HANOI (VB) - 18/03/2001 - "Con Coïp Khoâng Gaàm Roáng Noåi" - ñoù laø nhan ñeà moät baøi bình luaän treân tôø Asian Wall Street Journal hoâm Thöù Saùu 16/3/2001, noäi dung cho thaáy vieãn töôïng Vieät Nam khaù bi ñaùt. Döôùi ñaây laø baûn dòch toùm löôïc.

 Sau ba naêm lô löûng, Vieät Nam môùi cho thaáy daáu hieäu hoài phuïc kinh teá naêm ngoaùi (naêm 2000) - vaø coù leõ ñoù laø ñieàu baát haïnh. Quaù khöù cho thaáy laø caùc laõnh tuï Coäng Saûn Vieät Nam nhieàu phaàn seõ coù nhöõng quyeát ñònh quyeát lieät aûnh höôûng vôùi söï thònh vöôïng laâu daøi khi bò aùp löïc. Vôùi tình hình kinh teá deã thôû hôn, Ñaïi Hoäi 9 cuûa Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam, döï kieán hoïp thaùng tö naêm 2001, seõ ít thaáy höùng thuù ñeå caûi toå kinh teá vaø môû cöûa ra cho caùc tieàm naêng.

 Chính hoài Ñaïi Hoäi 6 naêm 1986, Haø Noäi vaãn coøn bò Myõ caám vaän vaø söï hoã trôï töø Nga ñang nhoû daàn, luùc ñoù môùi huûy boû vieäc trung öông hoaïch ñònh kinh teá ñeå nhöôøng choã cho kinh teá thò tröôøng vaø môû cöûa vôùi theá giôùi beân ngoaøi. Caùc tieán boä luùc ñaàu thaät ñaëc bieät, ñöa ra mong ñôïi raèng Vieät Nam seõ vaøo chung haøng vôùi caùc neàn kinh teá naêng ñoäng töøng taïo ra caùi goïi laø pheùp laï Ñoâng AÙ. Vieät Nam luùc ñoù ñöôïc ca ngôïi laø con hoå töông lai.

 Nhöng vôùi caùc cheá ñoä Coäng Saûn caùc nôi suïp ñoå haøng loaït, Coäng Saûn Vieät Nam môùi laïnh caúng. Vaø vôùi vieän trôï quoác teá vaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tuoân chaûy vaøo, söï khaån caáp cuûa caûi toå kinh teá ñaõ nhöôøng choã cho öu tieân oån ñònh chính trò vaø töï baûo thuû. Haø Noäi baùc boû vieäc du nhaäp heä thoáng ña ñaûng vaø, caùch rôøi vieäc tieáp tuïc chöông trình ñoåi môùi, ñaõ laøm trì treä noã löïc taùi caáu truùc, trì treä caùc keá hoaïch tinh giaûn vaø baùn caùc haõng quoác doanh thua loã.

 Caûi toå vaãn chöa cheát, nhöng noù chæ xaûy ra khi caùi nhaø nöôùc Coäng Saûn Vieät Nam lo thöïc hieän ôû möùc ñoä lô löûng trong khi giaûm toái ña cô nguy lieân heä tôùi söï töï do hoùa nhieàu hôn. Thí duï, naêm ngoaùi, Vieät Nam kyù thöông öôùc vôùi Myõ sau 4 naêm thöông thuyeát, vaø môû thò tröôøng chöùng khoaùn ñaàu tieân taïi Saøi Goøn, 1 böôùc ñaõ baøn thaûo töø gaàn 10 naêm.

 Neàn kinh teá chuyeån tieáp ñaõ cho ñuû söï thònh vöôïng ñeå bieán tham nhuõng thaønh nguy cô lôùn, baát keå caùc vuï aùn laøm aàm ó vaø tröøng phaït naëng neàn vaøi phaïm nhaân, nhöng khoâng ñuû ñöa Vieät Nam tôùi giai ñoaïn phaùt trieån keá tieáp vaø ngang haøng caùc laân bang. Theo moät öôùc löôïng, vôùi toác ñoä hieän nay thì Vieät Nam phaûi maát tôùi 25 naêm môùi baét kòp Thaùi Lan, moät nöôùc maø khoù xem ñöôïc laø khuoân maãu töø khi bò khuûng hoaûng kinh teá khu vöïc ñaùnh cho tôi taû naêm 1997-1998. Vaø hoá ngaên caùch lôùn hôn giöõa Vieät Nam vaø caùc nöôùc phaùt trieån nhö Singapore, nöôùc ñang ñaàu tö nhieàu vaøo kyõ thuaät töông lai, thaáy roõ laø caøng luùc caøng xa (caøng luùc caøng thua Singapore).

 Nhöõng thaønh ñaït ban ñaàu cuûa Vieät Nam ñaõ xaøi caïn naêm 1996, tröôùc khi khuûng hoaûng khu vöïc xaûy ra. Vieät Nam coù lieàn ba naêm giaûm phaùt vaø möùc taêng kinh teá trong khoaûng 3.5% tôùi 4.5%, ñuû ñeå ghìm cuoäc suy thoaùi ôû möùc thaáp, cho tôùi khi moïi thöù khaám khaù chuùt ñænh naêm ngoaùi. Ngaân Haøng Theá Giôùi WB öôùc tính raèng 37% daân soá Vieät Nam soáng döôùi möùc ngheøo ñoùi, vaø 60% löïc löôïng lao ñoäng, töùc 25 trieäu ngöôøi, thì ñang thaát nghieäp hoaëc laø laøm vieäc döôùi trình ñoä cuûa mình. Khoaûng 1.2 trieäu vieäc laøm phaûi taïo ra moãi naêm chæ ñeå vöaø ñuû cung öùng vieäc cho caùc thanh nieân toát nghieäp.

