Hoaøn caûnh cuûa ngöôøi Kitoâ taïi caùc bang ôû mieàn Baéc Nigeria ñang gaëp nhieàu khoù khaên keå töø khi luaät Sharia cuûa Hoài Giaùo ñöôïc ban haønh.

 Zamfara laø bang ñaàu tieân luaät Sharia ñöôïc mang ra aùp duïng, baét ñaàu coù hieäu löïc töø cuoái thaùng Gieâng naêm 2000. Caùc hình phaït cho nhöõng ai vi phaïm luaät naøy goàm coù neùm ñaù cho ñeán cheát, chaët tay, hay ñaùnh roi.

Keá hoaïch cuûa chính quyeàn bang Kaduna, naèm keà bang Zamfara, muoán ban haønh luaät Sharia, ñaõ gaëp söï choáng ñoái maõnh lieät töø phía ngöôøi Kitoâ vaø daãn tôùi nhöõng cuoäc baïo ñoäng ñaãm maùu hoài naêm ngoaùi. Coù ít nhaát laø 2000 ngöôøi ñaõ bò thieät maïng trong nhöõng traän chieán giöõa ngöôøi Kitoâ vaø hoài giaùo taïi bang naøy. Tæ leä ngöôøi Kitoâ taïi Kaduna cao hôn ngöôøi Hoài Giaùo vì theá ngöôøi Kitoâ taïi bang naøy khoâng deã daøng chaáp nhaän phaûi soáng döôùi luaät Hoài Giaùo nhö taïi caùc bang khaùc.

 Nigeria laø quoác gia ñoâng daân soá nhaát taïi Chaâu Phi, phoûng löôïng töø 80 ñeán hôn 120 trieäu daân. Nhoùm saéc toäc chính cuûa Nigeria soáng taïi 2/3 laõnh thoå phía Baéc laø saéc toäc Hausa-Fulani. Haàu heát ngöôøi saéc toäc naøy theo Hoài Giaùo. Mieàn Taây Nam Nigeria laø nôi coù ña soá theo saéc toäc Yoruba. Phaân nöûa soá ngöôøi Yoruba theo Kitoâ vaø nöûa kia theo Hoài Giaùo. Nhoùm saéc toäc chieám ña soá soáng taïi mieàn Ñoâng Nam Nigeria laø Igbo, phaàn lôùn theo Coâng Giaùo. Toaøn dieän thì phaân nöûa daân soá Nigeria theo Hoài Giaùo, 40 % theo Kitoâ giaùo vaø 10 % coøn laïi theo caùc toân giaùo truyeàn thoáng cuûa ngöôøi boä toäc.

 Sunni laø phaùi Hoài Giaùo chính. Daân soá Kitoâ thì bao goàm Coâng Giaùo, Anh Giaùo, tin laønh Baptist, Methodist vaø caùc nhoùm tin laønh Pentecost. Ngöôøi coâng giaùo chieám tæ leä cao nhaát trong toång soá ngöôøi theo Kitoâ giaùo.

 Vaøo thaùng Gieâng naêm 1999, sau 15 naêm soáng döôùi quyeàn cai trò cuûa quaân ñoäi, Nigeria coù vò toång thoáng daân cöû ñaàu tieân, ñöôïc baàu leân theo ñöôøng loái daân chuû. Ñoù laø oâng Olusegun Obasanjo cuûa ñaûng Daân Chuû Nhaân Daân coù chuû tröông oân hoøa. Oâng Obasanjo chính thöùc leân naém quyeàn toång thoáng vaøo thaùng 5. Ñaûng Daân Chuû Nhaân Daân cuõng chieám ña soá gheá taïi löôõng vieän quoác hoäi.

 Keå töø sau ngaøy ñöôïc ñoäc laäp, quyeàn löïc thay phieân nhau naèm trong tay nhöõng keû baát taøi vaø tham nhuõng, khi thì thuoäc phe daân söï, khi thì laø phe quaân ñoäi vôùi chuû tröông cai trò ñoäc aùc. Phaàn lôùn nguoàn lôïi töùc töø daàu hoûa ñaõ bò tham nhuõng vaø phung phí bôûi caùc nhaø laõnh ñaïo baát chính. Lôïi töùc haèng naêm moãi ñaàu ngöôøi suït giaûm gaàn phaân nöûa trong voøng 20 naêm qua.

