Như chúng tôi đã loan tin: Ðức Cha Marcello Zago, Tổng thư ký Bộ Rao giảng Tin Mừng cho các dân tộc, (tức bộ Truyền Giáo), đã qua đời lúc 7 giờ sáng thứ năm 01.3.2001, tại trụ sở Bộ truyền giáo, kế bên Quảng trường Spagna, ở trung tâm Roma, sau cơn bệnh lâu dài và điều trị tại bệnh viện Gemelli. Lễ an táng được cử hành lúc 11 giờ thứ bẩy mồng 3.3.2001, trong Ðền thờ Thánh Phêrô; sau đó ngài được an táng trong nhà nguyện của Nghĩa Ðịa của Dòng Oblats de Marie Immaculée (Tận hiến của Ðức Maria vô nhiễm) ở Marino, gần Roma.
Vừa được tin Ðức TGM Marcello Zago qua đời, ÐTC vào nhà nguyện riêng của ngài, để cầu nguyện cho Vị Quá Cố; sau đó gửi đến Ðức Hồng Y Jozef Tomko, Tổng trưởng Bộ Rao giảng Tin Mừng cho các dân tộc, bức điện văn chia buồn như sau:
"Với nỗi buồn sâu xa, tôi nhận được tin Ðức Cha Marcello Zago qua đi. Tôi xin gửi đến ÐHY tâm tình tham dự thành thực của tôi vào cái tang của Bộ Rao Giảng Tin Mừng cho các Dân tộc, mà Ðức Cha Zago là vị Tổng Thư ký rất tận tụy Với tâm tình cảm phục về con đường Tu đức sâu xa của ngài, về đời sống tu trì gương mẫu trong Dòng Các Nhà truyền giáo Tận hiến của Ðức Maria vô nhiễm, Tu hội mà ngài đã là Bề Trên Tổng quyền, về sự hăng say mục vụ, trong tư cách là một Linh mục và một Giám mục và sau cùng sự đón nhận bình thản cơn bệnh cho tới giờ phút cuối cùng với tinh thần phó thác hoàn toàn cho Chúa Quan Phòng, tôi tạ ơn Chúa đã ban cho Giáo hội một hình ảnh của Một Vị Thừa tác của Tin Mừng nhiệt thành như vậy và một Vị cộng tác đặc biệt của Tòa Thánh, nhất là trong lãnh vực rao giảng Tin Mừng cho các dân tộc". Bức điện văn kết thúc như sau: "Trong khi tôi dâng lên Chúa lời cầu nguyện sốt sắng, để xin Người đón nhận Vị Ðầy tớ tốt lành và trung thành này vào nơi hoan lạc đời đời, vì đã tiêu hao mọi nghị lực của mình để phục vụ Chúa và các linh hồn, tôi xin gửi đến ÐHY và tất cả những ai chia sẻ nỗi đau đớn về sự qua đi của ngài khỏi thế gian này Phép lành Tòa Thánh đem lại sự an ủi cho mọi người".
Sau đây là Tiểu sử vắn tắt của Ðức TGM Marcello Zago, Tổng thư ký Bộ Rao giảng Tin Mừng cho các Dân tộc, được đăng trên Nhật báo L?Osservatore Romano, số ra ngày 2.3.2001.
Sự lo lắng truyền giáo của Ðức TGM không có biên giới. Ngài đã góp công rất nhiều vào THÐGM về Giáo dân, về Ðời sống tận hiến, và nhiệt thành trong dấn thân truyền giáo. Nhiệt thành trong dấn thân truyền giáo - Cha Zago đã xung phong đi truyền giáo tại Lào quốc từ năm 1959 đến năm 1974, năm ngài được gọi về Roma, vì được chỉ định là một trong các thành viên của nhóm các Huấn luyện viên tại Học viện quốc tế Dòng OMI (Oblats de Marie Immaculée: Dòng Tận hiến của Ðức Maria vô nhiễm). Trong thời gian này, ngài tiếp tục học hỏi và nghiên cứu về Phật giáo và đậu Tiến sĩ về Khoa truyền giáo tại Ðại Học Gregoriana (Roma). Trở lại Lào quốc năm 1971, ngài được HÐGM Lào-và Campuchia trao trách nhiệm nghiên cứu thêm về Phật giáo. Với vai trò nầy, ngài đã hướng dẫn Phái đoàn Phật giáo đến Roma viếng thăm Ðức Phaolô VI (1963-1978) vào năm 1973. Năm 1974, Cha Zago tham dự Khóa họp khoáng đại của Liên hiệp các Hội đồng Giám mục Á châu (vừa được thành lập), diễn ra tại Ðài Bắc, thủ đô Ðài Loan.
