Laø moät Kitoâ höõu Vieät Nam, moãi moät giaùo daân, moãi moät tu só, moãi moät linh muïc, vaø moãi moät Giaùm muïc cuõng nhö caû Hoäi ñoàng Giaùm muïc, caùch naøy caùch khaùc, coù boån phaän noùi leân söï thaät, khoâng nhöõng veà quyeàn töï do toân giaùo cuûa Giaùo hoäi, maø coøn veà töï do noùi chung, veà nhöõng nhaân quyeàn caên baûn, vaø veà nhöõng baát coâng thoái naùt trong xaõ hoäi VN do Ñaûng Coäng saûn ñoäc taøi toaøn trò gaây ra. Vaø chính vôùi cöông vò laø chuû chaên, chaúng leõ caùc Giaùm muïc VN khoâng phaûi caøng coù boån phaän phaûi noùi vaø noùi maïnh veà nhöõng söï thaät nhö theá hôn caùc thaønh phaàn khaùc cuûa daân Chuùa ôû VN hay sao?

 Nhöng coù theå löông taâm cuûa nhieàu vò Giaùm muïc VN laïi an taâm vôùi thaùi ñoä im laëng laøm ngô ñoái vôùi nhöõng söï thaät vöøa noùi, thaäm chí nhieàu luùc coøn coù thaùi ñoä nhöôïng boä ñoái vôùi nhöõng baát coâng cuûa Ñaûng thoáng trò. Vì cöù nghó vaø lo ngaïi boån phaän leân tieáng cho nhöõng söï thaät aáy xung ñoät vôùi traùch nhieäm cuûa caùc vò ñoái vôùi nhöõng ích lôïi thieâng lieâng vaø vaät chaát cuûa ñoaøn chieân cuûa ñoaøn chieân, ñeå roài cuõng nghó raèng khoâng neân thi haønh boån phaän aáy vì theá naøo cuõng gaây ra nhieàu thieät thoøi cho traùch nhieäm Giaùm muïc ñoái vôùi ñoaøn chieân.
 
 

Coù xung ñoät thaät söï khaùch quan vaø chuû yeáu trong hoaøn caûnh VN hieän taïi hay khoâng?

 Trong moät hoaøn caûnh nhö theá coù xung ñoät hay khoâng thì chuû yeáu cuõng do nhöõng yeáu toá chuû quan: ôû trong naõo traïng vaø caùch ñaùnh giaù thôøi cuoäc cuûa caùc vò Giaùm muïc VN, hoaëc ôû trong nhöõng taâm tö maéc môù cuûa baûn thaân vaø noäi boä cuûa hoï, daàu raèng naõo traïng, caùch ñaùnh giaù vaø nhöõng taâm tö ñoù nhieàu luùc voán do nhöõng nhaân toá khaùch quan gaây ra hôn laø nhöõng nhaân toá chuû quan.
 
 

Neáu nhö thöïc söï coù xung ñoät chuû yeáu vaø khaùch quan giöõa boån phaän leân tieáng cho söï thaät vaø traùch nhieäm ñoái vôùi ñoaøn chieân, ví duï nhö tröôùc ñaây trong quaù khöù, thì phaûi quyeát ñònh theá naøo?

 (a) Leân tieáng cho söï thaät cuõng laø moät traùch nhieäm cuûa Giaùm muïc xeùt nhö laø Giaùm muïc

 Ngöôøi ta thöôøng deã nghó raèng boån phaän leân tieáng cho söï thaät chæ laø moät boån phaän caù nhaân rieâng tö, khoâng phaûi thuoäc veà moät Giaùm muïc xeùt nhö laø Giaùm muïc. Cho neân neáu coù chuyeän gì, thì nhaân danh traùch nhieäm Giaùm muïc, ngöôøi ta thöôøng ñeå cho boån phaän leân tieáng cho söï thaät chòu thieät thoøi tröôùc heát, hay thaäm chí deã daøng deïp noù qua moät beân? Nhöng nghó nhö vaäy quaû laø sai laàm, vì boån phaän leân tieáng cho söï thaät thuoäc veà chính tö caùch ngoân söù cuûa moät Giaùm muïc.