 Caùc döï aùn giaûi tö ñaõ trì treä, maëc duø tieán trình naøy thöôøng lieân heä tôùi vieäc laäp coâng ty naøy thaønh 1 coâng ty tö, vaø chuyeån coå phaàn sang cho ban quaûn trò vaø nhaân vieân, vôùi nhaø nöôùc vaãn giöõ soá löôïng coå phaàn lôùn. Chæ coù 540 trong 1,000 haõng quoác doanh ñöôïc ñeà nghò giaûi tö (coå phaàn hoùa) giöõa caùc naêm 1992 vaø 2000 ñöôïc thöïc söï giaûi tö. Ñaàu tö ngoaïi quoác ñöôïc chaáp thuaän ñaõ giaûm coøn 2 tæ ñoâ naêm ngoaùi (moät caùch giaû taïo ñöôïc bôm phoàng leân bôûi giôø choùt cho goäp vaøo luoân döï aùn daàu khí 1.1 tæ ñoâ coøn ñaày daáu hoûi) töø möùc 9.3 tæ ñoâ naêm 1996.

 Quyõ Tieàn Teä Quoác Teá IMF ñaõ ngöng chöông trình ñieàu chænh cô caáu naêm 1996 sau khi Haø Noäi khoâng giöõ ñuùng chöông trình caûi toå. Caùc nöôùc caáp vieän cuõng noùi veà vieäc gaøi ñieàu kieän vaøo vieän trôï, taäp trung giaûm tham nhuõng, taêng toác giaûi tö vaø khuyeán khích tö doanh. Nhöng caùc nöôùc caáp vieän vaãn roäng raõi, höùa caáp 2.4 tæ ñoâ naêm ngoaùi, giaûm chuùt ñænh töø 1999, nhöng vaãn vöôït xa ñaàu tö nöôùc ngoaøi.

 Vôùi nhaø nöôùc xaøi tieàn thoaûi maùi, haàu heát ngöôøi Vieät thaønh thò thaáy khaù hôn 5 naêm tröôùc. Maëc duø thu nhaäp noâng nghieäp ñaõ giaûm vì giaù gaïo vaø caø pheâ suït, vaãn buø laïi nhôø tín duïng ñöôïc chính thöùc caáp cho noâng thoân. Haøng reû ñoå vaøo aøo aït töø Hoa Luïc, moïi thöù töø ñoà gia duïng cho tôùi tröùng gaø, laøm daân ñôõ khoå nhöng laïi ñang phaù hoaïi caùc haõng quoác doanh ñòa phöông.

 Hôn 13,500 haõng tö Vieät Nam ñaêng kyù naêm ngoaùi, nhôø luaät môùi gôõ boû nhieàu thuû tuïc haønh chaùnh. Du lòch ñang taêng voït, trong khi Vieät Kieàu göûi veà nöôùc 2 tæ ñoâ moãi naêm. Moät baûn nghieân cöùu ñoäc laäp ghi nhaän, "Khoâng khí treân phoá xaù Vieät Nam töôi vui hôn. Nhu caàu noäi ñòa taïi caùc thaønh thò ñang maïnh meõ," vôùi, thí duï, con soá kyû luïc 1.5 trieäu xe gaén maùy môùi tinh vöøa baùn ñöôïc naêm ngoaùi - moãi chieác trò giaù gaáp 4 tôùi 6 laàn möùc thu nhaäp trung bình caû naêm (moãi ñaàu ngöôøi).

 Tuy nhieân, döôùi beà maët laø caû loâ haàm hoá nguy hieåm. Thí duï moät chuyeän: Vieät Nam suït xuoáng haøng thöù 53 hoài naêm ngoaùi, töø haïng 48 trong naêm 1999, trong soá 59 nöôùc ghi trong baûn töôøng trình veà tính caïnh tranh toaøn caàu cuûa World Economic Forum. Thí duï khaùc: Vieät Nam ñöùng haøng thöù 76 trong 90 nöôùc trong Chæ Soá Tham Nhuõng 2000 in bôûi Transparency International, coøn thua caû nhöõng nöôùc maït haïng quoác teá nhö Zimbabwe.

 Moät trong boán coâng taùc chính cuûa Ñaïi Hoäi 9 laø tìm chieán löôïc kinh teá xaõ hoäi laâu daøi. IMF, WB vaø haàu heát nhöõng ngöôøi chæ trích vaø thaân höõu cuûa Vieät Nam ñeàu ñoàng yù raèng Haø Noäi caàn phaûi gaït boû noãi sôï maát quyeàn ñeå ñaåy maïnh caûi toå ñôït nhì. Nhöng vôùi caùc laõnh tuï giaø laõo hieän nay ñang thaáy "ñoåi môùi ñôït 2" nguy hieåm hôn hieän tình, nhö nhaø phaân tích Carl Thayers ghi nhaän, thì Vieät Nam nhö döôøng vaãn cöù laø con coïp khoâng gaàm roáng noåi.

 Chæ toäi nghieäp cho ñoàng baøo chuùng ta.
 
 

Back to Home