Kính Cha,
Vuï Nguyeät Bieåu do Linh Muïc Nguyeãn Vaên Lyù taïo neân ñaõ gaây nhieàu khoù khaên cho Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Moät soá tín höõu Coâng Giaùo khoâng naém vöõng tình hình ñaát nöôùc vaø Giaùo Hoäi, ñaõ coù nhöõng haønh ñoäng khoâng thích hôïp laøm cho Giaùo Hoäi Vieät Nam gaëp nhieàu khoù khaên hôn. Con vieát baøi phaân tích roõ ñöôøng loái cuûa caùc cöôøng quoác, cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vaø cuûa Giaùo Hoäi Phaät Giaùo AÁn Quang ñoái vôùi vaán ñeà Vieät Nam hieän nay ñeå giuùp caùc toå chöùc coù theå löïa choïn ñöôøng loái haønh ñoäng thích hôïp, khoâng ñeå nhöõng phaàn töû quaù khích hay hoaït ñoäng chính trò khai thaùc lôïi duïng, coù haïi cho Giaùo Hoäi. Con xin gôûi ñeán Cha baøi naøy ñeå tuøy nghi.

 California, ngaøy 5 thaùng 1 naêm 2001,
Löõ Giang
 
 

 Cuoái naêm 2000, coù ba bieán coá ñang laøm coäng ñoàng ngöôøi Vieät treân toaøn theá giôùi quan taâm, ñoù laø vieäc Lyù Toáng raûi truyeàn ñôn xuoáng Saigon, cuoäc tranh ñaáu cuûa caùc tín ñoà Phaät Giaùo Hoøa Haûo ôû mieàn Taây, vaø bieán coá Nguyeät Bieàu. Nhieàu ngöôøi tin raèng ñaây laø nhöõng bieán coá coù theå laøm thay ñoåi tình hình ñaát nöôùc neáu chuùng ta bieán vaän duïng noù, nhaát laø bieán coá Nguyeät Bieàu do Linh muïc Nguyeãn Vaên Lyù phaùt ñoäng.

 Ngaøy 27.12.2000 vöøa qua, coù 4 chöùc saéc cuûa caùc toân giaùo taïi Vieät Nam ñaõ kyù teân chung vaøo moät baûn tuyeân boá, leân aùn chính saùch toân giaùo cuûa nhaø caàm quyeàn Coäng Saûn Vieät Nam, ñoù laø Linh muïc Chaân Tín, oâng Leâ Quang Lieân, Linh muïc Nguyeãn Vaên Lyù vaø Hoøa Thöôïng Thích Thieän Haïnh. Nhieàu ngöôøi hy voïng söï keát hôïp naøy seõ laø böôùc ñaàu cho söï hôïp taùc giöõa caùc toân giaùo trong vieäc tranh ñaáu cho töï do daân chuû taïi queâ nhaø, tröôùc heát laø töï do toân giaùo. Nhöng vaán ñeà khoâng giaûn dò nhö vaäy.

 Phaân tích ñöôøng loái cuûa caùc cöôøng quoác Taây phöông, cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vaø cuûa Giaùo Hoäi Phaät Giaùo AÁn Quang veà vaán ñeà Vieät Nam, chuùng ta thaáy coù söï caùch bieät quaù xa giöõa caùc toå chöùc naøy veà muïc tieâu cuõng nhö ñöôøng loái ñaáu tranh. Ñöôøng loái cuûa hoï cuõng khoâng gioáng ñöôøng loái maø chuùng ta ñang theo ñuoåi. Boû ra ngoaøi nhöõng thaønh phaàn chuyeân khai thaùc coâng cuoäc choáng coäng moät caùch baát chính ñeå taïo hö danh hay kieám aên, chuùng ta caàn xem laïi neân haønh ñoäng nhö theá naøo ñeå coù theå ñaït nhöõng keát quaû toát nhaát.
 
 

2.- Trong ngoaøi coù caùi nhìn khaùc nhau

 “Chuùng con thuoäc coäng ñoàng Daân Chuùa taïi haûi ngoaïi, laø nhöõng ngöôøi suoát bao nhieâu naêm qua luoân höôùng veà queâ nhaø vaø laéng nghe töøng nieàm vui noãi buoàn cuûa giaùo hoäi Meï Vieät Nam.

 “Trong nhöõng ngaøy qua, chuùng con vöøa vui möøng vöøa voâ cuøng lo laéng khi nghe tin giaùo daân Nguyeät Bieåu maïnh daïn ñöùng leân ñoøi laïi taøi saûn cuûa giaùo hoäi vaø ñoøi quyeàn töï do toân giaùo.

 “Chuùng con hieåu söï nguy kòch cho nhöõng ngöôøi con Chuùa chæ coù coã traøng haït trong tay tröôùc nhöõng keû voâ thaàn hung haõn laêm laêm tay suùng tay dao. Vaø cuõng chính vì vaäy maø chuùng con laïi caøng kính phuïc söï can ñaûm voâ cuøng cuûa caùc phaàn thaân theå Chuùa Kitoâ naøy.

 “Ñaây ñuùng laø söï can ñaûm theo göông Toå Phuï Maisen doõng daïc ñoøi Pharaoâ phaûi caét xieàng xích noâ leä Daân Chuùa. Ñaây laø söï can ñaûm theo chaân cuûa chính Chuùa Gieâ Su khi Ngöôi doõng daïc vaïch traàn söï giaû doái cuûa caû heä thoáng giaùo quyeàn Do Thaùi ñang daãn Daân Chuùa vaøo ñöông laàm laïc duø phaûi traû giaù baèng Thaäp Töï treân Nuùi Soï. Vaø ñaây cuõng laø söï can ñaûm theo böôùc caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam, nhöõng ngöôøi doõng daïc töø choái caùc con ñöôøng choái ñaïo yeân aám maø hy sinh maùu mình ñeå löu truyeàn laïi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Vieät Nam ngaøy nay...

