Cuoäc phoûng vaán ÑTGM Chính Thoáng Filarete
daønh cho Nhaät Baùo Avvenire
veà chuyeán thaêm Ukraine cuûa ÑTC
Prepared
for internet by Msgr. Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines
Cuoäc
phoûng vaán Ñöùc TGM chính thoáng Filarete daønh cho Nhaät baùo
Avvenire.
Trong
dòp Ñöùc Gioan Phaoloâ II vieáng thaêm Ukraine, khoâng moät vò Giaùo
só chính thoáng caáp cao naøo saün saøng noùi ñeán chuyeán vieáng
thaêm naøy vôùi Giôùi baùo chí ngoaïi quoác, tröø Ñöùc TGM
Filarete, laõnh ñaïo Giaùo hoäi chính thoáng li khai khoûi Toøa Giaùo
chuû Moscowa, vaø bò Toøa Giaùo chuû naøy leân aùn “roái ñaïo“.
Ñöùc TGM Filarete naày naêm nay 72 tuoåi,
ñaõ tieáp ñaëc phaùi vieân Nhaät baùo Avvenire trong moät laàu
nhaø ôû trung taâm thaønh phoá Kiev. Vì Ñöùc TGM Filarete chuû tröông
li khai khoûi Giaùo hoäi chính thoáng Nga, sau khi Ukraine trôû
thaønh quoác gia ñoäc laäp, neân Toøa Giaùo chuû Moscowa chæ coâng
nhaän Ñöùc TGM Vladimir laø ñaïi dieän chính thöùc cuûa mình taïi
Ukraine maø thoâi.
Ngoaøi
Giaùo hoäi chính thoáng li khai do Ñöùc TGM Filarete höôùng daãn, taïi
Ukraine coøn coù moät Giaùo hoäi chính thoáng khaùc töï trò, bò
Stalin giaûi taùn, ñöôïc taùi sinh naêm 1989, sau khi cheá ñoä coäng
saûn Lieân xoâ suïp ñoå.
Tröôùc
nhöõng chia reõ naøy, nhieàu tín höõu chính thoáng nhö laïc höôùng
khoâng bieát ñi veà ñaâu, khoâng bieát theo ai. Caùc phe tranh giaønh,
caõi coï nhau ñeå chieám nôi phuïng töï.
Ñöùng
tröôùc moät tình hình phöùc taïp nhö vaäy, vaø ñeå toû ra söï
choáng ñoái thaùi ñoä cuûa Toøa Giaùo chuû chính thoáng Moscowa, khoâng
chaáp nhaän tính caùch ñoäc laäp cuûa Giaùo hoäi chính thoáng taïi
Ukraine, Ñöùc TGM Filarete saün saøng leân tieáng “uûng hoä“ chuyeán
vieáng cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II”, moät chuyeán vieáng thaêm
cho tôùi luùc naøy vaãn bò Giaùo hoäi chính thoáng Nga phaûn
ñoái. Sau ñaây laø laäp tröôøng ñaõ ñöôïc chính Ñöùc TGM
Filarete trình baøy roõ raøng trong baøi phoûng vaán daønh cho ñaëc
phaùi vieân nhaät baùo coâng giaùo Avvenire, soá ra ngaøy 21.6.2001.
Hoûi - Kính thöa Ñöùc
TGM, tình hình raéc roái naøy khoâng phaûi laø moät göông muø sao?
Ñaùp
- Nhö OÂng thaáy, caùi xaåy ra khoâng phaûi vì nhöõng lyù do toân
giaùo, maø vì nhöõng lyù do chính trò. Naêm 1991, khi Ukraine trôû
thaønh quoác gia ñoäc laäp, caû Giaùo hoäi chính thoáng taïi Kiev, cuõng
yeâu caàu ñöôïc ñoäc laäp, theo ñuùng ñöôøng loái cuûa Giaùo
hoäi chính thoáng laø moãi moät nöôùc coù Giaùo hoäi quoác gia cuûa
mình. Nhöng Toøa Giaùo chuû Moscowa khoâng chaáp nhaän lôøi yeâu caàu
naøy.
Hoûi - Treân thöïc teá
khoâng coù ai trong theá giôùi chính thoáng coâng nhaän Toøa Giaùo
chuû Kiev cuûa Ngaøi?