 Theo tôø Telegraph xuaát baûn taïi Anh Quoác vaøo hoâm 20 thaùng Gieâng vöøa qua, cuoäc tranh chaáp giöõa ngöôøi Hoài Giaùo vaø Kitoâ giaùo taïi Nigeria taùi phaùt lieàn sau khi toång thoáng Obasanjo leân naém quyeàn. Oâng Obasanjo laø moät Kitoâ höõu ngöôøi saéc toäc Yoruba. Cuõng neân noùi ôû ñaây laø trong voøng 40 naêm qua, taát caû nhöõng ngöôøi leân naém quyeàn taïi Nigeria ñeàu laø ngöôøi Hoài Giaùo thuoäc saéc toäc Hausa-Fulani, ñeán töø mieàn Baéc. Söï chia reõ giöõa Baéc vaø Nam, giöõa ngöôøi Hoài vaø ngöôøi Kitoâ, moät phaàn cuõng do nhöõng yeáu toá lòch söû. Naêm 1914, Nigeria trôû thaønh moät theå cheá chính trò qua vieäc saùt nhaäp hai laõnh thoå Nam vaø Baéc, daãn ñeán söï keát hôïp caùc nhoùm ñoäc laäp. Thöïc daân Anh trao quyeàn cai trò Nigeria cho hai saéc toäc Hausa vaø Fulani theo Hoài Giaùo. Döïa vaøo theá naøy, ngöôøi kitoâ theo saéc toäc Yorubas trôû neân thaønh phaàn bò trò vaø chòu soáng döôùi theá cuûa ngöôøi Hoài Giaùo.

 Trong baûn thoâng tin cuûa thaùng Gieâng vaø thaùng Hai, toå chöùc coù teân laø Compass Direct ñaõ töôøng thuaät roäng raõi veà caùc cuoäc tranh chaáp giöõa ngöôøi Kitoâ vaø Hoài Giaùo taïi Nigeria. Trong khoaûng thôøi gian töø naêm 1980 ñeán naêm 2000, coù hôn 30 vuï tranh chaáp toân giaùo lôùn ñöôïc ghi nhaän taïi mieàn Baéc Nigeria. Haøng chuïc ngaøn ngöôøi Kitoâ vaø Hoài Giaùo bò thieät maïng, haøng traêm nhaø thôø vaø ñeàn thôø bò phaù huûy. Vaøo ñaàu thaùng Hai vöøa qua, bang Zamfara möøng kyû nieäm 1 naêm ngaøy luaät Sharia ñöôïc ban haønh. Theo baûn tin cuûa haõng thoâng taán AFP vaøo hoâm muøng 4 thaùng 2, ngöôøi Kitoâ taïi bang Zamfara noùi raèng hoï ñang bò ñoái xöû nhö laø nhöõng "coâng daân haïng hai". Coù theå noùi Zamfara laø bang cöïc ñoan nhaát trong vieäc ñoøi daân chuùng taïi ñaây tuaân theo luaät Sharia. Ñaàu naêm ngoaùi, chính quyeàn ñaõ chaët tay cuûa moät ngöôøi ñaøn oâng veà toäi aên caép gia suùc. Thaùng Gieâng naêm nay, hoï ñaõ ñaùnh phaït moät thieáu nöõ 100 roi veà toäi coù thai maø chöa cöôùi nhau. Thieáu nöõ naøy noùi laø coâ ñaõ bò cöôõng böùc nhöng laïi khoâng coù ngöôøi ñaøn oâng naøo bò tröøng phaït. Moät baûn tin cuûa haõng thoâng taán PanAfrican môùi ñaây loan baùo laø moät bang khaùc ôû mieàn Nam laø bang Borno ñaõ thieát laäp moät Uûy Ban-25 thaønh vieân ñeå tìm caùch ban haønh luaät Sharia. Tính ñeán nay ñaõ coù hôn 12 trong soá 19 bang taïi mieàn Baéc ñöôïc cai trò baèng luaät Sharia cuûa Hoài Giaùo.

 Haõng thoâng taán AFP ñaõ trích lôøi cuûa linh muïc Linus Awahe, chuû tòch Hieäp Hoäi Kitoâ Nigeria taïi bang Zamfara, veà tình traïng kyø thò ngöôøi Kitoâ nhö sau: “Zamfara coù raát nhieàu vaán ñeà veà naïn kyø thò toân giaùo. Taïi Zamfara naøy, ngöôøi Kitoâ nhö chuùng toâi bò ñoái xöû nhö nhöõng coâng daân haïng nhì. Chuùng toâi khoâng ñöôïc pheùp laøm vieäc cho chính phuû, khoâng ñöôïc quyeàn daïy trong tröôøng hoïc, vaø cuõng khoâng ñöôïc xuaát hieän treân radio hay truyeàn hình.”