 “Theo lôøi giaûng daäy cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, chuùng con tin vieäc ñoøi hoûi cuûa caùc con caùi Chuùa taïi giaùo xöù Nguyeät Bieåu laø chính ñaùng khoâng nhöõng theo löông taâm ngöôøi ñôøi maø caû theo löông taâm, traùch nhieäm cuûa ngöôøi Kitoâ höõu. Chuùng con cuõng töï nhaän phaûi heát loøng uûng hoä vaø vaän ñoäng Daân Chuùa treân khaép theá giôùi uûng hoä giaùo xöù Nguyeät Bieåu. Moät khi taøi saûn Giaùo Hoäi vaø töï do toân giaùo coù ñöôïc taïi Nguyeät Bieåu thì taøi saûn Giaùo Hoäi vaø töï do toân giaùo treân khaép nöôùc Vieät Nam coù nhieàu hy voïng ñöôïc phuïc hoài.

 “Chuùng con laøm vieäc naøy vì ñoù laø boån phaän chöù khoâng chæ laø moät vieäc laøm nhaân ñaïo bình thöôøng. Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Vieät Nam khoâng theå cöù ñöùng maõi beân leà lòch söû. Nhöng quan troïng hôn heát, chuùng con khoâng muoán nghe tieáng Chuùa Gieâ Su than vaõn trong ngaøy phaùn xeùt: “Ta ñoùi khaùt caùc con khoâng cho Ta aên. Ta traàn truoàng caùc con khoâng cho Ta maëc. Ta bò tuø toäi caùc con khoâng thaêm vieáng”, vaø raát coù theå “Ta bò baùch haïi nhöng caùc con vaãn giöõ im laëng”.

 “Vôùi taát caû loøng kính troïng tuyeät ñoái, chuùng con tha thieát mong moûi Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam seõ chính thöùc leân tieáng veà nhöõng ñoøi hoûi ñuùng ñaùng vaø can ñaûm cuûa caùc con caùi Chuùa taïi Nguyeät Bieåu. Chuùng con tin töôûng lôøi noùi cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc khoâng nhöõng laø lôøi khích leä voâ cuøng lôùn lao cho giaùo xöù Nguyeät Bieåu maø coøn laø söï khaúng ñònh Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Vieät Nam laø Giaùo Hoäi cuûa Chuùa Kitoâ, cuûa Toå phuï Maisen, cuûa caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam, vaø cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Joan Phaoloâ Ñeä Nhò.

 “Chuùng con haèng caàu nguyeän ôn soi saùng vaø quan phoøng cuûa Thieân Chuùa xuoáng treân Giaùo Hoäi Vieät Nam, Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam, vaø giaùo xöù Nguyeät Bieåu meán yeâu.”

 Trong khi ñoù, nhaät baùo Vieät Baùo phaùt haønh taïi Ornage County, trong soá ra ngaøy 18.10.2000, cho bieát trong cuoäc vieáng thaêm Nam Cali vöøa qua, Hoøa Thöôïng Thích Quaûng Lieân töø Vieät Nam ñeán ñaõ tieát loä:

 “Giaùo Hoäi Phaät Giaùo VN Thoáng Nhaát cuûa HT Huyeàn Quang vaø Giaùo Hoäi PGVN cuûa nhaø nöôùc ñaõ aâm thaàm tieán haønh nhieàu naêm qua, ñaõ coù nhieàu bieåu hieän toá ñeïp, nhöng cöù luoân luoân bò tan vôõ vì moät soá vò beân giaùo hoäi nhaø nöôùc sôï maát caùc ñaëc quyeàn ñöông höõu.”

 Tôø Vieät Baùo vieát tieáp:

 “Ngoaøi ra, Hoøa Thöôïng cuõng ñaõ coù nhöõng phaùt bieåu veà tình hình PG taïi queâ nhaø. Quan troïng nhaát laø söï hôïp nhaát giöõa hai Giaùo Hoäi (Nhaø Nöôùc vaø GHPGVNTH). Hoøa Thöôïng cho bieát ñaõ coù laàn, qua trung gian cuûa Chö Toân Ñöùc vaø chính baûn thaân Hoøa Thöôïng, söï hôïp nhaát töôûng ñaõ coù luùc thaønh coâng, nhöng phuùt choùt bò phaù vôõ vì do phía Giaùo Hoäi nhaø nöôùc maø trong ñoù nguyeân nhaân chính laø hoï (Giaùo Hoäi Nhaø nöôùc) lo sôï bò maát ñi ñòa vò cuõng nhö quyeàn lôïi maø chính quyeàn ñang öu ñaõi cuõng nhö coù theå maát caû söï kieåm soaùt moät soá Chuøa vaø töï vieän, vì hieän nay ai cuõng nhaän thaáy raèng soá lôùn Chö Taêng Ni cuûa GHPGVNTN maø phaàn lôùn ñöôïc ñaøo taïo tröôùc naêm 75 ñeàu coù trình ñoä Phaät Hoïc cuõng nhö Giaùo Haïnh cao, do ñoù aûnh höôûng cuûa Quyù Ngaøi ñoái vôùi Phaät Giaùo Ñoà VN laø chuyeän taát yeáu.”

