Vieät Nam, vôùi hoøn ngoïc Vieãn Ñoâng cuûa Saøigoøn ngaøy xöa, nay ñaõ bò Nhaø Caàm Quyeàn Coïng Saûn Vieät Nam bieán ñoåi thaønh moät nöôùc ngheøo nhaát treân theá giôùi, ngheøo ñeán noãi OÂng Ñaïi Söù Hoa Kyø taïi Vieät Nam ñaõ ví noù gioáng nhö moät con coùc xaáu xí cuûa theá giôùi, vaø noù ñang chôø ñeå ñöôïc bieán thaønh hoaøng töû neáu ñöôïc Hoa Kyø ban cho moät nuï hoân ñaëc aân. Sau ñaây chuùng toâi xin göûi ñeán taát caû quyù vò baøi vieát cuûa Leâ Thuøy Lan, Vietnamese American News Networks, töôøng thuaät OÂng Peterson, Ñaïi Söù Myõ taïi Vieät Nam, keå cho quan khaùch cuûa Hoa Thònh Ñoán Maãu chuyeän thaàn tieân dí doûm naøy:

 Washington - (VB) (9/3/2001) - "Nôi moät xöù xa xöa, coù naøng coâng chuùa löôïm ñöôïc moät chuù coùc xaáu xí. Voán baûn taùnh thöông yeâu loaøi vaät, coâ ñem chuù coùc aáy veà nuoâi vaø cho nguû cuøng giöôøng. Saùng hoâm sau chuù coùc bieán thaønh caäu Hoaøng Töû. Dó nhieân, Ñöùc Vua vaø Hoaøng Haäu vaãn khoâng tin ñöôïc caâu chuyeän naøy." Maãu chuyeän thaàn tieân dí doûm naøy ñöôïc duøng laøm moät dieãn duï trong phaàn môû ñaàu cuûa buoåi noùi chuyeän vôùi khoaûng 150 quan khaùch cuûa Ñaïi Söù Douglas "Pete" Peterson taïi khaùch saïn sang troïng St. Regis, ngay trung taâm thuû ñoâ Hoa Thònh Ñoán, vaøo saùng thöù Saùu, muøng 9 thaùng 3 naêm 2001.

 Ngoaøi nhoùm thaân höõu vaø caù nhaân tham döï, thaønh phaàn quan khaùch coøn coù hoäi vieân cuûa ban toå chöùc Hoäi AÙ Chaâu Society, ñaïi dieän caùc hoäi ñoaøn lieân heä ñeán nhöõng coâng vuï AÙ Chaâu, moät soá caùc vieân chöùc trong chính quyeàn vaø nhaân vieân cuûa toøa Ñaïi Söù Coäng Saûn Vieät Nam. Buoåi noùi chuyeän naøy khoâng "off the record" vaø cuõng khoâng giôùi haïn ñaïi dieän baùo chí. Tuy nhieân, caùc phoùng vieân chæ ñöôïc thaâu baêng chöù khoâng ñöôïc thaâu hình vaø chuïp aûnh dieãn giaû cuõng nhö quan khaùch tham döï. Hoï khoâng phaûi nhaäp thuû tuïc "ñaàu tieân" neân khoâng ñöôïc duøng ñieåm taâm chung vôùi cöû toïa ñoaøn.

 Môû ñaàu baøi noùi chuyeän cuûa oâng, Ñaïi Söù Peterson khuyeân quyù vò quan khaùch raèng neân saùng suoát ñeå hieåu roõ nhöõng gì mình ñoïc treân saùch baùo, ñöøng tin hoaøn toaøn vaøo nhöõng baøi vôû aáy maø phaûi bieát caùch suy luaän. Cuõng nhö caâu chuyeän hoaøng töû coùc treân ñaây nhö moät nguï ngoân dí doûm ñeå giuùp vui cho quan khaùch cuøng nhaén nhuû hoï khi ñoïc veà Vieät Nam ñöøng ñeå saùch baùo xuyeân taïc laøm leäch ñöôøng höôùng suy nghó cuûa mình.

