Veà tình hình hieän nay cuûa Giaùo Hoäi Anh Giaùo.
Nhaät baùo Coâng Giaùo YÙ "Töông Lai" (Avvenire) soá ra ngaøy 07.08.99 ñaõ daønh moät baøi noùi veà hieän tình Giaùo Hoäi Anh Giaùo, vôùi töïa ñeà laø: "Giaùo Hoäi Anh Quoác giöõa ngaõ ba ñöôøng - Tín höõu Anh Giaùo: con soá soáng ñaïo giaûm bôùt. Loãi cuûa vieäc tuïc hoùa". Trong nhöõng naêm naøy, Giaùo Hoäi Anh Giaùo trôû thaønh "ñeà taøi" cho nhieàu baøi ñöôïc ñaêng treân caùc nhaät baùo Anh Quoác. Caùc baùo naøy khoâng ngöøng neâu leân söï giaûm suùt con soá caùc tín höõu tham döï caùc buoåi cöû haønh phuïng vuï ngaøy Chuùa Nhaät vaø naïn tuïc hoùa moãi ngaøy moãi lan roäng trong xaõ hoäi Anh Quoác. Trong nhieàu moâi tröôøng danh töø "ñöùc tin" khoâng coøn coù yù nghóa gì nöõa vaø chæ gaây neân luùng tuùng. Theo cuoäc ñieàu tra cuûa nhaät baùo "Chuùa Nhaät Thôøi Baùo" (Sunday Times), thì hieän nay chæ coù khoaûng 2% tín höõu Anh Giaùo tham döï leã Chuùa Nhaät vaø vieäc röôùc leã ñang ñi vaøo côn khuûng hoaûng traàm troïng: chæ coù khoaûng 1% röôùc leã. Xin ñöôïc nhaéc laïi nôi ñaây laø: Giaùo Hoäi Anh Giaùo cöû haønh caùc bí tích, thaùnh leã... nhö beân Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Duø baùo chí cuûa Giaùo Hoäi Anh Giaùo caûi chính söï sa suùt do nhaät baùo Sunday Times neâu leân, ngöôøi ta phaûi coâng nhaän nhöõng con soá ñöa ra khoâng xa vôùi thöïc teá cho laém.
Theo tôø Tuaàn Baùo Coâng Giaùo Tablet, con soá tín höõu Anh Giaùo döï Thaùnh Leã trong naêm 1995 laø hôn moät trieäu - giaûm maát 36 ngaøn saùnh vôùi naêm tröôùc. Cuõng trong naêm 1995, soá röûa toäi trong Giaùo Hoäi Anh Giaùo giaûm maát 16 ngaøn vaø soá laõnh bí tích Theâm Söùc maát ñi 4 ngaøn. Soá ngöôøi Röôùc Leã dòp Leã Phuïc Sinh töø moät trieäu 300 ngaøn, xuoáng coøn moät trieäu 265 ngaøn. Ñöùng tröôùc nhöõng con soá treân ñaây cuûa nhaät baùo Sunday Times vaø Tuaàn Baùo Coâng Giaùo Tablet, hai Ñuùc Giaùm Muïc Anh Giaùo: Ñöùc Cha Mark Santer, Giaùm Muïc Birmingham vaø Ñöùc Cha Michael Nazir'ali, (ngöôøi Pakistan) Giaùm Muïc Rochester, traû lôøi laø con soá thoáng keâ cuûa Sunday Times khoâng ñaùng tin caäy. Trong caùc giaùo phaän, con soá döï Thaùnh Leã Chuùa Nhaät gia taêng, chöù khoâng giaûm bôùt. Nhöõng tieâu chuaån ñeå ño möùc ñoä söï hieän dieän cuûa caùc tín höõu trong Thaùnh Leã raát quan troïng. Ngaøy nay ngöôøi ta thaáy