Phoûng vaán

 ÑHY Joseph Tomko

Prepared for internet by Msgr. Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines

 

Phoûng Vaán ÑHY Josef TOMKO, cöïu toång tröôûng boä Truyeàn Giaùo.

Vôùi vieäc ÑTC Gioan Phaoloâ II boå nhieäm Ñöùc Taân Hoàng Y Crescenzio SEPE, ngöôøi YÙ, laøm taân Toång Tröôûng Boä Truyeàn Giaùo, hoâm thöù hai 9/4/2001, Ñöùc HY Joseph TOMKO keát thuùc 16 naêm höôùng daãn Boä Truyeàn Giaùo, trong thôøi ñieåm quan troïng cuoái ngaøn naêm thöù hai, böôùc vaøo ngaøn naêm thöù ba. Trong moät baøi phoûng vaán daønh cho haõng thoâng taán Fides cuûa Boä Truyeàn Giaùo, ÑHY Tomko ñaõ taâm söï vôùi Linh Muïc Giaùm Ñoác Bernardo Cervellera,  veà nhöõng caûm töôûng cuûa mình nhö sau:

“Sau 16 naêm phuïc vuï taïi Boä Truyeàn Giaùo, toâi ra ñi nhöõng vaãn coøn mang söù maïng Truyeàn Giaùo trong taâm hoàn mình. Trong 16 naêm phuïc vuï taïi Boä Truyeàn Giaùo, toâi ñaõ hoïc ñöôïc moät ñieàu cao caû sau ñaây: Boä Truyeàn Giaùo laø nhö moät “Ñaøi Thieân Vaên” quan saùt sinh hoaït truyeàn giaùo cuûa Giaùo Hoäi giöõa caùc daân toäc treân theá giôùi. Boä  quan taâm ñeán caùc daân toäc  taïi AÙ Chaâu, Phi Chaâu, Chaâu Ñaïi Döông, cuõng nhö nhöõng anh chò em coøn caàn ñöôïc rao giaûng Phuùc AÂm taïi vuøng röøng saâu cuûa Chaâu Myõ Latinh, taïi nhöõng vuøng ñaát cöïc laïnh cuûa mieàn  Cöïc Baéc Myõ Chaâu vaø taïi mieàn nuùi vuøng Balkan cuûa AÂu Chaâu naày. Vì yeâu thöông, Thieân Chuùa Cha ñaõ sai Con Moät Mình  ñeán vôùi nhöõng daân toäc khaùc nhau, vôùi nhöõng neàn vaên hoùa, ngoân ngöõ, toân giaùo khaùc nhau;  bieán coá huyeàn nhieäm vaø lòch söû cuûa Maàu Nhieäm Nhaäp Theå,  ñaõ ñöôïc kyû nieäm trong Naêm Ñaïi Toaøn Xaù. Troïn caû nhöõng naêm thaùng cuûa ñôøi toâi  ñöôïc lieân keát vôùi bieán coá Nhaäp Theå naày, moät moùn quaû cao caû töø Thieân Chuùa. Toâi ñaõ laûnh nhaân nhieàu hôn laø nhöõng gì toâi coù theå cho ñi. Toâi ñaõ chia seõ “cuoäc thöông khoù” cuûa söù  maïng truyeàn giaùo, cuøng  vôùi nhöõng nieàm vui vaø nhöõng khoå ñau.”

Ñoù laø nhaän ñònh toång quaùt cuûa ÑHY Tomko, veà thôøi gian 16 naêm phuïc vuï taïi Boä Truyeàn Giaùo. Tieáp sau ÑHY chia seû theâm veà nhöõng daáu hieäu coù theå bieän minh cho nhöõng nhaän ñònh treân cuûa Ngaøi. ÑHY noùi nhö sau:

