Noãi lo laéng cuûa Giaùo Hoäi Chính Thoáng Nga

sau chuyeán thaêm cuûa ÑTC taïi Ukraine

 

Prepared for internet by Msgr. Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines

 

Baøn veà Nhöõng noãi lo laéng  cuûa Giaùo hoäi chính thoáng Nga sau chuyeán vieáng thaêm cuûa ÑTC taïi Ukraine.

Trong nhöõng ngaøy naøy, caùc thaønh vieân cuûa Toøa Giaùo chuû Moscowa hoïp taïi Tu vieän Thaùnh Danilo, cuõng laø truï sôû cuûa Toøa Giaùo chuû trong baàu khí caêng thaúng vaø lo laéng, gaây neân bôûi tình hình môùi. Hai moái lo laéng chính, laøm ñau ñaàu, meät oùc cho caùc vò laõnh ñaïo Giaùo hoäi chính thoáng Nga trong luùc naøy, laø vieäc li khai cuûa moät phaàn Giaùo hoäi chính thoáng taïi Ukraine, do Ñöùc Filarete, TGM chính thoáng giaùo phaän Kiev, thöïc hieän. Töø naêm 1992, nghóa laø sau khi Ukraine laáy laïi neàn ñoäc laäp, TGM Filarete bieán Giaùo hoäi chính thoáng Ukraine thaønh moät Giaùo hoäi quoác gia, töï trò khoûi Toøa Giaùo chuû Moscowa, vaø laäp thaønh Toøa Giaùo chuû Kiev.

Ngoaøi Giaùo hoäi li khai naøy, taïi Ukraine coøn coù moät Giaùo hoäi chính thoáng khaùc, töï laäp töø naêm 1920, vôùi hôn moät trieäu tín höõu, do Ñöùc Giaùm muïc Methodio laõnh ñaïo. Beân caïnh hai Giaùo hoäi chính thoáng ñoäc laäp taïi Ukraine, coøn coù moät Giaùo hoäi chính thoáng khaùc, trung thaønh vôùi Toøa Giaùo chuû Moscowa. Giaùo hoäi naøy coù con soá tín höõu ñoâng hôn caû, do Ñöùc Vladimir, TGM Kiev,  höôùng daãn.

Sau chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II taïi Ukraine (23-27.6.2001), ñaïi dieän cuûa Giaùo hoäi chính thoáng do Ñöùc Filarete laõnh ñaïo vaø Giaùo hoäi töï trò do Ñöùc Giaùm muïc Methodio caàm ñaàu, ñaõ kyù keát moät vaên kieän chung. Vaên kieän naøy seõ duøng laøm neàn taûng cho vieäc  thoáng nhaát hai Giaùo hoäi. Vôùi söï ñoàng thuaän  cuûa Ñöùc Bartolomeo ñeä nhaát, Giaùo chuû ñaïi keát Constantinopli, xem ra Giaùo hoäi chính thoáng hieäp nhaát naøy seõ ñöôïc coâng nhaän, nhö moät giaùo hoäi chính thoáng quoác gia cuûa Ukraine, hoaøn toaøn ñoäc laäp khoûi Moscowa. Töø tröôùc tôùi giôø, caùc Giaùo hoäi chính thoáng treân theá giôùi chæ coâng nhaän Giaùo hoäi chính thoáng taïi Ukraine leä thuoäc Toøa Giaùo chuû Moscowa maø thoâi, vì, theo Toøa Giaùo chuû Moscowa, Giaùo hoäi naøy ñöôïc thaønh laäp theo ñuùng “giaùo luaät cuûa Giaùo hoäi chính thoáng“. Hai Giaùo hoäi li khai vaø ñang ñi ñeán thoáng nhaát bò Toøa Giaùo chuû Moscowa coi nhö laø “beø roái“ vaø bò vaï tuyeät thoâng. Nhöng vôùi söï can thieäp cuûa Ñöùc Giaùo chuû ñaïi keát (quyeàn bính toái cao, nhöng thöïc söï chæ laø töôïng tröng, khoâng coù thöïc quyeàn treân caùc Giaùo hoäi chính thoáng khaùc), Giaùo hoäi li khai naøy seõ ñöôïc caùc Giaùo hoäi chính thoáng khaùc coâng nhaän, nhö tröôøng hôïp cuûa Giaùo hoäi chính thoáng Esthonie, tröôùc ñaây, cuõng li khai khoûi Toøa Giaùo chuû Moscowa, sau khi Esthonie laáy laïi neàn ñoäc laäp vaø cuõng do söï can thieäp cuûa Ñöùc  Giaùo chuû ñaïi keát Constantinopoli. Theo Cha  Balashov, Vieän phuï Ñan vieän Thaùnh Danilo, thì vieäc can thieäp cuûa Ñöùc Giaùo chuû Contantinopoli vaøo vieäc li khai cuûa Giaùo hoäi chính thoáng Esthonie tröôùc ñaây vaø nay Giaùo hoäi li khai taïi Ukraine, seõ lieàu ñi ñeán vieäc ñoaïn tuyeät giöõa Toøa Giaùo chuû Moscowa  (coù con soá ñoâng hôn caû saùnh vôùi caùc Giaùo hoäi chính thoáng quoác gia khaùc treân caû theá giôùi) vaø Toøa Giaùo chuû ñaïi keát Constantinopoli (töôïng tröng cho söï lieân keát giöõa caùc Giaùo hoäi chính thoáng treân theá giôùi).

