Noãi lo laéng cuûa Giaùo Hoäi Chính Thoáng Nga
sau chuyeán thaêm cuûa ÑTC taïi Ukraine
Prepared
for internet by Msgr. Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines
Baøn
veà Nhöõng noãi lo laéng
cuûa Giaùo hoäi chính thoáng Nga sau chuyeán vieáng thaêm cuûa
ÑTC taïi Ukraine.
Trong
nhöõng ngaøy naøy, caùc thaønh vieân cuûa Toøa Giaùo chuû Moscowa hoïp
taïi Tu vieän Thaùnh Danilo, cuõng laø truï sôû cuûa Toøa Giaùo chuû
trong baàu khí caêng thaúng vaø lo laéng, gaây neân bôûi tình hình môùi.
Hai moái lo laéng chính, laøm ñau ñaàu, meät oùc cho caùc vò laõnh
ñaïo Giaùo hoäi chính thoáng Nga trong luùc naøy, laø vieäc li khai cuûa
moät phaàn Giaùo hoäi chính thoáng taïi Ukraine, do Ñöùc Filarete, TGM
chính thoáng giaùo phaän Kiev, thöïc hieän. Töø naêm 1992, nghóa laø
sau khi Ukraine laáy laïi neàn ñoäc laäp, TGM Filarete bieán Giaùo hoäi
chính thoáng Ukraine thaønh moät Giaùo hoäi quoác gia, töï trò khoûi
Toøa Giaùo chuû Moscowa, vaø laäp thaønh Toøa Giaùo chuû Kiev.
Ngoaøi
Giaùo hoäi li khai naøy, taïi Ukraine coøn coù moät Giaùo hoäi chính
thoáng khaùc, töï laäp töø naêm 1920, vôùi hôn moät trieäu tín höõu,
do Ñöùc Giaùm muïc Methodio laõnh ñaïo. Beân caïnh hai Giaùo hoäi chính
thoáng ñoäc laäp taïi Ukraine, coøn coù moät Giaùo hoäi chính thoáng
khaùc, trung thaønh vôùi Toøa Giaùo chuû Moscowa. Giaùo hoäi naøy coù
con soá tín höõu ñoâng hôn caû, do Ñöùc Vladimir, TGM Kiev,
höôùng daãn.
Sau
chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II taïi Ukraine
(23-27.6.2001), ñaïi dieän cuûa Giaùo hoäi chính thoáng do Ñöùc
Filarete laõnh ñaïo vaø Giaùo hoäi töï trò do Ñöùc Giaùm muïc
Methodio caàm ñaàu, ñaõ kyù keát moät vaên kieän chung. Vaên kieän
naøy seõ duøng laøm neàn taûng cho vieäc
thoáng nhaát hai Giaùo hoäi. Vôùi söï ñoàng thuaän
cuûa Ñöùc Bartolomeo ñeä nhaát, Giaùo chuû ñaïi keát
Constantinopli, xem ra Giaùo hoäi chính thoáng hieäp nhaát naøy seõ
ñöôïc coâng nhaän, nhö moät giaùo hoäi chính thoáng quoác gia cuûa
Ukraine, hoaøn toaøn ñoäc laäp khoûi Moscowa. Töø tröôùc tôùi giôø,
caùc Giaùo hoäi chính thoáng treân theá giôùi chæ coâng nhaän Giaùo
hoäi chính thoáng taïi Ukraine leä thuoäc Toøa Giaùo chuû Moscowa maø
thoâi, vì, theo Toøa Giaùo chuû Moscowa, Giaùo hoäi naøy ñöôïc thaønh
laäp theo ñuùng “giaùo luaät cuûa Giaùo hoäi chính thoáng“. Hai
Giaùo hoäi li khai vaø ñang ñi ñeán thoáng nhaát bò Toøa Giaùo chuû
Moscowa coi nhö laø “beø roái“ vaø bò vaï tuyeät thoâng. Nhöng vôùi
söï can thieäp cuûa Ñöùc Giaùo chuû ñaïi keát (quyeàn bính toái
cao, nhöng thöïc söï chæ laø töôïng tröng, khoâng coù thöïc quyeàn
treân caùc Giaùo hoäi chính thoáng khaùc), Giaùo hoäi li khai naøy seõ
ñöôïc caùc Giaùo hoäi chính thoáng khaùc coâng nhaän, nhö tröôøng
hôïp cuûa Giaùo hoäi chính thoáng Esthonie, tröôùc ñaây, cuõng li