raèng: toân giaùo töø hieän töôïng xaõ hoäi trôû neân hieän töôïng caù nhaân. Ñöùc Giaùm Muïc nghó raèng: ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø ñöùc tin cuûa ngöôøi daân Anh ñaõ bieán maát. Ñöùc Giaùm Muïc Santer quaû quyeát: Chuû nghóa caù nhaân moãi ngaøy moãi lan roäng cuõng thay ñoåi caû caùch soáng ñöùc tin Kitoâ nöõa. Ñöùc Giaùm Muïc quaû quyeát: Theo caùc nguoàn tin cuûa chuùng toâi söï hieän dieän cuûa caùc tín höõu trong nhöõng naêm vöøa qua khoâng thay ñoåi. Caùc thoáng keâ luoân luoân ñöôïc laøm theo caùc tieâu chuaån "chính trò". Ñöùc Giaùm Muïc noùi theâm: Chuùng ta khoâng ñöôïc queân raèng: ngaøy nay trong taát caû caùc Giaùo Hoäi, chuùng ta ñang ôû vaøo moät tình traïng truyeàn giaùo. Côn khuûng hoaûng lan traøn khaép nôi. Chuùng ta soáng trong thôøi kyø truyeàn giaùo, nhaát laø taïi caùc thaønh phoá lôùn, nôi ñaây vaán ñeà chính khoâng phaûi laø thuyeát voâ thaàn, nhöng laø söï doát naùt veà caùc chaân lyù neàn taûng cuûa ñöùc tin Kitoâ. Ña soá ngöôøi daân khoâng coøn bieát ñeán Phuùc AÂm nöõa; tuy nhieân, hoï vaãn coù moät söï ñoùi khaùt veà thieâng lieâng. Lòch söû cuûa nöôùc Anh khaùc haún lòch söû nöôùc Phaùp vaø nöôùc YÙ: taïi hai nöôùc Phaùp vaø YÙ ñaõ coù phong traøo baøi giaùo só maïnh meõ vaøo theá kyû 19; nhöng taïi Anh Quoác khoâng coù phong traøo naøy. Vì theá chæ coù theå noùi veà moät söï laõnh ñaïm toân giaùo, söï doát naùt veà giaùo lyù hôn laø moät söï thuø ñòch choáng ñoái Phuùc AÂm. Ñöùc Giaùm Muïc Birmingham keát luaän nhö sau: Toâi phaûi noùi leân raèng nhöõng cö xöû maø baùo chí Anh Quoác daønh cho chuùng toâi dó nhieân khoâng giuùp gì cho chuùng toâi. Hoï chæ trích chuùng toâi baát cöù ôû trong tình hình naøo; hoï thay ñoåi hay khoâng thay ñoåi, tuøy nôi hoï. Dó nhieân caùi maø baùo chí vaø ñaøi phaùt thanh, truyeàn hình loan ñi khoâng theå traùnh khoûi nhöõng haäu quaû treân ngöôøi daân. Thöïc haønh moïi ngaøy vieäc soáng ñöùc tin laø raát quan troïng, bôûi vì Thieân Chuùa khoâng theå ñaït tôùi caùch deã daøng (chæ coù ñöùc tin maïnh môùi giuùp gaëp ñöôïc Ngöôøi maø thoâi) vaø ngaøy nay coù nhieàu caùm doã khaùc laøm cho caùc tín höõu (ít ñöùc tin) xa nhaø thôø, xa thaùnh leã vaø xa Thieân Chuùa. Nhieäm vuï cuûa caùc vò chuû chaên raát quan troïng, ñeå loâi keùo nhöõng nguôøi xa Thieân Chuùa trôû veà vôùi ñöùc tin.