 Hoøa Thöôïng Thích Quaûng Lieân laø moät thaønh vieân quan troïng cuûa Giaùo Hoäi AÁn Quang tröôùc 30.4.1975, nguyeân laø Giaùo sö Ñaïi hoïc Vaên Khoa Saigon vaø ñaõ töøng giöõ caùc chöùc vuï quan troïng trong Giaùo Hoäi AÁn Quang nhö Toång vuï tröôûng Toång vuï Phaùp söï, Toång vuï Tröôûng Toång vuï Vaên Hoùa Giaùo duïc, ñoàng thôøi laø Toång Giaùm hoïc heä thoáng giaùo duïc Tö Thuïc Boà Ñeà toaøn quoác. Hoøa Thöôïng cuõng laø ngöôøi ñaõ thaønh laäp Phong Traøo Baûo Veä Hoøa Bình naêm 1965, yeâu caàu chaám döùt chieán tranh Vieät Nam vaø ruùt quaân ñoäi Hoa Kyø ra khoûi mieàn Nam Vieät Nam. Trong vieäc saùt nhaäp Giaùo Hoäi AÁn Quang vaøo Giaùo Hoäi nhaø nöôùc naêm 1981, Hoøa Thöôïng ñöùng veà phe uûng hoä saùt nhaäp.

 Phaûi chaêng Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vaø Giaùo Hoäi Phaät Giaùo AÁn Quang ôû trong nöôùc ñaõ coù chính saùch hôïp taùc vôùi nhaø caàm quyeàn? Neáu tình traïng ñoù thaät söï ñaõ xaåy ra, chuùng ta phaûi haønh ñoäng nhö theá naøo?
 
 

2.- Nhöõng kinh nghieäm ñau thöông

 Trong quaù khöù, ngay töø khi Vieät Minh cöôùp chính quyeàn 1945, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ñaõ coù chuû tröông ñoái ñaàu khoâng khoan nhöôïng vôùi cheá ñoä coäng saûn. Vieäc thaønh laäp Khu Töï Trò Phaùt Dieäm döôùi thôøi Ñöùc Giaùm Muïc Leâ Höõu Töø ñeå ñoái phoù caû vôùi Vieät Minh laãn Phaùp laø moät thí duï ñieån hình cho chuû tröông ñoù.

 Naêm 1954, sau khi hieäp ñònh Geneøve ñöôïc kyù keát, Toøa Thaùnh Vatican ñaõ ra leänh, nôi naøo giaùo daân coøn ôû laïi, linh muïc phaûi ôû laïi vôùi giaùo daân, nôi naøo giaùo daân ñi di cö, linh muïc coù theå ñi theo. Hôn nöûa trieäu tín höõu coâng giaùo ñaõ boû mieàn Baéc vaøo mieàn Nam. Phaàn Giaùo Hoäi coøn laïi taïi mieàn Baéc ñaõ chieán ñaáu raát kieân cöôøng ñeå choáng laïi chính saùch tieâu dieät toân giaùo cuûa Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam. Caùc vuï chieán ñaáu noåi tieáng laø vuï tröôøng Duõng Laïc ôû Haø Noäi, vuï Ba Laøng, vuï Traø Lyù, vuï Cöûa Loø, vuï Quyønh Löu, v.v. Keát quaû, Giaùo Hoäi ñaõ bò toån thaát raát naëng neà. Sau ñaây laø moät vaøi thí duï ñieån hình: Taïi Giaùo Phaän Baéc Ninh, naêm 1954 coù 54,007 giaùo daân vôùi 81 linh muïc, ñeán naêm 1975 chæ coøn 35,000 giaùo daân vôùi 7 linh muïc. Taïi Laïng Sôn, naêm 1954 coù 4,630 giaùo daân vôùi 30 linh muïc, ñeán naêm 1975 chæ coøn 3,000 giaùo daân vôùi 1 giaùm muïc vaø moät linh muïc treân 80 tuoåi. Taïi Thaùi Bình, naêm 1954 coù 140,000 giaùo daân vaø 82 linh muïc, ñeán naêm 1975 chæ coøn 88,625 giaùo daân vôùi 13 linh muïc. Taïi Vinh, naêm 1954 coù 166,736 giaùo daân vôùi 183 linh muïc, ñeán naêm 1975 soá giaùo daân taêng leân ñeán 385,840 nhöng chæ coøn 86 linh muïc, v.v. Trong haàu heát caùc giaùo phaän mieàn Baéc, ña soá caùc linh muïc vaø caùc caùn boä truyeàn giaùo ñaõ bò ñöa ñi caûi taïo laâu daøi, moät soá bò cheát ruû tuø, moät soá bò cheát vì giaø yeáu nhöng khoâng coù ngöôøi thay theá. Bieán coá naêm 1970 laø bieán coá theâ thaûm nhaát cho Giaùo Hoäi mieàn Baéc. Khi thaáy Quaân Löïc Vieät Nam Coäng Hoøa môû cuoäc haønh quaân qua Cam-boát, Haø Noäi sôï Quaân Löïc VNCH ñoå boä ra Baéc neân ñaõ taäp trung caûi taïo haàu heát caùc caùn boä coâng giaùo ôû caùc giaùo xöù. Phaûi ñeán naêm 1985 hoï môùi ñöôïc phoùng thích heát!