 Leân tieáng cho söï thaät quaû thaät laø moät traùch nhieäm cuûa Giaùm muïc ñoái vôùi ñoaøn chieân. Ñoaøn chieân coù quyeàn mong ñôïi vò chuû chaên cuûa mình loan baùo söï thaät cuûa Tin Möøng moät caùch can ñaûm vaø thaúng thaén, vôùi taát caû söùc maïnh cuûa noù ñoái vôùi xaõ hoäi nhö laø men trong boät, nhö laø muoái cuûa ñaát. Chöa keå laø laøm sao moät Giaùm muïc Vieät Nam coù theå höôùng daãn vaø giaùo duïc ñoaøn chieân cuûa mình veà nhöõng daán thaân can ñaûm choáng laïi nhöõng caên do saâu xa veà phöông dieän chính trò vaø xaõ hoäi cuûa nhöõng xuùc phaïm ñeán phaåm giaù con ngöôøi, neáu chính baûn thaân vò aáy khoâng daùm môû mieäng tröôùc tieân maø leân aùn nhöõng caên do aáy?

 Hôn nöõa trong nhieàu hoaøn caûnh traùch nhieäm leân tieáng cho söï thaät ñoù cuûa Giaùm muïc cuõng coøn laø ñeå thay theá cho ñoaøn chieân, khi caùc thaønh phaàn khaùc trong ñoaøn chieân khoù coù ñieàu kieän ñeå noùi ñöôïc nhö chuû chaên mình hay khi tieáng noùi cuûa hoï khoù ñaït ñeán hieäu quaû caàn coù nhö tieáng noùi cuûa vò chuû chaên. Ñieàu naøy caøng ñaëc bieät ôû VN ôû nôi maø neáu leân tieáng cho söï thaät coù gaây ra xung ñoät naøo veà traùch nhieäm, thì xung ñoät ñoù cuõng vaãn khoâng gay caán vaø thieát thaân trong tröôøng hôïp cuûa moät Giaùm muïc cho baèng trong tröôøng hôïp cuûa moät linh muïc, cuûa moät tu só, vaø nhaát laø cuûa moät giaùo daân.

 Sau heát traùch nhieäm ñoù duø ñöôïc thöïc hieän trong hoaøn caûnh naøo bao giôø cuõng ñem ñeán nhieàu ích lôïi thieâng lieâng quan troïng cho ñoaøn chieân. Nhöõng ích lôïi coù theå thaáy roõ tröôùc maét ñoù laø khoâng nhöõng ñoaøn chieân ñöôïc khích leä caùch ñaùng keå, theâm nhieät thaønh, soát saéng, vaø can ñaûm trong chính loøng tin Chuùa, loøng ñaïo noùi chung, maø hoï coøn ñöôïc giaùo duïc vaø ñöôïc thuùc giuïc soáng nieàm tin cuûa mình döôùi khía caïnh daán thaân baûo veä vaø thaêng tieán phaåm giaù con ngöôøi trong xaõ hoäi. Tieáp ñeán laø nhöõng aûnh höôûng tích cöïc veà phöông dieän truyeàn giaùo ñoái vôùi nhöõng anh chò em ñoàng baøo khoâng phaûi Kitoâ höõu. Ñuùng vaäy, vì vieäc rao giaûng Tin Möøng Cöùu ñoä khoâng theå khoâng bao goàm vieäc daán thaân baûo veä phaåm giaù con ngöôøi choáng laïi nhöõng xuùc phaïm vaø chaø ñaïp noù, nhaát laø trong nhöõng moâi tröôøng maø nôi ñoù nhaân phaåm bò chính nhöõng cô cheá xaõ hoäi vaø chính trò chaø ñaïp. Neáu khoâng, thì vieäc rao giaûng Tin Möøng luùc ñoù seõ laø côù vaáp phaïm cho anh chò em khoâng phaûi Kitoâ höõu, khieán hoï nghó raèng Tin Möøng ñoù chaúng qua chæ laø moät thöù "thuoác phieän meâ daân".

