Chuyeán vieáng thaêm Hueá "nhôù ñôøi"
cuûa daân bieåu Rise (Nauy)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Taiwan
Chuyeán vieáng thaêm Hueá “nhôù ñôøi” cuûa daân bieåu Lars Rise (Na-uy).
Daân bieåu Lars Rise, thuoäc quoác hoäi Na-uy (Baéc AÂu), laø moät ngöôøi raát quan taâm tôùi vaán ñeà töï do toân giaùo taïi Vieät Nam. Chính oâng ñaõ gôûi thö cho boä Ngoaïi giao Vieät Nam vaø ñaõ cuøng vôùi 17,000 ngöôøi khaép theá giôùi kyù kieán nghò uûng hoä cha Nguyeãn Vaên Lyù vaø giaùo xöù Nguyeät Bieàu. Cha Nguyeãn Vaên Lyù ñaõ bieân thö caùm ôn oâng ngaøy 22-01-2001.
Ñeå naém tình hình thöïc ñòa, oâng Lars Rise cuøng vôùi moät phuï taù vaø moät nöõ thoâng dòch vieân ñaõ ñeán Vieät Nam (qua ngaõ Saøigoøn) ngaøy 7-4-2001. Theo tin chuùng toâi nhaän ñöôïc, hoâm sau phaùi ñoaøn ñaõ ñi thaêm Hoøa Thöôïng Thích Quaûng Ñoä. Tröa ngaøy thöù 2, 9-4-2001, ba vò ñaõ ñeán Hueá, gheù toå ñình Töø Hieáu, thaêm vieáng thöôïng toïa Thích Thieän Haïnh (Tröôûng taêng ñoaøn Phaät giaùo Vieät Nam Thoáng nhaát kieâm Chuû tòch UÛy ban Lieân toân ñoøi Töï do toân giaùo) vaø thöôïng toïa Thích Thaùi Hoøa, thaønh vieân UÛy ban naøy. Sau 3 giôø ñoàng hoà ñaøm ñaïo, phaùi ñoaøn ñaõ veà baõi bieån Thuaän An, moät trong nhöõng baõi bieån ñeïp cuûa mieàn Trung vaø thaønh phoá Hueá. Moïi söï cho ñeán ñaây ñeàu eâm xuoâi an bình.
Luùc 6giôø röôõi chieàu, treân ñöôøng leân laïi Hueá, oâng Lars Rise ñaõ yeâu caàu taøi xeá taxi chôû phaùi ñoaøn gheù thaêm cha Lyù taïi giaùo xöù An Truyeàn. Luùc xe ñi vaøo ñöôøng laøng Truyeàn Nam, thì boãng nhieân ñieän trong vuøng bò cuùp. Nhôø boùng toái, laïi noái ñuoâi moät chieác xe chôû caùt saïn, chieác taxi ñaõ loït qua caùc traïm kieåm soaùt, nhaát laø traïm cuoái cuøng, ñaët taïi truï sôû UÛy ban xaõ Phuù An, naèm ngay treân ñöôøng daãn vaøo nhaø thôø giaùo xöù.
