"Giaùm Muïc Roâma"
Vaên Kieän môùi cuûa Boä Coå Vuõ Hieäp Nhaát Kitoâ Giaùo
Giaùm Muïc Roâma, Vaên Kieän môùi cuûa Boä Coå Vuõ Hieäp Nhaát Kitoâ Giaùo.
Vuõ Vaên An
Vatican (VietCatholic News 04-05-2025) - Vaên Kieän cuûa Boä Coå Vuõ Hieäp Nhaát Kitoâ Giaùo: Giaùm Muïc Roâma, Quyeàn Toái Thöôïng vaø Tính Ñoàng Nghò, trong Caùc Cuoäc Ñoái Thoaïi Ñaïi Keát, vaø Ñaùp ÖÙng Thoâng Ñieäp Ut Unum Sint.
Taøi Lieäu Ñeå Nghieân Cöùu
Lôøi Noùi Ñaàu
Nguoàn goác cuûa taøi lieäu naøy coù theå baét nguoàn töø lôøi môøi cuûa Thaùnh Gioan Phaoloâ II göûi ñeán nhöõng Kitoâ höõu khaùc ñeå, "taát nhieân laø cuøng nhau", tìm ra nhöõng hình thöùc maø thöøa taùc vuï cuûa Giaùm muïc Roâma "coù theå thöïc hieän moät dòch vuï yeâu thöông ñöôïc taát caû nhöõng ngöôøi lieân quan coâng nhaän" (Ut unum sint 95). Nhieàu phaûn hoài cho lôøi môøi naøy ñaõ ñöôïc ñöa ra, cuõng nhö nhöõng suy tö vaø ñeà xuaát töø nhieàu cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc ñaïi keát.
Moät soá phaûn hoài ñaõ ñöôïc toùm taét vaøo naêm 2001 bôûi Hoäi ñoàng Giaùo hoaøng luùc baáy giôø veà Thuùc ñaåy Söï hieäp nhaát Kitoâ giaùo trong moät taøi lieäu laøm vieäc ban ñaàu coù töïa ñeà Thöøa taùc vuï Pheâroâ. Vaøo naêm 2020, Boä naøy ñaõ nhìn thaáy, trong leã kyû nieäm 25 naêm ban haønh thoâng ñieäp Ut unum sint, moät cô hoäi ñeå tieáp tuïc vaø ñaøo saâu cuoäc thaûo luaän, coù tính ñeán caùc taøi lieäu vaø tuyeân boá ñoái thoaïi thaàn hoïc môùi cuûa caùc Giaùo hoaøng keá tieáp. Thaät vaäy, Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâ-neâ-ñíc-toâ XVI ñaõ nhaéc laïi lôøi môøi cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II trong nhieàu boái caûnh khaùc nhau, baøy toû nhu caàu ñaøo saâu "söï khaùc bieät giöõa baûn chaát vaø hình thöùc thöïc hieän quyeàn toái thöôïng". Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ nhaán maïnh tính caáp thieát cuûa vieäc ñaùp laïi lôøi môøi cuûa Ut unum sint, nhaän xeùt raèng: "Chuùng ta ñaõ ñaït ñöôïc ít tieán trieån trong vaán ñeà naøy" (xem taïi ñaây ~ 4-5). Vieäc trieäu taäp moät Thöôïng hoäi ñoàng veà tính ñoàng nghò töø naêm 2021-2024 ñaõ khaúng ñònh tính lieân quan cuûa döï aùn cuûa Thaùnh boä, nhö moät ñoùng goùp cho chieàu kích ñaïi keát cuûa tieán trình coâng ñoàng.
Tình traïng cuûa vaên baûn coù töïa ñeà Giaùm muïc Roâma. Quyeàn toái thöôïng vaø Tính ñoàng nghò trong caùc cuoäc Ñoái thoaïi ñaïi keát vaø trong caùc Phaûn hoài ñoái vôùi Thoâng ñieäp Ut unum sint, laø moät "vaên kieän nghieân cöùu" khoâng chuû tröông laøm caïn kieät chuû ñeà cuõng nhö khoâng toùm taét giaùo huaán Coâng Giaùo veà chuû ñeà ñoù. Muïc ñích cuûa noù laø ñöa ra moät baûn toång hôïp khaùch quan veà nhöõng dieãn bieán ñaïi keát gaàn ñaây veà chuû ñeà naøy, do ñoù phaûn aûnh nhöõng hieåu bieát saâu saéc nhöng cuõng phaûn aûnh nhöõng haïn cheá cuûa chính caùc taøi lieäu ñoái thoaïi. Ngoaøi ra, cuoäc nghieân cöùu keát thuùc baèng moät ñeà xuaát ngaén goïn cuûa Ñaïi hoäi toaøn theå naêm 2021 cuûa Thaùnh boä, coù töïa ñeà "Höôùng tôùi vieäc thöïc hieän quyeàn toái thöôïng trong theá kyû 21", trong ñoù xaùc ñònh nhöõng ñeà xuaát quan troïng nhaát ñöôïc ñöa ra bôûi nhieàu phaûn hoài vaø ñoái thoaïi khaùc nhau ñeå thöïc hieän laïi thöøa taùc vuï hieäp nhaát cuûa Giaùm muïc Roâma.
Taøi lieäu naøy laø keát quaû cuûa coâng trình thöïc söï ñaïi keát vaø coâng ñoàng. Taøi lieäu toùm taét khoaûng ba möôi phaûn hoài cho Ut unum sint vaø naêm möôi taøi lieäu ñoái thoaïi ñaïi keát veà chuû ñeà naøy. Khoâng chæ coù söï tham gia cuûa nhaân vieân, maø coøn coù söï tham gia cuûa caùc Thaønh vieân vaø Coá vaán cuûa Thaùnh boä, nhöõng ngöôøi ñaõ thaûo luaän veà vaán ñeà naøy taïi hai Ñaïi hoäi toaøn theå. Nhieàu chuyeân gia Coâng Giaùo ñaõ ñöôïc tham vaán, cuõng nhö nhieàu hoïc giaû töø nhieàu truyeàn thoáng Kitoâ giaùo khaùc nhau. Cuoái cuøng, vaên baûn ñaõ ñöôïc göûi ñeán nhieàu Boä cuûa Giaùo trieàu Roâma vaø Vaên phoøng Toång thö kyù cuûa Thöôïng hoäi ñoàng.
Toång coäng, hôn naêm möôi ñoùng goùp ñaõ ñöôïc xem xeùt. Taát caû, trong khi ñeà xuaát caûi tieán, ñeàu tích cöïc veà saùng kieán, phöông phaùp, caáu truùc vaø yù töôûng chính cuûa taøi lieäu nghieân cöùu. Toâi muoán baøy toû loøng bieát ôn saâu saéc ñeán taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñoùng goùp giaù trò cuûa hoï cho söï suy tö naøy, vaø ñaëc bieät laø caùc vieân chöùc cuûa Boä ñaõ thuùc ñaåy vaø ñieàu phoái döï aùn vôùi söï hôïp taùc cuûa Vieän Nghieân cöùu Ñaïi keát cuûa Angelicum.
Chuùng toâi hieän raát vui möøng ñöôïc coâng boá taøi lieäu nghieân cöùu naøy vôùi söï ñoàng yù cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ. Chuùng toâi hy voïng raèng noù seõ thuùc ñaåy khoâng chæ vieäc tieáp nhaän caùc cuoäc ñoái thoaïi veà chuû ñeà quan troïng naøy, maø coøn thuùc ñaåy theâm caùc cuoäc ñieàu tra thaàn hoïc vaø caùc ñeà xuaát thöïc teá, "taát nhieân laø cuøng nhau", ñeå thöïc hieän thöøa taùc vuï hieäp nhaát cuûa Giaùm muïc Roâma "ñöôïc taát caû ngöôøi lieân quan coâng nhaän" (UUS 95).
Hoàng Y Kurt Koch
Boä tröôûng
Daãn Nhaäp
"Ñeå Tìm Caùch Thöïc Hieän Quyeàn Toái Thöôïng": Caùc Can Thieäp Giaùo Hoaøng
1. Vieäc hieåu vaø thöïc hieän thöøa taùc vuï cuûa Giaùm muïc Roma ñaõ böôùc vaøo moät giai ñoaïn môùi vôùi Coâng ñoàng Vatican II.
Chính haønh ñoäng trieäu taäp moät Coâng ñoàng vôùi söï hieäp nhaát Kitoâ giaùo laø moät trong nhöõng muïc tieâu chính vaø vôùi söï tham gia cuûa nhöõng ngöôøi Kitoâ höõu khaùc ñaõ cho thaáy caùch tieáp caän cuûa Thaùnh Gioan XXIII ñoái vôùi vai troø cuûa Giaùm muïc Roma trong Giaùo hoäi. Boå sung cho caùc ñònh nghóa cuûa Coâng ñoàng Vatican I veà quyeàn toái thöôïng cuûa giaùo hoaøng, Hieán cheá Lumen gentium ñaõ cuûng coá chöùc vuï cuûa caùc giaùm muïc cai quaûn caùc giaùo hoäi ñaëc thuø cuûa hoï vôùi tö caùch laø "ñaïi dieän vaø ñaïi söù cuûa Chuùa Kitoâ [...] chöù khoâng phaûi laø ñaïi dieän cuûa caùc Giaùm muïc Roâma" (LG 27) vaø nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa tính hôïp ñoaøn giaùm muïc (LG 23). Saéc leänh Unitatis redintegratio ñaùnh daáu söï gia nhaäp chính thöùc cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vaøo phong traøo ñaïi keát vaø môû ñöôøng cho vieäc thieát laäp caùc cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc, nhieàu cuoäc trong soá ñoù seõ giaûi quyeát vaán ñeà veà quyeàn toái thöôïng.
2. Trong vaø sau Coâng ñoàng, caùc Giaùo hoaøng keá tieáp ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp ñaùng keå cho söï phaùt trieån naøy. Tin raèng "Giaùo hoaøng [...] chaéc chaén laø trôû ngaïi lôùn nhaát treân con ñöôøng ñaïi keát", [1] Thaùnh Phaoloâ VI, baèng nhöõng cöû chæ vaø tuyeân boá cuûa mình, ñaõ ñoùng goùp theo nhieàu caùch ñeå hieåu moät caùch môùi meû veà thöøa taùc vuï cuûa giaùo hoaøng.
Ngay trong Thoâng ñieäp Ecclesiam suam, ngaøi ñaõ baøy toû nieàm tin chaéc raèng chöùc vuï muïc vuï hieäp nhaát cuûa ngaøi "khoâng phaûi laø quyeàn toái thöôïng cuûa loøng kieâu haõnh thieâng lieâng vaø mong muoán thoáng trò nhaân loaïi, maø laø quyeàn toái thöôïng phuïc vuï, thöøa taùc vaø yeâu thöông" (ES 114). Qua moät soá cuoäc hoïp, ngaøi ñaõ phaùt trieån moái quan heä huynh ñeä vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo Kitoâ giaùo khaùc, ñieàu naøy giuùp thieát laäp Giaùo Hoäi Coâng Giaùo trong söï hieäp thoâng cuûa caùc hieäp thoâng Kitoâ giaùo. Nhaän thöùc raèng uy tín ñaïi keát cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo phuï thuoäc vaøo naêng löïc ñoåi môùi noäi taïi cuûa Giaùo hoäi, Ñöùc Phaoloâ VI, thöïc hieän moät ñeà xuaát do caùc giaùm muïc ñöa ra taïi Coâng ñoàng Vatican II, ñaõ thaønh laäp Thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc vaøo naêm 1965 ñeå cung caáp moät caùch thöùc taäp theå hôn ñeå thöïc hieän quyeàn toái thöôïng vì lôïi ích cuûa toaøn theå Giaùo hoäi (xem Töï Saéc Apostolica sollicitudo, 1965) vaø baét buoäc phaûi coù caùc hoäi ñoàng giaùm muïc (töï Saéc Ecclesiae sanctae, 1966, 41).
3. Thaùnh Gioan Phaoloâ II khoâng chæ taùi khaúng ñònh con ñöôøng ñaïi keát naøy maø coøn chính thöùc môøi goïi nhöõng Kitoâ höõu khaùc suy gaãm veà vieäc thöïc thi thöøa taùc vuï cuûa Giaùm muïc Roâma. Trong thoâng ñieäp quan troïng cuûa mình Ut unum sint (1995), ngaøi ñaõ söû duïng khaùi nieäm Kinh thaùnh veà 'episkopein' ("canh chöøng") ñeå moâ taû thöøa taùc vuï naøy (UUS 94), maø quyeàn toái thöôïng ñöôïc ñònh nghóa nhö moät thöøa taùc vuï hieäp nhaát (UUS 89) vaø phuïc vuï tình yeâu (UUS 95).