 Naêm 1975, khi Vieät Coäng cöôùp chính quyeàn, trong khi Giaùo Hoäi AÁn Quang toå chöùc “möøng chieán thaéng” vôùi Vieät Coäng thì Giaùo Hoäi Coâng Giaùo cuõng ñaõ chieán ñaáu raát caêm go, ñieån hình laø vuï truïc xuaát Ñöùc Khaân Söù Toøa Thaùnh Henri Lemaitre, vuï baét giam Ñöùc Toång Giaùm Muïc Nguyeãn Vaên Thuaän, vuï Vinh Sôn (1976), vuï Vieät Tieán (1977), vuï Maët Traän Lieân Toân (1979), vuï Ñaéc Loä (1980), vuï Doøng Ñoàng Coâng (1987), v.v. Khoâng bieát bao nhieâu linh muïc vaø caùn boä coâng giaùo bò tuyeân aùn töû hình hay bò ñöa ñi caûi taïo voâ thôøi haïn. Hai toân giaùo Phaät Giaùo Hoøa Haûo vaø Cao Ñaøi cuõng phaûi chòu chung soá phaän nhö Giaùo Hoäi Coâng Giaùo.

 Giaùo Phaän Hueá laø moät giaùo phaän phaûi ñöông ñaàu vôùi Coäng Saûn caêm go nhaát. Sau khi Vieät Coäng chieám mieàn Nam, tænh Thöøa Thieân bò saùt nhaäp vôùi Quaûng Trò vaø Quaûng Bình thaønh tænh Bình Trò Thieân, sinh hoaït theo quy cheá mieàn Baéc, neân Giaùo Phaän Hueá phaûi chòu nhöõng thöû thaùch nghieâm troïng. Haàu heát taøi saûn cuûa giaùo phaän bò tòch thu, caùc linh muïc bò haïn cheá laøm muïc vuï, giaùo daân bò doàn vaøo tình traïng khoáng cheá, coâ laäp vaø ngheøo ñoùi, phaûi boû giaùo xöù maø ñi... Nhöng Ñöùc Toång Giaùo Muïc Nguyeãn Kim Ñieàn vaãn coù thaùi ñoä cöùng raén ñoái vôùi nhaø caàm quyeàn Coäng Saûn. Caùc linh muïc Nguyeãn Vaên Lyù, Nguyeãn Vaên Lôïi, Nguyeãn Höõu Giaûi… ñaõ ñi theo ñöôøng loái cuûa ngaøi. Keát quaû thaät laø thaûm haïi cho Giaùo Phaän Hueá. Naêm 1975 giaùo phaän naøy coù 73,000 giaùo daân vôùi 192 linh muïc, nhöng ñeán naêm 1995 chæ coøn coù 49,560 giaùo daân vôùi 64 linh muïc, ña soá treân 60 tuoåi. Ñöùc Toång Giaùm Muïc Nguyeãn Kim Ñieàn ñaõ bò cheát moät caùch bí maät vaøo ngaøy 8.6.1988 taïi beänh vieän Chôï Raåy ôû Saigon. Trong voøng 5 naêm tieáp theo, nhaø caàm quyeàn khoâng cho Toøa Thaùnh cöû ngöôøi thay theá. Chòu khoâng noåi cuoäc soáng bò keàm keïp, giaùo daân phaûi boû giaùo phaän ra ñi. Nghe noùi hieän nay soá giaùo daân Giaùo Phaän Hueá chæ coøn khoaûng 40,000 ngöôøi. Giaùo xöù Nguyeät Bieàu cuûa Linh muïc Traàn Vaên Quyù chæ coøn 150 ngöôøi (Linh muïc Nguyeãn Vaên Lyù chæ laø ngöôøi bò ñöa tôùi quaûn thuùc ôû ñoù). Rieâng tænh Quaûng Bình coù khoaûng 5,000 giaùo daân nhöng khoâng coù linh muïc hay nhaø thôø naøo!

 Nhöõng söï ñoái ñaàu nhö treân tuy khoâng laøm cheá ñoä coäng saûn suïp ñoå nhöng cuõng coù caùi lôïi laø töø naêm 1954 ñeán nay, maëc daàu ñaõ aùp duïng nhöõng bieän phaùp tinh vi nhaát, nhaø caàm quyeàn CSVN vaãn khoâng theå “quoác doanh hoùa” Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Vieät Nam ôû mieàn Baéc cuõng nhö ôû mieàn Nam. “UÛy Ban Ñoaøn Keát Coâng Giaùo Yeâu Nöôùc”, moät thöù giaùo hoäi ñöôïc thaønh laäp song haønh, khoâng ñöôïc caùc tín höõu tin theo, cuoái cuøng phaûi töï ngöng hoaït ñoäng. Tuy nhieân, caùi giaù maø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Vieät Nam phaûi traû cuõng khaù ñaét.
 
 

3.- Khoâng phaûi luùc naøo cuõng caàn ñoå maùu

 Toøa Thaùnh Vatican, ngoaøi tö caùch laø moät giaùo hoäi, coøn laø moät quoác gia ñoäc laäp theo quoác teá coâng phaùp. Giaùo hoäi naøy coù treân moät tyû tín ñoà ôû treân theá giôùi, neân cuõng phaûi duyeät xeùt laïi chính saùch vaø ñöôøng loái cho phuø hôïp vôùi tình theá môùi. Chieán thuaät “dieãn bieán hoøa bình” cuûa caùc cöôøng quoác Taây phöông cuõng aûnh höôûng raát nhieàu ñeán chính saùch vaø ñöôøng loái cuûa Toøa Thaùnh Vatican. Tröôùc moät ñoái thuû maø söï bieán maát cuûa hoï chæ laø moät saùng moät chieàu, Giaùo Hoäi La Maõ cuõng thaáy khoâng caàn thieát phaûi chieán ñaáu kieân cöôøng nhö tröôùc ñaây nöõa, traùi laïi phaûi lôïi duïng tình hình môùi ñeå phuïc hoài vaø chuaån bò cho caùc keá hoaïch phaùt trieån laâu daøi.