Chieác taxi vöøa vaøo ñeán saân nhaø thôø (luùc 7 giôø toái) thì chöøng 7-8 coâng an caùn boä Coäng Saûn coù maët beân ngoaøi nhaø thôø aäp ñeán. Soá naøy laø nhöõng keû coù nhieäm vuï döï caùc thaùnh leã cha Nguyeãn Vaên Lyù laøm ñeå theo doõi vaø laäp bieân baûn veà caùc baøi giaûng trong leã vaø caùc baøi giaùo lyù cuoái leã cuûa ngaøi. Baát chaáp pheùp lòch söï toái thieåu ñoái vôùi du khaùch ngoaïi quoác, maáy tay caùn boä naøy, vôùi cung caùch coân ñoà, ñaõ vaây laáy ba vò khaùch vaø loâi hoï ñeán truï sôû UÛy ban Nhaân daân xaõ. Hoï heát söùc ngaïc nhieân vaø baøng hoaøng tröôùc thaùi ñoä ñoùn tieáp nhö vaäy? Chaúng leõ giaùo daân cuûa cha Nguyeãn Vaên Lyù laïi nhö theá? May thay, moät soá giaùo daân cuõng uøa ra. Hoï vaïch maët maáy teân voâ laïi: “Ñaây khoâng phaûi giaùo daân ñaâu, caùn boä Vieät coäng ñoù!” Vaø nhôø ñoâng hôn cuõng nhö quyeát lieät hôn, giaùo daân ñaõ giaûi cöùu ñöôïc ba vò khaùch quyù cuøng anh taøi xeá vaø ñöa caû 4 vaøo nhaø thôø töùc thì. Theá laø maáy tay coâng an khoâng coøn daùm voïng ñoäng gì nöõa.
Luùc aáy cha Nguyeãn Vaên Lyù vöøa traùng cheùn vaø ñang chuaån bò ñoïc lôøi nguyeän keát leã. Nhôø ñaõ ñöôïc thoâng baùo tröôùc, cha lieàn vaén taét giôùi thieäu khaùch quyù vôùi giaùo daân vaø giaùo daân vôùi khaùch quyù. Moïi ngöôøi voã tay reo hoø. Keát thuùc nghi thöùc thaùnh leã, cha Nguyeãn Vaên Lyù lieàn daãn phaùi ñoaøn lui sau phoøng thaùnh vaø voäi vaøng ñöa vaøo nhaø xöù, naèm ngay sau nhaø thôø. Thaùp tuøng baûo veä 5 vò laø 10 giaùo daân. Coång nhaø xöù, môùi ñöôïc cha Nguyeãn Vaên Lyù söûa sang thieát keá laïi, vöøa gaøi then khoùa choát thì coâng an cuõng laäp töùc uøa ñeán. Giaùo daân (hôn 600 ngöôøi) cuõng chaúng chòu thua, laøm thaønh nhieàu haøng raøo vaây laáy coâng an vaø bao quanh nhaø xöù.
Chæ moät luùc sau, löïc löôïng coâng an ñöôïc taêng vieän töø truï sôû xaõ cuõng nhö töø treân Hueá, leân tôùi 100 ngöôøi. Ñöùng ñaàu laø trung taù Pha, tröôûng phoøng A16 (ñaëc traùch giaùn ñieäp & toân giaùo). Coâng an la to, yeâu caàu cha Nguyeãn Vaên Lyù môû coång vaø “giao noäp” phaùi ñoaøn daân bieåu. Giaùo höõu aùt tieáng la baèng caùch ñoïc kinh vaø haùt baøi thaùnh ca “Kinh Hoøa Bình” (cuûa thaùnh Phanxicoâ Khoù ngheøo). Vieät coäng lieàn ñöa ba (3) loa phoùng thanh ñeán, chôi troø “caû vuù laáp mieäng em”. Hoï cuõng chuaån bò thang ñeå leo vaøo nhaø xöù qua haøng raøo, hoøng baét cho ñöôïc maáy “tay ngoaïi quoác ngang nhieân” coi thöôøng “luaät... röøng” cuûa nöôùc CHXHCNVN.