Ñaûm nhaän traùch nhieäm ñaïi keát ñaëc thuø cuûa mình vaø "löu yù ñeán lôøi yeâu caàu ñöôïc ñöa ra cho [ngaøi]", Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ nhaän ra nhu caàu "phaûi tìm caùch thöïc thi tính toái thöôïng, maëc duø khoâng töø boû nhöõng gì thieát yeáu ñoái vôùi söù meänh, nhöng vaãn môû ra moät tình huoáng môùi" (UUS 95). Tin raèng moät thöøa taùc vuï hieäp nhaát coù theå chaáp nhaän laãn nhau khoâng theå ñöôïc ñònh nghóa moät caùch ñôn phöông, ngaøi ñaõ môû roäng lôøi môøi coâng khai ñeán taát caû caùc muïc töû vaø nhaø thaàn hoïc töø caùc truyeàn thoáng giaùo hoäi khaùc nhau, laëp laïi moät yeâu caàu ñaõ ñöôïc ñöa ra vaøo naêm 1987 taïi Vöông cung thaùnh ñöôøng Thaùnh Pheâroâ tröôùc söï hieän dieän cuûa Ñöùc Thöôïng phuï Ñaïi keát Dimitrios I: "Toâi tha thieát caàu xin Chuùa Thaùnh Thaàn chieáu saùng chuùng ta, khai saùng taát caû caùc Muïc töû vaø nhaø thaàn hoïc cuûa caùc Giaùo hoäi cuûa chuùng ta, ñeå chuùng ta coù theå cuøng nhau tìm kieám - taát nhieân - caùc hình thöùc trong ñoù, thöøa taùc vuï naøy coù theå hoaøn thaønh moät dòch vuï yeâu thöông ñöôïc taát caû nhöõng ngöôøi lieân quan coâng nhaän" (UUS 95). Nhôø söï phaân bieät naøy giöõa baûn chaát cuûa quyeàn toái thöôïng vaø caùc hình thöùc taïm thôøi ñöôïc thöïc hieän, ngöôøi ta hy voïng raèng thoâng qua "moät cuoäc ñoái thoaïi kieân nhaãn vaø huynh ñeä", "yù muoán cuûa Chuùa Kitoâ ñoái vôùi Giaùo hoäi cuûa Ngöôøi" seõ ñöôïc tieát loä (UUS 96).
4. Trong baøi phaùt bieåu ñaàu tieân, Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâ-neâ-ñíc-toâ XVI ñaõ noùi veà vieäc ngaøi ñaûm nhieäm "nhö cam keát haøng ñaàu cuûa ngaøi seõ laøm vieäc khoâng meät moûi höôùng tôùi vieäc taùi laäp söï hieäp nhaát troïn veïn vaø höõu hình cuûa taát caû nhöõng ngöôøi theo Chuùa Kitoâ". [2] Ngaøi ñaõ nhaéc laïi vaø nhaéc laïi lôøi môøi goïi cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II trong caùc boái caûnh khaùc nhau, vôùi nieàm tin chaéc chaén raèng "caùc yù töôûng do Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñöa ra trong Thoâng ñieäp Ut unum sint (95) veà söï phaân bieät giöõa baûn chaát vaø hình thöùc thöïc hieän quyeàn toái thöôïng coù theå mang laïi nhieàu ñieåm thaûo luaän hieäu quaû hôn nöõa", [3] vaø khuyeán khích ñoái thoaïi thaàn hoïc veà moái quan heä giöõa quyeàn toái thöôïng vaø tính ñoàng nghò, ñaëc bieät laø vôùi Giaùo hoäi Chính thoáng giaùo. Vieäc ngaøi töø chöùc khoûi chöùc vuï giaùo hoaøng vaøo naêm 2013, laàn töø chöùc ñaàu tieân cuûa moät Giaùo hoaøng trong thôøi hieän ñaïi, vì nhaän ra "vieäc thieáu khaû naêng cuûa toâi ñeå hoaøn thaønh ñaày ñuû chöùc vuï ñöôïc giao phoù cho toâi", [4] ñaõ goùp phaàn vaøo nhaän thöùc vaø söï hieåu bieát môùi veà chöùc vuï cuûa Giaùm muïc Roâma.
5. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ nhieàu laàn nhaéc laïi lôøi môøi goïi cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II tìm ra moät caùch môùi ñeå thöïc hieän quyeàn toái thöôïng, [5] thöøa nhaän raèng "Chuùng ta ñaõ ñaït ñöôïc ít tieán boä trong vaán ñeà naøy" (Evangelii gaudium 32). Keâu goïi moät "cuoäc hoaùn caûi muïc vuï" cho ngoâi vò giaùo hoaøng vaø caùc caáu truùc trung taâm cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, ngaøi thöøa nhaän raèng "söï taäp trung quaù möùc, thay vì chöùng minh laø höõu ích, laøm phöùc taïp cuoäc soáng cuûa Giaùo hoäi vaø hoaït ñoäng truyeàn giaùo cuûa Giaùo hoäi", vaø ñaëc bieät than phieàn veà vieäc giaûi thích khoâng ñaày ñuû veà tình traïng cuûa caùc hoäi ñoàng giaùm muïc (EG 32). Ñoái vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, "ngaøy nay, thöøa taùc vuï Pheâroâ khoâng theå ñöôïc ñöôïc hieåu hoaøn toaøn neáu khoâng coù söï côûi môû ñoái vôùi cuoäc ñoái thoaïi vôùi moïi tín höõu trong Chuùa Ki-toâ naøy" [6].
Ñöa tính ñoàng nghò trôû thaønh chuû ñeà chính trong trieàu giaùo hoaøng cuûa mình, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa tính ñoàng nghò döïa treân sensus fidei [caûm thöùc ñöùc tin] cuûa daân Chuùa "khoâng theå sai laàm trong ñöùc tin" (EG 119), ñieàu naøy raát caàn thieát ñeå hieåu vaø thöïc hieän môùi meû thöøa taùc vuï Pheâroâ, nhö ngaøi ñaõ tuyeân boá trong dieãn vaên kyû nieäm 50 naêm cuûa Thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc: "Trong moät Giaùo hoäi ñoàng nghò, coù theå chieáu saùng nhieàu hôn vaøo vieäc thöïc hieän quyeàn toái thöôïng cuûa Pheâroâ". Thaät vaäy, "Ñöùc Giaùo Hoaøng, töï mình, khoâng ñöùng treân Giaùo hoäi; nhöng trong phaïm vi laø moät trong nhöõng ngöôøi ñaõ chòu pheùp röûa, vaø trong Hoäi ñoàng Giaùm muïc laø moät Giaùm muïc trong soá caùc Giaùm muïc, ñöôïc keâu goïi cuøng luùc - vôùi tö caùch laø Ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ - ñeå laõnh ñaïo Giaùo hoäi Roâma, nôi chuû trì ñöùc aùi treân taát caû caùc Giaùo hoäi".[7] Cam keát cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ trong vieäc xaây döïng moät Giaùo hoäi ñoàng nghò ôû moïi caáp ñoä "coù yù nghóa ñaïi keát quan troïng", tröôùc heát bôûi vì tính ñoàng nghò laø moät moùn quaø maø chuùng ta coù theå hoïc hoûi töø nhöõng Kitoâ höõu khaùc (xem EG 246), vaø cuõng bôûi vì caû tính ñoàng nghò vaø ñaïi keát ñeàu laø nhöõng tieán trình "cuøng nhau böôùc ñi". Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ coi vieäc thöïc haønh ñoåi môùi cuûa Thöôïng hoäi ñoàng Giaùm muïc, bao goàm caû vieäc tham vaán roäng raõi hôn toaøn theå daân Chuùa, laø moät "ñoùng goùp vaøo vieäc taùi laäp söï hieäp nhaát giöõa taát caû caùc Kitoâ höõu" vaø töï noù laø moät phaûn öùng ñoái vôùi "mong muoán ñöôïc baøy toû nhieàu naêm tröôùc cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II" trong Ut unum sint (Toâng hieán Episcopalis communio 2018, 10). Nhieàu tham chieáu ñeán giaùo huaán cuûa hoäi ñoàng giaùm muïc trong caùc vaên kieän giaùo huaán cuûa ngaøi (Evangelii gaudium, Amoris laetitia, Laudato si') cuõng chöùng thöïc cam keát cuûa ngaøi ñoái vôùi thöôïng hoäi ñoàng. Cuoái cuøng, phuø hôïp vôùi thöïc haønh muïc vuï cuûa caùc vò tieàn nhieäm gaàn ñaây, vieäc Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ nhaán maïnh ñeán töôùc hieäu "Giaùm muïc Roâma" cuûa ngaøi ngay töø ñaàu trieàu giaùo hoaøng cuûa ngaøi, caùc töôùc hieäu giaùo hoaøng hieän ñöôïc lieät keâ laø "lòch söû" (xem Annuario Pontiicio 2020), cuõng goùp phaàn taïo neân moät hình maãu môùi cho thöøa taùc vuï Pheâroâ.
Nguoàn Goác, Muïc Ñích Vaø Caáu Truùc Cuûa Taøi Lieäu Naøy
6. Lôøi môøi goïi cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II trong Ut unum sint ñaõ thuùc ñaåy nhieàu phaûn hoài töø caùc coäng ñoàng Kitoâ giaùo vaø caùc toå chöùc ñaïi keát, cuõng nhö töø caùc hoäi thaûo hoïc thuaät vaø caùc nhaø thaàn hoïc caù nhaân cuûa caùc truyeàn thoáng khaùc nhau. Haàu heát trong soá hoï ñaõ döïa treân keát quaû cuûa caùc cuoäc ñoái thoaïi khaùc nhau thaûo luaän veà vaán ñeà quyeàn toái thöôïng, tröôùc hoaëc sau khi coâng boá thoâng ñieäp.
7. Phieân hoïp toaøn theå naêm 2001 cuûa Hoäi ñoàng Giaùo hoaøng veà Coå vuõ söï hieäp nhaát Kitoâ giaùo [PPCCU] khi ñoù ñaõ thaûo luaän veà tình traïng hieän taïi cuûa söï suy tö veà vieäc thöïc thi thöøa taùc vuï Pheâroâ. Vaøo thôøi ñieåm ñoù, moät baûn taøi lieäu laøm vieäc ñaõ ñöôïc chuaån bò, baùo caùo caùc yeáu toá chính cuûa cuoäc thaûo luaän hieän taïi, khi chuùng xuaát hieän töø caùc cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc chính thöùc hoaëc khoâng chính thöùc veà thöøa taùc vuï Pheâroâ vaø töø caùc phaûn hoài khaùc nhau ñoái vôùi yeâu caàu cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II.
Moät soá xem xeùt vaø ñeà xuaát cuûa Phieân hoïp toaøn theå ñaõ ñöôïc theâm vaøo taøi lieäu coù tieâu ñeà "Ñeà xuaát cuûa Phieân hoïp toaøn theå lieân quan ñeán nghieân cöùu veà Thuøa taùc vuï Pheâroâ". [8] Taøi lieäu ñaõ ñöôïc xuaát baûn trong baûn tin chính thöùc cuûa Hoäi ñoàng Giaùo hoaøng vaø ñöôïc göûi cho moät soá löôïng lôùn caùc nhaø laõnh ñaïo Giaùo hoäi vaø caùc ñoái taùc ñaïi keát, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi ñaõ göûi phaûn hoài cho Ut unum sint, ñeå chia seû suy tö vaø tieáp tuïc ñoái thoaïi.
8. Hoäi ñoàng Giaùo hoaøng veà Coå vuõ söï hieäp nhaát Kitoâ giaùo, trôû thaønh Boä Coå vuõ Hieäp nhaát Kitoâ giaùo vaøo ngaøy 5 thaùng 6 naêm 2022, ñaõ chöùng kieán trong leã kyû nieäm 25 naêm cuûa Thoâng ñieäp Ut unum sint, cuõng nhö trong tieán trình ñoàng nghò cho Ñaïi hoäi ñoàng thöôøng kyø laàn thöù XVI cuûa Thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc coù tieâu ñeà "Vì moät Giaùo hoäi coâng ñoàng: hieäp thoâng, tham gia vaø truyeàn giaùo" (2021-2024), moät cô hoäi ñeå tieáp tuïc thaûo luaän veà chuû ñeà naøy.
Thaät vaäy, keå töø naêm 2001, caùc vò Giaùo hoaøng ñaõ ñöa ra theâm caùc tuyeân boá vaø caùc phaûn hoài tieáp theo ñoái vôùi thoâng ñieäp vaø caùc vaên kieän môùi veà caùc cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc ñaõ ñöôïc coâng boá. Taát caû caùc vaên kieän naøy ñaõ ñoùng goùp ñaùng keå vaøo vieäc suy tö vaán ñeà veà quyeàn toái thöôïng trong Giaùo hoäi vaø xöùng ñaùng ñöôïc tieáp tuïc trong moät cuoäc ñoái thoaïi ñang tieáp dieãn. Hôn nöõa, trieàu ñaïi cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ môû ra nhöõng vieãn caûnh môùi cho vieäc thöïc thi quyeàn toái thöôïng theo tinh thaàn ñoàng nghò. Moät "vieäc thu hoaïch hoa traùi" cuûa nhöõng dieãn bieán naøy vaø nhöõng suy gaãm ñaïi keát veà Giaùm muïc Roâma, quyeàn toái thöôïng vaø tính ñoàng nghò, coù veû laø kòp thôøi vaø coù theå ñoùng goùp vaøo moái quan taâm môùi trong vieäc hieäp nhaát Kitoâ giaùo.