khai khoûi Toøa Giaùo chuû Moscowa, sau khi Esthonie laáy laïi neàn ñoäc
laäp vaø cuõng do söï can thieäp cuûa Ñöùc
Giaùo chuû ñaïi keát Constantinopoli. Theo Cha
Balashov, Vieän phuï Ñan vieän Thaùnh Danilo, thì vieäc can thieäp
cuûa Ñöùc Giaùo chuû Contantinopoli vaøo vieäc li khai cuûa Giaùo hoäi
chính thoáng Esthonie tröôùc ñaây vaø nay
Giaùo hoäi li khai taïi Ukraine, seõ lieàu ñi ñeán vieäc ñoaïn
tuyeät giöõa Toøa Giaùo chuû Moscowa
(coù con soá ñoâng hôn caû saùnh vôùi caùc Giaùo hoäi chính
thoáng quoác gia khaùc treân caû theá giôùi) vaø Toøa Giaùo chuû ñaïi
keát Constantinopoli (töôïng tröng cho söï lieân keát giöõa caùc Giaùo
hoäi chính thoáng treân theá giôùi).
Noãi
lo laéng lôùn lao khaùc laø chuyeán vieáng thaêm muïc vuï cuûa Ñöùc
Gioan Phaoloâ II taïi Ukraine, moät quoác gia tröôùc ñaây thuoäc khoái
Lieân xoâ, ñoäc laäp ñöôïc 10 naêm nay. Ukraine naèm giaùp giôùi vôùi
Nga vaø taïi mieàn Ñoâng Ukraine coù tôùi 12 trieäu daân Nga. Qua baùo
chí vaø ñaøi truyeàn hình, daân chuùng Nga taïi Ukraine cuõng nhö taïi
chính nöôùc Nga, trong 5 ngaøy vieáng thaêm cuûa ÑTC taïi Ukraine, ñaõ
chuù yù theo doõi vaø bieát roõ Vò Giaùo Hoaøng Roma laø ai, moät nhaân
vaät vaãn bò cheá ñoä Coäng saûn trong 70 naêm vaø Giaùo
hoäi chính thoáng Nga hieän nay tuyeân truyeàn choáng ñoái,
toá caùo, ñaû kích. Nhö chuùng toâi ñaõ trình baøy trong baøi
thôøi söï tröôùc, theo cuoäc thaêm doø daân yù do Interfax toå chöùc
sau chuyeán vieáng thaêm cuûa ÑTC taïi Ukraine, coù tôùi 63% daân chuùng
Nga uûng hoä chuyeán vieáng thaêm cuûa ngaøi taïi thuû ñoâ Moscowa vaø
taïi Nga; chæ coù 17% laø phaûn ñoái. Chính Toång thoáng Nga oâng
Vladimir Putin cuõng raát öôùc mong ñöôïc ÑTC vieáng thaêm. Ñaây
laø moät lo laéng lôùn lao cho caùc Vò laõnh ñaïo Toøa Giaùo chuû
Moscowa vaø Giaùo hoäi chính thoáng Nga. Hôn nöõa, caùc vò naøy ñaõ
thaáy raèng: Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ vieáng thaêm Rumani, Georgia,
taïi hai quoác gia naøy coù moät Giaùo hoäi chính thoáng huøng maïnh,
vaø chieám ña soá daân cö, vaø môùi ñaây ngaøi ñaõ vieáng thaêm
Hy laïp, nôi coù moät Giaùo hoäi chính thoáng chieám tôùi 95% daân
soá, ñöôïc coâng nhaän nhö Giaùo hoäi Nhaø Nöôùc, vaø laø moät
Giaùo hoäi vaãn thuø ñòch vôùi Roma töø 10 theá kyû nay. Taïi caùc
nöôùc naøy, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ ñöôïc ñoùn tieáp noàng
haäu vaø trong tình huynh ñeä thaân maät. Taïi Rumani, Ñöùc giaùo
chuû chính thoáng ñaõ cuøng ngoài treân xe boïc kính vôùi Ñöùc Gioan
Phaoloâ II ñi qua caùc ñöôøng phoá cuûa thuû ñoâ Bucarest giöõa
tieáng hoan hoâ cuûa daân chuùng: “Inidade, unidade, unidade“ (hieäp
nhaát, hieäp nhaát, hieäp nhaát). Thöïc söï, caùc khoù khaên veà
hieäp nhaát
caùc tín höõu Kitoâ, laø do nôi caáp laõnh ñaïo hôn laø do caùc tín
höõu.