Duø bò aùp löïc taâm lyù naëng neà, ba vò khaùch ngoaïi quoác (coâ thoâng dòch vieân ngöôøi Vieät cuõng töø Na-uy maø ñeán) vaãn bình tónh ñaøm ñaïo vôùi cha Nguyeãn Vaên Lyù. Ngaøi trình baøy moïi söï vieäc, keå töø luùc phaùt khôûi cuoäc ñaáu tranh ñoøi töï do toân giaùo thaùng 11/2000. Keát thuùc, daân bieåu Lars Rise hoûi cha Nguyeãn Vaên Lyù coù yeâu caàu gì khoâng? Ngaøi chæ yeâu caàu hai ñieàu: (1) xin oâng daân bieåu noùi vôùi nhaø nöôùc CSVN laø haõy ñeå cho ngöôøi daân Vieät Nam ñöôïc töï do laäp caùc Vaên phoøng ñoái laäp ñeå ñaáu tranh chính trò coâng khai, oân hoøa vaø bình ñaúng vôùi ñaûng Coäng Saûn. (2) ñoøi hoûi nhaø caàm quyeàn Haø Noäi baõi boû leänh quaûn cheá ñoái vôùi cha cuõng nhö ñoái vôùi caùc nhaø tranh ñaáu khaùc nhö baùc só Nguyeãn Ñan Queá, cuï Leâ Quang Lieâm... Sôû dó cha Nguyeãn Vaên Lyù ñöa ra yeâu caàu thöù nhaát vì ngaøi nghe noùi moät soá anh em giaùo daân coâng giaùo trí thöùc taïi Saøi goøn (nhö Nguyeãn Chính Keát, Ñoã Höõu Nghieâm, Hoà Minh Ñieäp... toaøn laø cöïu chuûng sinh vaø cöïu tu sinh) ñaõ bò coâng an Coäng Saûn thaåm vaán vaø hình nhö ñaõ bò giam giöõ vì coù yù ñònh coâng khai thaønh laäp Vaên phoøng Ñoái laäp ñeå thuùc ñaåy tieán trình daân chuû thöïc söï taïi Vieät Nam. Keát thuùc buoåi laøm vieäc, oâng daân bieåu cuøng vò phuï taù (caû hai ñeàu theo Tin Laønh) ñaõ cuøng ñöùng leân caàu nguyeän vôùi cha Nguyeãn Vaên Lyù. Theo nhaän xeùt cuûa ngaøi, hai vò naøy raát moä ñaïo. Coù leõ vì theá maø hoï nhieät tình daán thaân cho coâng cuoäc ñoøi töï do toân giaùo taïi Vieät Nam.
Ñeán 21 giôø, cha Nguyeãn Vaên Lyù môû coång ñeå ñöa khaùch vaøo laïi nhaø thôø theo yeâu caàu cuûa khaùch, nhöng Vieät coäng khoâng cho, buoäc phaùi ñoaøn phaûi ñeán truï sôû UÛy ban Nhaân daân xaõ Phuù An. Coâng an xoâ ñaåy, loâi keùo ba bò khaùch baèng caùch tuùm laáy coå aùo. Rieâng anh taøi xeá taxi thì bò tay caùn boä teân Hoà Ñaéc Vónh ñaùnh cho hai baït tai toùe löûa. Roõ raøng laø moät söï haønh hung thoâ baïo. Giaùo daân la où phaûn ñoái ñeå beânh vöïc cho nhöõng vò khaùch ñaùng thöông ñang traûi qua moät chaán ñoäng taâm lyù hoï chöa bao giôø gaëp phaûi. Hoï ñi theo khaùch ñeán truï sôû UÛy ban vaø hoâ to nhieàu laàn (nhaát laø caùc thieáu nhi): “Töï do toân giaùo hay laø cheát!”, “Ñaû ñaûo ñaøn aùp!” Ñoái laïi, coù moät nhoùm phuï nöõ, thaân nhaân cuûa caùc caùn boä Coäng Saûn thoân Truyeàn Nam, vöøa neùm ñaù vaøo giaùo daân vöøa chöûi ruûa. Ñeán khi thaáy khoâng thaéng noåi caùc tín höõu, Vieät coäng baûo nhoùm phuï nöõ aáy giaûi taùn thì hoï keâu traùch raèng: “Thueâ ngöôøi ta ñeán roài baûo ngöôøi ta veà!”. Phaùi ñoaøn daân bieåu bò keát “toäi vi phaïm luaät an ninh” vì “daùm ñi du lòch ñeán vuøng caám”. Sau cuøng, Vieät coäng xoâ maïnh 3 vò khaùch leân xe coâng an, chôû leân tænh. Anh taøi xeá taxi thì bò ñuoåi veà vôùi hai maù söng vuø sau khi ñaõ nghe theâm nhieàu lôøi haêm doïa. Sau söï coá naøy, phaùi ñoaøn daân bieåu Na-uy nhaän thaáy ñöôïc ba ñieàu: (1) daân chuùng oaùn gheùt Coäng saûn; (2) giaùo daân khoâng sôï Coäng saûn; (3) giaùo daân thöông phaùi ñoaøn nhö thöông cha sôû.