 Vaøo ñeà chính veà moái lieân heä giöõa Hoa Kyø vaø Coäng Saûn Vieät Nam ("CSVN"), oâng nhaán maïnh raèng chính saùch cuûa Hoa Kyø vôùi Vieät Nam vaãn khoâng thay ñoåi. Hoa Kyø vaãn taän taâm vaø chuû ñoäng giao thöông vôùi Vieät Nam moät caùch chaân thaät, thaúng thaén, saün saøng hoã trôï Vieät Nam treân vaán ñeà kinh teá vaø luoân luoân chuù troïng ñeán coâng cuoäc tìm kieám nhöõng quaân só Hoa Kyø ñaõ maát tích ("POW/MIA").

 Ñeå laøm gaïch noái ñöa ñeán phaàn dieãn giaûng veà Baûn Hieäp Öôùc Thöông Maïi giöõa Hoa Kyø vaø CSVN, oâng Peterson ñaõ toùm löôïc lòch söû nhöõng dieãn bieán cuûa naïn khuûng hoaûng kinh teá trong quoác noäi Vieät Nam cuõng nhö nhu caàu caàn thieát ñeå Hoa Kyø thaét moái bang giao. Naêm 1986, ñeå giaûi quyeát vaán ñeà chính yeáu trong vieäc tìm kieám POW/MIA cuõng nhö caàn phaûi thanh toaùn vaán ñeà tò naïn nhanh choùng, Hoa Kyø ñaõ ñaët böôùc chaân ñaàu tieân trong coâng taùc tieán ñeán hoøa giaûi. Töôùng John Vessey laø ngöôøi coù coâng traïng nhieàu nhaát trong vieäc môû roäng caùnh cöûa bang giao naøy döôùi thôøi chính phuû Cöïu Toång Thoáng Ronald Reagan. 5 naêm sau ñoù, Hoa Kyø vaø CSVN ñaõ phaùt hoïa baûn sô ñoà ñöa ñeán vieäc bình thöôøng hoùa bang giao. Trong khoaûng thôøi gian töø 1994 ñeán 2000, Hoa Kyø ñaõ boû leänh caám vaän, bình thöôøng hoùa lieân heä ngoaïi giao, vaø baõi mieãn Tu Chính AÙn Jackson-Vanik cho CSVN. Töôûng cuõng neân nhaéc laïi Baûn Tu Chính AÙn Jackson-Vanik do vò cöïu Thöôïng Nghò Só Henry "Scoop" Jackson vaø cöïu Daân Bieåu Charles Vanik boå tuùc vaøo Luaät Thöông Maïi cuûa Hoa Kyø ban haønh naêm 1974. Baûn tu chính naøy baét buoäc caùc quoác gia muoán giao thöông vôùi Hoa Kyø cuõng nhö xin taøi trôï qua caùc coâng ty taøi chaùnh quoác teá, nhö World Bank, IMF, phaûi bieát toân trong luaät leä nhaân quyeàn vaø nhaát laø quyeàn töï do di truù.

 Thaùng 3 naêm 1998, cöïu Toång Thoáng Clinton ñaõ phaù leä vaø quyeát ñònh baõi mieãn tu chính naøy cho CSVN vaø ñaõ 2 laàn taêng theâm thôøi haïn baõi mieãn. Vieäc baõi mieãn tu chính naøy cho moät quoác gia Coäng Saûn ñaõ gaây phaãn noä vaø ñaõ bò Quoác Hoäi Hoa Kyø, toång hoäi American Legion vaø caùc hoäi ñoaøn trong coäng ñoàng Vieät Nam choáng ñoái maïnh meõ. Hoï cho raèng nhaø caàm quyeàn CSVN chöa chòu aùp duïng quyeàn töï do di truù cho ngöôøi daân vaø vaãn coøn haïn cheá vieäc di chuyeån vaø quyeàn lôïi di truù ra nöôùc ngoaøi cho caùc nhaân vaät ñoái laäp. Theá nhöng, ñeán thaùng 7 naêm 2000, CSVN ñoàng yù kyù keát baûn Hieäp Öôùc Thöông Maïi.