Ñeå
minh chöùng noãi lo laéng cuûa caùc Vò laõnh ñaïo Giaùo hoäi chính
thoáng Nga trong luùc naøy, chuùng toâi xin dòch laïi baøi phoûng vaán
Cha Balashov, Vieän phuï Ñan vieän Thaùnh Danilo,
daønh cho ñaëc phaùi vieân cuûa Nhaät baùo
“Töông lai”
soá ra ngaøy 03.7.2001.
Hoûi
- Caùi gì ñang xaåy ra taïi Ukraine?
Ñaùp
- Tieác thay, toâi khoâng coù nhöõng tin töùc tröïc tieáp. Do nhöõng
gì chuùng toâi ñöôïc bieát, xem ra phaùi ñoaøn cuûa caùi goïi laø
Toøa Giaùo chuû Kiev vaø cuûa Giaùo hoäi chính thoáng töï trò
Ukraine ñaõ gaëp nhau taïi Constantinopoli vaø ñaõ kyù
keát moät thoûa öôùc tröôùc söï hieän dieän cuûa TGM
Konstantin, ñöùng ñaàu moät giaùo phaän Ukraine taïi Hoa kyø, ñaïi
dieän cuûa Giaùo chuû ñaïi keát Bartolomeo ñeä nhaát.
Hoûi
- Vaäy ñieàu naøy coù nghóa laø Toøa Giaùo chuû Constantinopoli coâng
nhaän moät Giaùo hoäi chính thoáng quoác gia môùi taïi Ukraine
khoâng?
Ñaùp
- Cho tôùi luùc naøy khoâng coù moät tuyeân ngoân chính thöùc chung
naøo veà vaàn ñeà naøy. Nhöng nhöõng daáu hieäu cuûa moät söï lieân
luïy trong tieán trình naøy caøng ngaøy caøng roõ raøng. Thöïc ra chuùng
toâi khoâng ñöôïc baùo tin veà thoûa hieäp, vaø chuùng toâi cuõng
khoâng ñöôïc môøi tham döï cuoäc gaëp gôõ. Luùc naøy tin töùc töø
Constantinopli ñeán chuùng toâi raát chaäm treã vaø trong hình thöùc
raát ngaén goïn.
Hoûi - Neáu Toøa Giaùo
chuû ñaïi keát Constantinopoli coâng nhaän Filarete nhö vò laõnh ñaïo
chính thöùc Giaùo hoäi quoác gia Ukraine, thì seõ xaåy ra nhö theá naøo?
Ñaùp
- Khoâng caàn giaáu gieám chi:
neáu Constantinopoli coâng nhaän nhöõng ngöôøi beø roái taïi
Kiev, thì seõ coù nhöõng haäu quaû traàm troïng khoâng nhöõng cho
Ukraine, nhöng coøn cho Giaùo hoäi chính thoáng hoaøn caàu nöõa. Moät
quyeát ñònh nhö vaäy seõ gaây neân vieäc ñoaïn tuyeät
giöõa Toøa Giaùo chuû Moscowa vaø Toøa Giaùo chuû
Constantinopoli, vaø
do ñoù seõ ñöa ñeán côn khuûng hoaûng raát traàm troïng cuûa taát
caû giaùo hoäi chính thoáng theá giôùi.
