Vaøi neùt veà Ñöùc Coá Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI

nhaân dòp kyû nieäm 23 naêm Ngaøi qua ñôøi

 

Prepared for internet by Msgr. Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines

 

Vaøi neùt veà Ñöùc coá giaùo hoaøng Phaoloâ VI, nhaân dòp kyû nieäm 23 naêm Ngaøi qua ñôøi.

Caùch ñaây 23 naêm, vaøo luùc 6 giôø chieàu ngaøy 6 thaùng 8 naêm 1978, taïi Traïi heø Castelgandolfo, Ñöùc Phaoloâ VI qua ñôøi, sau hôn 15 naêm laøm Giaùo Hoaøng. Trieàu Giaùo Hoaøng cuûa Ngaøi (töø naêm 1963 ñeán naêm 1978) laø moät trong caùc Trieàu Giaùo Hoaøng cuûa nhöõng caûi caùch lôùn lao, nhöng cuõng laø Trieàu Giaùo Hoaøng ñaày khoù khaên vaø ñau khoå trong lòch söû Giaùo Hoäi.

Sau khi Ñöùc Pio XII (1939-1958) qua ñôøi, dö luaän ñeàu nhaèm ñeán ba Vò Giaùo só noåi tieáng hôn caû, coù theå seõ ñöôïc baàu laøm Giaùo Hoaøng: Ñöùc Hoàng Y Giuseppe Siri, TGM Giaùo phaän Genova, moät nhaø thaàn hoïc noåi tieáng, thuoäc phe baûo thuû, ÑHY Pietro Gregorio Agagianian, ngöôøi Armeni, töø nhoû vaãn sinh soáng taïi Roma, Toång tröôûng Boä Truyeàn giaùo vaø Ñöùc  Giovanni Battista Montini, TGM giaùo phaän Milano, luùc ñoù chöa leân Hoàng Y. Vì khoâng phaûi laø Hoàng Y, neân ít hy voïng hôn caùc vò khaùc. Nhöng Thieân Chuùa ñaõ ñaûo ngöôïc haún taát caû döï tính vaø chöông trình cuûa loaøi ngöôøi. Ñöùc Angelo Giuseppe Roncalli, Hoàng Y Giaùo chuû Venezia, luùc ñoù gaàn 78 tuoåi, ñaõ ñöôïc baàu laøm Giaùo Hoaøng, vaø nhaän teân hieäu laø Gioan XXIII.  Chæ trong 5 naêm, Vò Giaùo Hoaøng tuoåi taùc naøy ñaõ gaây ngaïc nhieân lôùn lao trong caû Giaùo hoäi vaø treân theá giôùi.

Ngaøy 25 thaùng Gieâng naêm 1959, sau thaùnh leã taïi Ñeàn thôø Thaùnh Phaoloâ ngoaøi Thaønh, ñeå caàu nguyeän cho hieäp nhaát caùc tín höõu Kitoâ, vôùi caùc Hoàng Y coù maët taïi Roma, ñöôïc trieäu taäp  trong Tu vieän Thaùnh Benedicto, keá beân Ñeàn thôø Thaùnh Phaoloâ, Ñöùc Gioan XXIII tuyeân boá Trieäu taäp Coâng ñoàng chung Vatican II.  Sau ba naêm chuaån bò, ÑTC Gioan 23 chuû teá Thaùnh leã khai maïc ngaøy 11 thaùng 10 naêm 1962, nhaèm ngaøy leã Ñöùc Maria Meï Thieân Chuùa, trong Ñeàn thôø Thaùnh Pheâroâ vôùi söï hieän dieän cuûa gaàn  ba ngaøn Hoàng Y, Giaùm muïc ñeán töø khaép theá giôùi. Moät bieán coá lòch söû vó ñaïi chöa töøng coù trong Giaùo hoäi, caùch rieâng veà con soá Nghò phuï tham döï ñoâng ñaûo nhö vaäy. Sau Khoùa hoïp khoaùng ñaïi ñaàu tieân, thì ngaøy 3 thaùng 6 naêm 1963, Gioan XXIII qua ñôøi, ñeå laïi moät coâng vieäc raát khoù khaên. Moïi con maét luùc ñoù nhìn vaøo Ñöùc TGM Milano, Ñöùc Giovanni Battista Montini, ñaõ ñöôïc Ñöùc Gioan 23 phong laøm Hoàng Y.