 Dó nhieân, chuyeán trôû veà naøy cuûa Ñaïi Söù Peterson laø ñeå coå ñoäng Quoác Hoäi Hoa Kyø sôùm pheâ chuaån baûn hieäp öôùc ("BTA") vì khoái thöông maïi Hoa Kyø cuõng nhö Vieät Nam ñeàu ñang mong muoán ñeå ñöôïc tieán haønh caùc coâng cuoäc ñaàu tö. OÂng so saùnh baûn hieäp öôùc BTA nhö moät ñoäi banh nhoû ñang taäp dôït ñeå sôùm ñöôïc tham gia vaøo NAFTA hay WTO, moät hoäi banh "Superbowl" lôùn hôn. OÂng cho bieát ñaây khoâng phaûi laø moät vieäc ñôn giaûn. Trong Quoác Hoäi Hoa Kyø seõ coù nhöõng cuoäc baøn thaûo, tranh luaän cuûa hai phe chaáp thuaän vaø ñoái laäp trong khi Vieät Nam vaãn chöa khai tröôûng roõ raøng luaät leä cuõng chöa ñuû khaû naêng ñeå ñoùn nhaän moät söï phaùt trieån kinh teá môùi. Vieät Nam vaãn coøn nhöõng teä naïn tham nhuõng, vaãn chöa hoäi ñuû ñieàu kieän nhaân quyeàn theo tieâu chuaån ñoøi hoûi cuûa quoác teá. OÂng Petersen coøn noùi theâm nhöõng vaán ñeà naøy phaûi toán thôøi gian chöù khoâng theå thay ñoåi moät ngaøy moät ñeâm. Tuy nhieân, duø Quoác Hoäi Hoa Kyø chöa pheâ chuaån hieäp öôùc, Vieät Nam ñaõ söûa soaïn ñeå chuaån bò cho giaây phuùt naøy.

 Caâu chuyeän Hoaøng töû coùc kia cuûa oâng Peterson daãn giaûi cho chuùng ta bieát neáu chæ nhìn vaøo baûn töôøng thuaät veà nhaân quyeàn ñeå suy ñoaùn tieán trình cuûa nhaø caàm quyeàn Haø Noäi trong naêm 2000 vöøa qua, ta seõ khoâng nhìn thaáy roõ möùc tieán. Do ñoù, ta caàn phaûi tra cöùu ñaø tieán trieån trong voøng 5 naêm qua thì seõ nhaän thöùc roõ raøng möùc phaùt trieån veà vaán ñeà nhaân quyeàn ôû Vieät Nam, chaúng haïn nhö daân chuùng ñaõ ñöôïc quyeàn bieåu tình choáng nhöõng vieân chöùc tham nhuõng, coù ngöôøi coøn gan daï hôn maëc aùo thun vôùi nhöõng doøng chöõ choáng ñoái baèng tieáng Vieät ñaèng tröôùc vaø tieáng Anh ñaèng sau. OÂng cho bieát theâm laø nhaø caàm quyeàn CSVN ñaõ cho pheùp giaùo hoäi Tin Laønh hoaït ñoäng, chæ laø khoâng ñöôïc toå chöùc nhöõng buoåi leã taïi gia. Vaø nhaø caàm quyeàn CSVN ñaõ aùp duïng 3 trong soá 8 tieâu chuaån ñöa ñeán vieäc caûi toå quyeàn lôïi coâng nhaân. OÂng Peterson cuõng nhaán maïnh caùc vaán ñeà töï do baùo chí vaø caùc só töû tranh ñaáu cho nhaân quyeàn vaø toân giaùo taïi Vieät Nam cuõng laø moái quan taâm cuûa Hoa Kyø. Ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi daân mieàn thöôïng du ñaõ noåi daäy choáng ñoái khi nhaø caàm quyeàn Haø Noäi xaâm chieám coâng khai nhöõng maûnh ñaát toå tieân cuûa nhöõng ngöôøi daân laønh naøy ñeå laøm lôïi rieâng. Nhöõng vuï laïm duïng quyeàn lôïi, tham nhuõng, laán aùp daân chuùng vaø laøm khuûng hoaûng kinh teá ngaønh troàng troït caø pheâ cuûa daân mieàn thöôïng du ñaõ taïo phaãn noä cho ñoàng baøo mieàn Thöôïng trong nöôùc vaø caû haûi ngoaïi. Ngaøy 6 thaùng 3 naêm 2001, ñoàng baøo mieàn Thöôïng Du ñaõ xuoáng ñöôøng bieåu tình vaø ñaõ bò coâng an nhaø nöôùc ñoái xöû raát thaäm teä. (Thöù Hai 12/03/2001, taïi thuû ñoâ Hoa Thònh Ñoán, phaùi ñoaøn coäng ñoàng mieàn Thöôïng Du cuõng ñaõ tuï hoïp bieåu tình taïi Quoác Hoäi vaø Toøa Baïch OÁc veà vaán ñeà naøy.) OÂng Peterson cho bieát oâng raát tieác khoâng theå cho cöû toïa ñoaøn bieát theâm chi tieát vì ngay chính oâng cuõng bò nhaø caàm quyeàn Haø Noäi töø choái khoâng cho tham khaûo söï vieäc taïi Cao Nguyeân Trung Phaàn Vieät Nam.

