Qua chuyeán vieáng thaêm cuûa ÑTC taïi Ukraine
chuùng ta nhìn laïi nhöõng khoù khaên trong cuoäc taùi sinh
cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Cuba
Prepared
for internet by Msgr. Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines
Qua
chuyeán vieáng thaêm cuûa ÑTC taïi Ukraine, chuùng ta nhìn laïi
nhöõng khoù khaên trong cuoäc taùi sinh cuûa Giaùo hoäi coâng giaùo
taïi Cuba.
Trong
nhöõng ngaøy vöøa qua, nhôø
baùo chí vaø ñaøi truyeàn hình trong vaø ngoaøi nöôùc töôøng thuaät
tæ mæ veà chuyeán vieáng thaêm boán ngaøy cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ
II taïi Ukraine, chuùng ta bieát ñöôïc phaàn naøo cuoäc taùi sinh
nhanh choùng cuûa Giaùo hoäi coâng giaùo taïi Ukraine
thuoäc caû hai leã nghi Latinh vaø Bizantin, sau 10 naêm thoaùt khoûi
nhöõng cuoäc baùch haïi cuûa cheá ñoä Coäng saûn Lieân xoâ. Giaùo
hoäi coâng giaùo taïi Ukraine bò baùch haïi döõ doäi hôn taát caû
caùc Giaùo hoäi coâng giaùo khaùc taïi caùc nöôùc thuoäc Khoái Lieân
xoâ trong hôn nöûa theá kyû.
Naêm
1946, sau khi tòch thu moïi taøi saûn cuûa Giaùo hoäi vaø baét giam, saùt
haïi nhieàu Giaùm muïc, Linh muïc
vaø Giaùo daân, Stalin ra leänh cho Giaùo hoäi coâng giaùo leã nghi
Bizantin taïi Ukraine phaûi giaûi taùn
vaø phaûi saùp nhaäp vaøo Giaùo hoäi chính thoáng Nga (ñöôïc coi nhö
laø giaùo hoäi “lieân minh“ vôùi Nhaø Nöôùc). Töø ñoù, Giaùo
hoäi coâng giaùo Byzantin taïi Ukraine
haàu nhö bò hoaøn toaøn xoùa boû hoaëc phaûi
soáng trong leùn luùt hoaëc troán ra caùc nöôùc ngoaøi. Cuoái
naêm 1989 vaø ñaàu naêm 1990, cheá ñoä coäng saûn voâ thaàn taïi
Lieân xoâ vaø caùc nöôùc thuoäc khoái coäng saûn taïi Ñoâng AÂu
suïp ñoå; Vaø
thaùng 8 naêm 1991, Ukraine laáy laïi töï do vaø neàn ñoäc laäp
quoác gia. Töø ñoù Ukraine baét ñaàu cuoäc phuïc höng vaø Giaùo hoäi
taïi ñaây ñöôïc trôû laïi
hoaït ñoäng vaø phaùt trieån raát nhanh choùng. Nhôø chuyeán vieáng
thaêm cuûa ÑTC vöøa qua, nhôø baùo chí trong vaø ngoaøi nöôùc, nhaát
laø qua ñaøi truyeàn hình tröïc tieáp veà caùc cuoäc tieáp ñoùn vaø
caùc buoåi cöû haønh thaùnh leã, chuùng ta ñöôïc thaáy ñöùc tin
maïnh meõ cuûa daân toäc Ukraine vöõng maïnh nhö theá naøo. Hai
Thaùnh leã vaø buoåi gaëp gôõ cuûa giôùi treû vôùi ÑTC taïi Lviv
(Leopoli) thaønh phoá ñöôïc coi laø trung taâm cuûa Ñaïo coâng giaùo
taïi Ukraine, soá ngöôøi tham döï - theo baùo chí vaø ñaøi ruyeàn hình
- leân tôùi hôn moät trieäu. (Neân nhaéc laïi: soá ngöôøi coâng
giaùo taïi Ukraine thuoäc caû
hai leã nghi Latinh vaø Bizantin khoaûng 6 trieäu, trong soá 50 trieäu daân
cö toaøn quoác).
