Daân chuùng Ukraine
chôø ñôïi ÑTC Gioan Phaoloâ II vieáng thaêm
Prepared
for internet by Msgr. Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines
Ukraine
chôø ñôïi Ñöùc Gioan Phaoloâ II vieáng thaêm.
Caùch
ñaây 10 naêm, taïi Thuû ñoâ Kiev cuûa Ukraine, Quaûng tröôøng “Caùch
maïng“ ñöôïc ñoåi laø Quaûng tröôøng “Ñoäc laäp“. Caùch ñaây
10 naêm, luùc Ukraine ñoäc laâïp khoûi cöïu Lieân xoâ, anh em thôï
thuyeàn phaù huûy pho töôïng khoång loà Lenin döïng taïi Quaûng tröôøng.
Trong nhöõng ngaøy naøy, cuõng anh em thôï thuyeàn ñang xaây caát Ñaøi
“Ñoäc laäp“, nhöng chöa bieát ñaøi naøy seõ töôïng tröng cho
ai, töôïng tröng caùi gì? Ngöôøi
ta chôø ñôïi cho tôùi luùc
Ñaøi ñöôïc hoaøn taát vaø ñöôïc khaùnh thaønh.
Cuõng
taïi Quaûng tröôøng naøy, coâng vieäc chuaån bò cho chuyeán vieáng
thaêm cuûa ÑTC Gioan Phaoloâ II, nhaát laø Leã ñaøi, ñöôïc coi nhö
gaàn hoaøn taát.
Ukraine
ñang baét ñaàu nhöõng caûi caùch, ñöôïc coi nhö moät khu xöôûng
lôùn luoân luoân hoaït ñoäng, khoâng coù luùc ngöøng, vôùi nhöõng
döï aùn vó ñaïi caàn ñöôïc thöïc hieän. 10 naêm ñoäc laäp, vôùi
bieát bao vaán ñeà, Ukraine caàn coù thì giôø, ñeå coù theå thöïc
hieän nhöõng caûi caùch mong muoán, nhöng nhaát laø Ukraine caàn nhöõng
vò laõnh ñaïo chính trò lieâm khieát vaø coù khaû naêng trong giai
ñoaïn chuyeån tieáp naøy. Gia taøi do cheá ñoä coäng saûn ñeå laïi
coøn quaù naëng neà, lôùn lao. Ukraine vöøa tieán ñeán neàn ñoäc
laäp, ñang ñi tìm “caên cöôùc“ rieâng cuûa mình vaø caàn vöôït
qua côn khuûng hoaûng kinh teá, tröôùc ñaây haàu nhö hoaøn toaøn naèm
trong tay Lieân xoâ.
Chính
trong tình traïng naøy, Ukraine chôø ñôïi chuyeán vieáng thaêm cuûa
ÑTC Gioan Phaoloâ II. Ukraine khoâng
chôø ñôïi nôi ÑTC nhöõng
vieän trôï kinh teá, taøi chaùnh, vì Ngaøi laø vò laõnh ñaïo tinh
thaàn. Nhöng Ukraine chôø ñôïi, vôùi uy tín cuûa Ngaøi treân tröôøng
quoác teá, caùc nöôùc seõ nhìn vaøo Ukraine caùch rieâng trong nhöõng
ngaøy naøy, vaø sau ñoù seõ
saün saøng giuùp ñôõ nhieàu hôn, ñeå coù theå thöïc hieän nhöõng
caûi caùch xaõ hoäi, chính trò,
kinh teá vaø phaùt trieån kyõ ngheä. Thöïc söï Ukraine khoâng thieáu
caùc taøi nguyeân. Vôùi nhöõng caûi caùch, vaø vôùi neàn daân chuû
vöõng chaéc, Ukraine môùi hy voïng gia nhaäp Lieân hieäp
AÂu Chaâu, nhö caùc nöôùc Trung-Ñoâng AÂu khaùc nhö: Ba lan,
Hungari, Slovak v.v... tröôùc ñaây cuõng thuoäc khoái Lieân xoâ.
Naêm
988, caùch ñaây hôn moät ngaøn naêm, Tin Möøng ñöôïc rao giaûng taïi
Rus-Kviv (töùc taïi Ukraine ngaøy nay). Ñöùc Gioan Phaoloâ II, goác daân
toäc Slavoâ, dó nhieân thaáu hieåu tình hình taïi mieàn
Ñoâng AÂu vaø quan taâm caùch
rieâng ñeán vaán ñeà hieäp nhaát caùc tín höõu Kitoâ. Laø ngöôøi
goác Slavoâ, Ngaøi coi Ukraine vaø caùc quoác gia trong mieàn naøy nhö
laø nhaø cuûa mình. Chính Toång Thoáng Ukraine, oâng Kuchma, môùi ñaây,
trong luùc noåi höùng, tuyeân boá: “Xeùt veà goác reã, ÑTC laø ngöôøi
Ukraine“. Ñaây coøn laø moät lyù do thuùc ñaåy ngöôøi daân
Ukraine chôø ñôïi Ñöùc Karol Wojtyla. Lôøi tuyeân boá cuûa Toång
thoáng khoâng laøm haøi loøng Giaùo hoäi chính thoáng coøn lieân keát
vôùi Moscowa, luoân luoân choáng ñoái chuyeán vieáng thaêm cuûa Vò
Giaùo Hoaøng Roma taïi Ukraine, moät chuyeán vieáng thaêm chaéc chaén
seõ aûnh höôûng khoâng ít ñeán daân toäc Nga. Ñoái vôùi ngöôøi
Chính thoáng, Ñöùc Gioan Phaoloâ II chæ laø “Vò Giaùo hoaøng
Lieân Hieäp” (uniate, danh
töø duøng ñeå chæ nhöõng ngöôøi coâng giaùo thuoäc leã nghi
Bizantin, trung thaønh vaø hieäp nhaát vôùi Roma, sau thoûa öôùc Brest
1596).