Noãi lo laéng lôùn lao khaùc laø chuyeán vieáng thaêm muïc vuï cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II taïi Ukraine, moät quoác gia tröôùc ñaây thuoäc khoái Lieân xoâ, ñoäc laäp ñöôïc 10 naêm nay. Ukraine naèm giaùp giôùi vôùi Nga vaø taïi mieàn Ñoâng Ukraine coù tôùi 12 trieäu daân Nga. Qua baùo chí vaø ñaøi truyeàn hình, daân chuùng Nga taïi Ukraine cuõng nhö taïi chính nöôùc Nga, trong 5 ngaøy vieáng thaêm cuûa ÑTC taïi Ukraine, ñaõ chuù yù theo doõi vaø bieát roõ Vò Giaùo Hoaøng Roma laø ai, moät nhaân vaät vaãn bò cheá ñoä Coäng saûn trong 70 naêm vaø Giaùo  hoäi chính thoáng Nga hieän nay tuyeân truyeàn choáng ñoái,  toá caùo, ñaû kích. Nhö chuùng toâi ñaõ trình baøy trong baøi thôøi söï tröôùc, theo cuoäc thaêm doø daân yù do Interfax toå chöùc sau chuyeán vieáng thaêm cuûa ÑTC taïi Ukraine, coù tôùi 63% daân chuùng Nga uûng hoä chuyeán vieáng thaêm cuûa ngaøi taïi thuû ñoâ Moscowa vaø taïi Nga; chæ coù 17% laø phaûn ñoái. Chính Toång thoáng Nga oâng Vladimir Putin cuõng raát öôùc mong ñöôïc ÑTC vieáng thaêm. Ñaây laø moät lo laéng lôùn lao cho caùc Vò laõnh ñaïo Toøa Giaùo chuû Moscowa vaø Giaùo hoäi chính thoáng Nga. Hôn nöõa, caùc vò naøy ñaõ thaáy raèng: Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ vieáng thaêm Rumani, Georgia, taïi hai quoác gia naøy coù moät Giaùo hoäi chính thoáng huøng maïnh, vaø chieám ña soá daân cö, vaø môùi ñaây ngaøi ñaõ vieáng thaêm Hy laïp, nôi coù moät Giaùo hoäi chính thoáng chieám tôùi 95% daân soá, ñöôïc coâng nhaän nhö Giaùo hoäi Nhaø Nöôùc, vaø laø moät Giaùo hoäi vaãn thuø ñòch vôùi Roma töø 10 theá kyû nay. Taïi caùc nöôùc naøy, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ ñöôïc ñoùn tieáp noàng haäu vaø trong tình huynh ñeä thaân maät. Taïi Rumani, Ñöùc giaùo chuû chính thoáng ñaõ cuøng ngoài treân xe boïc kính vôùi Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñi qua caùc ñöôøng phoá cuûa thuû ñoâ Bucarest giöõa tieáng hoan hoâ cuûa daân chuùng: “Inidade, unidade, unidade“ (hieäp nhaát, hieäp nhaát, hieäp nhaát). Thöïc söï, caùc khoù khaên veà hieäp  nhaát caùc tín höõu Kitoâ, laø do nôi caáp laõnh ñaïo hôn laø do caùc tín höõu.