9. Do ñoù, Thaùnh boä ñaõ soaïn thaûo moät taøi lieäu nghieân cöùu môùi veà chuû ñeà naøy, döïa treân vaø boå sung ñaùng keå cho vaên baûn tröôùc ñoù. Toân vinh caùc suy tö veà quyeàn toái thöôïng vaø veà Thöøa taùc vuï cuûa Giaùm muïc Roâma do caùc coäng ñoàng Kitoâ giaùo khaùc, caùc toå chöùc ñaïi keát vaø caùc cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc (coù söï tham gia cuûa Coâng Giaùo), taøi lieäu naøy nhaèm muïc ñích laø moät baûn toång hôïp khaùch quan vaø moâ taû veà nhöõng dieãn bieán gaàn ñaây trong cuoäc thaûo luaän ñaïi keát veà chuû ñeà naøy. Noù khoâng coù tham voïng trôû thaønh baûn toång hôïp cuûa huaán quyeàn Coâng Giaùo hoaëc phaûn öùng cuûa Coâng Giaùo ñoái vôùi nhöõng suy tö ñaïi keát, cuõng khoâng phaûi laø moät caâu hoûi veà tình traïng cuûa toaøn boä cuoäc tranh luaän thaàn hoïc, maø laø moät "cuoäc thu hoaïch hoa traùi" cuûa caùc cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát gaàn ñaây. Do ñoù, taøi lieäu naøy phaûn aûnh nhöõng hieåu bieát, nhöng cuõng phaûn aûnh nhöõng haïn cheá cuûa chính caùc taøi lieäu ñoái thoaïi. Gioáng nhö tröôøng hôïp cuûa caùc taøi lieäu laøm vieäc tröôùc ñaây cuûa PCPCU, taøi lieäu naøy chuû yeáu ñöôïc cung caáp cho caùc hoïc giaû laøm vieäc trong lónh vöïc thaàn hoïc ñaïi keát, caùc thaønh vieân cuûa caùc cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc khaùc nhau vaø caùc ñoái taùc ñoái thoaïi cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Baûn toång hôïp naøy ñöôïc ñöa ra nhö moät ñoùng goùp cho cuoäc thaûo luaän, theo moät nghóa naøo ñoù laø moät coâng cuï laøm vieäc, vôùi hy voïng raèng noù seõ thuùc ñaåy theâm cuoäc ñieàu tra vaø ñoái thoaïi thaàn hoïc, vaø kích thích caùc ñeà xuaát thöïc teá cho vieäc thöïc hieän chöùc vuï hieäp nhaát cuûa Giaùm muïc Roâma "ñöôïc taát caû nhöõng ngöôøi lieân quan coâng nhaän" (UUS 95).
10. Baûn thaûo ñaàu tieân cuûa vaên baûn naøy ñaõ ñöôïc DPCU chuaån bò vaøo naêm 2020 vaø göûi cho caùc nhaø thaàn hoïc töø caùc truyeàn thoáng Kitoâ giaùo khaùc nhau ñeå xin yù kieán chuyeân moân cuûa hoï. Sau ñoù, taøi lieäu nghieân cöùu ñaõ ñöôïc ñeä trình vaøo thaùng 6 naêm 2021 cho taát caû caùc thaønh vieân vaø coá vaán cuûa DPCU ñeå xem xeùt vaø ñaõ ñöôïc thaûo luaän taïi phieân hoïp toaøn theå vaøo ngaøy 11 thaùng 11 naêm 2021, ñöôïc toå chöùc tröïc tuyeán, cuøng vôùi moät ñeà xuaát coù tieâu ñeà "Höôùng tôùi vieäc thöïc hieän quyeàn toái thöôïng trong theá kyû 21". Sau ñoù, moät baûn döï thaûo ñöôïc caäp nhaät ñaõ ñöôïc ñeä trình leân caùc Boä coù thaåm quyeàn cuûa Giaùo trieàu Roâma vaø moät laàn nöõa ñöôïc thaûo luaän taïi moät phieân hoïp toaøn theå coù söï hieän dieän cuûa DPCU vaøo ngaøy 3 thaùng 5 naêm 2022.
Taïi moãi giai ñoaïn naøy, taøi lieäu nghieân cöùu ñaõ ñöôïc söûa ñoåi theâm. Boä Coå vuõ söï hieäp nhaát Kitoâ giaùo baøy toû loøng bieát ôn saâu saéc ñeán taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñoùng goùp giaù trò cuûa hoï cho söï suy tö naøy. Sau caùc baûn caäp nhaät tieáp theo, taøi lieäu ñaõ ñöôïc ñeä trình leân Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, ngöôøi ñaõ chaáp thuaän vieäc coâng boá trong moät buoåi tieáp kieán ñöôïc ban cho Hoàng Y Kurt Koch vaøo ngaøy 2 thaùng 3 naêm 2024.
11. Caùc trang sau ñaây cung caáp moät baûn trình baøy sô ñoà veà (1) caùc phaûn hoài cho Ut unum sint vaø caùc taøi lieäu cuûa caùc cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc daønh rieâng cho vaán ñeà veà quyeàn toái thöôïng; (2) caùc caâu hoûi thaàn hoïc chính theo truyeàn thoáng vaãn thaùch thöùc quyeàn toái thöôïng cuûa giaùo hoaøng, vaø moät soá tieán boä ñaùng keå trong suy tö ñaïi keát ñöông thôøi; (3) moät soá quan ñieåm cho moät thöøa taùc vuï hieäp nhaát trong moät Giaùo hoäi thoáng nhaát; vaø (4) caùc ñeà xuaát hoaëc yeâu caàu thöïc teá göûi ñeán Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Toång hôïp naøy döïa treân caû caùc phaûn hoài cho Ut unum sint vaø keát quaû cuûa caùc cuoäc ñoái thoaïi chính thöùc vaø khoâng chính thöùc lieân quan ñeán thöøa taùc vuï hieäp nhaát ôû caáp ñoä hoaøn caàu. Noù söû duïng thuaät ngöõ ñöôïc caùc taøi lieäu naøy aùp duïng, vôùi caùc öu ñieåm vaø haïn cheá cuûa chuùng. Moät baûn toùm taét cuõng ñöôïc ñöa ra ôû cuoái taøi lieäu nghieân cöùu naøy.
Phaûn Hoài Vôùi Ut Unum Sint
1. Suy Gaãm Ñaïi Keát Veà Thöøa Taùc Vuï Cuûa Giaùm Muïc Roâma
1.1. Phaûn Hoài Vôùi Ut Unum Sint
12. Lôøi môøi goïi cuûa Ut unum sint ñoái vôùi caùc nhaø thaàn hoïc vaø caùc nhaø laõnh ñaïo Giaùo hoäi ñeå cuøng nhau suy tö veà thöøa taùc vuï cuûa Giaùm muïc Roâma ñaõ gôïi ra nhieàu phaûn hoài khaùc nhau. Caùc phaûn hoài chính thöùc cuûa giaùo hoäi ñeán töø nhieàu coäng ñoàng Kitoâ giaùo ôû phöông Taây: Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Cuõ, Giaùo hoäi Anh giaùo, Giaùo hoäi Luther, Giaùo hoäi Tröôûng laõo, Giaùo hoäi Caûi caùch vaø Giaùo hoäi Töï do. Veà maët ñòa lyù, haàu heát caùc caâu traû lôøi ñeán töø Baéc Myõ vaø Chaâu AÂu, chuû yeáu laø töø Quaàn ñaûo Anh, Ñöùc vaø Hoa Kyø. Haàu heát caùc caâu traû lôøi ñöôïc chuaån bò bôûi caùc nhoùm hoaëc toå chöùc ñòa phöông. Caùc phaûn hoài roäng raõi ñeán töø Vieän Giaùm muïc cuûa Giaùo hoäi Anh, töø Hoäi ñoàng Giaùm muïc cuûa Giaùo hoäi Thuïy Ñieån vaø töø Giaùo hoäi Tröôûng laõo Hoa Kyø. Khoâng coù caâu traû lôøi chính thöùc naøo töø Caùc Giaùo hoäi Chính thoáng giaùo hoaëc Chính thoáng giaùo phöông Ñoâng.
13. Moät soá phaûn hoài ñeán töø caùc uûy ban ñaïi keát (ví duï: UÛy ban Ñöùc tin vaø Traät töï cuûa Hoäi ñoàng Giaùo hoäi Theá giôùi, UÛy ban Ñöùc tin vaø Traät töï cuûa Hoäi ñoàng Quoác gia caùc Giaùo hoäi cuûa Chuùa Kitoâ taïi Hoa Kyø) vaø töø caùc Hoäi ñoàng Giaùo hoäi ñòa phöông vaø quoác gia (ví duï: Hoäi ñoàng caùc Giaùo hoäi Anh vaø Ireland, Caùc Giaùo hoäi Cuøng nhau taïi Anh, Caùc nhaø laõnh ñaïo Giaùo hoäi Taây Yorkshire). Moät soá toå chöùc hoïc thuaät (ví duï: Konfessionskundliches Institut des Evangelischen Bundes; Okumenische Arbeitsgruppe "Ut Unum Sint " Schweiz) ñaõ göûi phaûn hoài, cuõng nhö moät soá coäng ñoàng ñaïi keát (ví duï: Hieäp hoäi caùc Gia ñình Lieân giaùo hoäi; Coäng ñoàng Iona) vaø caùc nhoùm thaàn hoïc ñaëc bieät (nhö Nhoùm Farfa Sabina).
14. Moät soá hoäi thaûo vaø hoäi nghò thaàn hoïc, bao goàm caùc ñaïi dieän cuûa nhieàu Giaùo hoäi khaùc nhau, cuõng ñöôïc toå chöùc ñeå ñaùp öùng vaø laáy caûm höùng töø yeâu caàu cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Hai hoäi nghò ñaõ dieãn ra taïi Vatican: naêm 1996, Boä Giaùo lyù Ñöùc tin ñaõ toå chöùc moät hoäi thaûo veà "Quyeàn toái thöôïng cuûa Ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ", töø ñoù Boä ñaõ xuaát baûn "Nhöõng xem xeùt" veà chuû ñeà naøy naêm 1998; vaø vaøo naêm 2003, Hoäi ñoàng Giaùo hoaøng veà Coå vuõ Söï hieäp nhaát Kitoâ giaùo ñaõ toå chöùc moät hoäi thaûo chuyeân ñeà coù teân laø "Thöøa taùc vuï Pheâroâ: Ñoái thoaïi giöõa Coâng Giaùo vaø Chính thoáng giaùo". Nhieàu hoäi thaûo chuyeân ñeà khaùc ñaõ ñöôïc toå chöùc ôû caáp ñòa phöông, trong ñoù caùc bieân baûn hoäi thaûo coù nhöõng ñoùng goùp quan troïng cho ñaïi keát veà vaán ñeà quyeàn toái thöôïng ñaõ ñöôïc ñöa ra vaø phaùt trieån trong caùc cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát. Caùc nhaø thaàn hoïc caù nhaân cuûa nhieàu truyeàn thoáng - bao goàm moät soá Chính thoáng giaùo - cuõng ñaõ xuaát baûn nhieàu taøi lieäu vaø chuyeân khaûo phong phuù ñeå ñaùp laïi yeâu caàu cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II. Tuy nhieân, xeùt ñeán vieäc khoâng theå bao goàm taát caû caùc baøi vieát vaø chuyeân khaûo ñoù, vaø tin raèng ñoái thoaïi giöõa caùc Giaùo hoäi laø boái caûnh thích hôïp cho söï suy tö naøy, taøi lieäu naøy chæ giôùi haïn ôû caùc cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc vaø caùc phaûn hoài vôùi Ut unum sint.
1.2. Ñoái Thoaïi Thaàn Hoïc
15. Nhieàu cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc ñaõ thaûo luaän veà vaán ñeà quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùo hoaøng, ñoâi khi theo caùch saâu saéc vaø toaøn dieän. Caùc ñoaïn vaên sau ñaây seõ cung caáp toång quan veà caùc taøi lieäu ñoái thoaïi thaàn hoïc daønh toaøn boä hoaëc moät phaàn cho caâu hoûi veà quyeàn toái thöôïng. Toân vinh lôøi môøi goïi roäng raõi do Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phao-loâ II ban haønh trong Ut unum sint vaø ñöôïc caùc Ñöùc Giaùo Hoaøng keá tieáp xaùc nhaän, taøi lieäu naøy, gioáng nhö taøi lieäu laøm vieäc naêm 2001, ruùt ra töø nhieàu tính ña daïng cuûa caùc taøi lieäu, coù tính ñeán nhöõng phaûn aûnh ñöôïc ñöa ra bôûi caùc cuoäc ñoái thoaïi chính thöùc quoác teá vaø quoác gia coù caùc thaønh vieân ñöôïc caùc Giaùo hoäi boå nhieäm, vaø caû caùc nhoùm ñoái thoaïi khoâng chính thöùc.