Tröa ngaøy 21 thaùng 6 naêm 1963, Leã troïng kính Thaùnh Taâm Chuùa Gieâsu, ÑHY Giovanni Battista Monti, ñöôïc baàu laøm Giaùo Hoaøng, nhaän teân hieäu laø Phaoloâ VI. Vôùi teân hieäu naøy, ngaøi muoán theo göông Thaùnh Caû Phaoloâ, Toâng ñoà Daân ngoaïi, môû moät giai ñoaïn môùi cho söù vuï rao giaûng Tin Möøng vaø môû  moät con ñöôøng môùi cho Giaùo hoäi böôùc vaøo traàn theá, theo tinh thaàn Coâng ñoàng Vatican II.

Coù theå noùi Ñöùc Phaoloâ VI, laø vò Giaùo Hoaøng cuûa thôøi ñaïi môùi - Tröôùc heát, coâng vieäc phaûi lo ngay laø tieáp tuïc Coâng ñoàng do Ñöùc Gioan XXIII ñaõ khôûi söï. Ngaøi ñaõ khoân ngoan höôùng daãn Coâng ñoàng trong ba khoùa hoïp khoaùng ñaïi, cho ñeán choã hoaøn taát. Coâng ñoàng beá maïc ngaøy 8 thaùng 12 naêm 1965, Leã Ñöùc Meï voâ nhieãm, vôùi boán Hieán cheá: veà Phuïng vuï thaùnh (Sacrosanctum Concilium) - veà Giaùo hoäi  (Lumen Gentium) - veà Maïc Khaûi (Dei Verbum) - veà Giaùo hoäi trong theá giôùi ngaøy nay (Gaudium et Spes) -  chín Saéc leänh: veà Truyeàn thoâng xaõ hoäi (Inter Mirifica) - veà Caùc Giaùo hoäi Ñoâng phöông (Orientalium Ecclesiarum) - veà Hieäp nhaát (Unitatis Redintegratio) - veà nhieäm vuï muïc vuï cuûa Giaùm muïc (Christus Dominus) -  veà Canh taân thích nghi ñôøi soáng Doøng tu (Perfectae Caritatis) - veà vieäc ñaøo taïo linh muïc (Optatam Totius) - veà Toâng ñoà Giaùo daân (Apostolicam Actuositatem) - veà Hoaït ñoäng truyeàn giaùo (Ad Gentes) - veà Ñôøi soáng linh muïc (Presbyterorum Ordinis), - vaø ba Tuyeân ngoân: veà Giaùo duïc Kitoâ giaùo (Gravissimum Educationis) - veà nhöõng lieân laïc cuûa Giaùo hoäi vôùi caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo (Nostra Aetate) vaø veà Töï do toân giaùo (Dignitatis Humanae).

Ñöùc Phaoloâ VI, cuõng laø  Vò Giaùo Hoaøng caûi toå ñôøi soáng Giaùo hoäi theo tinh thaàn khoù ngheøo, ñôn sô cuûa Coâng ñoàng Vatican II.

