Tường thuật thánh lễ ÐTC Gioan Phaolô II cử hành tại Sân Thể Thao của Học Viện Thể Dục của Nhà Nước tại thành phố Santa Clara, là thánh lễ đầu tiên của ÐTC trên đất nước Cuba. Ngày 22/01/98, ÐTC đi thăm thành phố Santa Clara, cách thủ đô La Havana 250 cây số, về phía Ðông. Dâng Thánh Lễ và giảng về đề tài: Những Giá Trị Kitô của Gia Ðình.
Trong năm ngày viếng thăm Cuba, từ 21 đến 25-26 tháng Giêng, ÐTC dâng tổng cộng 4 thánh lễ cho dân chúng. Và dĩ nhiên, thánh lễ quan trọng nhất, sẽ là Thánh Lễ vào sáng Chúa Nhật 25/01/98, tại Quảng Trường Cách Mạng ở Thủ Ðô La Havana, với sự hiện diện của cả Chủ Tịch Fidel Castro.
Ngày thứ Năm 22/01, từ 8:30 sáng, ÐTC đã rời thủ đô La Havana, dùng máy bay đi thăm thành phố Santa Clara, thuộc miền Trung Ðông của Cuba. Nằm cách thủ đô La Havana 250 cây số về hướng Ðông, thành phố Santa Clara có dân số tổng cộng khoảng 200 ngàn, và là thành phố của hai thực tại mâu thuẩn với nhau:
Trước hết, đây là thành phố của anh hùng cách mạng ERNESTO CHE GUEVARA. Ông nầy đã bị giết chết bên BOLIVIA, vào năm 1967, khi lãnh đạo phong trào cách mạng cộng sản tại đây. Xác ông được chôn trong nấm mồ tập thể tại Bolivia, mãi cho đến tháng 7 năm vừa qua, mới được nhận diện chắc chắn và đưa về CUBA, để rồi sau đó, vào ngày 17 tháng 10 cùng năm 1997, Hài cốt của Vị anh hùng cách mạng Cuba nầy đã được đưa về chôn cất tại thành phố Santa Clara.
Thực tại thứ hai của thành phố nầy thì lại mâu thuẩn với thực tại thứ nhất; đó là thành phố Santa Clara hiện cũng là thành phố của phong trào bất đồng chính kiến với lãnh tụ Fidel Castro. Kể từ ngày 14 tháng 10 năm vừa qua (1997), và hiện vẫn còn kéo dài cho đến ngày ÐTC đến viếng thăm nơi đây, 6 người bất đồng chính kiến, đã tuyệt thực chống lại đường lối chính trị của Lãnh Tụ Fidel Castro. Ba trong số 6 người tuyệt thực nầy hiện còn bị giữ trong tù và ba người kia thì bị quản thúc tại nhà. Ông Elizardo Sanchez, chủ tịch của Ủy Ban Nhân Quyền và Hòa Giải Dân Tộc Cuba, đã cho biết là hiện sức khỏe của sáu nguời tuyệt thực đã trở nên tồi tệ hơn, nhưng chưa đến mức báo động nguy hiểm cho sinh mạng.
Và thánh lễ ÐTC Gioan Phaolô II cử hành tại Sân Thể Thao của Học Viện Thể Dục của Nhà Nước tại thành phố Santa Clara, là thánh lễ đầu tiên của ÐTC trên đất nước Cuba. Trước giờ ÐTC đến nơi, dân chúng và tín hữu Công Giáo đã có mặt chật cả Sân. Các quan sát viên ước lượng hơn 100 ngàn. Họ reo hò hát mừng chuẩn bị đón ÐTC. Bầu khí đại lễ chưa bao giờ có như vậy tại thành phố Santa Clara đã làm cho anh Jose Manuel Perez, 25 tuổi, nhân viên của nhà thương tại thành phố nầy, phát biểu như sau: Chưa bao giờ đã xảy ra như vậy tại đây. Tuyết đối chưa bao giờ có biến cố giống như vậy. Tôi không còn cảm thấy mình là người Công Giáo, bởi vì tôi chưa bao giờ bước vào nhà thờ. Nhưng tôi cảm thấy mình có tâm tình tôn giáo, bởi vì trong thâm tâm, tôi yêu mến Thiên Chúa. Cảnh tượng muôn người chuẩn bị đón vị thượng khách đến thăm thành phố, là cảnh tượng hết sức đẹp. Tâm tình kính trọng xuất hiện nơi tôi." Và chắc chắn anh Perez 25 tuổi kia không phải là người duy nhất có những tâm tình như vừa nói. Chủ Tịch Fidel Castro đã tuyên bố CUBA là một quốc gia chính thức theo chế độ Vô Thần, trong vòng 30 năm, từ năm 1962 cho đến năm 1992, là năm điều khoản về chế độ vô thần được rút ra khỏi Hiến Pháp Nhà Nước.