 Noùi nhö theá khoâng coù nghóa laø Giaùo Hoäi seõ laëng thinh ñeå cho moïi bieán coá töï ñoäng dieãn bieán. Cuõng nhö caùc cöôøng quoác Taây phöông, Giaùo Hoäi cuõng coù nhöõng phöông thöùc ngaên chaän hay thuùc ñaåy. Ngaøy 15.4.1991, Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam ñaõ gôûi ñeán oâng Toång Bí Thö Trung Öông Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam moät baûn goùp yù ñeà caäp ñeán hai vaán ñeà quan troïng sau ñaây:

 - Vaán ñeà xaây döïng ñaát nöôùc: Phaûi laáy phöông chaâm “phuïc vuï con ngöôøi toaøn dieän” laøm muïc tieâu haøng ñaàu, phaûi coù daân chuû thaät söï vaø ñaët toå quoác leân treân heát. Traùnh ñoàng hoùa toå quoác vôùi xaõ hoäi chuû nghóa, vì xaõ hoäi chuû nghóa cuõng chæ vì toå quoác vaø nhaân daân.

 - Vaán ñeà toân giaùo: Hieán Phaùp coù coâng nhaän quyeàn töï do tín ngöôõng, nhöng vieäc thi haønh quyeát ñònh naøy gaëp nhieàu khoù khaên phieàn haø. Phaûi coi quyeàn töï do toân giaùo laø moät thöù quyeàn lôïi chöù khoâng phaûi laø moät ñaëc aân. Caùc quy cheá veà toân giaùo, tröôùc khi ban haønh phaûi ñem laáy yù kieán cuûa toaøn daân, nhaát laø tín ñoà caùc toân giaùo chöù khoâng neân aùp ñaët. Taïo ñieàu kieän cho toân giaùo thöïc haønh lyù töôûng nhaân aùi, chia xeõ hoaøn caûnh cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo tuùng, nhaát laø ôû nhöõng nôi xa xoâi heûo laùnh, ñöøng lo sôï toân giaùo ñeà cao caù nhaân hay taäp theå.

 Baûn goùp yù naøy ñaõ ñöôïc caùc giôùi trong vaø ngoaøi nöôùc ñaùnh giaù nhö laø moät tieáng noùi thaúng thaén vaø xaây döïng thieát thöïc, vaø ñaõ laøm nhaø caàm quyeàn Coäng Saûn Vieät Nam luùng tuùng.

 Töø 1989 ñeán nay, Toøa Thaùnh vôùi tö caùch laø moät quoác gia, ñaõ gôûi ít nhaát 9 phaùi ñoaøn ngoaïi giao ñeán Vieät Nam ñeå thöông löôïng veà nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán Giaùo Hoäi. Ñöùc Hoàng Y Etchegray ñaõ ñeán Vieät Nam vaøo caùc ngaøy 12.7.1989 vaø 18.5.1990 ñeå vieáng thaêm ngoaïi giao. Sau hai cuoäc vieáng thaêm naøy, Ñöùc Hoàng Y ñaõ nhaän xeùt:

 “Noùi chung, caàn phaûi nhaán maïnh raèng Giaùo Hoäi ôû Vieät Nam vaãn coøn bò cheøn eùp quaù nhieàu baèng ñuû moïi hình thöùc, bò laøm khoù deã baèng caùc bieän phaùp haønh chaùnh. Khoâng coù Giaùo Hoäi naøo ôû caùc quoác gia xaõ hoäi chuû nghóa Ñoâng AÂu phaûi chòu moät muøa ñoâng gay go giaù laïnh nhö Giaùo Hoäi ôû Vieät Nam. Nhöng baây giôø muøa xuaân baét ñaàu heù môû vaø ñaõ ñeán luùc Toøa Thaùnh cuøng vôùi chính phuû Vieät Nam tìm kieám con ñöôøng toát ñeïp hôn ñeå ñaåy maïnh tieán trình töï do, moät tieán trình maø cho ñeán nay chæ môùi chôùm nôû.”

 Sau 9 chuyeán vieáng thaêm Vieät Nam vaø thöông thuyeát, Toøa Thaùnh Vatican ñaõ tieán töøng böôùc trong vieäc giaønh laïi quyeàn töï do soáng ñaïo, haønh ñaïo vaø truyeàn ñaïo taïi Vieät Nam. Phöông thöùc naøy cuõng ñaõ ñöôïc moät soá nhaø phaân tích goïi laø “dieãn bieán hoøa bình”. Vieäc thöông thuyeát cuûa Toøa Thaùnh khoâng nhaèm xin nhöõng ôn hueä maø nhaèm ñoøi hoûi nhaø caàm quyeàn coäng saûn Vieät Nam phaûi toân troïng quyeàn töï do toân giaùo, moät quyeàn caên baûn cuûa con ngöôøi ñaõ ñöôïc ghi trong baûn Tuyeân Ngoân Quoác Teá Nhaân Quyeàn maø Vieät Nam ñaõ cam keát toân troïng. Nhaø caàm quyeàn Vieät Nam cuõng muoán nôùi roäng phaàn naøo vieäc töï do soáng ñaïo vaø haønh ñaïo cuûa Giaùo Hoäi Vieät Nam vôùi öôùc mong seõ ñöôïc Toøa Thaùnh giuùp ñôõ trong nhöõng laõnh vöïc khaùc.