Tröôùc khi ñöôïc boå nhieäm laøm TGM Milano, Ñöùc Montini ñaõ phuïc vuï trong nhieàu naêm taïi Phuû Quoác Vuï Khanh vaø laø moät Vò Giaùo só tín nhieäm cuûa Ñöùc Pio XII. Nhôø nhöõng naêm phuïc vuï trong ngaønh ngoaïi giao vaø Phuû Quoác Vuï khanh, Ñöùc Montini bieát roõ hôn ai heát Giaùo Trieàu Roma. Leân laøm Giaùo Hoaøng ngaøi lo caûi toå ngay chính noäi boä Giaùo Trieàu. Caùc Vò Hoàng Y, khi ñaày 80 tuoåi, seõ khoâng coøn ñöôïc giöõ chöùc vuï naøo trong Giaùo hoäi nöõa, vaø cuõng khoâng ñöôïc vaøo Maät Vieän baàu Giaùo Hoaøng môùi. Caùc Vò Hoàng Y vaø Giaùm muïc, phuïc vuï taïi Giaùo Trieàu hay caùc Giaùo phaän treân theá giôùi, luùc 75 tuoåi, phaûi ñeä ñôn töø chöùc leân Toøa Thaùnh. ÑTC coù theå chaáp thuaän ngay hoaëc ñình laïi moät thôøi gian, tuøy quyeát ñònh cuûa Ngaøi. Caùc Vò giöõ chöùc vuï quan troïng taïi Giaùo Trieàu chæ ñöôïc boå nhieäm töøng nhieäm kyø 5 naêm. Sau ñoù, ÑTC giöõ laïi cho caùc nhieäm kyø sau hay khoâng, hoaøn toaøn tuøy thuoäc nôi ngaøi. Ñöùc Phaoloâ VI xuùc tieán vieäc Quoác teá hoùa Giaùo Trieàu Roma, baèng vieäc boå nhieäm caùc Vò Giaùo só khoâng phaûi ngöôøi YÙ giöõ nhöõng chöùc vuï quan troïng taïi caùc Cô quan trung öông vaø trong Ngaønh ngoaïi giao Toøa Thaùnh, ñeå neâu cao tính caùch hoaøn vuõ cuûa Giaùo hoäi coâng giaùo, vaø ñeå caùc Giaùo hoäi ñòa phöông goùp coâng vaøo vieäc quaûn trò Giaùo hoäi hoaøn caàu. Ñaây laø moät cuoäc caûi toå taùo baïo, gaëp nhieàu choáng ñoái; nhöng Ñöùc Phaoloâ VI caûm thaáy caàn phaûi laøm vaø thöïc hieän tinh thaàn vaø giaùo huaán Coâng ñoàng chung Vatican II.

Moät caûi toå khaùc lieân heä ñeán ñôøi soáng Giaùo Trieàu, theo tinh thaàn cuûa Coâng ñoàng chung Vatican II, laø coâng cuoäc caûi toå giaùo hoäi neâu göông Giaùo hoäi cuûa caùc ngöôøi ngheøo. ÑTC chæ thò cho caùc Hoàng Y vaø TGM trong Giaùo Trieàu khoâng ñöôïc xöû duïng xe hôi Mercedes; neáu muoán duøng loaïi xe naøy,  phaûi mang baûng soá Ngoaïi giao ñoaøn. Thay vì xe Mercedes, ngaøi mua cho moãi vò Hoàng Y moät xe hôi Fiat 125 (luùc ñoù ñöôïc coi laø loaïi xe toát, nhöng khoâng sang, khoâng thuoäc haïng xa xæ phaåm). Caùc Hoàng Y vaø Giaùo só caáp cao khoâng coøn nhöõng y phuïc quaù röôøm raø vaø toán phí nhö ngaøy xöa (thí duï: aùo ñuoâi daøi tôùi 5 thöôùc, khi döï caùc leã nghi long troïng).

Ngoaøi vieäc caûi toå naøy, ngaøi coøn baõi boõ “ñoaøn hoä veä danh döï“ taïi Vatican; chæ giöõ laïi ñoaøn veä binh Thuïy só maø thoâi (goàm hôn 100 ngöôøi) vaø moät soá caûnh saùt ñeå giöõ an ninh trong Noäi Thaønh Vatican. Ngaøi baõi boû caû Coäng Ñoaøn caùc gia ñình quyù toäc Roma, vaãn coù nhöõng ñaëc aân taïi Vatican.

Ñeå neâu göông khoù ngheøo vaø ñôn sô cho moïi ngöôøi, tröôùc heát Ñöùc Phaoloâ VI caûi toå nôi chính baûn thaân, baèng vieäc baõi boû “Muõ ba taàng” cuûa Giaùo Hoaøng (Tiare). Muõ ba taàng naøy aùm chæ ba quyeàn thieâng lieâng cuûa Vò Giaùo Hoaøng: Quyeàn giaùo huaán, quyeàn thaùnh hoùa vaø quyeàn quaûn trò Giaùo hoäi. Muõ ba taàng do Toång Giaùo phaän Milano daâng taëng, ngaøi chæ duøng töôïng tröng trong ngaøy nhaän chöùc vuï chuû chaên toaøn Giaùo hoäi (thöôøng ñöôïc goïi laø leã Ñaêng quang). Töø ñoù, trong caùc leã nghi phuïng vuï ngaøi vaãn duøng Muõ (Mitre) nhö caùc Vò Giaùm muïc khaùc. Coøn Muõ ba taàng do Toång Giaùo phaän Milano daâng taëng, Ngaøi ñaõ trao cho Ñöùc Hoàng Y Francis Spellman, TGM New York, baùn ñaáu giaù ñeå laáy tieàn giuùp ñôõ caùc ngöôøi ngheøo khoå. Caû gaäy Giaùm muïc, thay vì gaäy vaøng, ngaøi ñaõ duøng moät gaäy thöôøng maï baïc, treân choùp gaäy, coù aûnh Chuùa Gieâsu ñoùng ñanh. Chieác gaäy vaø Muõ giaùm muïc nhö vaäy, ñaõ ñöôïc Ñöùc Gioan Phaolo ñeä nhò tieáp tuïc duøng trong caùc leã nghi phuïng vuï nhö chuùng ta thaáy cho tôùi nay.