Trong khi thöøa nhaän vò theá khaùc nhau cuûa caùc cuoäc ñoái thoaïi naøy, vaø ñaëc bieät laø troïng löôïng lôùn hôn cuûa caùc cuoäc ñoái thoaïi quoác teá chính thöùc, taøi lieäu naøy ñaõ tuaân theo caùc tieâu chuaån töông töï vì nhöõng lyù do sau:
(1) caùc cuoäc ñoái thoaïi chính thöùc, gioáng nhö caùc cuoäc ñoái thoaïi khoâng chính thöùc, phaûn aùnh chuû tröông cuûa chính caùc uûy ban, vaø khoâng nhaát thieát laø chuû tröông chính thöùc cuûa caùc Giaùo hoäi lieân quan, vì quaù trình tieáp nhaän cuûa hoï vaãn chöa keát thuùc (veà vaán ñeà naøy, caùc phaûn hoài vaø phaûn öùng chính thöùc ñoái vôùi caùc vaên baûn naøy cuõng ñöa ra nhöõng hieåu bieát quan troïng);
(2) caùc cuoäc ñoái thoaïi quoác gia thöôøng ñöa ra nhöõng ñoùng goùp saâu roäng hôn cho cuoäc tranh luaän: ví duï, trong khi cuoäc ñoái thoaïi quoác teá Lutheran-Coâng Giaùo noùi raát ít veà chuû ñeà naøy, thì cuoäc ñoái thoaïi Hoa Kyø ñaõ daønh troïn hai taøi lieäu cho noù (vaø cuoäc ñoái thoaïi quoác teá ñaõ ca ngôïi vaø khuyeán nghò coâng vieäc cuûa mình, xem beân döôùi ~22);
(3) moät taøi lieäu nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa tính ñoàng nghò seõ laø nghòch lyù neáu boû qua cuoäc ñoái thoaïi do caùc hoäi ñoàng giaùm muïc daãn ñaàu;
(4) caùc cuoäc ñoái thoaïi khoâng chính thöùc ñaõ ñi ñaàu trong vieäc môû ra nhöõng vieãn caûnh môùi: moät cuoäc ñieàu tra saâu roäng coù tính chuù giaûi Coâng ñoàng Vatican I cho ñeán nay chæ ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc cuoäc ñoái thoaïi khoâng chính thöùc;
(5) vieäc tieáp nhaän moät soá taøi lieäu ñoái thoaïi khoâng chính thöùc cuûa coäng ñoàng hoïc thuaät vaø ñaïi keát, ñoâi khi vöôït ra ngoaøi caùc taøi lieäu ñoái thoaïi chính thöùc, chöùng thöïc giaù trò vaø thaåm quyeàn cuûa chuùng;
(6) lôøi môøi do Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñöa ra raát roäng raõi ("Caùc nhaø laõnh ñaïo Giaùo hoäi vaø caùc nhaø thaàn hoïc cuûa hoï") vaø khoâng chæ höôùng ñeán caùc cuoäc ñoái thoaïi quoác teá chính thöùc. Taát nhieân, moái quan taâm, söï nhaán maïnh vaø keát luaän cuûa caùc cuoäc ñoái thoaïi khaùc nhau naøy thay ñoåi tuøy theo caùc giaùo hoäi hoïc khaùc nhau cuûa caùc tín phaùi coù lieân quan, nhö ñöôïc phaûn aùnh trong söï löïa choïn thuaät ngöõ cuûa hoï, moät soá thích noùi veà "quyeàn toái thöôïng phoå quaùt", nhöõng ngöôøi khaùc laø "thöøa taùc vuï giaùo hoaøng", "thöøa taùc vuï Pheâroâ", "chöùc naêng Pheâroâ", hoaëc "Giaùm muïc Roâma", moãi kieåu noùi naøy ñeàu coù nhöõng saéc thaùi khaùc nhau. Ví duï, cuïm töø "Thöøa taùc vuï Pheâroâ" thöôøng khoâng ñöôïc söû duïng trong ñoái thoaïi Chính thoáng giaùo-Coâng Giaùo, trong khi khaùi nieäm Nguõ trò cheá [Pentarchy], quen thuoäc trong tö töôûng Chính thoáng giaùo, ít lieân quan ñeán caùc ñoái taùc ñoái thoaïi phöông Taây.
16. Töø naêm 2006, coâng vieäc cuûa UÛy ban quoác teá chung veà ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Roâma vaø Giaùo hoäi Chính thoáng giaùo (noùi chung) ñaõ taäp trung vaøo vaán ñeà moái quan heä giöõa quyeàn toái thöôïng vaø tính coâng ñoàng. Taøi lieäu thöù naêm cuûa uûy ban (Ravenna, 2007), baûn thaûo ban ñaàu ñaõ ñöôïc chuaån bò vaøo naêm 1990, laø moät söï suy tö coù heä thoáng veà chuû ñeà naøy, coù töïa ñeà Haäu quaû veà maët giaùo hoäi hoïc vaø giaùo luaät cuûa baûn chaát bí tích cuûa Giaùo hoäi: Hieäp thoâng giaùo hoäi, tính coâng ñoàng vaø quyeàn bính, vôùi toaøn boä moät chöông veà quyeàn toái thöôïng vaø tính coâng ñoàng ôû caáp ñoä phoå quaùt. Taøi lieäu thöù saùu, coù töïa ñeà Tính coâng ñoàng vaø tính toái thöôïng trong thieân nieân kyû ñaàu tieân: Höôùng tôùi söï hieåu bieát chung trong vieäc phuïc vuï söï hieäp nhaát cuûa Giaùo hoäi (Chieti, 2016), laø moät caùch ñoïc chung veà söï dieãn ñaït cuûa hai nguyeân taéc naøy trong thieân nieân kyû ñaàu tieân, bao goàm nhöõng xem xeùt quan troïng veà vò trí vaø vai troø cuûa Giaùm muïc Roâma trong thôøi kyø ñoù. Taøi lieäu thöù baûy, coù tieâu ñeà Quyeàn toái thöôïng vaø Coâng ñoàng trong Thieân nieân kyû thöù hai vaø Ngaøy nay (Alexandria, 2023), môû roäng caùch hieåu chung naøy sang giai ñoaïn xa laùnh vaø taùch bieät giöõa Ñoâng vaø Taây, vaø ñeán söï xích laïi gaàn ñaây giöõa caùc Giaùo hoäi cuûa chuùng ta.
17. Moät soá uûy ban Chính thoáng giaùo-Coâng Giaùo quoác gia cuõng ñaõ daønh rieâng caùc taøi lieäu quan troïng cho vaán ñeà quyeàn toái thöôïng. Naêm 1986, Hoäi ñoàng Thaàn hoïc Chính thoáng giaùo - Coâng Giaùo Baéc Myõ ñaõ coâng boá moät taøi lieäu coù tieâu ñeà Toâng truyeàn laø Moùn quaø cuûa Chuùa trong Ñôøi soáng Giaùo hoäi, trong ñoù vaán ñeà veà quyeàn toái thöôïng vaø 'quyeàn Pheâ-roâ [petrinity]' laàn ñaàu tieân ñöôïc giaûi quyeát. Tuyeân boá thoáng nhaát naêm 1989 veà tính Coâng ñoàng [conciliarity] vaø Quyeàn toái thöôïng trong Giaùo hoäi laø tuyeân boá chung Chính thoáng giaùo-Coâng Giaùo ñaàu tieân hoaøn toaøn daønh rieâng cho chuû ñeà naøy. Naêm 2010, toå chöùc naøy ñaõ coâng boá moät taøi lieäu coù tieâu ñeà Caùc böôùc höôùng tôùi moät Giaùo hoäi taùi hôïp: Phaùc thaûo veà Taàm nhìn Chính thoáng giaùo-Coâng Giaùo cho töông lai, ñaëc bieät chuù yù ñeán vai troø cuûa Giaùm muïc Roâma trong moät Kitoâ giaùo ñöôïc hoøa giaûi. Naêm 1991, UÛy ban chung veà Ñoái thoaïi thaàn hoïc Coâng Giaùo-Chính thoáng giaùo ôû Phaùp ñaõ coâng boá moät nghieân cöùu chung veà Quyeàn toái cao cuûa Roâma trong Hieäp thoâng cuûa caùc Giaùo hoäi. Gaàn ñaây hôn, vaøo naêm 2018, Nhoùm coâng taùc chung Chính thoáng giaùo - Coâng Giaùo, Thaùnh Irenaeus, moät cuoäc ñoái thoaïi quoác teá khoâng chính thöùc, ñaõ coâng boá moät nghieân cöùu saâu roäng coù tieâu ñeà Phuïc vuï Hieäp thoâng. Suy nghó laïi veà Moái quan heä giöõa Quyeàn toái thöôïng vaø Tính ñoàng nghò, giaûi quyeát chuû ñeà naøy theo quan ñieåm chuù giaûi, lòch söû vaø heä thoáng.
18. Cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc vôùi caùc Giaùo hoäi Chính thoáng giaùo phöông Ñoâng cuõng ñaõ giaûi quyeát vaán ñeà veà quyeàn toái thöôïng. Hai taøi lieäu ñaàu tieân cuûa UÛy ban quoác teá chung veà Ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vaø Caùc Giaùo hoäi Chính thoáng giaùo Ñoâng phöông, laàn löôït veà Baûn chaát, Hieán phaùp vaø Söù meänh cuûa Giaùo hoäi (2009), vaø veà Vieäc thöïc haønh söï hieäp thoâng trong Ñôøi soáng cuûa Giaùo hoäi sô khai vaø YÙ nghóa cuûa noù ñoái vôùi vieäc Tìm kieám söï hieäp thoâng ngaøy nay cuûa chuùng ta (2015) ñeà caäp ñeán vaán ñeà veà quyeàn toái thöôïng ôû Bình dieän phoå quaùt. Caùc cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc song phöông vôùi caùc Giaùo hoäi Chính thoáng giaùo Ñoâng phöông cuõng ñaõ ñöa ra nhöõng tuyeân boá quan troïng lieân quan ñeán chuû ñeà naøy, ñaëc bieät laø vôùi Giaùo hoäi Chính thoáng giaùo Copt (Caùc nguyeân taéc höôùng daãn tìm kieám söï hieäp nhaát giöõa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vaø Giaùo hoäi Chính thoáng giaùo Copt, 1979) vaø vôùi Giaùo hoäi Chính thoáng giaùo Syria Malankara (Tuyeân boá chung veà Haøng Giaùm muïc vaø Thöøa taùc vuï Pheâroâ, 2002).
19. Ngay töø naêm 1968, Baùo caùo Malta cuûa UÛy ban Chuaån bò Chung Anh giaùo-Coâng Giaùo Roâma ñaõ nhaän dieän thaåm quyeàn vaø quyeàn toái thöôïng Pheâroâ nhö moät trong ba lónh vöïc nghieân cöùu caàn ñöôïc giaûi quyeát trong cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát. UÛy ban Quoác teá Anh giaùo-Coâng Giaùo Roâma ñaàu tieân (ARCIC I) ñaõ ñeà caäp ñeán chuû ñeà naøy trong tuyeân boá thoáng nhaát thöù ba cuûa mình laø Thaåm quyeàn trong Giaùo hoäi I (1976), trong ñoù ñöa ra moät söï hieåu bieát chung veà cô sôû cho thaåm quyeàn trong Giaùo hoäi vaø veà thöïc haønh coâng ñoàng vaø toái thöôïng cuûa mình. Naêm 1981, ARCIC ñaõ coâng boá theâm hai taøi lieäu veà thaåm quyeàn. Taøi lieäu ñaàu tieân coù töïa ñeà Thaåm quyeàn trong Giaùo hoäi: Laøm saùng toû, ñaõ traû lôøi nhieàu lôøi chæ trích veà Thaåm quyeàn I. Taøi lieäu thöù hai, Thaåm quyeàn trong Giaùo hoäi II, ñaõ giaûi quyeát boán lónh vöïc gaây tranh caõi veà maët thaàn hoïc ñöôïc xaùc ñònh trong Thaåm quyeàn I, cuï theå laø: caùc vaên baûn thaùnh thö cuûa Thaùnh Pheâroâ; jus divinum [thaàn quyeàn]; thaåm quyeàn; vaø khaû naêng sai laàm. Trong giai ñoaïn thöù hai (ARCIC II), uûy ban ñaõ quay trôû laïi vaán ñeà veà thaåm quyeàn, coâng boá tuyeân boá ñaõ ñöôïc thoáng nhaát sau Ut unum sint. Hoàng aân Thaåm Quyeàn [The Gift of Authority] (1999) ñaõ xem xeùt Thöøa taùc vuï cuûa Giaùm muïc Roâma trong boái caûnh hôïp ñoaøn giaùm muïc vaø ñeà xuaát raèng ñaõ ñaït ñöôïc thoûa thuaän ñuû ñeå cho pheùp Giaùm muïc Roâma coù theå ñöôïc trao vaø tieáp nhaän quyeàn toái thöôïng phoå quaùt ngay caû tröôùc khi hai hieäp thoâng trôû thaønh hieäp thoâng troïn veïn.
Ñöôïc giao nhieäm vuï xem xeùt "Giaùo hoäi nhö moät hieäp thoâng, ñòa phöông vaø phoå quaùt", ARCIC III cuõng ñaõ baøn tôùi chuû ñeà naøy. Trong tuyeân boá ñaàu tieân ñöôïc thoáng nhaát, Cuøng nhau böôùc ñi treân Ñöôøng: Hoïc caùch trôû thaønh Giaùo hoäi - Ñòa phöông, Khu vöïc, Hoaøn vuõ (2018), laàn ñaàu tieân söû duïng phöông phaùp ñaïi keát tieáp thu [receptive ecumenism], moãi truyeàn thoáng töï hoûi caùc caáu truùc hieäp thoâng cuûa rieâng mình, bao goàm quyeàn toái thöôïng vaø tính ñoàng nghò ôû bình dieän hoaøn vuõ, ñang thaát baïi hoaëc suy yeáu ôû ñaâu vaø coù theå hoïc ñöôïc gì töø thöïc haønh cuûa ñoái taùc ñoái thoaïi cuûa mình.
