BÀI PHỎNG VẤN Ðức Tổng Giám Mục Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận về việc bổ nhiệm Hồng Y và về chuyến viếng thăm của ÐTC tại Cuba.
Veritas - Kính thưa Ðức Tổng, Ðức Tổng mới đi giảng ở Washington về. Ðáng lẽ chúng con không được phép quấy rầy, vì Ðức Tổng có nhiều việc khác quan trọng hơn phải làm, nhất là trong lúc Ðức Hồng Y Chủ Tịch tháp tùng ÐTC đi Cuba; hơn nữa sau một tuần giảng giải, không thể tránh khỏi mệt nhọc. Chúng con biết vậy; nhưng vì trong những ngày này có nhiều biến cố dồn dập: việc ÐTC loan tin bổ nhiệm Hồng Y và chuyến viếng thăm của ngài tại Cuba. Hai biến cố rất quan trọng của Ðầu Năm Mới. Vì thế Ðức Tổng cho phép chúng con "quấy rầy" Ðức Tổng, để các thính giả của Ðài Chân Lý Á Châu tại Việt Nam có dịp được hiểu nhiều hơn về hai biến cố này:
Veritas - Kính thưa Ðức Tổng, ÐTC vừa bổ nhiệm 22 Vị Hồng Y; có hai vị chưa công bố. Xin Ðức Tổng vui lòng giải thích về việc này.
Ðức Tổng Thuận - Báo chí thường hay đưa những tin giật gân, hoặc đoán mù mờ. Ở đây người ta không tin những mẫu tin của báo chí hay của các đài tung ra. Nhiều người ở Pháp còn nhớ bao nhiêu lần báo chí và đài phát thanh ở Paris loan tin: Ðức Hồng Y Lustiger được mời sang Roma đứng đầu một Bộ ở Tòa Thánh; nhưng ngài vẫn ở Paris đã 17 năm rồi và vừa đây ngài đã thành công lớn trong việc tổ chức Ðại Hội Giới Trẻ ở Paris tháng 8 năm ngoái (1997). Trên chuyến máy bay đi giảng ở Washington 18 tháng Giêng vừa qua, tôi đọc Báo Paris-Match. Báo này đưa tin rằng: sẽ có Hồng Y mới; một số đến 75 tuổi sẽ về hưu, trong đó có Ðức Hồng Y Ratzinger. Kỳ thực ngài vừa mừng 70 tuổi mới đây. Ðời ÐTC Gioan Phaolô II, đây là lần thứ bẩy ngài chọn Hồng Y, cứ ba hay bốn năm một lần, tùy số Hồng Y đã qua đời hay ngoài 80 tuổi. (Các vị Hồng Y trên 80 tuổi không được vào Mật Viện bầu Giáo Hoàng nữa). Xưa nay trong Giáo Hội có thói quen, ÐTC không công bố một vài vị; có khi không bao giờ ngài công bố ra cho đến chết. Chuyến này các báo lại đoán mò hai vị không được công bố là Ðức Cha Teissier, người Pháp, Quốc tịch Algérie và Ðức Cha Sabbah, Giáo chủ Giêrusalem, Jordanie và Ðảo Chypre.
Veritas - Trong những ngày này ÐTC đang viếng thăm mục vụ tại Cuba. Chuyến viếng thăm được các phương tiện truyền thông quốc tế lưu ý đặc biệt: hơn ba ngàn ký giả, nhân viên phát thanh, truyền hình. Vậy Chuyến ra đi này được quyết định từ bao giờ?