Chuyeán
vieáng thaêm Ukraine thöïc laø moät göông muø ñoái vôùi Giaùo hoäi
chính thoáng Nga; nhöng khoâng phaûi nhö vaäy ñoái vôùi caùc Giaùo
hoäi chính thoáng Ukraine, bôûi vì Giaùo hoäi chính thoáng Ukraine,
sau khi ñoäc laäp, chia thaønh ba phe: phe ñoäc laäp khoûi Nga, laäp
thaønh Giaùo hoäi chính thoáng rieâng bieät, ñaët Toøa Giaùo chuû taïi
Kiev. Phe khaùc cuõng tuyeân boá töï trò, khoâng leä thuoäc Toøa Giaùo
chuû chính thoáng Moscowa nöõa. Phe thöù ba coøn trung thaønh vôùi
Moscowa. Phe thöù ba naøy cuøng vôùi Toøa Giaùo chuû Moscowa phaûn ñoái
chuyeán vieáng thaêm. Vì theá, Ukraine laø mieàn ñaát cuûa söï chia
reõ, nhaát laø veà toân giaùo. Nhöõng chia reõ naøy aûnh höôûng ñeán
vieäc tìm kieám moät caên cöôùc rieâng bieät cuûa mình.
Veà
phöông dieän chính trò, lòch söû Ukraine noùi ñeán quaân xaâm laêng
Moâng coå, Quaân Cosacs, ñeán quyeàn thoáng trò cuûa Ba lan vaø cuûa
Ñeá quoác AÙo-Hungari; roài ñeán
vieäc chieám ñoùng cuûa Ñöùc Quoác xaõ vaø sau cuøng cuûa Soâ vieát.
Taïi
Thaønh phoá Kiev, moät thaønh phoá oai huøng, naèm treân nhöõng quaû
ñoài cao, nhìn xuoáng con soâng Dniepr chaïy qua, ngöôøi ta thaáy moät
Caây Thaùnh giaù cao cuûa Oâng Hoaøng Vladimir, ngöôøi ñaàu tieân trôû
laïi Kitoâ giaùo. Ñoái laïi Caây Thaùnh giaù cao naøy, ngöôøi Soâ
vieát cho xaây caát moät Ñaøi Töôûng Nieäm, goïi laø Ñaøi daâng kính
“Queâ Höuông”. Soâng Dniepr trôû thaønh con ñöôøng phaân chia
hai Ukraine: Taây vaø Ñoâng Ukraine.
Ukraine
mieàn Taây, tröôùc ñaây ñöôïc goïi laø xöù Galizia, thuoäc Ba
lan trong moät thôøi gian khaù laâu, ñaõ
coù moät caên cöôùc vöõng chaéc veà Quoác gia vaø hieân ngang veà
tieáng noùi rieâng cuûa mình. Traùi laïi Ukraine mieàn Ñoâng thuoäc
Nga trong hôn 300 naêm vaø tieáp tuïc noùi tieáng Nga. Taïi Ukraine
trong luùc naøy coù khoaûng 12 trieäu ngöôøi daân Nga (trong soá hôn
50 trieäu daân cö ). OÂng Mikhail Pogrebinski, moät chính trò gia noåi
tieáng cuûa Kiev, tuyeân boá: “Ñaây laø tính caùch töông phaûn lôùn
lao cuûa neàn vaên hoùa chuùng toâi“.
Khi ñöôïc hoûi: Chuyeán vieáng thaêm cuûa ÑTC seõ chia reõ
theâm Ukraine khoâng? OÂng traû lôøi: “Hoaøn toaøn khoâng“.
Trong
cuoäc thaêm doø daân yù môùi ñaây, coù 44% ngöôøi daân Ukraine hoaøn
toaøn uûng hoä chuyeán thaêm; 23% laõnh ñaïm; chæ coù 4% tuyeân boá
phaûn ñoái vaø phaàn coøn laïi traû lôøi: khoâng bieát gì caû.
Taïi
thuû ñoâ Kiev cuõng coù nhöõng bieåu ngöõ, bích baùo... phaûn ñoái
chuyeán vieáng thaêm vaø söï xaâm nhaäp cuûa caùc ngöôøi coâng giaùo.