“Toâi ñaõ soáng cuoäc phieâu löu cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng ñang hoaït ñoäng giöõa caùc daân toäc. Toâi ñaõ nhìn thaáy Giaùo Hoäi aên reå saâu vaø phaùt trieån , giöõa söï baùch haïi vaø ñaøn aùp; toâi ñaõ nhìn thaáy  loøng can ñaûm anh huøng cuûa nhöõng nhaø truyeàn giaùo vaø nhöõng ngöôøi kitoâ môùi, giöõa nhöõng söï yeáu ñuoái cuûa con ngöôøi vaø söï môû cöûa töø töø cuûa nhöõng neàn vaên hoùa truyeàn thoáng laâu ñôøi. Toâi ñaõ thöïc hieän hôn 50 chuyeán ñi thaêm caùc daân toäc taïi Phi Chaâu vaø nhöõng nôi khaùc! Töø nhöõng daân toäc naày, toâi hoïc ñöôïc caùch “ cöû haønh Phuïng Vuï toân vinh Thieân Chuùa” trong tinh thaàn vaø trong nhöõng ñieäu  muùa. Toâi ñaõ ñích thaân giuùp vaøo vieäc vun troàng vaø laøm cho lôùn leân nhieàu coäng ñoaøn môùi; Chuùa Kitoâ huyeàn  nhieäm ñöôïc sinh ra giöõa caùc daân nöôùc; Thaân Theå Chuùa ñöôïc ñöa vaøo trong nhöõng coäng ñoaøn môùi vaø nhöõng giaùo phaän, gioáng nhö nieàm vui ñaõ ñöôïc Thaùnh Phaoloâ  nhaéc ñeán trong nhöõng  böùc thô. Haàu nhö moãi laàn, toâi  ñi gaëp Ñöùc Giaùo Hoaøng, toâi mang ñeán moät lôøi yeâu caàu haõy nhìn nhaän moät giaùo phaän môùi, hoaëc phuû doaõn toâng toøa, vöøa caûm thaáy mình nhö moät  ngöôøi “ñôõ ñaàu” cho moät treû môùi sinh ra trong giaùo hoäi. Con soá caùc giaùo hoäi ñòa phöông naày ñaõ ñöôïc gia taêng: töø con soá 877 vaøo naêm 1985, taêng leân ñeán 1,059 vaøo naêm 2001. 37% Giaùo Hoäi coâng giaùo ñaõ ñöôïc taêng gaàn gaép ñoâi trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ñoù laø chöa keå söï gia taêng ôn goïi nöõa. Taét moät lôøi, Chuùa ñaõ hoaøn thaønh  coâng vieäc cuûa Ngaøi qua chöông trình haønh ñoäng cuûa toâi,  “ngoõ haàu Giaùo Hoäi ñöôïc xaây döïng” (Ut Ecclesia aedificetur).

Trong nhöõng naêm laøm Toång tröôûng, Toâi ñaõ luoân coá gaéng thaêng tieán phaåm chaát cuûa vieäc huaán luyeän ôû moïi caáp böïc: nhöõng  lôùp huaán luyeän ñaëc bieät cho caùc giaùm muïc, khoùa huaán luyeän cho ban giaûng huaán trong chuûng vieän, nhöõng chuyeán ñi thaêm muïc vuï vaø toâng ñoà ñaây ñoù, nhöõng ñaïi hoäi truyeàn giaùo, nhöõng chuaån bò boå nhieäm caùc taân giaùm muïc (ña soá töø  nhaân söï  taïi ñòa phöông), vieäc linh hoaït truyeàn giaùo ôû moïi caáp böïc trong giaùo hoäi. Söï gia taêng nhöõng ôn goïi ñoøi hoûi söï gia taêng nhöõng phöông tieän taøi chaùnh ñeå xaây theâm nhöõng chuûng vieän môùi caàn cho vieäc huaán luyeän  nhöõng vò laõnh ñaïo töông lai cho caùc Giaùo Hoäi treû, ñeå xaây nhöõng nhaø thôø môùi ( 467 nhaø thôø trong moät naêm!); ñaây laø nhöõng nôi vaø laø nhöõng phöông tieän ñeå rao giaûng Phuùc AÂm vaø nhöõng sinh hoïat khaùc nöõa, muïc vuï, xaõ hoäi, giaùo duïc, nhaân ñaïo. Hieän taïi, chuùng toâi ñang  trôï giuùp cho 29,000 ñaïi chuûng sinh vaø 52,000 tieåu chuûng sinh. Taét moät lôøi, ñaây laø moät traùch vuï haáp daãn, moãi ngaøy moãi  môùi.