Ðức Tổûng Thuận - Mỗi chuyến công du mục vụ của ÐTC được chuẩn bị kỹ càng, vì Giáo Hội trường cửu; hết đời Giáo Hoàng này lại có vị khác kế tiếp. Trước đây ít là hai lần chính quyền Cuba ngỏ ý mời Ðức Giáo Hoàng, đó là năm 1979 (lúc ngài đi Mehico) và năm 1985. Nhưng Tòa Thánh thấy thời cơ thuận tiện chưa đến, chưa chín muồi. Dù vậy giữa hai bên vẫn có những mối liên lạc; chẳng hạn Tòa Thánh và Cuba vẫn giữ quan hệ ngoại giao với nhau trên cấp bậc Sứ Thần và Ðại Sứ. Năm 1986, Ðức Hồng Y Pironio, người Argentina, Chủ tịch Hội Ðồng Tòa Thánh phụ trách Giáo Dân, đã viếng thăm Cuba; Ðức Hồng Y Etchegaray, Chủ tịch Hội Ðồng Tòa Thánh về Công Lý và Hòa Bình, cũng đi thăm Cuba hai lần. Cả Ðức Hồng Y Gantin, Tổng Trưởng Bộ Giám Mục cũng đến Cuba và cách đây 12 tháng, Ðức Tổng Giám Mục Tauran, Ngoại Trưởng Tòa Thánh, đã viếng thăm La Havana và được Chủ tịch Fidel Castro tiếp kiến. Chưa kể Ðức Hồng Y Law, Ðức Hồng Y Keeler cả hai là người Mỹ, Ðức Hồng Y Ruini, người Ý, các ngài đã đến Cuba giữa lúc nước này bị phong tỏa kinh tế. Các ngài đến viếng thăm và mang theo nhiều tặng phẩm: thuốc men, thực phẩm, tiền bạc... đến giúp dân Cuba. Giáo Hội luôn luôn bênh vực và tôn trọng phẩm giá của con người, không phân biệt tôn giáo, chính kiến, mầu da... Chuyến công du mục vụ của ÐTC đã được quyết định sau cuộc viếng thăm của Chủ Tịch Fidel Castro tại Vatican ngày 19 tháng 11 năm 1996.
Veritas - Ðức Tổng có cảm nghĩ thế nào về chuyến viếng thăm Cuba của ÐTC?
Ðức Tổng Thuận - Lúc theo dõi đài truyền hình và báo chí quốc tế tôi thấy Chủ Tịch Fidel Castro có những cử chỉ tôn trọng đặc biệt và chân tình đối với ÐTC, chẳng hạn khi Ông tươi cười vỗ tay chào ÐTC vừa xuất hiện ở cửa máy bay; rồi vỗ tay cách nhiệt tình như mọi người dân khác tại sân bay. Ông đã tuyên bố như sau: "Tôi xin Ðức Giáo Hoàng cứ nói sự thật một cách tự do. Có rất nhiều quan điểm của ÐTC và của chúng tôi rất phù hợp. Tôi biết: có những ý kiến khác biệt nhau, nhưng tôi kính trọng ý kiến của ngài". Về phía ÐTC, tôi thích nhất là cuộc họp báo của ngài trên máy bay. Thường ta thấy ngài có vẻ mỏi mệt; vậy mà ngài đứng trên máy bay lâu 20 phút, trước mặt các phóng viên, trả lời rất khôn ngoan, sáng suốt bằng ba thứ tiếng, tùy người hỏi: tiếng Ý, tiếng Anh và tiếng Tây Ban Nha. Có phóng viên hỏi: "ÐTC nói chuyện với Ông Fidel Castro như là một Giáo Hoàng với một chủ tịch Nước Cộng Sản, như một thiên thần với ma quỉ?" - Ngài đáp: "Chúng tôi không phải là thiên thần; chúng tôi là hai con người nói chuyện với nhau". Phóng viên hỏi: "ÐTC có tuyên bố chống cộng không?" - Ngài trả lời: "Tôi không đồng ý với Chủ nghĩa Mác xít, mà tôi cũng không đồng ý với Chủ nghĩa tư bản tự do man rợ (Libéralisme sauvage) . Tôi chủ trương văn hóa của tình thương, của sự sống". Phóng viên khác hỏi: "ÐTC muốn nói lên nguyện vọng gì?" - Ngài trả lời: "Tôi kêu gọi Nước Cuba hãy mở cửa cho thế giới và thế giới hãy mở cửa cho Cuba".
Veritas - Thưa Ðức Tổng, vậy mục đích của chuyến viếng thăm này là gì? Có người giải thích quá thiên về khía cạnh chính trị?