 Giaùo Hoäi La Maõ, tuy khoâng coù quaân ñoäi, khoâng coù vuõ khí, nhöng coù söùc maïnh tinh thaàn. Giaùo Hoäi ñaõ duøng söùc maïnh ñoù ñeå goùp phaàn vôùi caùc nöôùc Taây phöông trong vieäc laøm bieán maát caùc cheá ñoä coäng saûn taïi Lieân Soâ vaø Ñoâng AÂu maø khoâng phaûn toán moät vieân ñaïn naøo. Giaùo Hoäi tin raèng baèng phöông thöùc noùi treân, Giaùo Hoäi seõ ñem laïi töï do vaø daân chuû ôû caùc nöôùc hieän ñang ôû döôùi cheá ñoä coäng saûn. Khoâng phaûi luùc naøo cuõng caàn ñoå maùu môùi coù töï do.
 
 

4.- Ñöôøng loái cuûa Giaùo Hoäi AÁn Quang

 Trong lòch söû Trung Hoa vaø Vieät Nam, Phaät Giaùo thöôøng phaûn öùng thuï ñoäng moãi khi bò caùc nhaø Nho ñaøn aùp. Taïi Vieät Nam, coù hai cuoäc khoáng cheá Phaät Giaùo lôùn nhaát laø döôùi thôøi Hoà Quyù Ly vaø döôùi thôøi Taây Sôn. Hoà Quyù Ly ñaõ baét taát caû caùc taêng só döôùi 50 tuoåi hoaøn tuïc vaø ñi laøm lao dòch, laáy laïi caùc coâng ñieàn ñaõ caáp cho nhaø chuøa vaø caáp cho noâng daân. Vua Quang Trung laøm maïnh hôn, chaúng nhöõng buoäc caùc taêng só döôùi 50 tuoåi phaûi ñi laøm lao dòch vaø tòch thu haàu heát caùc taøi saûn cuûa nhaø chuøa giao cho noâng daân canh taùc, maø coøn ra leänh moãi toång chæ ñöôïc giöõ laïi moät chuøa lôùn, caùc chuøa khaùc ñeàu phaûi ñaäp phaù. Chuoâng chuøa vaø töôïng Phaät baèng ñoàng ñöôïc phaù ra laøm vuõ khí hay noâng cuï. Söï taøn phaù lan roäng ñeán noåi sau naøy khi caùc nhaø söû hoïc Taây phöông ñeán Vieät Nam nghieân cöùu veà kieán truùc Phaät Giaùo döôùi thôøi Lyù - Traàn, phaûi than raèng soá coøn laïi quaù ít. Nhöõng luùc nhö vaäy, ngöôøi ta khoâng heà tìm thaáy moät “ngoïn ñuoác Quaûng Ñöùc” hay moät cuoäc ñaáu tranh cho “töï do toân giaùo” naøo cuûa Phaät Giaùo. Chæ döôùi thôøi chính phuû Ngoâ Ñình Dieäm, do söï nhuùng tay cuûa cô quan tình baùo Hoa Kyø, Phaät Giaùo môùi coù haønh ñoäng quyeát lieät.

 Sau khi cheá ñoä Ngoâ Ñình Dieäm bò cô quan tình baùo Hoa Kyø thueâ caùc töôùng laõnh Vieät Nam laät ñoå, Phaät Giaùo coi nhö chính mình ñaõ chieán thaéng. Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam Thoáng Nhaát ñöôïc chính thöùc thaønh laäp do Nghò ñònh soá 329-BNV/KS ngaøy 24.3.1964. Thöôïng Toïa Thích Taâm Chaâu ñöôïc baàu laøm Vieän Tröôûng Vieän Hoùa Ñaïo. Nhöng sau ñoù, moät soá taêng só mieàn Trung muoán bieán Giaùo Hoäi naøy thaønh moät coâng cuï ñeå tieán tôùi cöôùp chính quyeàn, neân caùc bieán loaïn ñaõ xaåy ra. Tröôùc heát, caùc taêng só naøy nhaûy leân giaønh quyeàn laõnh ñaïo Phaät Giaùo ñöa tôùi moät cuoäc tranh chaáp ñaåm maùu. Cuoäc tranh chaáp ñaåm maùu naøy ñaõ ñöôïc Hoøa Thöôïng Thích Taâm Chaâu moâ taû ñaày ñuû trong Baïch Thö 1994. Sau ñoù, Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam Thoáng Nhaát bò beå ra thaønh Giaùo Hoäi Vieät Nam Quoác Töï vaø Giaùo Hoäi AÁn Quang. Giaùo Hoäi AÁn Quang maát giaáy pheùp hoaït ñoäng, ñaõ laõnh ñaïo moät cuoäc ñaáu tranh cöôùp chính quyeàn baèng baïo löïc töø 1965 - 1967, gaây neân nhieàu tang thöông cho ñaát nöôùc. Ñöôïc Ñaïi Söù Cabot Lodge baät ñeøn xanh, hai Töôùng Nguyeãn Cao Kyø vaø Nguyeãn Ngoïc Loan ñaõ queùt saïch caùc cuoäc noåi daäy naøy. Töø ñoù, Giaùo Hoäi AÁn Quang quay laïi choáng chính quyeàn Vieät Nam Coäng Hoøa vaø giuùp Vieät Coäng thoân tính mieàn Nam.