 (b) Leân tieáng cho söï thaät chæ xung ñoät vôùi caùc traùch nhieäm khaùc cuûa Giaùm muïc moät caùch hoaøn toaøn ngoaïi taïi, do söï cöôûng böùc vaø aùp ñaët cuûa Ñaûng ñoäc taøi toaøn trò

 Nhöng söï xung ñoät khaùch quan chuû yeáu giöõa leân tieáng cho söï thaät vaø nhöõng traùch nhieäm khaùc cuûa chuû chaên ñoái vôùi ñoaøn chieân chính xaùc laø gì? Khi choïn löïa leân tieáng cho söï thaät, coù phaûi vò chuû chaên ñaõ thöïc söï gaây toån haïi hay hy sinh nhöõng traùch nhieäm khaùc cuûa mình ñoái vôùi ñoaøn chieân khoâng?

 Trong baûn tính noäi taïi cuûa chuùng leân tieáng cho söï thaät vaø caùc traùch nhieäm khaùc cuûa moät Giaùm muïc hieån nhieân khoâng theå xung ñoät nhau, traùi laïi chæ coù hoaø hôïp vaø hoaøn toaøn phuïc vuï cho thieän ích chung cuûa Giaùo hoäi. Neân xung ñoät goïi laø khaùch quan ôû ñaây thaät ra chæ laø xung ñoät beân ngoaøi ñeán töø nhöõng nguyeân do hoaøn toaøn ngoaïi taïi.

 Nhöng ôû VN thì nguyeân do ñoù khoâng phaûi laø nhöõng hoaøn caûnh ngaãu nhieân, nhöõng tình huoáng tình côø. Noùi caùch khaùc, ñaây khoâng phaûi laø söï hoäi tuï hay gaëp gôõ cuûa nhöõng yeáu toá maø töï baûn thaân moãi moät chuùng khoâng nhaát thieát phaûi gaây ra söï xung ñoät ñang noùi, cho daàu söï hoäi tuï gaëp gôõ ngaãu nhieân, tình côø giöõa chuùng vôùi nhau coù theå gaây ra noù.

 Traùi laïi nguyeân do ngoaïi taïi ôû ñaây chuû yeáu chính laø söï baùch haïi cuûa Ñaûng CSVN ñoäc taøi vaø toaøn trò. Ñaûng khoâng chæ can thieäp vaøo vieäc thi haønh baát kyø traùch nhieäm naøo cuûa Giaùm muïc ñeå coù theå "laõnh ñaïo" vieäc thi haønh ñoù caøng nhieàu caøng toát. Nhöng Ñaûng coøn duøng söï taêng giaûm, xieát theâm hay nôùi bôùt nhöõng caám ñoaùn vaø haïn cheá cuûa noù ñoái vôùi nhöõng traùch nhieäm khaùc cuûa Giaùm muïc ñeå khoáng cheá traùch nhieäm ngoân söù cuûa Giaùm muïc, ñeå khieán caùc Giaùm muïc khoâng nhöõng im laëng ñoái vôùi söï thaät maø thaäm chí coøn thoûa hieäp hay noùi theo nhöõng gì maø Ñaûng muoán. Ñaûng öu tieân chieáu coá ñeán traùch nhieäm noùi leân söï thaät cuûa Giaùm muïc, vì traùch nhieäm ñoù roõ raøng vaø tröïc tieáp choáng laïi caùi baûn chaát chuyeân chính ñoäc taøi vaø toaøn trò cuûa Ñaûng.

 Do ñoù neáu moät Giaùm muïc VN, baát chaáp thuû ñoaïn vöøa noùi ñoù cuûa Ñaûng, vaãn tieáp tuïc leân tieáng cho söï thaät, thì chæ xeùt theo lyù leõ töï nhieân thoâi cuõng ñuû thaáy thaät laø heát söùc noâng caïn vaø voâ lyù khi ñoå loãi cho vò aáy laø bôûi vì vò aáy noùi leân söï thaät maø ñoaøn chieân phaûi gaùnh chòu theâm nhieàu "thieät thoøi" veà phöông dieän thieâng lieâng vaø vaät chaát, nhöõng haäu quaû cuûa vieäc Ñaûng traû ñuõa do taêng theâm, xieát chaët theâm haïn cheá vaø caám ñoaùn. Maø neáu vaäy thì nhöõng haäu quaû naøy khoâng theå laø lyù do thöïc söï vaø thích hôïp ñeå ngöôøi ta keát aùn vò Giaùm muïc ñoù laø khi choïn leân tieáng cho söï thaät, vò aáy ñaõ gaây toån haïi ñeán hay ñaõ hy sinh nhöõng traùch nhieäm khaùc cuûa mình ñoái vôùi ñoaøn chieân.