 Ñaïi Söù Peterson coøn noùi theâm raèng trong kyø Ñaïi Hoäi thöù 9 saép tôùi, Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam seõ coù nhieàu khuoân maët môùi vì caùc vieân chöùc Coäng Saûn ñeán 60 tuoåi cuõng phaûi veà höu. Vieät Nam laø moät quoác gia ñöùng haøng thöù 12 trong caùc quoác gia ñoâng daân soá nhaát. Ña soá sanh sau 1975; do ñoù, Vieät Nam laø moät quoác gia raát treû neân caàn chuùng ta giuùp ñôõ. Ngöôøi Myõ chuùng ta, oâng noùi theâm, khoâng neân sô xuaát loaïi thaûi cô hoäi naøy. OÂng khuyeán khích moïi ngöôøi haõy gheù thaêm Vieät Nam ñeå thaáy caùi hay caùi ñeïp cuûa ngöôøi Vieät Nam. Hoï seõ coù caûm giaùc nhö oâng khi môùi ñeán Vieät Nam, döôøng nhö ñöôïc chích moät luoàng thuoác kích thích, laâng laâng khi vieáng ñaát nöôùc naøy. Ai ñeán roài cuõng ñeàu muoán trôû laïi!

 Ñieàu oâng Peterson quan taâm hôn heát laø yù thöùc "an toaøn caù nhaân" cuûa ngöôøi daân Vieät Nam. Döôøng nhö hoï lo laéng, caån thaän, tæ mæ cho raát nhieàu vieäc, nhöng khoâng heà nghó ñeán baûn thaân mình. OÂng noùi soá ngöôøi töû thöông vì tai naïn xe coä coù theå ñöôïc so saùnh vôùi con soá töû thöông cuûa moät chieác maùy bay 747 rôi moãi thaùng. OÂng ñaõ quyeân ñöôïc treân $10 trieäu Myõ kim töø caùc coâng ty kyõ ngheä tö nhaân ñeå lo veà caùc dòch vuï an toaøn caù nhaân naøy trong khi chính phuû Hoa Kyø chæ cho oâng $100,000.00.

 Baûn hieäp öôùc BTA laø chìa khoùa môû cöûa söùc soáng cho moät Vieät Nam môùi coøn non treû vôùi nhöõng chöông trình vaø cô hoäi ñöa ñeán söï môû mang kinh teá cho Vieät Nam cuõng nhö caùc coâng ty Hoa Kyø. Vôùi luaät leä veà kinh doanh vöøa ñöôïc aán haønh thaùng 2/2001, Vieät Nam seõ coù theâm nhöõng dòch vuï do gia ñình laøm chuû. OÂng Peterson cho raèng trong lòch söû Vieät Nam töø xöa ñeán nay, neàn kinh teá ñöông thôøi cuûa Vieät Nam laø kinh teá toát nhaát vaø daân chuùng haïnh phuùc hôn.

