y Angelo Sodano Quoác Vuï Khanh vaø Thuû Töôùng YÙ, oâng Massimo D’ALema, ñeå noùi leân öôùc mong cuûa ÑTC ñöôïc gaëp Chuû Tòch Nhaø Nöôùc Trung Quoác, nhaân chuyeán vieáng thaêm cuûa OÂng taïi Roma vaøo cuoái thaùng Ba 1999 naøy. Cuoäc gaëp gôõ seõ xaåy ra hay khoâng, trong luùc naøy khoâng ai daùm quaû quyeát. Chæ bieát raèng: Toøa Thaùnh khoâng thaát voïng tröôùc vieãn töôïng môû laïi lieân laïc ngoaïi giao vôùi Trung Quoác.
Nhöõng cuoäc tieáp xuùc tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp giöõa Toøa Thaùnh vaø Trung Quoác khoâng phaûi laø moät söï môùi laï. Giöõa Vatican vaø Baéc Kinh ñaõ coù quan heä ngoaïi giao töø naêm 1918 döôùi thôøi Ñöùc Benedicto XV (1914-1922). Thöïc söï nhöõng cuoäc tieáp xuùc ñaõ ñöôïc khôûi söï töø thôøi Ñöùc Leon XIII (1878-1903) vaøo naêm 1886. Nhöng caùc cuoäc tieáp xuùc naøy ñaõ thaát baïi, do söï choáng ñoái cuûa chính phuû Phaùp. Nöôùc Phaùp chuû tröông raèng: Toøa Thaùnh khoâng ñöôïc thieát laäp quan heä ngoaïi giao vôùi moät quoác gia "khoâng theo Kitoâ Giaùo". Chính Phuû Phaùp cho raèng: vieäc beânh vöïc vaø baûo trôï caùc nhaø truyeàn giaùo vaø caùc ngöôøi Coâng Giaùo taïi Trung Quoác laø "ñoäc quyeàn cuûa mình". Tröôùc thaùi ñoä naøy, ÑTC Leùon XIII ñaõ phaûi thoát leân lôøi naøy: "Ñaây laø cuoäc tranh luaän gaây neân noãi cay ñaéng nhieàu trong taâm hoàn toâi".
Döôùi thôøi Ñöùc Benedicto XV, trong naêm 1915, ñaõ coù moät tieán trình bieán ñoåi saâu xa veà phía Trung Quoác. Chính Phuû nöôùc naøy löu yù nhieàu ñeán Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Vieäc trao ñoåi ñaïi söù laø moät löïa choïn môùi meû cuûa Toøa Thaùnh. Duø coù söï choáng ñoái cuûa caùc quoác gia Chaâu AÂu, Ñöùc Benedicto cuøng vôùi Ñöùc Hoàng Y Gasparri, Quoác Vuï Khaùnh vaø Ñöùc Hoàng Y Van Rossum, ngöôøi Hoøa Lan, Toång Tröôûng Boäï Truyeàn Giaùo, cöông quyeát ñi ñeán cuøng. Caùc ngaøi baùc boû nhöõng luaän ñieäu cuûa Chính Phuû Phaùp, vaø nhaán maïnh ñeán tính caùch khoâng thieân vò vaø tính caùch thieâng lieâng cuûa söù meänh cuûa vò ñaïi dieän Toøa Thaùnh. Caùc nhaø truyeàn giaùo ngoaïi quoác taïi Trung Quoác luùc ñoù nhö Cha Lebbe vaø Cotta leân tieáng uûng hoäï laäp tröôøng Toøa Thaùnh. Caùc ngaøi cho raèng vieäc "baûo trôï" cuûa caùc nöôùc Taây Phöông gaây caûn trôû cho vieäc thaønh laäp moät Giaùo Hoäi hoaøn toaøn coù tính caùch Trung Quoác.
Böôùc quaët lòch söû chính trò-ngoaïi giao cuûa Ñöùc Benedicto XV tìm ñöôïc söï ñaùp öùng caû treân bình dieän toân giaùo-muïc vuï trong thoâng ñieäp Maximum illud, ñöôïc coâng boá thaùng 11 naêm 1919, cho duø vaên kieän naøy khoâng phaûi chæ daønh rieâng cho Trung Quoác. Thoâng ñieäp nhaéc ñeán nhieàu suy tö, nhaän xeùt saâu xa cuûa Cha Lebbe vaø Cotta. Hai cha ñaõ nhieàu laàn ñaõ trôû veà Roma ñeå töôøng trình leân Toøa Thaùnh vaø toá caùo caùi nguy hieåm cuûa moät Giaùo Hoäi bò coi laø ngoaïi quoác vaø hôn nöõa caùi nguy hieåm cuï theå veà moät söï laãn loän giöõa cheá ñoä ñeá quoác-thuoäc ñòa vaø Kitoâ giaùo.