 (c) Qua traùch nhieäm noùi leân söï thaät moät caùch can ñaûm vaø tín thaùc cuûa moät Giaùm muïc, maø ôn suõng cuûa Thieân Chuùa thöïc söï vöôït thaéng nhöõng caám ñoaùn vaø haïn cheá do Ñaûng ñoäc taøi toaøn trò cöôûng böùc aùp ñaët leân treân caùc traùch nhieäm khaùc cuûa vò Giaùm muïc aáy

 Nhìn döôùi khía caïnh cuûa nieàm tin, vieäc can ñaûm leân tieáng cho söï thaät cuûa moät Giaùm muïc ñem ñeán cho ñoaøn chieân theâm nhieàu lôïi ích thieâng lieâng coøn vöôït quaù nhöõng maát maùt, thieät thoøi thieâng lieâng vaø vaät chaát gaây ra do bôûi Ñaûng taêng theâm, xieát chaët theâm nhöõng haïn cheá vaø caám ñoaùn voán coù. Ñaây khoâng chæ laø nhöõng lôïi ích thieâng lieâng maø ñoaøn chieân nhaän ñöôïc tröïc tieáp töø traùch nhieäm ngoân söù cuûa Giaùm muïc, nhö ñaõ ñöôïc noùi qua ôû treân, maø coøn laø nhöõng lôïi ích thieâng lieâng voán tröïc tieáp thuoäc veà nhöõng traùch nhieäm khaùc cuûa Giaùm muïc. Thaät vaäy ñieåm caàn nhaán maïnh ôû ñaây, duø coù veû nghòch thöôøng, ñoù laø chính vieäc can ñaûm noùi leân söï thaät ñaõ giuùp cho nhöõng traùch nhieäm khaùc cuûa moät vò Giaùm muïc ñaït ñeán nhieàu ích lôïi thieâng lieâng maø giaù trò coøn vöôït quaù nhöõng maát maùt vaø thieät thoøi do Ñaûng gaây ra khi caám ñoaùn vaø haïn cheá theâm vieäc vò aáy thi haønh nhöõng traùch nhieäm khaùc naøy, haàu traû ñuõa vieäc vò Giaùm muïc ñaõ noùi leân söï thaät.

 Quaû laø vaäy vì moät ñaøng chính vieäc can ñaûm noùi leân söï thaät vöøa phaùt sinh töøø loøng tín thaùc maïnh meõ cuûa moät vò Giaùm muïc vaøo Chuùa vöøa giuùp loøng tín thaùc aáy caøng theâm tinh roøng nhôø baùm chaët vaø nöông töïa vaøo quyeàn naêng voâ hình cuûa Thieân Chuùa ngaøy caøng nhieàu hôn laø vaøo taøi xoay sôû, öùng phoù cuûa con ngöôøi, duø ñoù laø baûn thaân ñöông söï hay laø caù nhaân hoaëc taäp theå naøo khaùc. Ñaøng khaùc cuõng chính loøng tín thaùc maïnh meõ ñoù laø nhaân toá khieán cho nhöõng traùch nhieäm khaùc cuûa vò Giaùm muïc aáy phaùt sinh theâm nhöõng lôïi ích thieâng lieâng giaù trò nhö vöøa noùi. Nhöõng traùch nhieäm naøy khoâng laø gì khaùc hôn laø traùch nhieäm tö teá vaø traùch nhieäm quaûn trò. Maø chính loøng tín thaùc ñang noùi giuùp cho vò Giaùm muïc thi haønh hai traùch nhieäm naøy moät caùch hoaøn haûo, vì noù khieán cho vò aáy trôû neân thöøa taùc vieân cuûa Meï Giaùo hoäi caøng thuaàn tuyù hôn trong taâm hoàn, trôû neân duïng cuï caøng khieâm toán vaø ngoan ngoaõn hôn cuûa ôn suõng Chuùa. Hay noùi theo Tin Möøng, loøng tín thaùc ñang noùi khieán cho moät Giaùm muïc thi haønh hai traùch nhieäm tö teá vaø quaûn trò vôùi taâm hoàn cuûa moät Gioan Taåy Giaû: "Ngöôøi [= Ñöùc Kitoâ, ñaáng Messiah thöïc söï] phaûi lôùn leân, coøn toâi thì phaûi nhoû laïi".