Ñoù
laø chuyeän taïi Ukraine. Giôø ñaây, chuùng ta haõy nhìn laïi Giaùo
Hoäi Coâng Giaùo taïi Cuba, beân Chaâu Myõ. Giaùo Hoäi naày
hieän vaãn phaûi soáng döôùi cheá ñoä coäng saûn töø naêm
1959 tôùi nay. Tình hình khaùc haún. Boán naêm sau chuyeán vieáng thaêm
cuûa ÑTC Gioan Phaoloâ II (töø 21 ñeán -25 thaùng 01 naêm 1998), Giaùo
hoäi ñöôïc sinh hoaït deã daøng
hôn phaàn naøo. Giaùo hoäi ñaõ coù nhöõng hoaït ñoäng vaø tieán
boä trong laõnh vöïc thieâng lieâng.
Baûn
thoáng keâ môùi nhaát cuûa Toøa Toång Giaùm muïc taïi thuû ñoâ
La Havana, cho thaáy con soá nhöõng
ngöôøi tham döï caùc Bí tích gia taêng raát ñaùng keå. Nhöng caùc
giaùm muïc vaãn khoâng theå haøi loøng, bôûi
vì vaãn coøn raát nhieàu giôùi haïn vaø kieåm soaùt ñoái vôùi
caùc hoaït ñoäng cuûa Giaùo hoäi. Caùc ngaøi leân tieáng nhieàu laàn
raèng: taïi Cuba, coøn thieáu söï töï do toân giaùo. Moät ñaøng chính
phuû coäng saûn coù nhöõng daáu hieäu côûi môû, ñaøng khaùc vaãn
ñöa ra nhöõng vaên kieän vaø chöông trình nhaèm kieåm soaùt Giaùo
hoäi. Duø sao, sau chuyeán vieáng thaêm cuûa ÑTC taïi ñaây, ngöôøi
daân Cuba coù moät thöùc tænh maïnh meõ hôn veà toân giaùo.
Baûn
thoáng keá cuûa Toøa TGM La Havana, tuy khoâng theå noùi laø cuûa taát
caû caùc giaùo phaän, nhöng cuõng cho thaáy tình hình chung veà toân
giaùo trong thôøi gian 10 naêm qua, caùch rieâng sau hôn boán
naêm chuyeán vieáng thaêm lòch söû cuûa ÑTC taïi Cuba.
Töø
naêm 1990 ñeán naêm 2000 soá treû em röûa toäi taêng 2,6%, töø 27,609
leân tôùi 33,735 em; con soá xöùc daàu beänh nhaân taêng hôn 40% töø
4,054 ñeán gaàn 6 ngaøn (5,769). Theo oâng Orlando Marquez, phaùt ngoân
vieân cuûa HÑGM Cuba, taùc giaû moät baøi
ñöôïc ñaêng trong Taïp chí coâng giaùo “Palabra Nueva“, thì
vieäc tham döï caùc Bí tích Theâm
Söùc, Hoân phoái vaø Röôùc leã laàn ñaàu coøn gia taêng ñaùng keå
hôn nöõa. Cuõng trong khoaûng 10 naêm,
töø 1990-2000, con soá laõnh bí tích Theâm söùc töø 368 leân
tôùi 661 ngöôøi (taêng gaàn gaáp ñoâi). Hoân phoái: 184 leân tôùi
427 ñoâi. Röôùc leã laàn ñaàu, töø 746 em leân tôùi 2,244 (gaáp
ba laàn).
Tröôùc
nhöõng tieán boä naøy, Chính phuû Cuba
phaûn öùng baèng moät Vaên kieän cuûa Ñaûng Coäng saûn. Vaên kieän
naøy toá caùo caùc hoaït ñoäng cuûa Giaùo hoäi coâng giaùo Cuba, caùch
rieâng cuûa caùc toå chöùc vaø phong traøo toân giaùo quoác teá. Gioïng
toá caùo naày gioáng luaän ñieäu cuûa Giaùo hoäi chính thoáng Nga;
ñoù laø toá caùo Giaùo Hoäi
“chieâu moä tín ñoà“ vaø
gaây xaùo troän trong xaõ hoäi Cuba. Vaên kieän nhaèm caùch rieâng Giaùo
hoäi coâng giaùo, nhaát laø caùc hoaït ñoäng töø thieän baùc aùi
cuûa Giaùo hoäi, vaø coi ñaây laø moät nguy hieåm.