Khi toâi ñeán phuïc vuï taïi Boä Truyeàn Giaùo, vaøo khoaûng thaäp nieân 80 (1985), neàn thaàn hoïc giaûi phoùng naëng aûnh höôûng marxít ñang thònh haønh vaø bò caùm doã  muoán giôùi haïn söù ñieäp kitoâ vaøo vieäc daán thaân xaõ hoäi. Ñöùng tröôùc nguy cô bieán söù maïng cuûa Giaùo Hoäi thaønh söï daán thaân xaõ hoäi theo khunh höôùng Marxít, hoaëc thaønh söï ñoái thoaïi xaõ hoäi trong ñoù con ngöôøi Chuùa Gieâsu Kitoâ hoaøn toaøn bò bieán maát ( tröôøng hôïp  nhöõng nhaø truyeàn giaùo khoâng coù Chuùa Kitoâ), chuùng toâi ñaõ coá gaéng laøm sao ñeå ñaët vieäc rao giaûng Chuùa Kitoâ vaøo choã trung taâm; bôûi caùi cheát vaø söï soáng laïi, Chuùa ñaõ cöùu roãi chuùng ta khoûi moïi söï noâ leä vaø laø caâu traû lôøi  cho taát caû nhöõng khao khaùt toân giaùo ñích thaät   ñang tìm veà Moät Thieân Chuùa duy nhaát chaân thaät. Ñaây laø moät trong nhöõng thaùch thöùc  ñöôïc Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñeà ra cho ngaøn naêm thöù ba: ñoù laø  khaùm phaù laïi Chuùa Gieâsu  Kitoâ vaø höôùng vieäc ñoái thoaïi thaønh “vieäc ñoái thoaïi cuûa ôn cöùu roãi”. Hieän nay coâng vieäc naày vaån tieáp tuïc...

Traû lôøi cho caâu hoûi phaûi ñoái dieän nhö theá naøo ñoái vôùi hieän töôïng toaøn caàu hoùa vaø hieän töôïng thoâng tin nhanh choùng giöõa caùc ñaïi luïc,  ÑHY Joseph Tomko ñaõ cho bieát nhö sau:

Coù söï kieän theá giôùi ñang trôû thaønh nhoû hôn; vaø chuùng toâi ñaùp laïi vieäc toaøn caàu hoùa kinh teá, baèng vieäc toaøn caàu hoùa hoaït ñoäng truyeàn giaùo. Toâi ñaõ coá gaéng baèng moïi caùch ñeå khuyeán khích caùc giaùo hoäi treû haõy ñoùng goùp nhaân söï vaø phöông tieän,  cho söù maïng phoå quaùt cuûa Giaùo Hoäi. Coâng vieäc truyeàn giaùo khoâng coøn laø coâng vieäc cuûa Giaùo Hoäi coâng giaùo töø  beân Taây phöông  truyeàn sang cho caùc quoác gia khaùc; coâng vieäc truyeàn giaùo ngaøy nay laø coâng vieäc ñeán töø  moïi chieàu höôùng! Phi Chaâu cuõng ñaõ baét ñaàu sai ñi nhöõng  nhaø truyeàn giaùo ñeán caùc quoác gia khaùc taïi Phi Chaâu vaø  ngoaøi Phi Chaâu nöõa. Moät trong nhöõng ñeà nghò coù yù nghóa nhaát,  laø “Ñaïi Hoäi Truyeàn Giaùo Chaâu Myõ LaTinh vaøo naêm 1999, coù bao goàm caû Baéc Myõ nöõa, vaø trôû thaønh “Ñaïi Hoäi Truyeàn Giaùo Myõ Chaâu” (CAM). Baèng caùch naày,chuùng toâi uûng hoä vieäc sai caùc nhaø truyeàn giaùo ñeán Phi Chaâu, AÙ Chaâu vaø Ñaïi Döoâng Chaâu, töø nhöõng quoác gia nhö Peâru, Colombia, Mehicoâ: nhöõng quoác gia ngheøo vaø phaûi ñoái dieän vôùi nhöõng  vaán ñeà ñaëc thuø rieâng cuûa mình, nhöng laïi coù khaû naêng cho ñi töø söï ngheøo cuøng cuûa mình, vaø nhö vaäy  cho ta thaáy moät  tinh thaàn truyeàn giaùo  tröôûng thaønh. Giaùo Hoäi taïi Myõ Chaâu ñöôïc môøi goïi ñoùng goùp veà  nhaân söï cuõng nhö taøi chaùnh cho coâng vieäc truyeàn giaùo trong töông lai. Moät trong nhöõng hoa traùi cuûa toaøn caàu hoùa thoâng tin laø Internet (Maïng löôùi Toaøn Caàu hay Maïng Löôùi Thoâng tin ñieän toaùn);  phöông tieän naày ñöôïc  xöû duïng ngay  bôûi haõng tin Fides,  moät haõng tin quoác teá tuøy thuoäc vaøo nhöõng Hoäi Giaùo Hoaøng Truyeàn Giaùo. Haõng tin Fides laø cô quan ñaàu tieân trong soá nhöõng cô quan cuûa Toøa Thaùnh Vatican söû duïng trang WEB ñeå  noái lieàn Roma vôùi theá giôùi. Ngaøy nay trang WEB cuûa Fides ñöôïc hôn 100,000 ngöôøi vaøo ñoïc, keå caû nhöõng ngöôøi töø Vieät Nam vaø Trung Quoác.

Nhìn veà Giaùo Hoäi taïi AÙ Chaâu, ÑHY Tomko coù nhöõng nhaän ñònh nhö sau:

Trong thaäp nieân 90, nhöõng quoác gia ñöôïc goïi laø “Maõnh Hoå AÙ Chaâu”  xuaát hieän vaø coù aûnh höôûng treân neàn kinh teá vaø chính trò cuûa Theá Giôùi. Moïi ngöôøi nhìn AÙ Chaâu nhö laø  thò tröôøng haáp daãn  nhaát theá giôùi;  ñoái vôùi chuùng ta, AÙ Chaâu laø ñaïi luïc caàn ñeán coâng cuoäc truyeàn giaùo nhieàu nhaát, nôi maø Giaùo Hoäi chæ laø moät thieåu soá. Trong thoâng ñieäp “Söù Maïng cuûa Ñaáng Cöùu Chuoäc”, Ñöùc GP II noùi raèng Coâng cuoäc Truyeàn Giaùo vaãn coøn ôû trong giai ñoaïn khôûi ñaàu, vaø AÙ Chaâu laø moät thaùch thöùc cho coâng cuoäc Rao Giaûng Phuùc AÂm trong Ngaøn naêm thöù ba. ÑTC cuõng noùi nhö vaäy taïi Manila vaøo naêm 1995 vaø Ngaøi ñaõ laëp laïi ñieàu naày taïi New Delhi naêm 1999.

Moät caùch ñaëc bieät, ÑHY Tomko nhaéc ñeán Trung Quoác, nôi Giaùo Hoäi coâng giaùo bò kieåm soaùt chaët cheõ. ÑHY nhaän ñònh nhö sau:

Ñoái vôùi Trung Quoác, moät maõnh hoå cuûa AÙ Chaâu, chuùng toâi luoân luoân yeâu caàu cho coù töï do toân giaùo ñaày ñuû vaø toân troïng ñeå cho Giaùo Hoäi coâng giaùo ñöôïc töï do boå nhieäm giaùm muïc; chuùng toâi luoân yeâu caàu toân troïng ñoái vôùi  caên cöôùc  vaø söï hieäp nhaát cuûa Giaùo Hoäi. Chuùng toâi caàu xin söï trôï giuùp cuûa caùc Thaùnh Töû Ñaïo Trung Quoác,  nhöõng vò thaùnh ñöôïc  taát caûø moïi ngöôøi coâng giaùo, khoâng phaân bieät thuoäc Giaùo Hoäi thaàm laëng hay aùi quoác, ñeàu coù loøng  suøng moä saâu xa.