20. Caùc cuoäc ñoái thoaïi Anh giaùo-Coâng Giaùo quoác gia (ARC) cuõng ñaõ xem xeùt caùc chuû ñeà naøy. Ñeå ñaùp laïi yeâu caàu tröïc tieáp töø ARCIC, ARC cuûa Anh ñaõ bieân soaïn Moät soá Ghi chuù veà tính Khoâng theå sai soùt vaø Khoâng theå sai laàm vaøo naêm 1974. ARC Hoa kyø ñaõ ban haønh Baùo caùo Thoûa thuaän veà Giaùo hoäi ñòa phöông/phoå quaùt naêm 1999. Baùo caùo xaùc ñònh naêm "vaán ñeà gaây chia reõ" trong ñoù coù "Quyeàn toái thöôïng vaø Giaùm muïc Roâma" vaø "Söï caân baèng giöõa Giaùo hoäi ñòa phöông vaø Giaùo hoäi phoå quaùt". ARC Gia naõ ñaïi ñaõ ban haønh moät Tuyeân boá thoáng nhaát ngaén veà söï baát khaû ngoä vaøo naêm 1992.
21. UÛy ban quoác teá veà Hieäp nhaát cuûa Lutheran-Coâng Giaùo Roâma cho ñeán nay chæ giaûi quyeát vaán ñeà naøy moät caùch hieám hoi vaø luoân luoân trong caùc lónh vöïc nghieân cöùu khaùc. [9] Maëc duø moät nghieân cöùu chi tieát vaãn ñang ñöôïc tieán haønh, tuy nhieân, caùc taøi lieäu ñoái thoaïi hieän coù ñaõ ñöa ra moät loaït caùc tuyeân boá neàn taûng quan troïng veà quyeàn toái thöôïng cuûa giaùo hoaøng, xaùc ñònh caùc thoûa thuaän vaø baøy toû söï deø daët. Moät soá ñoaïn quan troïng coù theå ñöôïc tìm thaáy trong Tin möøng vaø Giaùo hoäi (Baùo caùo Malta, 1972), moâ taû cuoäc tranh caõi, khaúng ñònh nhu caàu vaø haäu quaû cuûa söï ñoàng thuaän, cuõng nhö caùc ñieàu kieän sine qua non [khoâng theå khoâng coù] maø theo ñoù thöøa taùc vuï Pheâroâ coù theå ñöôïc chaáp nhaän.
Veà maët lòch söû, ñaây laø taøi lieäu ñoái thoaïi ñaïi keát chính thöùc ñaàu tieân trong ñoù moät soá khía caïnh cuûa vaán ñeà quyeàn toái töôïng cuûa Giaùo hoaøng ñaõ ñöôïc giaûi quyeát, do ñoù coù taàm quan troïng. Trong Thöøa taùc vuï trong Giaùo Hoäi (1981), uûy ban ñaõ daønh haún moät chöông cho "Thöøa taùc vuï Giaùm muïc vaø vieäc Phuïc vuï cho söï Hieäp nhaát Phoå quaùt cuûa Giaùo hoäi [The Episcopal Ministry and Service for the Universal Unity of the Church]" (67-73).
22. Naêm 2006, cuoäc ñoái thoaïi quoác teá ñaõ ca ngôïi vaø khuyeán nghò coâng trình ñaõ ñöôïc caùc cuoäc ñoái thoaïi Lutheran-Coâng Giaùo ñòa phöông khaùc nhau thöïc hieän veà chuû ñeà naøy. Thaät vaäy, quyeàn toái thöôïng ñaõ trôû thaønh moät chuû ñeà nghieân cöùu ñoäc laäp laàn ñaàu tieân trong Ñoái thoaïi Lutheran-Coâng Giaùo Roâma taïi Hoa Kyø, vôùi hai taøi lieäu veà quyeàn toái thöôïng cuûa giaùo hoaøng: Caùc Thaùi ñoä Khaùc nhau höôùng tôùi Quyeàn Toái thöôïng Giaùo hoaøng [Differing Attitudes Towards Papal Primacy] (1973) vaø Thaåm quyeàn Giaùo huaán vaø Tính Voâ ngoä trong Giaùo hoäi [Teaching Authority and Infallibility in the Church] (1978) (laø moät trong nhöõng nghieân cöùu tieân tieán nhaát veà chuû ñeà naøy). Cuoäc ñoái thoaïi ñöa ra moät söï bieän minh trong Kinh thaùnh cho thöøa taùc vuï Pheâ-roâ, moät phaân tích veà quyeàn giaùo hoaøng nhö ñaõ ñöôïc thieát laäp de iure divino [theo thieân luaät], vaø khaùm phaù nhöõng haäu quaû thöïc teá cuûa nhöõng khaùc bieät giöõa ngöôøi Coâng Giaùo vaø ngöôøi Luther lieân quan cuï theå ñeán vaán ñeà quyeàn toái thöôïng cuûa thaåm quyeàn. Naêm 2004, cuøng moät uûy ban ñaõ coâng boá moät Tuyeân boá thoáng nhaát coù tieâu ñeà Giaùo hoäi nhö Koinonia [hieäp thoâng] cuûa Ôn Cöùu roãi, caùc Caáu truùc vaø Thöøa taùc vuï cuõng suy tö veà thöøa taùc vuï phoå quaùt trong Giaùo hoäi döôùi aùnh saùng cuûa moät giaùo hoäi hoïc hieäp thoâng. Naêm 2015, UÛy ban veà caùc vaán ñeà ñaïi keát vaø lieân toân cuûa Hoäi ñoàng giaùm muïc Coâng Giaùo Hoa Kyø vaø Giaùo hoäi Tin laønh Lutheran Hoa Kyø ñaõ coâng boá moät tuyeân boá coù tieâu ñeà Tuyeân boá veà Con ñöôøng. Giaùo hoäi, Thöøa taùc vuï vaø Thaùnh theå, xaùc ñònh söï ñoàng thuaän veà moät soá vaán ñeà giaùo hoäi hoïc döïa treân caùc taøi lieäu tröôùc ñoù, ñaëc bieät lieân quan ñeán thöøa taùc vuï hieäp nhaát ôû bình dieän hoaøn caàu.
23. Caùc cuoäc ñoái thoaïi quoác gia chính thöùc khaùc cuõng ñaõ ñeà caäp ñeán chuû ñeà naøy. Naêm 1988, Ñoái thoaïi Lutheran-Coâng Giaùo Roâma Thuïy Ñieån ñaõ coâng boá moät taøi lieäu coù töïa ñeà Chöùc vuï Giaùm muïc, bao goàm moät phaàn veà "Tính hôïp ñoaøn cuûa caùc Giaùm muïc xung quanh Chöùc vuï cuûa Pheâ-roâ". Naêm 2000, Nhoùm coâng taùc song phöông giöõa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Ñöùc vaø Hoäi ñoàng Giaùo hoäi cuûa Giaùo hoäi Tin laønh Lutheran Thoáng nhaát Ñöùc [Bilaterale Arbeitsgruppe der Deutschen Bischofskonferenz und der Kirchenleitung der Vereinigten Evangelisch-Lutherischen Kirche Deutschlands] ñaõ coâng boá taøi lieäu Communio Sanctorum [hieäp thoâng Caùc Thaùnh], Giaùo hoäi nhö laø söï hieäp thoâng cuûa caùc Thaùnh, suy tö veà thöøa taùc vuï Pheâroâ treân cô sôû caùc hieåu bieát veà kinh thaùnh, lòch söû vaø heä thoáng.
Naêm 2007, Ñoái thoaïi Lutheran-Coâng Giaùo Roâma taïi UÙc ñaõ coâng boá moät baùo caùo coù töïa ñeà Thöøa taùc vuï Giaùm saùt: Chöùc vuï Giaùm muïc vaø Chuû toïa trong Giaùo hoäi, vôùi moät soá suy gaãm veà vai troø cuûa Giaùm muïc Roâma trong soá caùc giaùm muïc ñoàng nghieäp cuûa mình, vaø naêm 2016, hoï ñaõ nhaát trí moät tuyeân boá chung hoaøn toaøn daønh rieâng cho chuû ñeà naøy, coù töïa ñeà, Thöøa taùc vuï Pheâroâ trong Tình hình Môùi, aùm chæ ñeán "tình hình môùi" töøng ñöôïc Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñeà caäp trong Ut unum sint (UUS 95). Nhoùm Ñoái thoaïi Coâng Giaùo Roâma-Lutheran taïi Thuïy Ñieån vaø Phaàn Lan, taøi lieäu naêm 2009 coù teân laø Söï Coâng chính hoùa trong Ñôøi soáng Giaùo hoäi, cuõng daønh moät phaàn cho "Thöøa taùc vuï Pheâroâ - Moät vieäc phuïc vuï cho Söï toaøn veïn vaø Hieäp nhaát" (313-328). Naêm 2017, UÛy ban Ñoái thoaïi Lutheran-Coâng Giaùo Phaàn Lan ñaõ coâng boá moät baùo caùo coù töïa ñeà Hieäp thoâng trong Taêng tröôûng: Tuyeân boá veà Giaùo hoäi, Thaùnh theå vaø Thöøa taùc vuï, daønh moät chöông cho "Thöøa taùc vuï Pheâroâ" (348-355).
24. Caùc uûy ban khoâng chính thöùc cuõng ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp ñaùng keå vaøo vieäc suy tö. Nhoùm Dombes, bao goàm Coâng Giaùo, Luther vaø Caûi caùch, ñaõ coâng boá vaøo naêm 1985 moät taøi lieäu veà Thöøa taùc vuï Hieäp thoâng trong Giaùo hoäi Hoaøn vuõ, neâu baät caùc chieàu kích coäng ñoàng, hôïp ñoaøn vaø baûn thaân cuûa moät thöøa taùc vuï nhö vaäy, theo quan ñieåm lòch söû, kinh thaùnh vaø thaàn hoïc. Naêm 2014, cuøng nhoùm naøy ñaõ coâng boá Moät Thaày daïy: Thaåm quyeàn Tín lyù trong Giaùo hoäi, trong ñoù moät soá chöông ñöôïc daønh rieâng ñeå dieãn giaûi tín ñieàu voâ ngoä. Naêm 2009, ñeå ñaùp laïi lôøi môøi cuûa Ut unum sint, Nhoùm Farfa Sabina ñaõ nhaát trí coâng boá moät taøi lieäu coù töïa ñeà Hieäp thoâng caùc Giaùo hoäi vaø Thöøa taùc vuï Pheâ-roâ: Caùc Ñoàng quy Lutheran-Coâng Giaùo (2009)
25. Ñoái thoaïi Caûi caùch-Coâng Giaùo, maëc duø vaãn chöa tröïc tieáp baøn ñeán vaán ñeà thöøa taùc vuï Pheâroâ, ñaõ daønh moät soá chöông cho caùc vaán ñeà lieân quan nhö tính hôïp ñoaøn (Söï hieän dieän cuûa Chuùa Kitoâ trong Giaùo hoäi vaø Theá giôùi, 1977, 102) vaø khaùi nieäm voâ ngoä (Höôùng tôùi moät söï hieåu bieát chung veà Giaùo hoäi, 1990, 39-42), ñeà xuaát moät nghieân cöùu saâu roäng hôn veà chuû ñeà naøy trong töông lai (id., 144).
26. Naêm 1986, UÛy ban Quoác teá Giaùm lyù [Methodist]-Coâng Giaùo Roâma (MERCIC) ñaõ coâng boá Höôùng tôùi moät Tuyeân boá veà Giaùo hoäi, trong ñoù, noù xem xeùt caùc vaên baûn thaùnh kinh veà Thaùnh Pheâroâ, söï phaùt trieån cuûa quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùm muïc Roâma trong Giaùo hoäi sô khai, quyeàn taøi phaùn cuûa Giaùm muïc Roâma vaø giaùo huaán coù thaåm quyeàn. UÛy ban ñaõ quay trôû laïi chuû ñeà naøy trong taøi lieäu Thieân Chuùa trong Vieäc Hoøa giaûi cuûa Chuùa Kitoâ [God in Christ Reconciling] (2022), trong ñoù ñaët caâu hoûi lieäu thöøa taùc vuï Pheâroâ coù theå ñöôïc coi nhö moät thöøa taùc vuï hoøa giaûi hôn laø moät trôû ngaïi cho söï hoøa giaûi hay khoâng.
27. Naêm 2009, UÛy ban Ñoái thoaïi Quoác teá Coâng Giaùo Roâma-Coâng Giaùo Cuõ ñaõ coâng boá taøi lieäu Giaùo hoäi vaø Hieäp thoâng Giaùo hoäi, trong ñoù coù moät chöông daønh rieâng cho "Thöøa taùc vuï cuûa giaùo hoaøng ñoái vôùi söï hieäp nhaát cuûa giaùo hoäi vaø duy trì chaân lyù" vaø moät chöông khaùc daønh cho "Nhöõng quan nieäm Coâng Giaùo Cuõ veà hình thöùc cuûa moät söï hieäp thoâng giaùo hoäi coù theå coù". Trong Phuï luïc, taøi lieäu naøy cung caáp caùc trích ñoaïn töø caùc taøi lieäu veà thöøa taùc vuï Pheâroâ do Lieân minh Utrecht thöïc hieän vôùi caùc ñoái taùc ñaïi keát khaùc. Naêm 2016, taøi lieäu naøy ñaõ ñöôïc môû roäng vôùi moät soá boå sung ("Erganzungen") vaø ñöôïc coâng boá vaøo naêm 2017. Caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Cuõ cuûa Lieân minh Utrecht xem caùc taøi lieäu naøy laø phaûn hoài chính thöùc ñaàu tieân cuûa Coâng Giaùo Cuõ ñoái vôùi Ut unum sint. Tuyeân boá chung veà Hieäp nhaát (2006) giöõa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Coâng Giaùo Hoa Kyø vaø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Quoác gia Ba Lan, moät Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Cuõ nhöng khoâng coøn laø thaønh vieân cuûa Lieân minh Utrecht, laàn ñaàu tieân, ñaõ chaáp nhaän caùc Ki-toâ höõu Taây phöông khoâng Coâng Giaùo vaøo hieäp thoâng Thaùnh Theå Coâng Giaùo, duø khoâng coù thoûa thuaän veà vaán ñeà quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùm muïc Roâma.