 Hôn nöõa, ôn suõng Chuùa thoâng ban qua hai traùch nhieäm naøy cuûa Giaùm muïc neáu coù gaëp caûn trôû naøo ñaùng keå thì ñoù vaãn laø nhöõng caûn trôû noäi taïi hôn laø baát kyø caûn trôû ngoaïi taïi naøo. Nhöõng caûn trôû noäi taïi ñoù laø nhöõng gì lieân heä ñeán yù chí töï do cuûa con ngöôøi trong ñôøi soáng luaân lyù, ñaëc bieät laø nhöõng loãi laàm, khieám khuyeát, baát toaøn trong ñôøi soáng Tin, Caäy, Meán cuûa thöøa taùc vieân, cuûa duïng cuï chuyeån thoâng, laø baûn thaân vò Giaùm muïc. Do ñoù khoâng phaûi laø vieäc leân tieáng cho söï thaät maø chính laø vieäc thaát baïi khoâng daùm laøm vaäy, vì thieáu söï can ñaûm tín thaùc ñang noùi, môùi thöïc söï laø moät caûn trôû ñaùng keå ñoái vôùi ôn suõng thoâng ban qua hai traùch nhieäm tö teá vaø quaûn trò cuûa Giaùm muïc. Vieäc leân tieáng cho söï thaät do loøng tín thaùc maïnh meõ vaøo Chuùa khoâng nhöõng khoâng theå gaây ra caûn trôû thöïc söï naøo maø traùi laïi coøn laø moät yeáu toá chuû quan hoaøn toaøn thuaän tieän, moät chaát xuùc taùc raát quan troïng, ñoái vôùi ôn suõng thoâng ban qua hai traùch nhieäm tö teá vaø quaûn trò cuûa Giaùm muïc.

 Trong tröôøng hôïp hai traùch nhieäm naøy cuûa Giaùm muïc cuõng nhö trong moïi tröôøng hôïp khaùc thì cuõng vaãn chính Thieân Chuùa vöøa laø nguoàn phaùt sinh moïi ôn suõng vöøa laø ñaáng hoaøn toaøn töï do trong vieäc ban phaùt moïi ôn suõng. Vaäy chaúng leõ Ngöôøi phaûi boù tay tröôùc nhöõng caûn trôû ngoaïi taïi sao, nhaát laø khi nhöõng caûn trôû ngoaïi taïi naøy hoaøn toaøn gaây ra do nhöõng theá löïc thuø ñòch ñoái vôùi chöông trình cöùu ñoä cuûa Ngöôøi ñeå traû ñuõa vieäc con caùi Ngöôøi can ñaûm noùi leân söï thaät vì loøng tín thaùc maïnh meõ vaøo quyeàn naêng cuûa Cha mình? Chính thöïc ra Thieân Chuùa khoâng bò boù tay maø traùi laïi coøn vui möøng maø ban phaùt caøng nhieàu vaø caøng maïnh meõ hôn ôn suõng cuûa Ngöôøi qua hai traùch nhieäm Giaùm muïc ñang noùi, baát chaáp nhöõng caám ñoaùn vaø haïn cheá khoâng theå traùnh khoûi (theo khaû naêng con ngöôøi) do caùc theá löïc thuø ñòch naøy ñang aùp ñaët moät caùch cöôõng böùc leân vieäc thi haønh hai traùch nhieäm ñoù.
 
 

Nhöng neáu leân tieáng cho söï thaät maø coù theå phaûi traû moät giaù quaù ñaét, khoâng coøn phaûi laø chuyeän hôn thieät, nhöng coù theå laø chuyeän soáng cheát cuûa caû ñoaøn chieân (cho duø caùi giaù naøy cuõng chæ hoaøn toaøn do theá löïc thuø ñòch ñoái vôùi Giaùo hoäi gaây ra maø thoâi) thì phaûi quyeát ñònh theá naøo?