 Ñöùng tröôùc tình traïng caêng thaúng toân giaùo trong nöôùc hieän nay, caùc nhaø laõnh ñaïo Kitoâ caûnh caùo raèng, söùc chòu ñöïng cuûa ngöôøi Kitoâ cuõng coù giôùi haïn. ÑTGM coâng giaùo, Olobunmi Okojie cuûa TGP Lagos thì cho raèng heä thoáng phaùp lyù hieän nay cuûa Nigeria seõ khoâng coù hieäu quaû bôûi vì Nigeria khoâng phaûi laø moät nöôùc Hoài Giaùo. Muïc sö Sunday Mbang cuûa moät giaùo hoäi Tin Laønh ñaõ phaùt bieåu nhö sau: “Trong tö caùch laø nhöõng coâng daân theo Kitoâ giaùo cuûa Nigeria, chuùng toâi xaùc quyeát Kitoâ giaùo laø toân giaùo cuûa chuùng toâi vaø ngöôøi ta khoâng theå laøm cho chuùng toâi thay ñoåi nieàm tin naøy. Chuùng toâi seõ tieáp tuïc kieân trì vaø tranh ñaáu cho quyeàn töï do toân giaùo cuûa chuùng toâi. Moät vò GM tin laønh khaùc laø ÑC Mike Okonkwo, chuû tòch Hoäi Tin Laønh Pentecostal Nigeria pheâ bình nhö sau: “Baát cöù söï gì caûn trôû vieäc thöïc haønh quyeàn töï do thôø phöôïng vaø töï do toân giaùo nhö ñöôïc ghi trong hieán phaùp Nigeria seõ bò choáng ñoái bôûi taát caû söùc maïnh maø Thieân Chuùa, Ñaáng Jehovah ñaõ ban cho chuùng toâi”.

 Trong baûn tin loan ñi vaøo trung tuaàn thaùng 2 vöøa qua, toå chöùc Compass Direct cho bieát trong thôøi gian gaàn ñaây, ngöôøi Hoài Giaùo ñaõ nhieàu laàn taán coâng ngöôøi Kitoâ. Taïi bang Sokoto, nhöõng ngöôøi Hoài Giaùo cöïc ñoan ñang nhaém vaøo caùc phuï nöõ Kitoâ ñeå xaâm phaïm tieát haïnh. Muïc sö Momo James cho bieát nhö sau: “Ngöôøi Kitoâ vaø luoân caû caùc muïc sö taïi Sokoto ñang bò ñe doïa baèng nhieàu caùch khaùc nhau. Thí duï nhö hoï bò ñuoåi khoûi nhaø hoï ñang möôùn maø khoâng caàn lyù do gì vaø cuõng khoâng ñöôïc baùo tröôùc, bò doïa naït vaø caùc vuï xaâm phaïm tieát haïnh, ñaëc bieät treân nhöõng phuï nöõ ngöôøi Kitoâ, ñang gia taêng. Uûy Ban ñaëc traùch Keá Hoaïch taïi Thaønh Thò vaø Caùc Vuøng Phuï Caän cuûa bang Sokoto cuõng ñang môû chieán dòch ñaäp phaù caùc nhaø thôø. Nhieàu nhaø thôø vaø cô sôû cuûa ngöôøi Kitoâ ñaõ bò phaù saäp. Moái ñe doïa seõ coù nhieàu nhaø thôø vaø cô sôû bò phaù huûy trong töông lai caøng laøm cho ngöôøi Kitoâ lo sôï. Ngaøy muøng 9 thaùng Gieâng vöøa qua, nhöõng ngöôøi Hoài Giaùo cöïc ñoan taïi nhieàu bang ôû mieàn Baéc ñaõ noåi loaïn vaø taán coâng vaøo caùc nhaø thôø vaø cô sôû cuûa ngöôøi Kitoâ. Nhöõng vuï taán coâng naøy xaûy ra taïi thuû phuû caùc bang Adamawa, Yobe, Sokoto vaø Borno. Ngaøy ñoù coù nguyeät thöïc vaø nhöõng ngöôøi Hoài Giaùo naøy cho raèng hieän töôïng naøy xaûy ra vì toäi loãi cuûa nhöõng ngöôøi khoâng theo Hoài Giaùo, cuï theå laø do toäi loãi cuûa nhöõng ngöôøi Kitoâ. Taïi Zamfara, thoáng ñoác cuûa bang naøy ñaõ duøng aùp löïc ñeå buoäc moät tröôøng coâng giaùo phaûi trôû thaønh tröôøng Hoài Giaùo. Chính vò thoáng ñoác naøy ñaõ cuøng vôùi moät nhoùm ngöôøi Hoài Giaùo xoâng vaøo moät thaùnh ñöôøng vaø ñaäp phaù baøn thôø.

 Trong chuyeán vieáng thaêm keùo daøi hai tuaàn taïi Nigeria môùi ñaây, ÑTGM George Carey cuûa Anh Giaùo nhìn nhaän laø Kitoâ giaùo ñang xuoáng doác taïi bang Zamfara ôû mieàn Baéc keå töø khi luaät hoài giaùo Sharia ñöôïc ban haønh. Vì vaäy, nhieàu ngöôøi Kitoâ taïi bang naøy ñaõ phaûi di chuyeån ñi nôi khaùc trong noãi tuyeät voïng, khi hoï khoâng theå xaây nhaø thôø, töï do thôø phöôïng vaø daïy caùc moân hoïc Kitoâ giaùo trong tröôøng hoïc. Nhöõng gì noùi ôû treân ñaây roõ raøng cho thaáy, ít ra ñoái vôùi rieâng bang Zamfara, luaät Sharia khoâng coù choã ñeå ngöôøi Hoài Giaùo thöïc thi tinh thaàn khoan nhöôïng toân giaùo. (Zenit 20/02/2001)
 
 

Back to Radio Veritas Asia Home Page