Thöïc söï taïi Cuba trong luùc naøy, Giaùo hoäi coâng giaùo laø
ngöôøi thöù nhaát vaø tuyeät ñoái trong laõnh vöïc töø thieän baùc
aùi, lo laéng ñeán nhöõng nhu caàu cuûa ngöôøi daân, caùch rieâng
ngöôøi ngheøo khoå, vaø bò loaïi ngoaøi leà xaõ hoäi; ñaây laø nhöõng ngöôøi bò thieät thoøi hôn caû,
tröôùc tình hình khoù khaên veà kinh teá cuûa Cuba. Theo nhaän xeùt
cuûa Ñaûng coäng saûn Cuba, nhöõng hoaït ñoäng giuùp ñôõ ngöôøi
giaø yeáu, beänh nhaân vaø taøn taät, thöôøng bò caùc dòch vuï coâng
coäng boû rôi, nhöõng giuùp ñôõ cuûa caù nhaân trong nöôùc hay cuûa
nhöõng toå chöùc quoác teá cho caùc Doøng Tu, ñang gaây nhieàu lo laéng
cho Nhaø nöôùc. Vì theá caàn phaûi tìm giaûi phaùp ñaùp laïi.
Luaän
ñieäu cuûa vaên kieän Chính phuû ñaõ ñöôïc moïi ngöôøi bieát;
ñoù laø luaän ñieäu cho raèng nhöõng trôï giuùp naày
laø “nhöõng xen laán cuûa ngoaïi quoác vaøo noäi boä“. Ñeå
ngaên caûn “nhöõng xen laán
ngoaïi quoác naøy“, chính phuû phaûi kieåm soaùt vaø gia taêng, cuûng
coá caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi.
Vieäc
caùc nhaø truyeàn giaùo vaø vieäc caáp chieáu khaùn cho caùc Tu só
nam nöõ ñeán Cuba seõ bò giôùi haïn vaø coù theå seõ coù nhöõng
tranh luaän soâi noåi trong Caáp laõnh ñaïo choùp bu, caùch rieâng veà
giaáy pheùp cuûa Chuû tòch Fidel Castro môùi ñaây caáp cho caùc Nöõ
tu cuûa Doøng Thaùnh Nöõ
Brigida, coù truï sôû chính ôû Roma, ñöôïc môû nhaø taïi thuû ñoâ
La Havana trong nhöõng thaùng tôùi ñaây.
Ñöùc
Cha Adolfo Rodriguez, TGM giaùo phaän Camaguey, chuû tòch HÑGM Cuba, cho
bieát: Trong dòp leã Thaùnh Theå vöøa qua vaø trong caùc dòp leã troïng
khaùc, vieäc tham döï caùc cuoäc röôùc kieäu ngoaøi ñöôøng phoá
saám uaát vaø ñoâng ñaûo. Ñöùc TGM nhaán maïnh raèng: Trong moät
quoác gia taân tieán, toân giaùo khoâng theå bò kyø thò vaø quoác
gia naøy khoâng phaûi laø tröôøng hôïp cuûa Cuba, vì taïi Cuba töø
naêm 1998, nghóa laø töø chuyeán vieáng thaêm cuûa ÑTC, ñaõ ghi nhaän
nhieàu côûi môû; nhöng tieác thay, saùnh vôùi boán naêm tröôùc
ñaây, ngaøy nay Cuba laïi ñang thuït luøi. Ñöùc Cha Rodriguez
giaûi thích: Nhaø Nöôùc khoâng coâng nhaän caùc quyeàn maø Giaùo hoäi
phaûi coù trong moät quoác gia taân tieán, nhaát laø vieäc tham döï
vaøo coâng vieäc chung, ñeå cuøng nhau giuùp Quoác gia phaùt trieån vaø
tieán boä; Ñaây laø moät sai laàm lôùn, bôûi vì Quoác gia laø cuûa
chung moïi ngöôøi daân, khoâng phaûi laø cuûa rieâng moät phe naøo,
moät ngöôøi naøo. Moïi ngöôøi daân ñeàu coù boån phaän vaø quyeàn
lôïi tham döï vaøo vaø xaây
döïng coâng ích.
Chaéc chaén tình hình taïi Cuba ñang thay ñoåi, khoâng theå ngaên chaën böôùc tieán cuûa lòch söû, cuûa ngöôøi daân. Trong cuoäc phoûng vaán môùi ñaây daønh cho ñaøi truyeàn hình Nbc cuûa Hoa kyø, Chuû tòch Fidel Castro noùi ñeán vieäc keá vò. OÂng tuyeân boá: “Khoâng baàu cöû gì caû. Ngöôøi thay theá toâi seõ laø chính em cuûa toâi, Raul Castro, hieän giöõ chöùc Toång tröôûng quoác phoøng, vaø naêm nay ñaõ 70 tuoåi, nhöng coøn khoûe maïnh”.