Ñeå minh chöùng noãi lo laéng cuûa caùc Vò laõnh ñaïo Giaùo hoäi chính thoáng Nga trong luùc naøy, chuùng toâi xin dòch laïi baøi phoûng vaán Cha Balashov, Vieän phuï Ñan vieän Thaùnh Danilo,  daønh cho ñaëc phaùi vieân cuûa Nhaät baùo  “Töông lai”  soá ra ngaøy 03.7.2001.

Hoûi - Caùi gì ñang xaåy ra taïi Ukraine?

Ñaùp - Tieác thay, toâi khoâng coù nhöõng tin töùc tröïc tieáp. Do nhöõng gì chuùng toâi ñöôïc bieát, xem ra phaùi ñoaøn cuûa caùi goïi laø Toøa Giaùo chuû Kiev vaø cuûa Giaùo hoäi chính thoáng töï trò Ukraine ñaõ gaëp nhau taïi Constantinopoli vaø ñaõ kyù  keát moät thoûa öôùc tröôùc söï hieän dieän cuûa TGM Konstantin, ñöùng ñaàu moät giaùo phaän Ukraine taïi Hoa kyø, ñaïi dieän cuûa Giaùo chuû ñaïi keát Bartolomeo ñeä nhaát.

Hoûi - Vaäy ñieàu naøy coù nghóa laø Toøa Giaùo chuû Constantinopoli coâng nhaän moät Giaùo hoäi chính thoáng quoác gia môùi taïi Ukraine  khoâng?

Ñaùp - Cho tôùi luùc naøy khoâng coù moät tuyeân ngoân chính thöùc chung naøo veà vaàn ñeà naøy. Nhöng nhöõng daáu hieäu cuûa moät söï lieân luïy trong tieán trình naøy caøng ngaøy caøng roõ raøng. Thöïc ra chuùng toâi khoâng ñöôïc baùo tin veà thoûa hieäp, vaø chuùng toâi cuõng khoâng ñöôïc môøi tham döï cuoäc gaëp gôõ. Luùc naøy tin töùc töø Constantinopli ñeán chuùng toâi raát chaäm treã vaø trong hình thöùc raát ngaén goïn.

Hoûi - Neáu Toøa Giaùo chuû ñaïi keát Constantinopoli coâng nhaän Filarete nhö vò laõnh ñaïo chính thöùc Giaùo hoäi quoác gia Ukraine, thì seõ xaåy ra nhö theá naøo?

Ñaùp - Khoâng caàn giaáu gieám chi:  neáu Constantinopoli coâng nhaän nhöõng ngöôøi beø roái taïi Kiev, thì seõ coù nhöõng haäu quaû traàm troïng khoâng nhöõng cho Ukraine, nhöng coøn cho Giaùo hoäi chính thoáng hoaøn caàu nöõa. Moät quyeát ñònh nhö vaäy seõ gaây neân vieäc ñoaïn tuyeät  giöõa Toøa Giaùo chuû Moscowa vaø Toøa Giaùo chuû Constantinopoli,  vaø do ñoù seõ ñöa ñeán côn khuûng hoaûng raát traàm troïng cuûa taát caû giaùo hoäi chính thoáng theá giôùi.