28. Caùc cuoäc ñoái thoaïi song phöông khaùc vôùi caùc coäng ñoàng Kitoâ giaùo phöông Taây, maëc duø khoâng ñeà caäp tröïc tieáp ñeán quyeàn toái thöôïng, nhöng ñaõ ñeà caäp ñeán vaán ñeà naøy theo nhieàu caùch khaùc nhau: ñeà caäp giaùn tieáp ñeán noù trong khi baøn ñeán moái quan heä giöõa Giaùo hoäi ñòa phöông vaø phoå quaùt (Tin laønh, Giaùo hoäi, Truyeàn giaûng Tin möøng vaø caùc moái daây Hieäp thoâng [Evangelicals, Church, Evangelization and the Bonds of koinonia], 2002, 30-35; Nguõ tuaàn, Caùc Quan ñieåm veà Hieäp thoâng [Pentecostals, Perspectives on koinonia, 1989, 82); ñöa ra caùi nhìn toång quan veà nhöõng baát ñoàng (Tin laønh Bap-tít, Lôøi Chuùa trong Ñôøi soáng Giaùo hoäi [Baptists, The Word of God in the Life of the Church], 2010, 198; Giaùo phaùi Menno, Ñöôïc keâu goïi Vôùi nhau ñeå Trôû thaønh nhöõng ngöôøi Xaây döïng Hoøa bình [Mennonites, Called Together to be Peacemakers], 2003, 105, 109, 110), hoaëc chæ ñònh noù nhö moät chuû ñeà cho coâng vieäc trong töông lai (Caùc Moân ñeä, Giaùo hoäi nhö Hieäp thoâng trong Chuùa Ki-toâ [Disciples, The Church as Communion in Christ], 1992, 53d).
29. Vaán ñeà veà quyeàn toái thöôïng cuõng ñaõ ñöôïc baøn ñeán ôû Bình dieän ña phöông. Naêm 1993, UÛy ban Ñöùc tin vaø Traät töï cuûa Hoäi ñoàng caùc Giaùo hoäi Theá giôùi ñaõ ñeà xuaát "baét ñaàu moät nghieân cöùu môùi veà vaán ñeà thöøa taùc vuï phoå quaùt cuûa söï hieäp nhaát Kitoâ giaùo" (Taøi lieäu Ñöùc tin vaø Traät töï Soá 166, 243). Baûn thaûo coù töïa ñeà Baûn chaát vaø Söù meänh cuûa Giaùo hoäi (2005), laø vaên baûn ñaàu tieân cuûa Ñöùc tin vaø Traät töï coâng khai coâng nhaän nhu caàu giaûi quyeát vaán ñeà veà quyeàn toái thöôïng cuûa giaùo hoaøng, thöøa nhaän nieàm xaùc tín Coâng Giaùo raèng thöøa taùc vuï naøy phaûi phuïc vuï cho söï hieäp nhaát cuûa toaøn theå Giaùo hoäi. Vaên baûn hoäi tuï naêm 2013 coù töïa ñeà Giaùo hoäi: Höôùng tôùi moät Vieãn kieán Chung ñaõ baøn ñeán vaán ñeà ôû phaàn cuoái cuûa chöông coù töïa ñeà "Giaùo hoäi: Lôùn leân trong Hieäp thoâng" (TCTCV 54-57). Nhoùm coâng taùc chung giöõa Hoäi ñoàng caùc Giaùo hoäi Theá giôùi vaø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ñaõ coâng boá moät taøi lieäu vaøo naêm 1990, Giaùo hoäi: Ñòa phöông vaø Hoaøn caàu, ñaëc bieät suy tö veà caùc caáu truùc hieäp thoâng chính thoáng vaø chöùc vuï cuûa giaùo hoaøng (42-47).
30. Moät soá phaûn hoài vaø bình luaän töø caùc Giaùo hoäi hoaëc caùc cô quan ñaïi keát cho bieát möùc ñoä tieáp nhaän caùc taøi lieäu naøy. Ví duï, caùc phaûn hoài chính thöùc ñoái vôùi ARCIC I töø Hoäi ñoàng Lambeth (1988) vaø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo (1991); phaûn hoài cuûa UÛy ban Quoác gia Ñöùc trong Lieân ñoaøn Luther Theá giôùi ñoái vôùi taøi lieäu Hoa Kyø Tuyeân boá veà Con Ñöôøng (2017) vaø baùo caùo cuûa Phaàn Lan coù töïa ñeà Söï hieäp thoâng trong Taêng tröôûng: Tuyeân boá veà Giaùo hoäi, Thaùnh theå vaø Thöøa taùc vuï (2019); phaûn hoài cuûa Thaùnh Thöôïng Hoäi ñoàng cuûa Giaùo hoäi Chính thoáng giaùo Nga ñoái vôùi Taøi lieäu Ravenna, coù töïa ñeà Laäp tröôøng cuûa Toøa Thöôïng phuï Moscow veà Vaán ñeà Quyeàn toái thöôïng trong Giaùo hoäi Hoaøn vuõ (2013); cuõng nhö caùc phaûn hoài töø Hoäi ñoàng tham vaán thaàn hoïc Chính thoáng giaùo Baéc Myõ ñoái vôùi caùc taøi lieäu Ravenna vaø Chieti (naêm 2009 vaø 2017); phaûn hoài cuûa ARC-USA ñoái vôùi Hoàng phuùc Thaåm quyeàn [The Gift of Authority] (naêm 2003); Phaûn hoài cuûa ARC Canada ñoái vôùi Phaûn hoài cuûa Vatican ñoái vôùi Baùo caùo cuoái cuøng cuûa ARCIC (naêm 1993) vaø Phaûn hoài ñoái vôùi Hoàng phuùc Thaåm quyeàn [The Gift of Authority] (naêm 2003), ñeà xuaát moät Tuyeân boá chung, moâ phoûng theo Tuyeân boá chung veà Tín lyù Coâng chính hoùa, thieát laäp moät söï ñoàng thuaän cô baûn veà thaåm quyeàn vaø thöøa taùc vuï cuûa Giaùm muïc Roâma (4.1).
Boái caûnh Ñaïi keát
1.3. Moät Söï Quan Taâm Môùi Vaø Moät Tinh Thaàn Ñaïi Keát Tích Cöïc
31.Töø caùi nhìn toång quan veà caùc phaûn hoài vaø caùc thoûa thuaän ñoái thoaïi naøy, ngöôøi ta coù theå keát luaän raèng vaán ñeà veà quyeàn toái thöôïng cuûa giaùo hoaøng ñaõ ñöôïc thaûo luaän saâu roäng trong haàu heát caùc boái caûnh ñaïi keát trong nhöõng thaäp nieân qua: toång coäng, khoaûng 30 phaûn hoài vaø 50 taøi lieäu ñoái thoaïi ít nhaát laø moät phaàn daønh rieâng cho chuû ñeà naøy. Caùc cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc cuõng nhö caùc phaûn hoài cho thoâng ñieäp Ut unum sint (nhieàu trong soá naøy maëc nhieân hay minh nhieân nhaéc ñeán keát quaû cuûa caùc cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc naøy), chöùng toû moät tinh thaàn ñaïi keát môùi vaø tích cöïc trong vieäc thaûo luaän veà vaán ñeà naøy. Trong thoâng ñieäp cuûa ngaøi, Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phao-loâ II ñaõ ñeà caäp ñeán baàu khoâng khí môùi naøy, löu yù raèng "sau nhieàu theá kyû tranh caõi gay gaét, caùc Giaùo hoäi vaø Coäng ñoàng Giaùo hoäi khaùc ngaøy caøng coù caùi nhìn môùi meû hôn veà thöøa taùc vuï hieäp nhaát naøy" (UUS 89 vaø chuù thích 149). Ñeà caäp ñeán khuyeán nghò naêm 1993 cuûa Ñöùc tin vaø Traät töï (xem ôû treân ~29), ngaøi ñaõ tuyeân boá "Cuõng coù yù nghóa vaø ñaùng khích leä khi caâu hoûi naøy [veà quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùm muïc Roâma] xuaát hieän nhö moät chuû ñeà thieát yeáu khoâng chæ trong caùc cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc maø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ñang tham gia vôùi caùc Giaùo hoäi vaø Coäng ñoàng Giaùo hoäi khaùc, maø coøn noùi chung hôn trong phong traøo ñaïi keát noùi chung" (UUS 89). Nhaän thöùc naøy veà tinh thaàn ñaïi keát môùi gaàn ñaây cuõng ñaõ ñöôïc UÛy ban Ñöùc tin vaø Traät töï chia seû: "Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, phong traøo ñaïi keát ñaõ giuùp taïo ra moät baàu khoâng khí hoøa giaûi hôn, trong ñoù moät thöøa taùc vuï phuïc vuï cho söï hieäp nhaát cuûa toaøn theå Giaùo hoäi ñaõ ñöôïc thaûo luaän" (FO 2013 TCTCV, 55).
1.4. Moät Caùch Ñoïc Thaàn Hoïc Veà Moái Töông Quan Cuûa Chuùng Ta
32. Suy tö thaàn hoïc veà quyeàn toái thöôïng khoâng chæ lieân quan ñeán nhöõng khaùc bieät veà tín ñieàu trong quaù khöù, maø coøn phaûi suy tö veà cuoäc soáng hieän taïi cuûa caùc Giaùo hoäi cuûa chuùng ta - nhöõng dieãn bieán, thaùch thöùc vaø moái quan heä noäi taïi cuûa hoï. Lieân quan ñeán cuoäc soáng noäi taïi cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, vieäc ñoåi môùi thöïc haønh cuûa Thöôïng hoäi ñoàng Giaùm muïc hoaëc söï nhaán maïnh cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ veà danh hieäu "Giaùm muïc Roâma", cuøng vôùi caùc khía caïnh khaùc cuûa caûi caùch, coù yù nghóa ñaïi keát.
Moái quan heä giöõa caùc Giaùo hoäi cuûa chuùng ta trong moïi chieàu kích cuûa chuùng cuõng laø moät "locus theologicus" [cöù ñieåm thaân hoïc] ñöôïc öu tieân. Nhö Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ tuyeân boá trong Ut unum sint, "vieäc thöøa nhaän tình anh em cuûa chuùng ta [...] laø ñieàu gì ñoù lôùn hôn nhieàu moät haønh ñoäng lòch söï ñaïi keát; noù caáu thaønh moät tuyeân boá cô baûn veà giaùo hoäi hoïc" (UUS 42). Veà phöông dieän naøy, "ñoái thoaïi tình yeâu" vaø "ñoái thoaïi cuoäc soáng" khoâng neân chæ ñöôïc hieåu laø moät söï chuaån bò cho vieäc "ñoái thoaïi chaân lyù", maø laø moät thaàn hoïc trong haønh ñoäng, coù khaû naêng môû ra nhöõng quan ñieåm môùi veà giaùo hoäi hoïc.[10]
Nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ khaúng ñònh, khi tieáp caùc thaønh vieân cuûa UÛy ban quoác teá chung veà ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vaø caùc Giaùo hoäi Chính thoáng giaùo Ñoâng phöông:
"Do ñoù, chuû nghóa ñaïi keát thaàn hoïc phaûi phaûn aûnh khoâng nhöõng caùc khaùc bieät veà tín ñieàu ñaõ xuaát hieän trong quaù khöù, maø coøn phaûi phaûn aûnh traûi nghieäm hieän taïi cuûa caùc tín höõu cuûa chuùng ta. Noùi caùch khaùc, cuoäc ñoái thoaïi veà tín lyù phaûi ñöôïc ñieàu chænh veà maët thaàn hoïc cho cuoäc ñoái thoaïi cuoäc soáng phaùt trieån trong caùc moái quan heä ñòa phöông, haøng ngaøy giöõa caùc Giaùo hoäi cuûa chuùng ta; nhöõng ñieàu naøy taïo neân moät xuaát xöù hoaëc nguoàn goác thöïc söï cuûa thaàn hoïc".[11]
Vaøo thôøi ñieåm khi caùc moái quan heä giöõa caùc Giaùo hoäi ñang gia taêng, ñieàu xem ra caàn thieát hôn bao giôø heát laø ñoïc laïi veà maët thaàn hoïc cuoäc soáng cuûa caùc moái quan heä naøy, phaùt trieån moät "thaàn hoïc veà cuoäc ñoái thoaïi tình yeâu", vaø do ñoù thöïc hieän nhöõng lôøi ñöôïc cho laø cuûa Ñöùc Thöôïng phuï Athenagoras vaøo 1964: "Caùc nhaø laõnh ñaïo Giaùo hoäi haønh ñoäng, caùc nhaø thaàn hoïc giaûi thích". Ví duï ñaùng ñeå suy gaãm veà maët thaàn hoïc coù theå bao goàm caùc saùng kieán gaàn ñaây nhö cuoäc hoïp cuûa nhöõng ngöôøi ñöùng ñaàu caùc Giaùo hoäi taïi Bari naêm 2018, chuyeán vieáng thaêm chung ñeán Lesbos cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, Ñöùc Thöôïng phuï Ñaïi keát Bartholomew vaø Ñöùc Toång Giaùm Muïc Ieronymos II naêm 2016, tham chieáu ñeán giaùo huaán cuûa Ñöùc Thöôïng phuï Bartholomew trong thoâng ñieäp Laudato sì, cuoäc tónh taâm taâm linh daønh cho caùc nhaø laõnh ñaïo Nam Sudan do Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ vaø Ñöùc Toång Giaùm Muïc Justin Welby toå chöùc naêm 2019, Cuoäc haønh höông Hoøa bình Ñaïi keát ñeán Nam Sudan cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Justin Welby vaø Muïc sö Iain Greenshields naêm 2023, hoaëc Leã caàu nguyeän chung Ñaïi keát "Cuøng nhau. Taäp hôïp daân Chuùa" ñöôïc toå chöùc taïi Quaûng tröôøng Thaùnh Pheâroâ naêm 2023 vaøo ñeâm tröôùc Ñaïi hoäi ñoàng thöù XVI cuûa Thöôïng hoäi ñoàng Giaùm muïc.