OÂng William Oddie, tín höõu Anh Giaùo trôû laïi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, vaø laø moät kyù giaû noåi tieáng, ñaõ vieát nhieàu baøi bình luaän treân caùc baùo chí Anh vaø hieän nay laøm giaùm ñoác Tuaàn Baùo Coâng Giaùo Catholic Herald, (ñöôïc ñoïc nhieàu hôn caû taïi Anh Quoác) nhaän xeùt nhö sau: Caùi loãi cuûa Giaùo Hoäi Anh Giaùo laø trôû neân moät Giaùo Hoäi "chính trò". Söï lo laéng chính yeáu cuûa Giaùo Hoäi laø trôû neân ngöôøi laøm haøi loøng thôøi ñaïi ñang soáng. Neàn vaên hoùa theá tuïc baét ñaàu quyeát ñònh giaùo lyù luaân lyù. Vaø Giaùo Hoäi, theo ñaø naøy, trôû neân tuïc hoùa, baèng caùch laøm maát ñi yù nghóa cuûa thaùnh thieâng. Ngaøy nay, theo oâng Oddie, coù 200 muïc sö Anh Giaùo tuyeân boá coâng khai: khoâng tin coù Thieân Chuùa. Ñaây laø moät söï kieän khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc ñoái vôùi moät theå cheá ñaïi dieän toân giaùo trong nöôùc. Kyù giaû William Oddie noùi tieáp: Söï maát maùt ñi naøy treân bình dieän chaân lyù, xem ra vaãn tieáp tuïc vaø toâi chaéc raèng trong töông lai coù theå ñi ñeán quyeát ñònh veà söï bieán maát cuûa Giaùo Hoäi naøy. Giaùo Hoäi Anh Giaùo, töø thôøi caûi caùch, vaãn coi mình laø Giaùo Hoäi ñích thöïc töø nguoàn goác, nhöng khoâng phaûi vaäy, theo toâi nghó. Giaùo Hoäi ñích thöïc vaø hoaøn vuõ laø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Chæ Giaùo Hoäi naøy laø ngöôøi ñem ñeán chaân lyù maïc khaûi vaø thöïc söï coù uy tín noùi leân nhaân danh Thieân Chuùa. Neáu khoâng thi haønh nhö vaäy, thì Giaùo Hoäi chæ laø moät theå cheá loaøi ngöôøi, khoâng phaûi theå cheá cuûa Thieân Chuùa nöõa. OÂng Villiam Oddie noùi theâm: Moät thí duï cuï theå mang nhieàu yù nghóa: ngaøy nay giôùi treû trôû neân tín höõu ñích thöïc vaø truyeàn thoáng hôn lôùp ngöôøi giaø caû. Hoï ñang tìm moïi caùch ñeå chaám döùt tieán trình tuïc hoùa xaåy ra trong Giaùo Hoäi vaø hoï ñang ñi tìm chaân lyù nguyeân thuûy. Hoï nghe theo Ñöùc Gioan Phaoloâ II, vì hoï coi ngaøi laø ngöôøi Cha, baäc Thaày, Vò Laõnh Ñaïo tinh thaàn coù khaû naêng höôùng daãn hoï tôùi caùi maø hoï ñang tìm kieám: ñoù laø Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng Cöùu Theá duy nhaát cuûa nhaân loaïi, Ñaáng laø Ñöôøng Ñi, laø Chaân Lyù vaø laø Söï Soáng".
Töôûng cuõng neân nhaéc laïi ñaây raèng: Anh Giaùo laø moät ly giaùo khoûi giaùo hoäi Coâng Giaùo, do Vua Henri thöù Taùm (1491-1547) gaây ra. Ban ñaàu, Nhaø Vua laø ngöôøi Coâng Giaùo toát laønh, ñöôïc taëng töôùc hieäu "Keû Beânh Vöïc Ñöùc Tin Coâng Giaùo"; nhöng sau phaûn boäi ñöùc tin, vì toäi raãy vôï, roài cöôùi theâm saùu ngöôøi vôï khaùc nöõa. Luùc ñoù Toøa Thaùnh caám ñoaùn vaø leân aùn. Naêm 1535, Vua li khai khoûi Giaùo Hoäi Roma vaø töï toân phong laøm thuû laõnh Giaùo Hoäi taïi Anh Quoác. Töø ñoù caùc Vò Quoác Tröôûng Anh Quoác, ñöông nhieân vöøa laø ngöôøi laõnh ñaïo quoác gia vöøa laø vò ñöùng ñaàu Giaùo Hoäi. Giaùo Hoäi Anh Quoác hieän coù treân 60 trieäu tín ñoà taïi Anh Quoác vaø taïi haàu heát caùc nöôùc thuoäc Khoái Lieân Hieäp Anh. Caùc giaùo hoäi Anh Giaùo taïi caùc quoác gia khaùc coâng nhaän quyeàn toái cao cuûa Toång Giaùm Muïc Canterbury, vaø keát hôïp thaønh moät toå chöùc chung goïi laø "Hieäp Thoâng Anh Giaùo". Töø naêm 1867, caùc Giaùm Muïc Anh Giaùo hoïp nhau cöù 10 naêm moät laàn. Khoùa hoïp khoaùng ñaïi naøy ñöôïc goïi laø "Hoäi Nghò Lambert" (Conference de Lambert). Vaø Taát caû caùc quyeát ñònh quan troïng cuûa Hoäi Nghò Lambert naày (Conference de Lambert) ñeàu phaûi ñeä trình leân Quoác Hoäi boû phieáu.