Ñaùp
- Chuùng toâi ñang thaûo luaän vôùi Toøa Giaùo chuû ñaïi keát
Constantinopoli. Ñoàng thôøi cuõng ñang coù nhöõng cuoäc thaûo luaän
vôùi Giaùo hoäi chính thoáng töï trò taïi Ukraine, ñeå ñi ñeán söï
hieäp nhaát. Muïc tieâu cho tôùi luùc naøy keå laø
ñaõ gaàn ñaït tôùi vaø Toøa Giaùo chuû ñaïi keát
Constantinopoli saün saøng coâng nhaän chuùng toâi nhö Giaùo hoäi chính
thoáng quoác gia Ukraine. (Ñöùc Bartolomeo ñeä nhaát, Giaùo chuû ñaïi
keát Constantinopoli, ñaõ vieáng thaêm Kiev vaø thaûo luaän vôùi Giaùo
hoäi chính thoáng Ukraine li khai, trong luùc Ñöùc Gioan Phaoloâ II vieáng
thaêm Hy laïp, Syrie vaø ñaûo Malta).
Hoûi - Vaäy Ñöùc TGM
nghó gì veà chuyeán vieáng thaêm tôùi ñaây cuûa Ñöùc Gioan
Phaoloâ II taïi Ukraine
Ñaùp
- Toâi raát haøi loøng.Treân bình dieän chính trò, chuyeán vieáng thaêm
naøy raát quan troïng, bôûi vì seõ cuûng coá neàn ñoäc laäp cuûa Nöôùc
chuùng toâi. Treân bình dieän toân giaùo, Vò Giaùo Hoaøng Roma ñeán
vieáng thaêm caùc tín höõu coâng giaùo, nhöng cuõng ñeå ñaøo saâu
moái quan heä vôùi Giaùo hoäi chính thoáng nöõa. Chuyeán vieáng thaêm
Ukraine cuûa ngaøi naèm trong ñöôøng loái cuûa caùc chuyeán vieáng
thaêm maø ngaøi ñaõ thöïc hieän taïi Rumani, taïi Georgia vaø môùi
ñaây taïi Hy laïp. Nhöng trong tröôøng hôïp Ukraine, laàn thöù nhaát
Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaët chaân ñeán nôi phaùt xuaát Kitoâ giaùo
taïi mieàn Ñoâng AÂu (naêm 988, caùch ñaây hôn moät ngaøn naêm).
Ngaøy nay chính thoáng giaùo ñöôïc taäp trung caùch rieâng taïi caùc
quoác gia Slavoâ vaø chính taïi ñaây töông lai cuûa caùc moái quan
heä giöõa Giaùo hoäi beân Taây vaø Giaùo hoäi beân Ñoâng ñöôïc
ñònh ñoaït.
Hoûi - Taïi Moscowa ngöôøi
ta lo sôï raèng chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc GP II trôû neân cô
hoäi “ chieâu moä “ cho caùc ngöôøi coâng giaùo. Vaäy Ngaøi nghó
sao?
Ñaùp
- Ñaây laø moät lo sôï khoâng coù neàn taûng. Toâi khoâng tin raèng
ngöôøi chính thoáng Ukraine ñoät ngoät quyeát ñònh trôû neân coâng
giaùo chæ vì ÑTC ñeán vieáng thaêm. Toâi cuõng khoâng tin raèng
Ñöùc Gioan Phaoloâ II muoán nhö vaäy. Ngaøi laø moät nhaân vaät khoân
ngoan vaø hieåu roõ raøng raèng: vieäc chieâu moä kia seõ huûy hoaïi
hình aûnh cuûa Ñaïo Coâng giaùo treân theá giôùi. Muïc ñích cuûa
chuyeán vieáng thaêm taïi Ukraine laø nhaèm ñeán vieäc hoaøn thieän
theâm caùc moái quan heä vôùi chính thoáng giaùo, khoâng phaûi tìm
caùch gaây caêng thaúng hôn.
Hoûi - Nhö vaäy, sao
Ñöùc Giaùo chuû Vladimir, laõnh ñaïo Giaùo hoäi chính thoáng Ukaine
lieân keát vôùi Toøa Giaùo chuû
Moscowa, laïi
phaûn ñoái chuyeán vieáng thaêm naøy?
