Cuộc phỏng vấn ÐTGM Chính Thống Filarete
dành cho Nhật Báo Avvenire
về chuyến thăm Ukraine của ÐTC
Prepared
for internet by Msgr. Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines
Cuộc
phỏng vấn Ðức TGM chính thống Filarete dành cho Nhật báo
Avvenire.
Trong
dịp Ðức Gioan Phaolô II viếng thăm Ukraine, không một vị Giáo
sĩ chính thống cấp cao nào sẵn sàng nói đến chuyến viếng
thăm này với Giới báo chí ngoại quốc, trừ Ðức TGM
Filarete, lãnh đạo Giáo hội chính thống li khai khỏi Tòa Giáo
chủ Moscowa, và bị Tòa Giáo chủ này lên án "rối đạo".
Ðức TGM Filarete nầy năm nay 72 tuổi,
đã tiếp đặc phái viên Nhật báo Avvenire trong một lầu
nhà ở trung tâm thành phố Kiev. Vì Ðức TGM Filarete chủ trương
li khai khỏi Giáo hội chính thống Nga, sau khi Ukraine trở
thành quốc gia độc lập, nên Tòa Giáo chủ Moscowa chỉ công
nhận Ðức TGM Vladimir là đại diện chính thức của mình tại
Ukraine mà thôi.
Ngoài
Giáo hội chính thống li khai do Ðức TGM Filarete hướng dẫn, tại
Ukraine còn có một Giáo hội chính thống khác tự trị, bị
Stalin giải tán, được tái sinh năm 1989, sau khi chế độ cộng
sản Liên xô sụp đổ.
Trước
những chia rẽ này, nhiều tín hữu chính thống như lạc hướng
không biết đi về đâu, không biết theo ai. Các phe tranh giành,
cãi cọ nhau để chiếm nơi phụng tự.
Ðứng
trước một tình hình phức tạp như vậy, và để tỏ ra sự
chống đối thái độ của Tòa Giáo chủ chính thống Moscowa, không
chấp nhận tính cách độc lập của Giáo hội chính thống tại
Ukraine, Ðức TGM Filarete sẵn sàng lên tiếng "ủng hộ" chuyến
viếng của Ðức Gioan Phaolô II", một chuyến viếng thăm
cho tới lúc này vẫn bị Giáo hội chính thống Nga phản
đối. Sau đây là lập trường đã được chính Ðức TGM
Filarete trình bày rõ ràng trong bài phỏng vấn dành cho đặc
phái viên nhật báo công giáo Avvenire, số ra ngày 21.6.2001.
Hỏi - Kính thưa Ðức
TGM, tình hình rắc rối này không phải là một gương mù sao?
Ðáp
- Như Ông thấy, cái xẩy ra không phải vì những lý do tôn
giáo, mà vì những lý do chính trị. Năm 1991, khi Ukraine trở
thành quốc gia độc lập, cả Giáo hội chính thống tại Kiev, cũng
yêu cầu được độc lập, theo đúng đường lối của Giáo
hội chính thống là mỗi một nước có Giáo hội quốc gia của
mình. Nhưng Tòa Giáo chủ Moscowa không chấp nhận lời yêu cầu
này.
Hỏi - Trên thực tế
không có ai trong thế giới chính thống công nhận Tòa Giáo
chủ Kiev của Ngài?
Ðáp
- Chúng tôi đang thảo luận với Tòa Giáo chủ đại kết
Constantinopoli. Ðồng thời cũng đang có những cuộc thảo luận
với Giáo hội chính thống tự trị tại Ukraine, để đi đến sự
hiệp nhất. Mục tiêu cho tới lúc này kể là
đã gần đạt tới và Tòa Giáo chủ đại kết
Constantinopoli sẵn sàng công nhận chúng tôi như Giáo hội chính
thống quốc gia Ukraine. (Ðức Bartolomeo đệ nhất, Giáo chủ đại
kết Constantinopoli, đã viếng thăm Kiev và thảo luận với Giáo
hội chính thống Ukraine li khai, trong lúc Ðức Gioan Phaolô II viếng
thăm Hy lạp, Syrie và đảo Malta).
Hỏi - Vậy Ðức TGM
nghĩ gì về chuyến viếng thăm tới đây của Ðức Gioan
Phaolô II tại Ukraine
Ðáp
- Tôi rất hài lòng.Trên bình diện chính trị, chuyến viếng thăm
này rất quan trọng, bởi vì sẽ củng cố nền độc lập của Nước
chúng tôi. Trên bình diện tôn giáo, Vị Giáo Hoàng Roma đến
viếng thăm các tín hữu công giáo, nhưng cũng để đào sâu
mối quan hệ với Giáo hội chính thống nữa. Chuyến viếng thăm
Ukraine của ngài nằm trong đường lối của các chuyến viếng
thăm mà ngài đã thực hiện tại Rumani, tại Georgia và mới
đây tại Hy lạp. Nhưng trong trường hợp Ukraine, lần thứ nhất
Ðức Gioan Phaolô II đặt chân đến nơi phát xuất Kitô giáo
tại miền Ðông Âu (năm 988, cách đây hơn một ngàn năm).