Hoûi - Caùch ñaây 5 naêm,
khi Toøa Giaùo chuû Constantinopoli, ñi ngöôïc haún vôùi Toøa Giaùo
chuû Moscowa, coâng nhaän quyeàn töï trò cuûa Giaùo hoäi chính thoáng
Esthonie, caùi gì ñaõ xaåy ra sau ñoù?
Ñaùp
- Ñaây laø moät quyeát ñònh gaây ñau khoå nhieàu: trong naêm 1996,
giöõa Giaùo hoäi Moscowa vaø Giaùo hoäi Constantinopoli coù moät söï
ñoaïn tuyeät veà hieâïp thoâng treân phöông dieän Giaùo luaät vaø
treân phöông dieän Bí tích. Caûm ôn Chuùa, vieäc ñoaïn tuyeät naøy
chæ keùo daøi trong boán thaùng. Sau cuøng, chuùng toâi ñaõ tìm
ñöôïc giaûi phaùp. Tieác thay, toâi phaûi noùi thaønh thöïc raèng:
thoûa öôùc lieân heä ñeán Esthonie ñaõ ñöôïc kyù keát taïi
Zurig (Thuïy só) caùch ñaây 5 naêm, moät phaàn lôùn khoâng ñöôïc
Toøa Giaùo chuû Constantinopoli thi haønh.
Ukraine
khoâng phaûi laø Esthonie. 13 ngaøn giaùo xöù vaø töøng trieäu trieäu
tín höõu, khoâng
phaûi nhö 80 giaùo xöù cuûa Esthonie. Moät söï ñoaïn tuyeät seõ raát
khoù söûa laïi ñöôïc. Trong tröôøng hôïp naøy, chuùng toâi seõ
coù moät “söï chia reõ“ vaø
söï chia reõ naày seõ keùo daøi raát laâu. Coù theå saùnh nhö
söï chia reõ cuûa naêm 1054
giöõa Chính thoáng
giaùo vaø Coâng giaùo.
Hoûi - Lôøi keâu goïi
hieäp nhaát caùc tín höõu maø Ñöùc Gioan Phaoloâ II tung ra trong nhöõng
ngaøy vöøa qua taïi Ukraine, trôû thaønh thôøi ñieåm
khaån caáp, vaäy Cha khoâng nghó nhö vaäy sao?
Ñaùp
- Heát thaûy chuùng toâi muoán hieäp nhaát, nhöng
chuùng toâi muoán ñaït tôùi baèng caùch khaùc: ñaây laø moät
vaán ñeà. Cöû chæ oâm hoân cuûa Vò Giaùm muïc Roma vôùi vò giaùm
muïc beø ñaûng, nhö Filarete, khoâng phaûi laø con ñöôøng toát hôn
caû.
Hoûi - Ñöùc Gioan Phaoloâ
II hoäi hoïp vôùi caùc thaønh vieân cuûa Hoäi ñoàng lieân toân giaùo
taïi Ukraine. Tröø TGM Vladimir töø choái khoâng gaëp ngaøi...
Ñaùp
- Xin OÂng hieåu, toâi khoâng muoán ñi vaøo chi tieát
cuûa chuyeán vieáng thaêm cuûa Vò Giaùo Hoaøng Roma taïi
Ukraine. Giaùo chuû Alexis ñeä nhò ñaõ noùi roõ raøng veà vaán ñeà
naøy: ñaây khoâng phaûi laø cöû chæ cuûa hoøa giaûi, traùi laïi laøm
lan roäng hoá saâu chia reõ chuùng ta.
Hoûi
- Vaäy seõ coù vieäc ñoaïn tuyeät doái thoaïi giöõa Toøa Giaùo chuû
Mascowa vaø Vatican, nhö ñaõ ñe doïa khoâng?
Ñaùp
- Khoâng ñaâu. Toâi tin raèng, duø coù nhöõng giaù laïnh cuûa nhöõng
ngaøy naøy, vieäc ñoái thoaïi seõ tieáp tuïc. Vaø cuoäc doái thoaïi
naøy quaù quan troïng ñoái vôùi moïi ngöôøi.