Caùc vaán ñeà thaàn hoïc caên baûn
2. Caùc Caâu Hoûi Thaàn Hoïc Caên Baûn
33. Nhöõng ñoùng goùp thaàn hoïc lieân quan ñeán baûn chaát vaø vieäc thöïc thi quyeàn toái thöôïng giaùo hoaøng roõ raøng khaùc nhau tuøy theo boái caûnh tuyeân tín cuûa caùc taùc giaû. Tuy nhieân, boán caâu hoûi thaàn hoïc caên baûn luoân taùi xuaát hieän theo nhieàu caùch vaø möùc ñoä khaùc nhau: neàn taûng Kinh thaùnh cuûa thöøa taùc vuï Pheâroâ; jus divinum [thaàn quyeàn]; quyeàn toái thöôïng taøi phaùn; vaø ôn baát khaû ngoä. Boán caâu hoûi naøy ñaõ ñöôïc xaùc ñònh, cuï theå laø trong ARCIC 1976, 24; ARCIC 1981; MERCIC 1986, 39-75. Moät soá caùch tieáp caän vaø nhaán maïnh môùi coù theå ñöôïc xaùc ñònh trong caùch giaûi quyeát nhöõng caâu hoûi naøy.
2.1. Neàn Taûng Kinh Thaùnh
34. Caû thaàn hoïc Chính thoáng giaùo vaø Tin laønh theo truyeàn thoáng ñeàu phaûn ñoái caùch giaûi thích cuûa Coâng Giaùo veà "caùc vaên baûn Pheâroâ" trong Taân Öôùc, ñaëc bieät laø caùch tröïc tieáp trong ñoù Giaùo Hoäi Coâng Giaùo lieân heä thöøa taùc vuï cuûa Giaùm muïc Roâma vôùi con ngöôøi vaø söù meänh cuûa Thaùnh Pheâroâ. Hoï ñaëc bieät ñaët caâu hoûi veà caùch hieåu cuûa Coâng Giaùo veà moät soá taøi lieäu tham khaûo trong Kinh thaùnh, chaúng haïn nhö Mt 16:17-19 vaø Ga 21:15 f.
2.1.1. Moät Caùch Ñoïc Môùi Veà "Caùc Vaên Baûn Pheâ-Roâ"
35. Khoa Giaûi thích hieän ñaïi ñaõ môû ra nhöõng vieãn aûnh môùi cho caùch ñoïc chung veà "caùc vaên baûn Pheâroâ" (xem L-CUS 1973, 9-13; ARCIC 1981, 2-9; Dombes 1985, 96-107; L-C Aus 2016, 23-42). Caùc cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc ñaõ thaùch thöùc caùc caùch ñoïc Taân Öôùc theo kieåu tín phaùi.[12] Ñoái thoaïi Luther-Coâng Giaùo Ñöùc chuû tröông raèng trong thaàn hoïc Luther ñöông thôøi,
"Vieäc khaûo saùt coù tính chuù giaûi nhaân vaät Pheâ-roâ trong Taân Öôùc cuõng nhö vai troø cuûa toâng ñoà Phao-loâ ñaõ cho pheùp yù nghóa cuûa traùch nhieäm caù nhaân ñoái vôùi söï hieäp thoâng vaø hieäp nhaát cuûa giaùo hoäi ñöôïc nhìn nhaän laïi" (L-C Germ 2000, 183). Thaät vaäy, caùc cuoäc ñoái thoaïi ñaõ taïo ñieàu kieän cho vieäc taùi khaùm phaù theo kieåu chuù giaûi tính öu vieät cuûa Pheâ-roâ trong soá caùc toâng ñoà trong thôøi kyø Chuùa Gieâsu thi haønh thöøa taùc vuï, cuõng nhö trong giaùo hoäi sau leã Phuïc sinh. Simon Pheâroâ coù moät vò trí ñaëc bieät trong soá möôøi hai ngöôøi: ngaøi luoân ñöôïc neâu teân ñaàu tieân trong danh saùch vaø ñöôïc goïi laø "ñaàu tieân" (Mt 10:2); ngaøi laø moät trong nhöõng ngöôøi ñaàu tieân ñöôïc goïi (Mt 5:18, Jn 1:42); ñoâi khi ngaøi ñöôïc mieâu taû laø ngöôøi phaùt ngoân cho caùc moân ñeä khaùc (Mt 16:16, Coâng vuï 2:14); ngaøi ñöôïc neâu teân laø ngöôøi ñaàu tieân trong soá caùc chöùng nhaân toâng ñoà cuûa Chuùa Gieâsu phuïc sinh (1 Cr 15:5, Lc 24:34); ngaøi laø ngöôøi nhaän ñöôïc chìa khoùa cuûa nöôùc thieân ñaøng (Mt 16:18); ngöôøi tuyeân xöng vaø rao giaûng ñöùc tin chaân chính (Mt 16:16; Coâng vuï 2) vaø laø ngöôøi mang thöøa taùc vuï duy nhaát cuûa söï hieäp nhaát (Ga 21, Lc 22:32). Cuoäc ñoái thoaïi quoác teá giöõa Coâng Giaùo vaø Caûi caùch cuõng coù theå nhìn nhaän "trong Taân Öôùc, raèng moät chöùng töø ñöôïc ñöa ra cho thöøa taùc vuï ñaëc bieät ñöôïc Chuùa Kitoâ ban cho Nhoùm Möôøi Hai, vaø cho Thaùnh Pheâroâ trong nhoùm Möôøi Hai ñoù" (R-C 1977, 95).
Treân cô sôû taùi khaùm phaù naøy, caùc Kitoâ höõu khaùc ñaõ coù ñöôïc söï ñaùnh giaù môùi veà pheùp loaïi suy ñaõ ñöôïc ruùt ra giöõa vai troø cuûa Thaùnh Pheâroâ trong soá caùc toâng ñoà vaø vai troø cuûa Giaùm muïc Roâma trong soá caùc giaùm muïc ñoàng nghieäp cuûa ngaøi (xem LG 22). Pheùp loaïi suy naøy cho pheùp ARCIC I tuyeân boá: "Coù theå nghó raèng quyeàn toái thöôïng cuûa giaùm muïc Roâma khoâng traùi vôùi Taân Öôùc vaø laø moät phaàn trong muïc ñích cuûa Chuùa lieân quan ñeán söï hieäp nhaát vaø tính Coâng Giaùo cuûa Giaùo hoäi, trong khi thöøa nhaän raèng caùc baûn vaên Taân Öôùc khoâng ñöa ra ñuû cô sôû cho ñieàu naøy" (ARCIC 1981, 6-7). Trong cuøng tinh thaàn naøy, cuoäc ñoái thoaïi Luther-Coâng Giaùo Ñöùc ñaõ thöøa nhaän raèng: "Nhöõng tuyeân boá trong Taân Öôùc veà Pheâ-roâ cho thaáy raèng giaùo hoäi sô khai ñaõ keát hôïp vaøo nhaân vaät Pheâ-roâ caùc chöùc naêng cuûa moät thöøa taùc vuï giaûng daïy vaø muïc vuï lieân quan ñeán taát caû caùc giaùo ñoaøn vaø ñaëc bieät taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho söï hôïp nhaát cuûa hoï. Ñaây chính laø thaùch thöùc hieän taïi ñeå cuøng nhau suy nghó trong caùc giao dòch chung cuûa chuùng ta theo moät caùch hoaøn toaøn môùi veà moät thöøa taùc vuï Pheâroâ cho toaøn theå giaùo hoäi" (L-C Germ 2000, 163).
36. Ngöôøi Coâng Giaùo cuõng ñaõ bò thaùch thöùc trong vieäc nhaän ra vaø traùnh vieäc phoùng chieáu khoâng ñuùng thôøi ñieåm taát caû caùc dieãn bieán veà hoïc thuyeát vaø theå cheá lieân quan ñeán thöøa taùc vuï cuûa giaùo hoaøng vaøo "caùc baûn vaên Pheâroâ", vaø khaùm phaù laïi söï ña daïng cuûa caùc hình aûnh, caùch giaûi thích vaø moâ hình trong Taân Öôùc. Tröôùc heát, hoï ñaõ khoâi phuïc laïi moät böùc tranh toaøn dieän hôn veà Pheâroâ. Nhö Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ ghi chuù trong Ut unum sint (90-91), Pheâroâ khoâng chæ laø "ñaù" ñöôïc Chuùa Gieâsu ñaët teân (Mt 16:18; Ga 1:42; Mc 1:42); maø coøn laø moät ngö daân truyeàn giaùo (Lc 5, Ga 21); moät chöùng nhaân vaø töû ñaïo (1 Cr 15:5; cf. Ga 21:15-17; 1 Pr 5:1); moät con ngöôøi yeáu ñuoái, moät toäi nhaân aên naên, bò Chuùa Kitoâ khieån traùch vaø bò Phaoloâ phaûn ñoái (Mc 8:33; Mt 16:23; Mc 14:31, 66-72; Ga 21:15-17; Gl 2:5). Ñöùc Gioan Phaoloâ II keát luaän: "Gioáng nhö theå, trong boái caûnh söï yeáu ñuoái cuûa con ngöôøi Pheâroâ, ngöôøi ta thaáy roõ raøng raèng thöøa taùc vuï cuï theå cuûa ngaøi trong Giaùo hoäi hoaøn toaøn xuaát phaùt töø aân suûng" (UUS 91).
37. Ngöôøi Coâng Giaùo ñaõ coù ñöôïc nhaän thöùc môùi veà nhöõng caùch giaûi thích khaùc nhau veà "caùc baûn vaên Pheâroâ", ñaëc bieät laø Mt 16: 17-19. Nhö Nhoùm desDombes ñaõ chæ ra: "Ngay töø khi xuaát hieän trong vaên hoïc giaùo phuï vaøo ñaàu theá kyû thöù ba, caùc caùch giaûi thích veà Mt 16:17-19 ñaõ ña daïng: chuùng aùp duïng lôøi Chuùa Gieâsu noùi vôùi Pheâ-roâ cho moïi Ki-toâ höõu vì ñöùc tin cuûa hoï, hoaëc cho taát caû caùc toâng ñoà vaø nhöõng ngöôøi keá vò hoï laø caùc giaùm muïc, hoaëc cuoái cuøng cho con ngöôøi toâng ñoà Pheâ-roâ, hoaëc vì chính ngaøi ñöôïc ñaët laøm neàn taûng cuûa Giaùo hoäi, hoaëc vì lôøi tuyeân xöng ñöùc tin cuûa ngaøi laø neàn taûng cuûa Giaùo hoäi.
Nhöng khoâng bao giôø ñöôïc queân raèng vieân ñaù ñaàu tieân treân ñoù Giaùo hoäi ñöôïc xaây döïng chính laø Chuùa Kitoâ" (Dombes 1985, 96). Moät caùch giaûi thích ñaïi keát veà Mt 16:17-19 khoâng ñoái laäp vôùi nhöõng caùch giaûi thích naøy maø ñöa ra ba chieàu kích boå sung trong lôøi truyeân xöng ñöùc tin cuûa Giaùo Hoäi: moät chieàu kích coäng ñoàng, moät chieàu kích hôïp ñoaøn vaø moät chieàu kích baûn thaân (id., 103).
38. Ngöôøi Coâng Giaùo ñaõ taùi khaùm phaù tính ña daïng cuûa vai troø laõnh ñaïo trong Taân Öôùc, vì "traùch nhieäm laõnh ñaïo muïc vuï khoâng chæ giôùi haïn ôû Pheâroâ" (ARCIC 1981, 4; xem theâm ARCIC 2018, 34).