Khi mang daân bieåu Lars Rise vaø ngöôøi phuï taù laãn coâ thoâng dòch ñi, khoâng roõ Vieät coäng coøn haønh hung hoï theá naøo. Chæ bieát laø hoâm sau, 10-4-2001, hoï ñaõ bay ra Haø Noäi gaëp toøa ñaïi söù Na-uy vaø toøa ñaïi söù Myõ. Cuõng töø ngaøy naøy, coù hai baûng ñeà chöõ “Vuøng caám” baèng tieáng Vieät vaø tieáng Anh ñöôïc ñaët ôû ngoõ vaøo giaùo xöù An Truyeàn, neân nhieàu xe taxi (chaúng bieát chôû ai) sau ñoù ñaõ ñöôïc caùc traïm gaùc “môøi ñi lui”.
Moät cuoäc toång khuûng boá:
Ngoaøi söï coá noùi treân, coâng an Coäng Saûn Vieät Nam ñang tung ra moät chieán dòch khuûng boá tinh thaàn moïi thaønh phaàn daân Chuùa taïi giaùo phaän Hueá. Keû xoâng xaùo nhaát trong vuï naøy laø tay trung taù Phaïm Ñöùc Thuaän, phoù phoøng A16. Anh ta cuøng tay chaân ñi gaëp nhieàu chöùc saéc trong haøng nguõ giaùo só Hueá, xuyeân taïc coâng cuoäc ñaáu tranh cho töï do toân giaùo vaø nhaân quyeàn cuûa cha Nguyeãn Vaên Lyù cuõng nhö caùc baïn cuûa ngaøi laø moät hoaït ñoäng chính trò ñôn thuaàn, mang maøu saéc ñaûng phaùi. Luaän ñieäu coå ñieån ñoù khieán khoâng ít vò hoaûng hoát, nhöng phaàn lôùn chaúng ñeå mình bò maéc löøa. Ngoaøi ra, coâng an coøn boá trí ngöôøi canh gaùc theo doõi caùc doøng tu, caét ñieän thoaïi, phaù ñieän thö, doïa seõ vaøo kieåm soaùt caùc maùy vi tính vaø kieåm soaùt emails cuûa caùc coäng ñoaøn. Nhöõng nôi naøo tröôùc ñaây coù nhieàu lieân laïc vôùi cha Nguyeãn Vaên Lyù, cha Nguyeãn Höõu Giaûi, cha Phan Vaên Lôïi thì ñöôïc “chieáu coá” kyõ hôn. Nhöng caùc tu só ñaõ khaúng khaùi traû lôøi vôùi coâng an: “Thö tín, duø laø thö tín ñieän töû, vaãn laø moät bí maät khoâng ai coù quyeàn xaâm phaïm. Nhaø nöôùc muoán soaùt nhaø, kieåm tra maùy moùc cuûa chuùng toâi thì phaûi coù baèng côù laø chuùng toâi ñaõ vi phaïm. Maø ñeå coù baèng côù vi phaïm, coâng an phaûi laøm vieäc vôùi chuùng toâi ñaõ. Sau khi ñaõ laøm vieäc vôùi keát luaän vi phaïm roõ raøng, phaûi coù leänh cuûa toaø aùn, môùi ñöôïc pheùp khaùm xeùt nhaø ngöôøi ta!”