Hoûi - Caùch ñaây 5 naêm, khi Toøa Giaùo chuû Constantinopoli, ñi ngöôïc haún vôùi Toøa Giaùo chuû Moscowa, coâng nhaän quyeàn töï trò cuûa Giaùo hoäi chính thoáng Esthonie, caùi gì ñaõ xaåy ra sau ñoù?

Ñaùp - Ñaây laø moät quyeát ñònh gaây ñau khoå nhieàu: trong naêm 1996, giöõa Giaùo hoäi Moscowa vaø Giaùo hoäi Constantinopoli coù moät söï ñoaïn tuyeät veà hieâïp thoâng treân phöông dieän Giaùo luaät vaø treân phöông dieän Bí tích. Caûm ôn Chuùa, vieäc ñoaïn tuyeät naøy chæ keùo daøi trong boán thaùng. Sau cuøng, chuùng toâi ñaõ tìm ñöôïc giaûi phaùp. Tieác thay, toâi phaûi noùi thaønh thöïc raèng: thoûa öôùc lieân heä ñeán Esthonie ñaõ ñöôïc kyù keát taïi Zurig (Thuïy só) caùch ñaây 5 naêm, moät phaàn lôùn khoâng ñöôïc Toøa Giaùo chuû Constantinopoli thi haønh.

Ukraine khoâng phaûi laø Esthonie. 13 ngaøn giaùo xöù vaø töøng trieäu trieäu tín höõu,  khoâng phaûi nhö 80 giaùo xöù cuûa Esthonie. Moät söï ñoaïn tuyeät seõ raát khoù söûa laïi ñöôïc. Trong tröôøng hôïp naøy, chuùng toâi seõ coù moät “söï chia reõ“ vaø  söï chia reõ naày seõ keùo daøi raát laâu. Coù theå saùnh nhö söï chia reõ cuûa naêm 1054  giöõa Chính thoáng  giaùo vaø Coâng giaùo.

Hoûi - Lôøi keâu goïi hieäp nhaát caùc tín höõu maø Ñöùc Gioan Phaoloâ II tung ra trong nhöõng ngaøy vöøa qua taïi Ukraine, trôû thaønh thôøi ñieåm  khaån caáp, vaäy Cha khoâng nghó nhö vaäy sao?

Ñaùp - Heát thaûy chuùng toâi muoán hieäp nhaát, nhöng  chuùng toâi muoán ñaït tôùi baèng caùch khaùc: ñaây laø moät vaán ñeà. Cöû chæ oâm hoân cuûa Vò Giaùm muïc Roma vôùi vò giaùm muïc beø ñaûng, nhö Filarete, khoâng phaûi laø con ñöôøng toát hôn caû.

Hoûi - Ñöùc Gioan Phaoloâ II hoäi hoïp vôùi caùc thaønh vieân cuûa Hoäi ñoàng lieân toân giaùo taïi Ukraine. Tröø TGM Vladimir töø choái khoâng gaëp ngaøi...

Ñaùp - Xin OÂng hieåu, toâi khoâng muoán ñi vaøo chi tieát  cuûa chuyeán vieáng thaêm cuûa Vò Giaùo Hoaøng Roma taïi Ukraine. Giaùo chuû Alexis ñeä nhò ñaõ noùi roõ raøng veà vaán ñeà naøy: ñaây khoâng phaûi laø cöû chæ cuûa hoøa giaûi, traùi laïi laøm lan roäng hoá saâu chia reõ chuùng ta.

Hoûi - Vaäy seõ coù vieäc ñoaïn tuyeät doái thoaïi giöõa Toøa Giaùo chuû Mascowa vaø Vatican, nhö ñaõ ñe doïa khoâng?

Ñaùp - Khoâng ñaâu. Toâi tin raèng, duø coù nhöõng giaù laïnh cuûa nhöõng ngaøy naøy, vieäc ñoái thoaïi seõ tieáp tuïc. Vaø cuoäc doái thoaïi naøy quaù quan troïng ñoái vôùi moïi ngöôøi.


Back to Radio Veritas Asia Home Page