ÐTC đến Santa Clara vào lúc 9:30 ngày 22/01/98 và dùng xe từ phi trường thành phố đến Sân Thể Thao của Học Viện Thể Dục của thành phố, địa điểm cử hành thánh lễ, lúc 10 giờ sáng. Anh Ramon Clavero, 40 tuổi, thuộc thành phần lao động tại Santa Clara, cùng với cả gia dình vợ con, kéo nhau đến Sân Thề Thao, hai tiếng đồng hồ trước khi ÐTC đến, để có được một chổ tốt, để nhìn thấy ÐTC. Anh đã cho phóng viên Michael Langan của hảng tin AFP biết cảm tưởng như sau: "Chúng tôi cảm thấy rất hãnh diện được ngài đến thăm. Tôi không phải là tín hữu Công Giáo, nhưng tôi có niềm tin và sự kính trọng.
ÐTC đã bắt đầu thánh lễ đầu tiên của chuyến viếng thăm đầu tiên tại địa điểm Thành Phố vừa cách mạng vừa phản cách mạng, Santa Clara, lúc 10:30 sáng thứ Năm 22/01/98.
Không kể bài diễn văn quan trọng đầu tiên khi đặt chân xuống phi trường thủ đô La Havana, hôm chiều thứ Tư 21/01/98, trong đó ÐTC đã kêu gọi hãy để cho Giáo Hội Công Giáo được tự do hơn, và kêu gọi Nhà Nước CUBA hãy cởi mở với thế giới, để rồi được thế giới cởi mở với mình, thì bài giảng của ÐTC trong thánh lễ đầu tiên sáng thứ Năm 22/01/98, bàn về đề tài quan trọng số một của xã hội, của mọi xã hội, đó là đề tài về gia đình cần phải sống những giá trị Kitô.
Gia đình trong xã hội tại Cuba ngày nay đang bị xuống dốc trầm trọng. Theo con số thống kê, thì có 2 trong số 3 gia đình, phải tan rã, và việc phá thai được thực hiện cách dễ dàng. ÐTC đã không ngần ngại gọi việc phá thai là một "tội ác đáng khinh tởm", là một sự làm nghèo đi con người và xã hội. Theo bản thống kê của năm 1995, thì tổng cộng có 132 ngàn vụ phá thai trong năm, nghĩa là cứ 10 vụ sinh ra, thì đã có 9 vụ phá thai. Chúng tôi sẽ chia sẻ với quý vị và các bạn trọn cả bài giảng của ÐTC trong thánh lễ sáng qua tại Santa Clara, trong chương trình phát thanh khác. Trong khuôn khổ của bài tường thuật này, chúng tôi xin được trích lại một đoạn ngắn sau đây. ÐTC nói:
"Ngày nay, các gia đình tại CUBA đang phải chịu nhiều thách thức, như nhiều gia đình khác trên thế giới. Biết bao thành phần của các gia đình nầy phải tranh đấu và dùng hết đời sống của họ để có được một cuộc sống tốt hơn trong đó những quyền lợi căn bản của con người được bảo đảm: quyền làm việc, quyền có đủ lương thực nuôi sống, quyền có nhà ở, sức khỏe, giáo dục, an sinh xã hội và quyền được tham dự vào trong sinh hoạt của xã hội. Gia đình, tế bào căn bản của xã hội và là sự bảo đảm cho tính cách ổn định trong xã hội, đang trải qua những cuộc khủng hoảng đang tác hại trong xã hội. Ðây là điều xảy ra khi đôi bạn sống trong hệ thống kinh tế và văn hóa, trong đó, dưới danh nghĩa tự do và tiến bộ, người ta cổ võ và cả bênh vực cho tâm thức chống lại việc sinh con, và như thế dẫn đưa đôi bạn đến việc xử dụng những phương pháp điều hòa sinh sản không phù hợp với phẩm giá con người. Nguời ta cả đi đến việc chấp nhận phá thai; việc phá thai nầy luôn luôn là một tội ác đáng ghê tởm và là một sự làm nghèo đi ngôi vị con người và xã hội."
Ðặc biệt trong thánh lễ, sau bài giảng, trước khi đọc kinh Tin Kính, tất cả mọi nguời Công Giáo được mời gọi lặp lại những lời Hứa Tin Chúa, khi lãnh nhận bí tích Rửa Tội. ÐTC là nguời đứng ra hỏi, và thật là cảm động nhìn thấy mọi nguời sốt sắng thưa: "Chúng con tin. Chúng xin con hứa".
Một điều khá bất ngờ, ngược lại với quyết định trước khi ÐTC đến thăm, là thay vì chỉ phát hình trên hệ thống truyền hình địa phương, thánh lễ sáng hôm thứ Năm, tại thành phố Santa Clara, đã được trực tiếp truyền hình trên đài truyền hình Nhà Nước, cho toàn quốc CUBA. Thánh Lễ kéo dài hơn hai tiếng đồng hồ, và kết thúc với phép lành trọng thể của ÐTC.
Chiều thứ Năm, ÐTC trở lại thủ đô La Havana, và đến Ðiện Cách Mạng để chào thăm Chủ Tịch Fidel Castro. ÐTC Gioan Phaolô II đã bắt đầu chiếm được cảm tình của người dân Cuba.