Taát caû caùc caûi toå naøy ñaõ gaëp nhieàu phaûn öùng tieâu cöïc vaø tích cöïc. Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ ñau khoå nhieàu, nhöng ngaøi raát can ñaûm vaø saün saøng laõnh nhaän moïi thaùnh giaù Chuùa göûi cho. Sau Coâng ñoàng, xuaát hieän côn khuûng hoaûng khieáp sôï veà ôn keâu goïi linh muïc vaø tu doøng. Moät soá khaù ñoâng ra ñi. Trong Giaùo hoäi phe baûo thuû chæ trích phe caáp tieán, gaây neân nhieàu chia reõ. Nhieàu ngöôøi giaûi thích vaø aùp duïng giaùo huaán Coâng ñoàng theo sôû thích. Ngöôøi khaùc laïm duïng, nhaát laø trong phuïng vuï thaùnh. Nhöõng loän xoän naøy gaây hoang mang trong coäng ñoàng tín höõu. Vuï li khai cuûa Ñöùc Cha Marcel Lefeøbvre vaø haäu quaû keùo daøi cho tôùi luùc naøy coøn tröôùc maét chuùng ta. Trieát gia Jean Guitton, baïn thaân cuûa Ñöùc Phaoloâ VI taùc giaû taäp saùch coù töïa ñeà “Dialogue avec Paul VI”, Ñoái thoaïi vôùi Ñöùc Phaoloâ VI, ñaõ vieát trong moät nhaät baùo Phaùp nhö sau: ”Beân caïnh nhaø ôû cuûa toâi ôû Paris, coù hai giaùo xöù, nhöng toâi khoâng thaáy linh muïc naøo cöû haønh thaùnh leã gioáng nhau, moãi vò moãi caùch“. Vôùi lôøi naøy, Giaùo sö Jean Guitton than phieàn veà nhöõng laïm duïng trong vieäc cöû haønh thaùnh leã, ai naáy töï do, khoâng theo luaät leä naøo cuûa Toøa Thaùnh.

Nhöng nhôø nhöõng caûi toå taùo baïo cuûa Ñöùc Phaoloâ VÒ, Ñöùc Gioan Phaoloâ ñeä nhò, khoâng phaûi ngöôøi YÙ, ñaõ coù theå tieáp tuïc caùch deã daøng hôn coâng vieäc canh taân ñaõ ñöôïc Vò Tieàn nhieäm cuûa ngaøi khôûi xöôùngï. Nhaân dòp kyû nieäm ngaøy Ñöùc Phaoloâ VI qua ñôøi caùch ñaây 23 naêm, ÑHY Paul Poupard, ngöôøi Phaùp, Chuû tòch Hoäi ñoàng Toøa Thaùnh phuï traùch Vaên hoùa, vò coäng taùc cuûa Ñöùc Montini trong nhieàu naêm taïi Phuû Quoác vuï khanh, tuyeân boá nhö sau: “Sau hôn 20 naêm cuûa Trieàu Giaùo Hoaøng, Ñöùc Phaoloâ VI vaãn tieáp tuïc gia taêng söï quan troïng cuûa ngaøi trong ñôøi soáng Giaùo hoäi. Vôùi moät yù chí baát khuaát, trong moät thaân theå yeáu ôùt, ngaøi ñaõ thöïc hieän moät coâng vieäc phi thöôøng trong phuïc vuï Tin Möøng“.


Back to Radio Veritas Asia Home Page