Song song ñoù, moät boä phaän coâng an khaùc, ñöùng ñaàu laø thieáu taù Nguyeãn Vaên Hoøa, phoù coâng an thaønh phoá Hueá, thay phieân nhau khuûng boá tinh thaàn giaùo daân ôû Nguyeät Bieàu, ñaëc bieät laø 42 giaùo daân ñaõ töøng kyù teân chung vôùi cha Traàn Vaên Quyù vaø Nguyeãn Vaên Lyù vaøo vieäc ñoøi laïi ruoäng cuûa giaùo xöù. Nhöõng giaùo daân ñaõ toû ra can tröôøng qua vuï nhaø nöôùc thaùo dôõ 3 baûng hieäu ôû thaùp chuoâng nhaø thôø, ñuùc beâtoâng con möông thuûy lôïi ngang qua ñaát nhaø thôø, loät boû caùc tôø ghi ñieàu 18-19 Coâng öôùc 1966, cuõng bò goïi ñi “laøm vieäc” (thaåm vaán) lieân mieân. Nhöõng ai laø coâng nhaân vieân nhaø nöôùc thì ñeàu bò haêm doïa ñuoåi vieäc. Cho ñeán nay, taát caû ñaõ vöõng vaøng, nhôø thöïc haønh ba bí quyeát maø hai vò chuû chaên cuûa hoï ñaõ daïy: (1) khoâng sôï haõi, (2) khoâng nhaän toäi (duø laø nhaän moät vi phaïm nhoû), (3) kieân trì chòu ñöïng. Rieâng em Hoaøng Troïng Duõng, taân toøng, hoïc sinh lôùp 12, moät thanh nieân raát khí phaùch vaø ñaõ phaûi neám ñuû muøi gian khoå coù laäp tröôøng 4 khoâng: “khoâng noùi, khoâng vieát, khoâng kyù vaø... khoâng sôï!”
Cha Pheâroâ Phan Vaên Lôïi, thì sau 3 ngaøy “tònh khaåu” taïi truï sôû coâng an thaønh phoá Hueá, ñeán nay ñaõ nhaän ñöôïc 4 “giaáy trieäu taäp” (tröôùc ñaây laø “giaáy môøi”) ghi ngaøy 7, 8, 9 vaø 11-4-2001, nhöng ngaøi vaãn nhaát quyeát khoâng chaáp haønh. Tröôùc lôøi haêm doïa cuûa coâng an: “Laø coâng daân, anh phaûi thi haønh meänh leänh cuûa nhaø nöôùc, cuûa cô quan an ninh, khoâng thì seõ phaûi chòu moïi haäu quaû vaø bò xöû lyù naëng hôn”, cha Lôïi traû lôøi: “Toâi nhaát ñònh khoâng chaáp haønh nhöõng meänh leänh mang tính ñaøn aùp. Caùc anh chæ coøn coù moät vieäc laø baét toâi, vaø toâi saün saøng bò baét baát cöù luùc naøo. Toâi ‘laøm vieäc’ vôùi caùc anh ñaõ hôn moät thaùng roài (töø 8-3-2001), chaúng coù gì ñeå noùi. Toâi seõ khoâng bao giôø ñi ‘laøm vieäc’ nöõa. Ngang nhieân ñoøi thaåm vaán toâi ngay trong Tuaàn thaùnh thieâng lieâng naøy, caùc anh quaû laø heát söùc khinh maïn toân giaùo!”. Keå töø laàn trieäu taäp cuoái cuøng naøy, luùc naøo cha Phan Vaên Lôïi ra khoûi nhaø thì cuõng coù moät vieân coâng an keø keø beân caïnh (tröôùc ñaây thì theo doõi xa xa phía sau).
Phoùng vieân töôøng trình töø Hueá