Ñaùp
- Chæ vì
söï kieän ñôn giaûn naøy laø Giaùo chuû Vladimir khoâng ñöôïc töï
do löïa choïn vaø phaûi vaâng lôøi Moscowa, nôi coøn coù moät taâm
traïng ñeá quoác thoáng trò. Chuùng ta ñaõ böôùc vaøo Ngaøn naêm
thöù ba roài, nhöng hoï vaãn luoân luoân lyù luaän theo khuoân khoå
cuõ; hoï vaãn tin raèng: Ukraine ngaøy nay laø thaønh phaàn cuûa Nga.
Vaø vì khoâng theå noùi leân coâng khai, hoï baøy ra nhöõng lyù do
khaùc, ñeå taán coâng caùc ngöôøi coâng giaùo (thuoäc leã nghi
Bizantin trung thaønh vôùi Roma), vì hoï cho raèng caùc ngöôøi coâng
giaùo mieàn Taây Ukraine gaây chieán vôùi caùc ngöôøi chính thoáng.
Hoûi
- Traùi laïi söï vieäc nhö theá naøo, xin Ñöùc TGM cho bieát?
Ñaùp
- Dó nhieân ñaõ coù nhöõng tranh chaáp, caû baïo ñoäng nöõa, vaøo
ñaàu nhöõng naêm 1990, ñeå chieám laïi caùc nôi phuïng töï. Nhöng
nay vaán ñeà ñaõ ñöôïc giaûi quyeát, baèng vieäc xaây caát caùc
nhaø thôø môùi. Thöïc söï nhöõng tình hình tranh chaáp giöõa chính
thoáng giaùo vaø coâng giaùo nay khoâng xaåy ra nöõa, tröø moät hai
tröôøng hôïp taïi moät vaøi xaõ nhoû heûo laùnh naøo ñoù. Neáu
coi ñaây laø moät tranh chaáp coù tính caùch quoác teá, thì quaû thöïc
laø moät ñieàu quaù loá.
Hoûi
- Nhöng xin loãi Ngaøi, caû Ngaøi nöõa, coù moät thôøi, ngaøi cuõng
raát cöùng raén ñoái vôùi caùc ngöôøi coâng giaùo theo leã nghi
Ñoâng phöông. Coù laàn Ngaøi ñaõ noùi: Neáu Vatican muoán ñoái
thoaïi vôùi chuùng toâi, thì phaûi khöôùc töø caùc tín höõu
Uniati (hieäp nhaát). Vaäy Ngaøi ñaõ thay ñoåi thaùi ñoä sao?
Ñaùp
- Khoâng ñaâu, yù kieán cuûa toâi luoân luoân laø moät: ngaøy nay cuõng
nhö tröôùc ñaây, toâi khoâng coi cheá ñoä Hieäp nhaát (Uniatisme)
laø con ñöôøng toát ñeå tieán ñeán hieäp nhaát Giaùo hoäi Ñoâng
phöông vaø Taây phöông. Toâi leân aùn vieäc Hieäp nhaát xaåy ra taïi
Brest naêm 1596, nhöng toâi khoâng theå khoâng coâng nhaän raèng: caùc
ngöôøi hieäp nhaát hieän höõu töø 400 naêm nay, hoï laø anh chò em
chuùng toâi trong Chuùa Kitoâ, hoï cuõng laø con caùi cuûa Rus-Kiev vaø
cuûa Pheùp Röûa toäi maø OÂng Hoaøng Vladimir cuûa chuùng toâi ñaõ
laõnh nhaän. Chuùng toâi phaûi coù moái quan heä toát vôùi hoï.
Hoûi
- Xin Ngaøi cho bieát: Ngaøi seõ gaëp ÑTC khoâng?
Ñaùp
- Coù, toâi seõ coù dòp gaëp ngaøi, trong tö caùch laø thaønh vieân
cuûa Hoäi ñoàng lieân Giaùo hoäi Ukraine. Nhöng hoï cho toâi bieát laø
khoâng coù cô hoäi phaùt bieåu trong dòp naøy.
Hoûi
- Vaäy Ngaøi coù yù leân tieáng hay sao?
Ñaùp
- Ñeå xem nhö theá naøo. Duø sao toâi hy voïng coù theå chaøo Ñöùc
Gioan Phaoloâ II.