Ðức Tổng Thuận - ÐTC đã nói với dân Cuba: "Trong chuyến viếng thăm mục vụ này tôi muốn nhân danh Chúa củng cố đức tin của anh chị em, thổi sức sống vào niềm hy vọng và thêm can đảm vào đức ái của anh chị em. Tôi muốn chia sẻ những đau buồn, những hân hoan, những nhọc mệt của anh chị em. Tôi muốn cùng với đại gia đình dân Cuba cử hành Mầu Nhiệm Tình Yêu Chúa và làm cho tình yêu này hiện diện cách sâu đậm hơn trong cuộc đời của anh chị em và trong lịch sử của Dân Tộc yêu quý của anh chị em". Những giải thích về khía cạnh chính trị, dĩ nhiên không thể tránh được. Chắc chắn sẽ có ảnh hưởng đến đời sống chính trị xã hội của Cuba trong tương lai. Ðức Tổng Giám Mục Tauran tuyên bố cách đây ít ngày trước khi ÐTC lên đường đi Cuba: "Ngài không đến để chỉ trích hay gây khó khăn cho chính phủ nào cả". Ông McCarrick, phát ngôn viên của Nhà Trắng, tuyên bố: "Nếu chuyến viếng thăm của ÐTC có những tác hiệu chính trị, thì những tác hiệu này không phát xuất bởi chủ ý trực tiếp của ÐTC. Nhưng nguyên sự hiện diện của ngài mà thôi có thể đem đến những thành quả trên phương diện nhân quyền". Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ tuyên bố: hy vọng tự do tôn giáo được gia tăng và Bà Albright Ngoại Trưởng nhấn mạnh rằng: mỗi chuyến viếng thăm của ÐTC tại một quốc gia cộng sản đã luôn luôn mang lại những tác hiệu lớn, dù một số người dân tị nạn Cuba tại Miami chống chế độ Castro tỏ thái dộ đè đặt".
Veritas - Xin Ðức Tổng nói ít lời chúc Tết các thính giả của Ðài Chân Lý Á Châu, vì Ðức Tổng là một trong các vị sáng lập Ðài cách đây gần 30 năm.
Ðức Tổng Thuận - Tôi rất vui mừng về cơ hội thuận tiện này. Và sau đây là những lời cầu chúc Năm mới của tôi: Thưa anh chị em, đang nói chuyện về chuyến công du mục vụ của ÐTC, tôi xin nhắc lại rằng trong năm 1997, chúng ta đã thấy ÐTC thực hiện những chuyến viếng thăm mà chúng ta nghĩ rằng không sao vượt qua nổi , vì là những chuyến viếng thăm rất khó khăn và nguy hiểm nữa: tại Sarajevo, Liban, Ðại Hội Giới Trẻ ở Paris (Ban tổ chức cố gắng cho được 300 ngàn, nhưng thực sự đã có một triệu 200 ngàn tham dự). Chúng ta thấy trước mắt những khó khăn lớn lao về kinh tế, đặc biệt tại Á Châu trong lúc này, thị trường chứng khoán suy sụp cách thảm họa. Nhưng ÐTC mang lại niềm hy vọng cho chúng ta, khi phóng viên cuối cùng hỏi ngài trên máy bay: "Sau chuyến đi này, kết quả như thế nào?" Ngài đáp: "Chúng ta đừng quên rằng có Chúa Quan Phòng trong lịch sử". Tôi xin gửi đến các bạn thính giả của Ðài Chân Lý Á Châu những lời chúc mừng tốt đẹp nhất cùng với lời cầu nguyện trong Thánh Lễ Ngày Ðầu Năm. Tôi xin tặng các bạn mấy lời của văn hào Joseph Folliet, như bó hoa Xuân mang đầy hương sắc hy vọng đến tận gia đình các bạn:
"Cuối
đường bạn đi, không còn
là đường,
nhưng là đích điểm của
hành hương;
"Cuối dốc bạn leo, không còn
là dốc,
nhưng là đỉnh cao tuyệt vời;
"Cuối đêm tối tăm, không
còn là đêm,
nhưng là hừng đông rạng ngời;
"Cuối mùa đông giá, không
còn là đông,
nhưng là Mùa Xuân ấm áp;
"Cuối giờ bạn chết, không
còn là chết,
nhưng là sự sống vĩnh hằng;
"Cuối phút thất vọng, không còn
là thất vọng,
nhưng là hy vọng tràn đầy;
"Cuối cùng của nhân loại, không
phải là con người,
nhưng là Thiên Chúa làm người
ở giữa chúng ta,
đã sắp đến 2000 năm".:
"Ðó là Vui mừng và Hy vọng mà Ðức tin đem đến cho chúng ta trong Năm Mới Mậu Dần này".
Veritas - Chúng con xin cảm tạ Ðức Tổng đã dành thì qiờ quí báu cho chúng con. Chúng con kính chúc Ðức Tổng một năm mới nhiều ơn thánh và nhất là sức khỏe dồi dào để phục vụ Chúa và Giáo Hội.
Ðức Tổng Thuận - Xin cảm ơn.