Back
to Radio Veritas Asia Home PageGiaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Ñoâng Timor trong côn thöû thaùch.
Trong nhöõng ngaøy naøy, baùo chí, ñaøi phaùt thanh vaø truyeàn hình noùi nhieàu ñeán tình hình raát caêng thaúng taïi Ñoâng Timor. Sau cuoäc tröng caàu daân yù, do Lieân Hieäp Quoác toå chöùc, ngöôøi daân Ñoâng Timor bieåu loä yù chí tranh ñaáu baèng laù phieáu cho neàn ñoäc laäp. Keát quaû cuoäc tröng caàu daân yù: 80%, trong soá 98% ngöôøi daân ñi boû phieáu; vaø ña soá ñaõ choïn söï ñoäc laäp taùch ra khoûi Indonesia.
Naêm 1974, ngöôøi Boà Ñaøo Nha ñaõ rôøi khoûi ñaûo, traû laïi töï do ñoäc laäp cho ngöôøi daân Ñoâng Timor. Naêm 1975, chính phuû Indonesia phaùi quaân ñoäi chieám ñaûo naøy vaø bieán thaønh moät tænh cuûa Lieân Bang. Tröôùc thaønh quaû quaù roõ raøng cuûa cuoäc tröng caàu daân yù vöøa qua, caùc ñoäi daân quaân thaân chính phuû Indonesia, ñaõ gaây khuûng boá, cöôùp boùc, ñe doïa vaø di taûn ngöôøi daân. Cho tôùi luùc naøy coù töøng traêm bò saùt haïi, töøng ngaøn troán ñi nôi khaùc; nhieàu nhaø cöûa, keå caû nhaø thôø Coâng Giaùo bò phaù huûy. Tröôùc tình hình khaån tröông moãi ngaøy moãi taêng möùc ñoä, Lieân Hieäp Quoác muoán phaùi ñoäi quaân hoøa bình ñeán Ñoâng Timor, ñeå ñem laïi traät töï vaø vaø baûo ñaûm an ninh cho ngöôøi daân; nhöng coøn chôø ñôïi söï öng thuaän cuûa Chính phuû Jarkarta vaø bieåu quyeát cuûa Hoäi Ñoàng Baûo An. Trong giôø ñoïc kinh Truyeàn Tin tröa Chuùa Nhaät muøng 05.09.99 taïi Traïi Heø Castelgandolfo, moät laàn nöõa, ÑTC Gioan Phaoloâ II leân tieáng veà tình hình caêng thaúng taïi Ñoâng Timor vaø ngaøi keâu goïi caàu nguyeän cho ngöôøi daân Ñoâng Timor bò thöû thaùch naëng neà. ÑTC noùi: "Nhöõng tin gaây nhieàu lo laéng ñeán trong nhöõng giôø naøy töø Ñoâng Timor, nôi ñang xaåy ra nhöõng haønh ñoäng traàm troïng veà ñe doïa vaø baïo haønh. Trong khi öôùc mong moät baàu khí bình thaûn vaø thuaän hoøa ñöôïc taùi laäp trong phaàn ñaát naøy, toâi môøi goïi anh chò em haõy hieäp yù vôùi toâi trong lôøi caàu nguyeän cho caùc anh chò em chuùng ta bò thöû thaùch naëng neà. Xin Ñöùc Trinh Nöõ Maria gôïi leân trong caùc taâm hoàn cuûa moïi ngöôøi nhöõng taâm tình veà hoøa bình vaø veà söï toân troïng yù muoán ñaõ ñöôïc bieåu loä trong nhöõng ngaøy vöøa qua cuûa daân toäc Ñoâng Timor".
Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Ñoâng Timor laø moät trong caùc giaùo hoäi phoàn thònh nhaát taïi Chaâu AÙ. Ñaûo Timor ñöôïc rao giaûng Tin Möøng naêm 1562 do caùc nhaø truyeàn giaùo Doøng Ña Minh ngöôøi Boà Ñaøo Nha. Ñaûo Timor (goàm caû hai mieàn Taây vaø mieàn Ñoâng) töø nhieàu naêm trôû neân moài ngon gaây tranh chaáp giöõa caùc cöôøng quoác Chaâu AÂu. Naêm 1904, Ñaûo ñöôïc chia thaønh hai: mieàn Taây vaø mieàn Ñoâng. Mieàn Ñoâng ñöôïc trao laïi cho Boà Ñaøo Nha. Nhôø caùc hoaït ñoäng toâng ñoà cuûa caùc nhaø truyeàn giaùo, Kitoâ Giaùo laïi ñöôïc phoå bieán maïnh meõ cho tôùi naêm 1974, naêm ngöôøi Boà Ñaøo Nha ra ñi vaø traû laïi töï do ñoäc laäp cho mieàn Ñoâng Timor. Nhöng neàn ñoäc laäp cuûa Ñoâng Timor chæ soáng trong ít ngaøy. Naêm 1975, chính phuû Indonesia, nhö vöøa ñöôïc nhaéc laïi treân ñaây, ñaõ phaùi quaân ñoäi ñeán chieám Ñoâng Timor vaø bieán noù thaønh moät tænh cuûa Indonesia. Cuoäc tranh ñaáu cho neàn ñoäc laäp cuûa ngöôøi daân keùo daøi hôn 20 naêm nay vaø ñöôïc quyeát ñònh baèng cuoäc tröng caàu daân yù ngaøy 30 thaùng 8/1999 vöøa qua do Lieân Hieäp Quoác toå chöùc vaø kieåm soaùt.