Nhìn veà Phi Chaâu, ÑHY Tomko coù nhöõng nhaän ñònh nhö sau:

Phi Chaâu tröôùc ñaây ñaõ bò laõng queân trong söï ngheøo cuøng kinh teá, vôùi nhöõng cuoäc chieán giöõa caùc chuûng toäc. Treân bình dieän giaùo hoäi coâng giaùo, chuùng toâi ñoàng haønh vôùi haøng giaùo phaåm ñang trôû thaønh phi chaâu hoaøn toaøn. Chính toâi ñaõ coù dòp phong chöùc giaùm muïc cho hai vò trong soá nhöõng vò giaùm muïc noåi tieáng cuûa ñaïi luïc naày. Vò thöù nhaát laø Ñöùc TGM töû ñaïo cuûa BUKAVU  (tröôùc  ñaây laø Zaire), Ñöùc Cha Christophe Munzihirwa, bò gieát cheát vaøo naêm 1996; vò thöù hai laø Ñöùc Cha Augustin Misago,bò ñöa ra toøa xeùt xöû vì bò caùo laø coù dính  líu trong cuoäc dieät chuûng, nhöng ñaõ ñöôïc traéng aùn, hoaøn toaøn voâ toäi. Phi chaâu ñang ñi tìm moät con ñöôøng coù theå baûo ñaûm phaåm giaù baèng nhau giöõa caùc daân toäc, vöøa vaån duy trì ñieàu toát ñeïp nhaát trong nhöõng neàn Vaên Hoùa cuûa mình (nhö giaù trò gia ñình, taâm tình toân giaùo, vaân vaân..). Nhöõng vò giaùm muïc naày laø nhöõng nhaø laõnh ñaïo cuûa daân chuùng Phi Chaâu, vôùi khaû naêng ñoái thoaïi vôùi theá giôùi,  vöøa vaån duy trì ñöôïc phaåm giaù cuûa neàn vaên hoùa phi chaâu. Vôùi naêm Toaøn Xaù vöøa qua, haøng giaùo phaåm Phi Chaâu trôû neân tieáng  noùi coù  uy tín nhaát vaø roõ raøng nhaát, ñeå rao giaûng Chuùa Kitoâ vaø phôi baøy nhöõng vi phaïm nhaân quyeàn. Hieän coù moät söï hieäp thoâng saâu xa giöõa caùc Giaùo Hoäi taïi Phi Chaâu, nhö moät ñaïi gia ñình cuûa Thieân Chuùa.

ÑHY coù moät nhaän ñònh ñaëc bieät veà nhöõng xung ñoät vaø veà hieän töôïng Hoài giaùo hoùa Phi Chaâu, nhö sau:

Töø nhieàu theá kyû, taïi nhieàu quoác gia Phi Chaâu, ñaõ coù moät Hoài giaùo khoan dung, vaø ñieàu naày coå voõ cho söï chung soáng hoøa bình. Chuû tröông quaù khích chæ laø moät phaàn nhoû cuûa toân giaùo vaø thöôøng bò nhöõng muïc tieâu chính trò xaùch ñoâng giaät giaây. Treân bình dieän theá giôùi, caàn phaûi haønh ñoäng nhieàu ñeå beânh vöïc nhöõng quyeàn lôïi cuûa ngöôøi kitoâ, cuõng nhö beânh vöïc söï töï do toân giaùo cho taát caû moïi tín ñoà caùc toân giaùo, vöøa keâu goïi caùc tín ñoà caùc toân giaùo haõy ñoái xöû vôùi nhau trong tinh thaàn toân troïng laån nhau. Chuùng toâi ñaõ beânh vöïc nhöõng nguôøi kitoâ taïi Ñoâng Timor; chuùng toâi hoaït ñoäng ñeå mang laïi Hoøa Bình taïi Indonesia giöõa nhöõng nguôøi kitoâ vaø tín  ñoà Hoài  giaùo, hoøa bình giöõa ngöôøi Madurese vaø nhöõng nguôøi Dayak; Chuùng toâi ñaõ hoaït ñoäng cho hoøa bình vaø hoøa giaûi taïi caùc quoác gia quanh vuøng Hoà Lôùn cuûa Phi Chaâu.

Cuoái cuøng, traû lôøi cho caâu hoûi:  ÑHY nhìn nhö theá naøo veà töông lai vaø  coù nhöõng döï kieán nhö theá naøo cho ngaøn naêm thöù ba,  ÑHY  Tomko noùi nhö sau:

“Toâi coù caùi nhìn heát söùc tích cöïc. Coù moät söï moä meán soát saéng môùi daønh cho Chuùa Gieâsu Kitoâ, khoâng phaûi nhö moät vò anh huøng cuûa quaù khöù, nhöng nhö laø moät con ngöôøi soáng ñoäng. Toâi khoâng theå naøo queân ñöôïc cuoäc quy tuï  ñaùnh ñoäng cuûa 2 trieäu baïn treû taïi Roma, trong Ngaøy Toaøn  Xaù  cuûa giôùi  treû; vaø nhieàu ngöôøi treû trong soá naày, ñeán töø caùc giaùo hoäi treû trung. ÑTC ñaõ hoûi caùc baïn treû naày: Chuùng con ñeán ñaây ñeå laøm gì? Chuùng con ñang tìm ai?.” Roma vaø  coâng cuoäc Truyeàn giaùo khaép nôi treân theá giôùi  caàn khaùm phaù laïi con ngöôøi soáng ñoäng Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø moät  caên cöôùc kitoâ roõ raøng. Trong toâng thö “Khôûi ñaàu ngaøn naêm môùi”, ÑTC GP II ñaõ nhaán maïnh raèng ngaøn naêm thöù ba seõ ñöôïc ghi daáu bôûi tinh thaàn ñoái thoaïi vaø söï rao giaûng Phuùc AÂm: “vieäc ñoái thoaïi lieân toân  khoâng theå thay theá cho vieäc  rao giaûng tin möøng; vieäc ñoái thoïai phaûi ñöôïc höôùng ñeán vieäc coâng boá” ( NNthöù ba, soá 56). Vieäc Truyeàn Giaùo ngaøy hoâm nay trôû neân treû trung hôn bao giôø heát. Tin Möøng khoâng bao giôø daãn ñeán  cuoäc trranh chaáp toân giaùo, ngöôïc laïi Tin Möøng ñem caùc toân giaùo laïi gaàn nhau, ñeå choáng laïi taát caû nhöõng gì ñang aâm möu choáng laïi phaåm giaù  tuyeät ñoái cuûa  söï soáng con ngöôøi vaø söï töï do toân giaùo. Trong thoâng ñieäp “Söù maïng cuûa Ñaáng cöùu chuoäc”, ÑTC quaû quyeát raèng: Coâng Vieäc Truyeàn Giaùo canh taân Giaùo Hoäi, laøm treû trung ñöùc tin vaø caên cöôùc kitoâ,  cung  öùng söï haêng say môùi vaø söùc thoâi thöùc môùi.” (TD SMDCC, soá 2). Truyeàn Giaùo laø phöông thuoác chöõa beänh cho Taây Phöông, ñang maát daàn phaàn tinh thaàn vaø coù quaù nhieàu ñieàu vaät chaát dö thöøa.


Back to Radio Veritas Asia Home Page