Ví duï, cuïm töø 'buoäc vaø thaùo' ñöôïc söû duïng trong Mt 16:19 cho Pheâroâ, xuaát hieän laïi trong Mt 18:18 trong lôøi höùa cuûa Chuùa Kitoâ vôùi taát caû caùc moân ñeä. Töông töï nhö vaäy, neàn taûng treân ñoù Giaùo hoäi ñöôïc xaây döïng coù lieân quan ñeán Pheâroâ trong Mt 16:18, nhöng cuõng lieân quan ñeán toaøn theå boä phaän toâng ñoà trong caùc vaên baûn khaùc (ví duï: Eph 2:20). Maëc duø Pheâroâ laø ngöôøi phaùt ngoân taïi Leã Nguõ Tuaàn, nhöng nhieäm vuï coâng boá Tin möøng cho toaøn theá giôùi ñaõ ñöôïc Chuùa Kitoâ phuïc sinh giao cho Möôøi moät ngöôøi (Coâng vuï 1:2-8). Hôn nöõa, Pheâ-roâ khoâng phaûi laø ngöôøi duy nhaát thöïc hieän 'thöøa taùc vuï hieäp nhaát' trong Giaùo hoäi sô khai: Phao-loâ thöïc hieän moät chöùc naêng töông töï cho caùc khu vöïc ñöôïc ngaøi môû roäng hoaït ñoäng truyeàn giaùo cuûa mình, ñaëc bieät laø giöõa nhöõng ngöôøi Ngoaïi giaùo, ñöôïc dieãn taû nhö moät "moái quan taâm ñeán moïi hoäi thaùnh" (2 Coâ-rinh-toâ 11:28, xem theâm Ga-laùt 2:7-8; 1 Coâ-rinh-toâ 9:1); vaø Gia-coâ-beâ, anh em cuûa Chuùa, trong thö Coâng Giaùo cuûa mình noùi ñeán Möôøi hai chi toäc trong Phaân Taùn (Diaspora) (Gia-coâ-beâ 1:1). Hôn nöõa, Taân Öôùc ñeà caäp ñeán söï hôïp taùc vaø quyeát ñònh chung giöõa Pheâ-roâ, Gia-coâ-beâ vaø Gioan, nhöõng ngöôøi ñöôïc Phao-loâ chæ ñònh laø "truï coät cuûa hoäi thaùnh" (Ga-laùt 2:9), vaø caùc Toâng ñoà khaùc vaø nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo coäng ñoàng (Ga-laùt 2:7-9; 1 Coâ-rinh-toâ 9:1; Coâng vuï 15:2).
39. Cuoái cuøng, ngöôøi Coâng Giaùo cuõng phaûi ñoái dieän vôùi nhöõng quan ñieåm khaùc veà vaán ñeà khaû naêng truyeàn laïi [transmissibility] thöøa taùc vuï Pheâroâ. Moät soá cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc thöøa nhaän raèng "Taân Öôùc khoâng coù ghi cheùp roõ raøng naøo veà vieäc truyeàn laïi quyeàn laõnh ñaïo cuûa Pheâroâ; cuõng nhö vieäc truyeàn laïi thaåm quyeàn toâng ñoà noùi chung khoâng thöïc söï roõ raøng" (ARCIC 1981, 6). Neáu trong caùc chöông ñaàu tieân cuûa Coâng vuï, Giaùo hoäi Jerusalem xuaát hieän nhö laø Giaùo hoäi meï, thì "Taân Öôùc khoâng noùi ôû choã naøo raèng moät Giaùo hoäi khaùc ñaõ tieáp quaûn töø Giaùo hoäi Jerusalem: quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùo hoäi Pheâroâ vaø Phaoloâ, coù nghóa laø cuûa Roâma, laø moät söï kieän sau Taân Öôùc" (Dombes 1985, 117, xem theâm ARCIC 2018 35 vaø 42).
2.1.2. "Episcope" Hoaëc "Thöøa Taùc Vuï Giaùm Saùt" ÔÛ Bình Dieän Phoå Quaùt
40. Trong khi thöøa nhaän vò trí ñaëc bieät cuûa Pheâ-roâ trong soá caùc toâng ñoà, moät soá cuoäc ñoái thoaïi ñaõ thích ñoùng khung nhöõng suy gaãm cuûa hoï veà thaåm quyeàn treân khaùi nieäm roäng hôn cuûa Kinh thaùnh veà episcope. Caùch tieáp caän naøy nhaán maïnh ñeán ñieàu maø taát caû nhöõng ngöôøi thöïc hieän thöøa taùc vuï episcope ñeàu coù tröôùc khi coâng nhaän söï xuaát hieän cuûa thöøa taùc vuï giaùm muïc nguyeân thuûy vaø vieäc thöïc hieän thöøa taùc vuï naøy moät caùch ñaëc bieät ôû bình dieän phoå quaùt (xem ARCIC 1981 5, 19). ARCIC I nhaän ra raèng "moâ hình caùc khía caïnh toái thöôïng vaø coâng ñoàng boå tuùc cho nhau cuûa episcope phuïc vuï cho koinonia cuûa caùc giaùo hoäi caàn phaûi ñöôïc hieän thöïc hoùa ôû bình dieän phoå quaùt" (ARCIC 1976, 23). "Nhöõng caáp baùch cuûa ñôøi soáng giaùo hoäi ñoøi hoûi moät thao taùc cuï theå cuûa episcope ñeå phuïc vuï toaøn theå Giaùo hoäi. Trong moâ hình ñöôïc tìm thaáy trong Taân Öôùc, moät trong möôøi hai ngöôøi ñöôïc Chuùa Gieâsu Kitoâ choïn ñeå cuûng coá nhöõng ngöôøi khaùc ñeå hoï seõ trung thaønh vôùi söù meänh cuûa mình vaø hoøa hôïp vôùi nhau" (ARCIC 1999, 46). Cuøng moät khaùi nieäm ñaõ ñöôïc söû duïng trong cuoäc ñoái thoaïi quoác teá Coâng Giaùo-Caûi caùch: "Chuùng toâi ñoàng yù veà nhu caàu coù giaùm muïc trong Giaùo hoäi, ôû bình dieän ñòa phöông (ñeå chaêm soùc muïc vuï trong moãi giaùo ñoaøn), ôû bình dieän khu vöïc (ñeå lieân keát caùc giaùo ñoaøn vôùi nhau), vaø ôû bình dieän hoaøn caàu (ñeå höôùng daãn söï hieäp thoâng sieâu quoác gia cuûa caùc giaùo hoäi)", trong khi thöøa nhaän raèng "coù söï baát ñoàng giöõa chuùng toâi veà ai ñöôïc coi laø giaùm muïc ôû caùc bình dieän khaùc nhau naøy vaø chöùc naêng hoaëc vai troø cuûa giaùm muïc laø gì" (R-C 1990, 142).
2.1.3. Thaåm Quyeàn Nhö Diakonia
41. Döïa treân khoa chuù giaûi ñöông thôøi, caùc cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc nhaán maïnh raèng thaåm quyeàn vaø vieäc phuïc vuï coù moái quan heä chaët cheõ vôùi nhau. Nhö ARCIC ñaõ neâu, "Theo lôøi daïy cuûa Chuùa Gieâsu raèng quaû thöïc laõnh ñaïo laø phuïc vuï chöù khoâng phaûi thoáng trò ngöôøi khaùc (Luca 22:24tt), vai troø cuûa Pheâroâ trong vieäc cuûng coá anh em (Luca 22:32) laø söï laõnh ñaïo phuïc vuï" (ARCIC 1981, 6). Ñoái thoaïi quoác teá Chính thoáng giaùo-Coâng Giaùo cuõng nhaán maïnh raèng "vieäc thöïc hieän thaåm quyeàn ñöôïc thöïc hieän trong Giaùo hoäi, nhaân danh Chuùa Kitoâ vaø bôûi quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, phaûi, döôùi moïi hình thöùc vaø ôû moïi bình dieän, laø moät söï phuïc vuï (diakonia) cuûa tình yeâu, nhö Chuùa Kitoâ ñaõ laøm" (O-C 2007, 14).
Khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa, "Chuùa Gieâsu Kitoâ lieân keát vieäc 'laøm ñaàu' naøy vôùi vieäc phuïc vuï (diakonia): 'Ai muoán laøm ñaàu thì phaûi laøm ngöôøi roát heát vaø laøm ngöôøi phuïc vuï moïi ngöôøi' (Mc 9:35)" (O-C 2016, 4; xem theâm UUS 88).
42. Do ñoù, thaåm quyeàn gaén lieàn chaët cheõ vôùi maàu nhieäm thaäp giaù vaø söï töï huûy cuûa Chuùa Kitoâ. Nhö Nhoùm Thaùnh Irenaeus ñaõ neâu, thaåm quyeàn trong Giaùo hoäi phaûi ñöôïc hieåu laø "phuïc vuï daân Chuùa döïa treân quyeàn naêng cuûa Thaäp giaù", vì "baát cöù vieäc söû duïng quyeàn löïc naøo trong Giaùo hoäi chæ coù yù nghóa neáu ñöôïc thöïc hieän theo moâ hình cuûa Chuùa Kitoâ bò ñoùng ñinh, nhö moät söï phuïc vuï chöù khoâng phaûi laø moät caùch ñeå thoáng trò ngöôøi khaùc (x. Mc 10:42-45 par; Ga 13:1-17)", moät söï phuïc vuï bao goàm "boån phaän chòu traùch nhieäm tröôùc coäng ñoàng ôû caùc bình dieän khaùc nhau". Theo nghóa naøy, vieäc thöïc hieän thaåm quyeàn phaûi ñöôïc moâ phoûng theo taám göông töï huûy cuûa Chuùa Kitoâ, "nhö moät söï phuïc vuï bao goàm söï saün loøng thöïc haønh vieäc töø boû baûn thaân ('töï huûy', x. Pl 2:5-11; Mt 23:8-12)" (Thaùnh Irenaeus 2018, 13).
(Coøn tieáp)
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -
[1] Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI, Dieãn vaên göûi ñeán Vaên phoøng Thö kyù Coå vuõ Hieäp nhaát Kitoâ giaùo, ngaøy 28 thaùng 4, 1967.
[2] Ñöùc Giaùo Hoaøng Benedict XVI, Missa Pro Ecclesia, ngaøy 20 thaùng 4 naêm 2005.
[3] Ñöùc Giaùo Hoaøng Benedict XVI, Dieãn vaên taïi Cuoäc hoïp vôùi Ñaïi dieän cuûa caùc Giaùo hoäi Chính thoáng giaùo vaø Chính thoáng giaùo Ñoâng phöông, Freiburg im Breisgau (Ñöùc), ngaøy 24 thaùng 9 naêm 2011; xem theâm Dieãn vaên taïi Nhaø thôø Thöôïng phuï Saint George ôû Phanar (Istanbul, Thoå Nhó Kyø), ngaøy 30 thaùng 11 naêm 2006; Söù ñieäp göûi Ñöùc Thöôïng phuï Bartholomew I, Toång Giaùm muïc Constantinople, Thöôïng phuï Ñaïi keát, ngaøy 25 thaùng 11 naêm 2009.
[4] Ñöùc Giaùo Hoaøng Benedict XVI, Declaratio, ngaøy 11 thaùng 2 naêm 2013.
[5] Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, Toâng huaán Evangelii Gaudium 32; Dieãn vaên taïi Buoåi Cöû haønh Ñaïi keát ôû Vöông cung thaùnh ñöôøng Moä Thaùnh (Jerusalem), ngaøy 25 thaùng 5 naêm 2014; Dieãn vaên ñaùnh daáu kyû nieäm 50 naêm thaønh laäp Thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc, ngaøy 17 thaùng 10 naêm 2015.
[6] Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, Baøi giaûng cho Kinh Chieàu vaøo Leã troïng kính Thaùnh Phaoloâ Toâng ñoà, ngaøy 25 thaùng 1 naêm 2014.
[7] Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, Baøi phaùt bieåu ñaùnh daáu kyû nieäm 50 naêm thaønh laäp Thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc, ngaøy 17 thaùng 10 naêm 2015.
[8] Dòch vuï thoâng tin 109 (2002/I-II), trang 29-42. Phaàn lôùn taøi lieäu trong vaên baûn naøy ñöôïc taäp hôïp laïi vôùi söï hoã trôï cuûa Vieän Johann-Adam-Muhler.
[9] Caàn löu yù raèng coù hai chuyeân luaän tín lyù quan troïng trong truyeàn thoáng Lutheran lieân quan ñeán Giaùo hoaøng: Caùc Ñieàu khoaûn Smalcald (Ñieàu khoaûn thöù tö), 1537; vaø Chuyeân luaän veà Quyeàn löïc vaø Quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùo hoaøng, 1537, Saùch Concord. Caùc Tuyeân Xöng cuûa Giaùo hoäi Tin laønh Lutheran, Robert Kolb vaø Timothy J. Wengert (Bieân taäp vieân), Fortress Press, Minneapolis, 2000.
[10] Nhö Ñöùc Toång Giaùm Muïc Meliton (Chatzis) cuûa Chalcedon ñaõ khaúng ñònh: "Yeâu thöông laãn nhau vaø ñoái thoaïi trong ñöùc aùi, chuùng ta thöïc hieän thaàn hoïc, hay ñuùng hôn laø chuùng ta xaây döïng thaàn hoïc", Proche-Orient Chreùtien 18 (1968), tr. 361.
[11] Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, Dieãn vaên tröôùc caùc thaønh vieân cuûa UÛy ban quoác teá chung veà Ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vaø caùc Giaùo hoäi Chính thoáng giaùo Ñoâng phöông, 23 thaùng 6 naêm 2022.
[12] Moät ví duï ñieån hình veà caùch ñoïc theo kieåu tín phaùi nhö vaäy ñöôïc tìm thaáy trong Luaän thuyeát Luther veà Quyeàn löïc vaø Quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùo hoaøng, 1537, op. cit. tr. 332-340, ñaõ trôû thaønh moät phaàn cuûa caùc tröôùc taùc tín phaùi ñöôïc bieân soaïn trong Saùch Hoøa hôïp [book of Concord] (1580).
(Coøn tieáp)