Cũng năm 1974, trong lúc dạy tại Ðại học Saint-Paul ở Ottawa (Canada), Cha Zago được chọn làm Giáo sư phụ tá cho tới năm 1980. Từ năm 1980 đến 1983, cha dạy môn truyền giáo tại các Ðại học ở Roma, như : Ðại Học Urbaniana, Ðại Học Lateranô, vừa là Bề trên Học viện Tỉnh Dòng tại Ý. Năm 1983, Ðức Gioan Phaolô II bổ nhiệm ngài làm Tổng Thư ký Hội đồng Tòa Thánh về đối thoại Liên tôn. Năm 1984, cố vấn Ủy ban liên lạc với Do thái giáo, bên cạnh Hội đồng Tòa Thánh về cổ võ sự hiệp nhất giữa các tín hữu Kitô.
Ngoài những chức vụ và trách nhiệm trên đây, từ năm 1976, Cha Zago đã được bầu làm Bề trên Tổng quyền của Dòng Các nhà truyền giáo Tận hiến Ðức Maria vô nhiễm. Sau 6 năm, ngài được tái cử trong nhiệm kỳ thứ hai. Ngày 28 tháng 3 năm 1998, ÐTC bổ nhiệm làm Tổng thư ký Bộ Rao giảng Tin Mừng cho các dân tộc và được tấn phong Giám mục ngày 25 tháng 4 cũng năm 1998 trong Ðền thờ Thánh Phêrô.
Chúng ta có thể nhắc lại nơi đây vai trò quan trọng và khác nhau của Cha Zago trong đời sống Giáo hội. Cha đã là một trong các vị chuẩn bị và điều hành diễn tiến của Ngày Cầu nguyện Liên tôn cho Hòa bình tại Assisi, 27 tháng 10 năm 1986, do ÐTC chủ tọa với sự hiện diện của các phái đoàn đại diện các tôn giáo lớn trên thế giới và cha cũng là một trong các vị cộng tác vào việc soạn thảo Thông điệp truyền giáo: "Redemptoris Missio" (Sứ vụ của Chúa Cứu Thế). Cha đã được Liên hiệp các Bề trên Tổng quyền thế giới chọn làm Ðại diện tham dự các Khóa họp khoáng đại của THÐGM năm 1997 về Ơn gọi và Sứ vụ của người giáo dân, và về việc huấn luyện các Linh mục năm 1990. Là thành viên của Hội đồng Liên hiệp các Bề trên tổng quyền thế giới, năm 1987 cha được chọn làm Cố vấn Hội đồng Tòa Thánh về đối thoại liên tôn và năm 1989, thành viên của Bộ về Ðời sống tận hiến và Ðời sống Tông đồ.
Ngoài ra, ÐTC còn ủy thác cho cha Zago trách nhiệm quan trọng khác trên cấp bậc Giáo hội hoàn vũ: Làm Tổng thư ký Khóa họp khoáng đại THÐGM về đời sống tận hiến, năm 1994.
Cha Marcello Zago là một học giả nổi tiếng, có một nền văn hóa sâu rộng. Cha đã viết rất nhiều bài và sách vở, cách riêng về Phật Giáo, về Ðối thoại Liên tôn, về Truyền giáo, về Ðời sống tận hiến và cộng tác đắc lực và thường xuyên của nhiều tạp chí và nhật báo, trong đó có nhật báo Avvenire và báo L?Osservatore Romano.
Trong ba năm giữ chức vụ Tổng thư ký Bộ Rao giảng Tin Mừng cho các dân tộc, Ðức Cha Zago đã phục vụ nhiệt thành tại chính Bộ, tại các Văn phòng, tại các Học viện thuộc Bộ, đồng thời tiếp xúc với thế giới truyền giáo, cách riêng với các Giám mục thuộc các xứ truyền giáo đến Roma "Ad Limina" hoặc trong những cuộc gặp gỡ riêng. Tháng Giêng năm 2000, ÐTC đã cử Ðức TGM làm đặc sứ của ngài để chủ tọa lễ mừng kỷ niệm một trăm năm thành lập ba Tòa Phũ doãn Tông tòa tại Perù.
Trong thời gian lâu
dài chịu bệnh cho tới tắt thở,
Ðức Cha Zago đã hy sinh đến
phút cuối cùng cho việc phục vụ
Tông đồ, truyền giáo, với
tinh thần của đức tin sâu xa.
Ngài thực là một gương sáng
cho các Vị chủ chăn, cho các linh
mục và Tu sĩ năm nữ trong việc
phục vụ trung thành Thiên Chúa, Giáo
hội và các Linh hồn. Trong di chúc
thiêng liêng, ngài viết: "Ðối
với tôi có ba điều quan trọng:
Chúa Giêsu Kitô, Giáo hội và
việc truyền giáo".