Con soá phaûn ñoái naøy khoaûng 400 ngöôøi, thuoäc Ñaûng coäng saûn
vaø chính thoáng quaù khích, dieãu haønh vôùi côø ñoû buùa lieàm
vaø aùo daøi ñen. OÂng Pogrebinski bình luaän: “Ñaây laø moät thieåu
soá, khoâng ñaïi dieän ai caû, chæ ñaïi dieän chính hoï maø thoâi“.
Ñaïi
ña soá chôø ñôïi Ñöùc Gioan Phaoloâ II
vôùi nhieàu caûm tình vaø cuõng vôùi tính hieáu kyø. Hoï chôø
ñôïi vì nhieàu khía caïnh
khaùc nhau: vì caûm thaáy Ngaøi nhö laø moät ngöôøi cuûa hoï, hoaëc
vì hoï khoâng chaáp nhaän nhöõng thaønh kieán thuø ñòch veà phía
Haøng Giaùo phaåm chính thoáng Nga.
Ukraine
cuõng nhö Ba lan tröôùc ñaây laø moät quoác gia ñaõ chòu ñau khoå
nhieàu, caùch rieâng trong nhöõng naêm döôùi cheá ñoä ñoäc taøi
Coäng saûn. Chæ caàn nhôù laïi vuï caûi caùch ñieàn ñòa do Stalin
khôûi xöôùng: saùu trieäu ngöôøi bò saùt haïi trong nhöõng naêm
1920 vaø 1930, nhö nhaø vaên Solgenistsin ñaõ minh chöùng. Roài 8 trieäu
naïn nhaân cuûa ñeä nhò theá chieán (1939-1945); 5 trieäu ngöôøi daân
Ukraine bò ñaày ñi caùc traïi taäp trung, caùc nhaø tuø. Ngaøy nay,
ñaïi ña soá daân chuùng vaãn coøn phaûi soáng trong ñau khoå, thieáu
thoán, vì nhöõng caûi caùch chöa ñöôïc thöïc hieän hay môùi thöïc
hieän ñöôïc moät phaàn . Roài hoá saâu giöõa ngöôøi giaàu (thieåu
soá) vaø ngöôøi ngheøo (ñaïi ña soá) moãi ngaøy moãi roäng theâm,
nhaát laø taïi caùc thaønh phoá lôùn. Nhieàu thanh nieân ñi ra nöôùc
ngoaøi kieám vieäc laøm, ñeå coù moät ñôøi soáng khaù hôn. Vieäc
ra ñi naøy cuøng vôùi vieäc giaûm daân soá,laøm cho
Ukraine, trong 10 naêm qua, bò maát ñi khoaûng 2 trieäu daân cö.
Trong
nhöõng naêm vöøa qua, tình hình kinh teá khaû quan hôn. Möùc saûn
xuaát taêng tôùi 18%, vaät giaù leo thang cuõng giaûm bôùt nhieàu.
Söï phaùt trieån kinh teá nhoû naøy do coâng ôn cuûa Thuû töôùng
Viktor Yushchenko. Nhöng oâng bò
sa thaûi gaàn moät thaùng nay vaø ñöôïc thay theá baèng moät ngöôøi
baïn thaân cuûa Toång thoáng Kuchma. Cöïu Boä tröôûng Tö Phaùp, oâng
Serhij Kolovaty, tuyeân boá: “Chuùng toâi laø moät Coäng hoøa theo cheá
ñoä Toång thoáng quaù khích, lieàu ñi ñeán cheá ñoä ñoäc taøi“.
Phe ñoái laäp khoâng ñoàng nhaát, goàm nhieàu thaønh phaàn khaùc
nhau: quoác gia, coäng saûn, töï do, phe chieán ñaáu cho nhaân quyeàn...
ñeà cao vuï saùt haïi kyù giaû Gongadze (chuùng toâi ñaõ nhaéc ñeán
trong baøi noùi chuyeän tröôùc ñaây), moät ngöôøi choáng ñoái Toång
thoáng Kuchma. Phe ñoái laäp coi vuï saùt haïi naøy laø do chính Toång
thoáng. Nhöng vuï naøy daàn daàn cuõng xeïp ñi, vì Toång Thoáng
Kuchma ñöôïc söï uûng hoä cuûa OÂng Vladimir Putin, Toång Thoáng Nga.
Toång thoáng Kuchma coù leõ laø ngöôøi chôø ñôïi nhieàu hôn caû chuyeán vieáng thaêm cuûa ÑTC Gioan Phaoloâ II , ñeå laáy laïi uy tín quoác teá, ñaõ bò maát ñi trong nhöõng thaùng vöøa qua. Nhöng nhaát laø chuyeán vieáng thaêm naøy seõ ñem laïi tín nhieäm cho ngöôøi daân Ukraine nôi chính baûn thaân mình vaø cuõng laø cô hoäi haøn gaén caùc veát thöông saâu roäng cuûa chia reõ veà chính trò cuõng nhö veà toân giaùo, ñeå cuøng nhau tieán ñeán hoøa giaûi, hieäp nhaát quoác gia.