Ñoâng Timor roäng 15 ngaøn caây soá vuoâng vôùi 854 ngaøn daân cö, trong soá naøy ngöôøi Coâng Giaùo chieám ñaïi ña soá: 726 ngaøn (khoaûng 85%); Hoài Giaùo khoaûng 11%. Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ñöôïc chia thaønh hai giaùo haït vôùi 30 giaùo xöù, döôùi söï höôùng daãn muïc vuï cuûa hai Giaùm Muïc vaø 83 linh muïc (trong soá naøy coù 53 linh muïc doøng), 250 Nöõ Tu vaø khoaûng 1,600 giaùo lyù vieân. Soá ôn keâu goïi linh muïc vaø tu doøng gia taêng nhieàu, hieän nay coù 125 chuûng sinh. Ñaây laø moät trong caùc daáu hieäu bieåu loä söùc soáng maõnh lieät cuûa giaùo hoäi taïi Timor. Thaùng 10 naêm 1986, trong chuyeán vieáng thaêm Indonesia, ÑTC Gioan Phaoloâ II ñaõ vieáng thaêm Dili, thuû ñoâ cuûa Ñoâng Timor. Chuyeán vieáng thaêm ngaén nguûi, nhöng mang yù nghóa saâu xa ñoái vôùi ngöôøi daân Timor. Vì coù coâng lôùn lao trong vieäc tranh ñaáu hoøa bình cho caùc quyeàn con ngöôøi, naêm 1996, Ñöùc Cha Carlos Filipe Ximenes Belo, Giaùm Muïc ñaïi dieän Toâng Toøa giaùo phaän Dili, ñaõ ñöôïc caáp giaûi thöôûng Nobel veà Hoøa Bình. Trong nhöõng ngaøy naøy, nhaø ôû cuûa Ñöùc Giaùm Muïc cuõng bò taán coâng. Ngaøi ñaõ ñöôïc cöùu thoaùt vaø ñöôïc maùy bay cuûa Australia chôû ñeán taïm truù taïi Darwin (mieàn cöïc baéc Australia), ñeå roài leân ñöôøng ñi Roma gaëp ÑTC.
Trong nhöõng naêm vöøa qua, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Timor daán thaân haêng say trong vieäc choáng laïi vuï chieám ñoùng cuûa quaân ñoäi Indonesia, baèng vieäc giuùp ñôõ ngöôøi daân bò chính phuû ñoäc taøi Jarkarta baùch haïi, baèng vieäc beânh vöïc can ñaûm caùc quyeàn con ngöôøi vaø baèng vieäc nhaán maïnh ñeán söï caàn thieát hoøa giaûi. Ngoaøi ra Giaùo Hoäi coøn gaàn guõi caùc coäng ñoàng cuûa caùc boä laïc khaùc nhau, qua vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa: thích nghi phuïng vuï phuø hôïp vôùi nhöõng truyeàn thoáng vaø phong tuïc cuûa ngöôøi daân thoå cö, nhöng ñoàng thôøi haøng giaùo phaåm, giaùo só cuõng coá gaéng loaïi tröø nhöõng gì coù tính caùch dò ñoan vaø nghòch vôùi ñöùc tin vaø luaân lyù Coâng Giaùo.
Veà phöông dieän thaêng tieán xaõ hoäi, Giaùo Hoäi chuù troïng caùch rieâng ñeán giôùi phuï nöõ, vaãn thöôøng bò khinh mieät taïi nhieàu nôi treân theá giôùi. Ñeå thaêng tieán ngöôøi daân, Giaùo Hoäi ñöa ra nhieàu saùng kieán trong laõnh vöïc Y Teá, giaùo duïc. Hy voïng nhöõng ngaøy ñau khoå cuûa daân toäc Timor vaø cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi ñaây choùng chaám döùt, ñeå Giaùo Hoäi tieáp tuïc coâng vieäc rao giaûng Tin Möøng, beânh vöïc caùc quyeàn chính ñaùng cuûa con ngöôøi vaø goùp coâng vaøo vieäc phaùt trieån toaøn dieän ngöôøi daân Ñoâng Timor.
Trong baøi phoûng vaán daønh cho Ñaøi Vatican hoâm thöù Tö 08.09.99, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Jean Louis Tauran, Ngoaïi tröôûng Toøa Thaùnh, tuyeân boá nhö sau: "Toøa Thaùnh uûng hoä nhöõng noã löïc cuûa coäng ñoàng quoác teá, caùch rieâng cuûa Hoäi Ñoàng Baûo An, ñeå moät quyeát nghò tích cöïc veà vieäc thaønh laäp moät löïc löôïng quoác teá baûo veä hoøa bình choùng ñöôïc chaáp nhaän vaø thoâng qua. Vieäc giaûi quyeát vaán ñeà ñöôïc tìm thaáy trong vieäc toân troïng lòch söû vaø caùc truyeàn thoáng cuûa daân toäc Ñoâng Timor vaø trong vieäc toân troïng luaät phaùp quoác teá vaø trong vieäc khoâng xöû duïng baïo löïc."
Back
to Radio Veritas Asia Home Page