 Sau khi Vieät Coäng chieám mieàn Nam, Giaùo Hoäi AÁn Quang ñaõ toå chöùc “Möøng Giaûi Phoùng” raát lôùn, coi chieán thaéng cuûa Coäng Saûn nhö chieán thaéng cuûa chính mình. Vì thaáy raèng mình “coù coâng vôùi caùch maïng”, Hoøa Thöôïng Huyeàn Quang ñaõ daãn moät phaùi ñoaøn ra Haø Noäi gaëp oâng Nguyeãn Vaên Hieáu, Boä Tröôûng Boä Vaên Hoùa, xin thoáng nhaát Phaät Giaùo hai mieàn vôùi duïng yù ñöa Phaät Giaùo AÁn Quang leân laõnh ñaïo Phaät Giaùo toaøn quoác. Nhöng oâng Nguyeãn Vaên Hieáu traû lôøi raèng “thoáng nhaát vôùi Phaät Giaùo Caùch Maïng chöù thoáng nhaát laøm gì vôùi Phaät Giaùo phaûn ñoäng.” Bò coi laø “Phaät Giaùo phaûn ñoäng”, Giaùo Hoäi AÁn Quang quay veà toå chöùc ñaïi hoäi choáng chính quyeàn. Moät maët nhaø caàm quyeàn ñaøn aùp thaúng tay caùc thaønh phaàn choáng ñoái, maët khaùc laäp keá ly giaùn baèng caùch ñöa Hoøa Thöôïng Trí Thuû, Vieän Tröôûng Vieän Hoùa Ñaïo AÁn Quang, ra tuyeân boá saùt nhaäp Giaùo Hoäi AÁn Quang vôùi Giaùo Hoäi nhaø nöôùc. Hoøa Thöôïng ñaõ ñöôïc baàu laøm Chuû Tòch Hoäi Ñoàng Trò Söï Giaùo Hoäi nhaø nöôùc. Caùc cao taêng cuûa Giaùo Hoäi AÁn Quang bò loaïi ñaõ tieáp tuïc choáng laïi nhaø caàm quyeàn cho ñeán ngaøy nay.

 Veà ñöôøng loái, maëc daàu thaát baïi nhieàu laàn, Giaùo Hoäi AÁn Quang vaãn duy trì chuû tröông Giaùo Hoäi AÁn Quang phaûi naém chính quyeàn, vì Phaät Giaùo chieám ña soá. Vôùi chuû tröông ñoù, töø ngaøy ra haûi ngoaïi ñeán nay, Giaùo Hoäi AÁn Quang luoân coá taïo cho mình moät theá ñöùng laõnh ñaïo ñeå coù theå trôû veà naém chính quyeàn. Moät maët Giaùo Hoäi naøy giaønh ñoäc quyeàn ñaïi dieän Phaät Giaùo Vieät Nam, choáng laïi Giaùo Hoäi Lieân Toâng do caùc toâng phaùi Phaät Giaùo thaønh laäp tröôùc ñoù. Maët khaùc, Giaùo Hoäi töï coi mình laø cô quan laõnh ñaïo chính (nhö Ñaûng Coäng Saûn) ñöa Vieät Nam ra khoûi cheá ñoä coäng saûn. Caùc toå chöùc khaùc coù nhieäm vuï phaûi yeåm trôï Giaùo Hoäi, coøn Giaùo Hoäi khoâng lieân keát hay yeåm trôï baát cöù toå chöùc naøo. Naém vöõng ñöôøng loái cuûa Giaùo Hoäi AÁn Quang, Ñoã Maäu ñaõ noùi: “Ñoái vôùi ñaát nöôùc, Phaät Giaùo mình laø toân giaùo lôùn, mình coù vieäc cuûa mình, vieäc chi phaûi ñi laøm tay sai cho caùc toân giaùo khaùc. Lieân toân ñeå laøm gì?” OÂng maéng moõ nhöõng toå chöùc Phaät Giaùo khoâng ñi ñuùng ñöôøng loái cuûa Giaùo Hoäi AÁn Quang maø ñi hôïp taùc vôùi caùc toân giaùo hay toå chöùc khaùc laø “loay hoay hoâ haøo choáng coäng” vaø caûnh giaùc: “Vai troø trong lieân toân cuûa Phaät Giaùo teä haïi quaù: laøm con roái choáng coäng”!

 Veà phöông thöùc haønh ñoäng, lòch söû ñaáu tranh cuûa Giaùo Hoäi AÁn Quang cho thaáy Giaùo Hoäi naøy chuû tröông theo phöông chaâm cuûa Karl Marx laø “cöùu caùnh bieän minh cho phöông tieän”, coù nghóa laø duøng baát cöù thuû ñoaïn naøo, chính hay baát chính, mieãn laø ñaït ñöôïc keát quaû thì thoâi. Vì theá chuùng ta thaáy Giaùo Hoäi naøy ñaõ aùp duïng caùc saùch löôïc maø Coäng Saûn ñaõ duøng khi vaän ñoäng cöôùp chính quyeàn. Ñeå kích ñoäng Phaät töû tham gia keá hoaïch tranh quyeàn cuûa Giaùo Hoäi, Giaùo Hoäi ñaõ laáy loøng haän thuø Thieân Chuùa Giaùo laøm ñoäng löïc ñaáu tranh. Thoâng ñieäp theá kyû thöù 21 laø moät thí duï ñieån hình. Môùi ñaây, Ñoã Maäu ñaõ noùi raát roõ raèng Thieân Chuùa Giaùo nguy hieåm hôn Coäng Saûn vaø tuyeân boá: “Gia toâ chính laø keû thuø chung.” Haøng traêm taøi lieäu choáng Thieân Chuùa Giaùo ñaõ ñöôïc nhoùm Giao Ñieåm thaân coäng bieân soaïn vaø tung ra treân ñaát Myõ naøy, nôi coù 88% ngöôøi theo Thieân Chuùa Giaùo. Trong cuoäc hoäi thaûo ngaøy 8.1.1995, Traàn Quang Thuaän, Vuï Tröôûng Vuï Giao Teá cuûa Giaùo Hoäi AÁn Quang, moät öùng vieân Thuû Töôùng cuûa Giaùo Hoäi naøy, ñaõ nhaéc laïi moät caâu noùi maø oâng cho bieát cuûa moät ngöôøi ôû Vieät Nam ñaõ noùi vôùi oâng. Caâu noùi ñoù nhö sau:

 “Caùi hieåm hoïa maø Phaät Giaùo maéc phaûi tröôùc ñaây vaø coù theå caû sau naøy, thaät söï khoâng phaûi laø Coäng Saûn maø laø Thieân Chuùa Giaùo. OÂng noùi Phaät Giaùo vôùi baûn chaát hieàn laønh nhö theá ñoù khoâng laøm sao coù theå ngaên chaän ñöôïc caùi söï xaâm nhaäp cuûa Thieân Chuùa Giaùo. Chæ coù Coäng Saûn laøm ñöôïc vieäc ñoù khoâng maø thoâi. Nhö vaäy ñoù, taïi sao caùc oâng laïi choáng chính quyeàn, choáng Coäng Saûn ôû beân ñoù. Chính Coäng Saûn ñaõ tieáp tay cho caùc oâng laøm nhöõng chuyeän nhö vaäy.”

 Noùi moät caùch khaùc, Giaùo Hoäi AÁn Quang vaãn theo ñuoåi chuû tröông cuûa Hoøa Thöôïng Thích Trí Quang laø “Duøng Coäng Saûn dieät Coâng Giaùo, roài duøng Phaät Giaùo “hoùa giaûi” Coäng Saûn.” Beân ngoaøi, Giaùo Hoäi naøy choáng nhaø caàm quyeàn coäng saûn vaø Giaùo Hoäi quoác doanh do nhaø caàm quyeàn laäp neân, nhöng beân trong vaãn aâm thaàm lieân laïc chaët cheõ vôùi Giaùo Hoäi quoác doanh qua caùc Hoøa Töôïng Minh Chaâu, Trí Tònh, Thanh Töø, Quaûng Lieân, Thöôïng Toïa Trí Quaûng... vôùi söï tin töôûng raèng sau khi cheá ñoä coäng saûn suïp ñoå, Giaùo Hoäi AÁn Quang seõ laõnh ñaïo Giaùo Hoäi quoác doanh vaø töø ñoù tieán leân cöôùp chính quyeàn. Coäng Saûn Vieät Nam thöøa bieát aâm möu ñoù neân khoâng phaûi chæ caùc sö quoác doanh choáng laïi söï keát hôïp naøy nhö Hoøa Thöôïng Quaûng Lieân ñaõ noùi, nhaø caàm quyeàn cuõng choáng.

 Tuy nhieân, öôùc muoán laø moät chuyeän, thöïc hieän laø moät chuyeän khaùc. Lòch söû cho thaáy Giaùo Hoäi AÁn Quang khoâng coù khaû naêng thöïc hieän chuû tröông ñoù. Caùc toâng phaùi Phaät Giaùo khaùc, caùc toân giaùo khaùc, caùc toå chöùc chính trò cuõng nhö caùc theá löïc quoác teá khoâng ñeå cho Giaùo Hoäi AÁn Quang thöïc hieän chuû tröông ñoù. Ngoaøi ra, coøn phaûi keå ñeán “luaät nhaân quaû” cuûa nhaø Phaät maø Giaùo Hoäi AÁn Quang ñaõ töøng chöùng nghieäm.
 
 

5.- Con ñöôøng choâng gai

 Bieán coá Phaät Giaùo Hoøa Haûo ôû mieàn Taây vaø bieán coá Nguyeät Bieàu ñang ñöôïc caùc toå chöùc ñaáu tranh ôû haûi ngoaïi khai thaùc trieät ñeå. Nhöng neáu chuùng ta khoâng coù nhöõng keá hoaïch tieáp theo, bieán coá naøy cuõng seõ bò ñi vaøo laõng queân nhö caùc bieán coá khaùc, keå caû bieán coá Thieân An Moân. Trong vuï Linh muïc Nguyeãn Vaên Lyù hieän nay, coøn phaûi coi chöøng “chieán thuaät caâu giôø” ñeå gaøi baåy cuûa coâng an, neáu khoâng chuùng seõ nöôùng heát caùn boä moät laàn nöõa.

 Caùc nöôùc Taây phöông, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vaø Giaùo Hoäi AÁn Quang ñaõ coù nhöõng ñöôøng loái ñaáu tranh rieâng. Chaéc chaén hoï khoâng haønh ñoäng theo nhöõng lôøi “khích töôùng” cuûa chuùng ta. Vaäy phaûi duyeät xeùt laïi ñöôøng loái vaø keá hoaïch ñaáu tranh cuûa chuùng ta ñeå coù theå ñem laïi keát quaû toát nhaát.

 Baøi naøy ñöôïc vieát döôùi hình thöùc moät baøi nghieân cöùu vaø phaân tích caùc söï kieän chính trò ñang dieãn ra ñeå giuùp ñònh höôùng ñaáu tranh, khoâng phaûi laø moät baøi tuyeân truyeàn choáng coäng cuûa moät nhaân vieân Boä Thoâng Tin & Chieâu Hoài.
 
 

Tuù Gaøn
 
 

Back to Home