Ngày nay chính thống giáo được tập trung cách riêng tại các
quốc gia Slavô và chính tại đây tương lai của các mối quan
hệ giữa Giáo hội bên Tây và Giáo hội bên Ðông được
định đoạt.
Hỏi - Tại Moscowa người
ta lo sợ rằng chuyến viếng thăm của Ðức GP II trở nên cơ
hội " chiêu mộ " cho các người công giáo. Vậy Ngài nghĩ
sao?
Ðáp
- Ðây là một lo sợ không có nền tảng. Tôi không tin rằng
người chính thống Ukraine đột ngột quyết định trở nên công
giáo chỉ vì ÐTC đến viếng thăm. Tôi cũng không tin rằng
Ðức Gioan Phaolô II muốn như vậy. Ngài là một nhân vật khôn
ngoan và hiểu rõ ràng rằng: việc chiêu mộ kia sẽ hủy hoại
hình ảnh của Ðạo Công giáo trên thế giới. Mục đích của
chuyến viếng thăm tại Ukraine là nhằm đến việc hoàn thiện
thêm các mối quan hệ với chính thống giáo, không phải tìm
cách gây căng thẳng hơn.
Hỏi - Như vậy, sao
Ðức Giáo chủ Vladimir, lãnh đạo Giáo hội chính thống Ukaine
liên kết với Tòa Giáo chủ
Moscowa, lại
phản đối chuyến viếng thăm này?
Ðáp
- Chỉ vì
sự kiện đơn giản này là Giáo chủ Vladimir không được tự
do lựa chọn và phải vâng lời Moscowa, nơi còn có một tâm
trạng đế quốc thống trị. Chúng ta đã bước vào Ngàn năm
thứ ba rồi, nhưng họ vẫn luôn luôn lý luận theo khuôn khổ
cũ; họ vẫn tin rằng: Ukraine ngày nay là thành phần của Nga.
Và vì không thể nói lên công khai, họ bày ra những lý do
khác, để tấn công các người công giáo (thuộc lễ nghi
Bizantin trung thành với Roma), vì họ cho rằng các người công
giáo miền Tây Ukraine gây chiến với các người chính thống.
Hỏi
- Trái lại sự việc như thế nào, xin Ðức TGM cho biết?
Ðáp
- Dĩ nhiên đã có những tranh chấp, cả bạo động nữa, vào
đầu những năm 1990, để chiếm lại các nơi phụng tự. Nhưng
nay vấn đề đã được giải quyết, bằng việc xây cất các
nhà thờ mới. Thực sự những tình hình tranh chấp giữa chính
thống giáo và công giáo nay không xẩy ra nữa, trừ một hai
trường hợp tại một vài xã nhỏ hẻo lánh nào đó. Nếu
coi đây là một tranh chấp có tính cách quốc tế, thì quả thực
là một điều quá lố.
Hỏi
- Nhưng xin lỗi Ngài, cả Ngài nữa, có một thời, ngài cũng
rất cứng rắn đối với các người công giáo theo lễ nghi
Ðông phương. Có lần Ngài đã nói: Nếu Vatican muốn đối
thoại với chúng tôi, thì phải khước từ các tín hữu
Uniati (hiệp nhất). Vậy Ngài đã thay đổi thái độ sao?
Ðáp
- Không đâu, ý kiến của tôi luôn luôn là một: ngày nay cũng
như trước đây, tôi không coi chế độ Hiệp nhất (Uniatisme)
là con đường tốt để tiến đến hiệp nhất Giáo hội Ðông
phương và Tây phương. Tôi lên án việc Hiệp nhất xẩy ra tại
Brest năm 1596, nhưng tôi không thể không công nhận rằng: các
người hiệp nhất hiện hữu từ 400 năm nay, họ là anh chị em
chúng tôi trong Chúa Kitô, họ cũng là con cái của Rus-Kiev và
của Phép Rửa tội mà Ông Hoàng Vladimir của chúng tôi đã
lãnh nhận. Chúng tôi phải có mối quan hệ tốt với họ.
Hỏi
- Xin Ngài cho biết: Ngài sẽ gặp ÐTC không?
Ðáp
- Có, tôi sẽ có dịp gặp ngài, trong tư cách là thành viên
của Hội đồng liên Giáo hội Ukraine. Nhưng họ cho tôi biết là
không có cơ hội phát biểu trong dịp này.
Hỏi
- Vậy Ngài có ý lên tiếng hay sao?
Ðáp
- Ðể xem như thế nào. Dù sao tôi hy vọng có thể chào Ðức
Gioan Phaolô II.