 OÂng keát thuùc baøi noùi chuyeän cuûa oâng baèng moät maãu ñoái thoaïi giöõa moät phoùng vieân nhaø baùo vaø moät cöïu chieán binh giaø nhaân chuyeán vieáng thaêm cuûa cöïu Toång Thoáng Bill Clinton. Ñöôïc hoûi ñaõ töøng chieán ñaáu choáng Myõ, taïi sao oâng mong muoán gaëp toång thoáng Hoa Kyø? OÂng naøy traû lôøi raèng “A thousand friends are not enough. One enemy is too many.” Xin duøng caâu tuïc ngöõ "Theâm Baïn Bôùt Thuø" ñeå dieãn dòch. Ñaïi söù Petersen chaám döùt baèng caâu "Haõy suy nghó kyõ veà caâu aáy." Sau ñoù, oâng chæ daønh thì giôø ngaén nguûi ñeå traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa quan khaùch. Toång coäng chæ ñuùng 5 caâu hoûi.

 Cöù nghó "chuû naøo tôù naáy". Nhöng thaät ra, oâng Peterson coù trình ñoä vaø taøi aên noùi cao sieâu hôn, thích hôïp vôùi vai troø cuûa moät ngöôøi ngoaïi giao gioûi. OÂng coù moät tieåu söû khaù ñaëc bieät, ñaõ ôû trong quaân ñoäi hôn 26 naêm, ñaõ töøng chieán ñaáu ôû Vieät Nam, vaø ñaõ laø tuø binh cuûa Coäng Saûn Vieät Nam trong 6 naêm röôõi. Tröôùc khi ñöôïc choïn laøm Ñaïi Söù taïi Vieät Nam naêm 1997, oâng ñaõ giöõ chöùc Daân Bieåu ñaûng Daân Chuû tieåu bang Florida trong 3 nhieäm kyø. Haún chuùng ta ñeàu bieát phu nhaân Ñaïi Söù cuõng laø ngöôøi Vieät Nam. Coù ñieàu toâi khoâng hieåu taïi sao ngöôøi ta laïi duøng chöõ "the Honorable" tröôùc khi neâu teân oâng. Danh xöng naøy thöôøng duøng cho nhöõng vò chaùnh thaåm ñeå noùi leân chöùc vò xöû söï coâng baèng tröôùc thanh thieân cuûa hoï.

 Khoâng gioáng nhö oâng Harter, Ñaïi Söù Peterson khoâng thieân leäch yù töôûng cuûa mình laém khi baøn veà tình traïng cuûa Vieät Nam. Cho thaáy kieán thöùc cuûa oâng veà töï do nhaân quyeàn, naïn tham nhuõng taïi Vieät Nam khoâng thieån caän vaø chöùng toû raèng oâng khoâng hoaøn toaøn muø quaùng tröôùc nhöõng dieãn bieán trong nöôùc. Phöông caùch noùi chuyeän cuûa oâng khoâng cao ngaïo, xem thöôøng cöû toïa ñoaøn nhö oâng Harter. Toâi khoâng roõ coù phaûi vì ña soá cöû toïa ñoaøn laø ngöôøi Hoa Kyø hoaëc coù chöùc phaän laïi ôû trong moät khoâng khí sang troïng, saïch seõ neân loái ñoái xöû cuûa oâng Ñaïi Söù cuõng phaûi phuø hôïp. Vaû laïi quan khaùch phaûi traû tieàn môùi ñöôïc vaøo xem thì cuõng phaûi cho xöùng giaù tieàn.