Trong Thoâng Ñieäp Maximum illud, ngöôøi ta thaáy roõ: Giaùo Hoäi Coâng Giaùo khoâng phaûi laø ngoaïi quoác taïi baát cöù nôi naøo treân traùi ñaát naøy. Quan Nieäm veà Giaùo Hoäi ñòa phöông vaø veà vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa baét ñaàu ñöôïc xaùc nhaän vaø quan nieäm naøy seõ ñöôïc Coâng Ñoàng Vatican II (1962-1965) taùi xaùc nhaän caùch maïnh meõ hôn nöõa. Taïi Trung Quoác, kinh nghieäm cuûa Cha Matteo Ricci "trôû neân ngöôøi Trung Quoác vôùi ngöôøi daân Trung Quoác" ñaõ ñöôïc Boä Truyeàn Giaùo coå voõ caùch rieâng. Taát caû caùc böôùc tieán naøy chuaån bò cho vieäc thieát laäp quan heä ngoaïi giao giöõa Toøa Thaùnh vaø Trung Quoác. Duø coù nhöõng aùp löïc cuûa chính phuû Phaùp, Anh... naêm 1919, Toøa Thaùnh ñaõ chính thöùc cöû moät vò Thanh Tra ñaïi dieän cuûa mình ñeán Baéc Kinh.
Coâng vieäc cuûa Ñöùc Benedicto XV ñaõ ñöôïc Vò Keá Nghieäp cuûa ngaøi, Ñöùc Pio XI (1922-1939) xuùc tieán caùch maïnh meõ hôn nöõa. Naêm 1926, Ñöùc Pio XI taán phong saùu vò Giaùm Muïc tieân khôûi ngöôøi Trung Quoác trong Ñeàn Thôø Thaùnh Pheâroâ. Ñaây laø daáu hieäu huøng hoàn noùi leân söï tröôûng thaønh cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông. Naêm 1946, töùc 20 naêm sau, Ñöùc Pio XII (1939-1958) ñaõ toân phong moät vò Giaùo Só Trung Quoác leân baäc Hoàng Y. Taát caû caùc haønh ñoäng cuï theå naøy cho thaáy roõ raøng: tính caùch hoaøn vuõ cuûa Giaùo Hoäi Roma.
Naêm 1922, Toøa Thaùnh cöû Ñöùc Toång Giaùm Muïc Celso Costantini laøm Khaâm Söù; nhöng söù meänh cuûa ngaøi goàm caû laõnh vöïc chính trò-ngoaïi giao nöõa. Trong vaên thö boå nhieäm Vò Ñaïi Dieän Toøa Thaùnh taïi Trung Quoác, Ñöùc Hoàng Y Gasparri, Quoác Vuï Khanh vieát roõ raøng: "Vò Ñaïi Dieän Toøa Thaùnh hoaøn toaøn khoâng dính líu gì vôùi quyeàn lôïi ngoaïi quoác; Toøa Thaùnh khoâng laøm chính trò; Toøa Thaùnh khoâng coù tham voïng ñeá quoác naøo taïi Trung Quoác; söù meänh cuûa Vò Ñaïi Dieän laø hoaøn toaøn phuïc vuï Giaùo Hoäi; Giaùo Hoäi naøy laø Coâng Giaùo, nghóa laø coù tính caùch hoaøn vuõ; caû vieäc boå nhieäm caùc Giaùm Muïc ngöôøi baûn xöù, luùc naøy ñaây, ñöôïc coi nhö laø moät luaät leä thoâng thöôøng".
Ñöùc Toång Giaùm Muïc Costantini haêng say thi haønh chöùc vuï vaø daán thaân ñeå laøm cho Giaùo Hoäi trôû neân Trung Quoác moãi ngaøy moãi theâm maõi, ñeán ñoä Baéc Kinh ñöôïc goïi laø "Roma thöù boán", sau Roma, Constantinopoli vaø Moscowa. Moät vieäc coâng nhaän khoâng bao giôø bò giaùn ñoaïn veà phía Toøa Thaùnh, caû trong luùc naøy, luùc maø moái quan heä giöõa Baéc Kinh vaø Vatican trôû neân khoù khaên. Ñeå noùi leân söï coâng nhaän vaãn coù naøy, ngaøy 11.02.99 vöøa qua, Ñöùc Hoàng Y Angelo Sodano, Quoác Vuï Khanh, tuyeân boá: Toøa Thaùnh saün saøng di chuyeån ngay Toøa Söù Thaàn cuûa mình töø Ñaøi Baéc ñeán Baéc Kinh, neáu Trung Quoác muoán. ÑTC Gioan Phaoloâ II vaãn hy voïng: moät ngaøy naøo ñoù, quan heä ngoaïi giao bò giaùn ñoaïn töø naêm 1951 döôùi thôøi Chuû Tòch Mao Traïch Ñoâng, choùng ñöôïc taùi laäp, vì moái quan heä naøy khoâng nhöõng coù lôïi cho daân toäc Trung Quoác, nhöng coøn cho neàn hoøa bình theá giôùi, trong ñoù Trung Quoác ñoùng moät vai troø raát quan troïng hieän nay taïi Chaâu AÙ cuõng nhö trong Coäng Ñoàng quoác teá.
Back
to Radio Veritas Asia Home Page