 Ñaønh raèng oâng Peterson cao tay aán hôn, nhìn saâu xa hôn, quan taâm tôùi vaán ñeà cuûa Vieät Nam hôn, toâi vaãn thaáy oâng chuù troïng nhieàu cho vieäc höõu hieäu hoùa baûn hieäp öôùc ñeå ñem lôïi ích vaø taïo cô hoäi cho giôùi ñaàu tö nhieàu hôn. Cho duø Vieät Nam coù ñöôïc thöøa höôûng nhöõng moùn lôïi töø baûn Hieäp Öôùc, caùi quyeàn lôïi ñoù coù tôùi tay ngöôøi daân laønh Vieät Nam khoâng? Hay seõ naèm goïn trong taàm tay cuûa 19 ñaûng vieân Coäng Saûn kia? Dó nhieân, ai tôùi Vieät Nam cuõng phaûi yeâu quí Vieät Nam vì ngöôøi daân Vieät Nam noåi tieáng vôùi baûn chaát hieàn hoøa, hieáu khaùch thì duø ra ñi khaùch vaãn luoân muoán trôû laïi. OÂng Ñaïi Söù ñaõ khoâng nhaán maïnh vaán ñeà khoù khaên caùc coâng ty ngoaïi quoác gaëp phaûi laø do nhaø caàm quyeàn Coäng Saûn gaây neân maø cöù loâi ngöôøi daân hieàn laønh chaát phaùt ra doã ngoït maáy oâng tö nhaân naøy. Sao toâi thaáy noù gioáng nhö ñem cuû caø-roát treo tröôùc maët ñeå duï doã chuù löøa keùo xe vaäy. Nhö theá, chuùng ta coù neân aùp duïng caâu chuyeän hoaøng töû coùc vaøo baøi dieãn vaên cuûa oâng Ñaïi söù chaêng?

 ÔÛ ñoaïn oâng noùi trong lòch söû Vieät Nam, ñaây laø thôøi kyø kinh teá phoàn thònh nhaát vaø ngöôøi daân haïnh phuùc hôn khieán toâi khoâng ñoàng yù. Neáu khoâng coù kieán thöùc veà lòch söû Vieät Nam, ta deã bò sai laàm khi phaân taùch ñieåm naøy. Ñaát nöôùc Vieät Nam töø 4,000 naêm qua, luùc naøo chaúng chìm ñaém trong chieán tranh. Khoaûng thôøi gian hoøa bình quaù ngaén nguûi khoâng ñuû ñeå hoài phuïc neàn kinh teá ñöøng noùi chi ñeán duy trì. Chæ coù 25 naêm qua ñöôïc goïi laø hoøa bình vaø coù leõ laø quaõng thôøi gian daøi nhaát ñeå caûi toå vaø phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi vaø vaên hoùa. Nhöng haõy nhìn kyõ xem nhöõng tieán trieån naøy trong voøng 25 naêm qua coù thöïc mang söï phoàn thònh ñeán cho daân chuùng chaêng? Vôùi moät quoác gia coù nhieàu taøi nguyeân phong phuù, ngaønh noâng nghieäp doài daøo töø hôn 4,000 naêm qua, taïi sao ngaøy nay Vieät Nam trong caûnh thanh bình, laïi trôû thaønh moät trong nhöõng quoác gia ngheøo nhaát treân theá giôùi?

 Cuoái cuøng, suy gaãm laïi lôøi khuyeân cuûa oâng Ñaïi Söù veà caâu noùi cuûa ngöôøi cöïu chieán binh Coäng Saûn kia. "Theâm Baïn Bôùt Thuø" quaû laø öôùc nguyeän cuûa moïi ngöôøi daân. Nhöng nhaø caàm quyeàn Coäng Saûn Vieät Nam coù thöïc hieän ñieàu naøy khoâng? Hoï coù xem nhöõng ngöôøi tuø caûi taïo laø baïn cuûa hoï khoâng? Nhöõng ngöôøi tuø naøy coù ñöôïc nhaän laïi quyeàn coâng daân cuûa hoï khi ñöôïc phoùng thích khoâng? Trong caùi cuøng cöïc vaø tuyeät voïng cuûa moät ñôøi soáng thieáu töï do, thieáu aên thieáu maëc, thieáu caùc tieän nghi maø caùc xaõ hoäi khaùc ñang höôûng thuï, "Theâm Baïn Bôùt Thuø" ñeå ñöôïc theâm vaøi ñoàng ñoâ la duø phaûi deïp boû giaù trò ñaïo ñöùc con ngöôøi cuûa mình vaø ñeå trôû thaønh coâng cuï cuûa ñoàng tieàn coù leõ laø giaûi phaùp duy nhaát. Nhö caâu chuyeän thaàn tieân neâu treân theâu deät, khi keû thuø kia trôû thaønh vò hoaøng töû coùc thì ta seõ cuøng soáng haïnh phuùc ñeán baïc ñaàu.

 (Leâ Thuøy Lan, Vietnamese American News Networks)
Leâ Thuøy Lan
 
 

Back to Home