 (a) Im laëng, chuû yù traùnh ñaët vaán ñeà ñoái vôùi nhöõng söï thaät Tin Möøng lieân heä, ñoâi luùc coøn nhöôïng boä vaø thoaû hieäp caùch naøo ñoù

 Khi phaûi ñöông ñaàu vôùi moät tình huoáng coù theå lieân heä ñeán chuyeän soáng cheát cuûa ñoaøn chieân, nhö ñaõ töøng thaáy trong lòch söû Giaùo hoäi, phaàn lôùn caùc vò chuû chaên (nhieàu luùc laø nhöõng ngöôøi raát coù traùch nhieäm ñoái vôùi ñoaøn chieân, raát ñaïo ñöùc, thaùnh thieän, vaø thaäm chí khoâng thieáu can ñaûm trong baûn thaân), ñaõ choïn moät thaùi ñoä heát söùc thaän troïng vaø deø daët trong ngoân töø, vaø thöôøng laø im laëng, chuû yù traùnh ñuïng ñeán nhöõng söï thaät Tin Möøng maâu thuaãn vôùi nhöõng haønh ñoäng cuûa ñoái phöông, chuû yù muoán cho ñoái phöông hieåu laø mình khoâng muoán ñaët thaúng vaán ñeà nhöõng söï thaät aáy ñoái vôùi hoï. Hôn nöõa nhieàu luùc caùc vò coøn duøng moät soá bieän phaùp ngoaïi giao meàm moûng vôùi moät vaøi nhöôïng boä vaø thoaû hieäp ñeå ñaït ñeán moät tình traïng khaù hôn cho ñoaøn chieân xeùt veà phöông dieän nhieäm tích vaø quaûn trò.

 Laø con ngöôøi nhö nhau, khoâng ai coù quyeàn phaùn xeùt nhöõng haønh ñoäng khoân ngoan muïc vuï ñoù cuûa caùc vò. Chöa keå laø neáu chæ ôû treân bình dieän con ngöôøi, neáu chæ xeùt theo lyù leõ töï nhieân thoâng thöôøng, thì caùc vò coøn ñaùng ñöôïc ca ngôïi vaø caûm phuïc vì nhöõng caùch öùng xöû khoân ngoan ñoù. Caùc vò khoâng nhöõng cöùu ñöôïc ñoaøn chieân khoûi naïn dieät vong maø coøn ñem ñeán nhieàu keát quaû taïi theá toá vaø quan troïng tröôùc maét ñoái vôùi ñoaøn chieân.

 Vaø cuõng coù theå tin ñöôïc laø caùc vò khi haønh xöû nhö theá thöïc söï coù söï höôùng daãn dìu daét naøo ñoù cuûa ôn Chuùa. Thaät vaäy do loøng yeâu thöông voâ bieân, Thieân Chuùa khoâng heà boû qua moät keû hôû duø laø nhoû beù ñeán ñaâu, moät cô hoäi naøo duø laø mong manh ñeán ñaâu, ñeå maø loâi cuoán con ngöôøi ñeán vôùi Ngöôøi cuõng nhö ñeå qua hoï maø loâi cuoán nhöõng keû khaùc. Ngay caû nhöõng thaønh phaàn toäi loãi nghieâm troïng trong Giaùo hoäi vaãn nhaän ñöôïc söï höôùng daãn dìu daét naøo ñoù cuûa Chuùa, phöông chi caùc vò ôû ñaây khoâng nhöõng thöôøng laø ñaïo ñöùc thaùnh thieän maø ñaëc bieät coøn laø nhöõng chuû chaên maø Chuùa duøng ñeå laõnh ñaïo ñoaøn chieân.

 Tuy nhieân trong nhöõng haønh ñoäng khoân ngoan nhö theá caùc vò chuû chaên ñang noùi coù ñeå cho ôn Chuùa höôùng daãn dìu daét theo möùc ñoä toái ña, nhö loøng Chuùa hoaøn toaøn mong muoán hay khoâng laø vaãn coøn laø chuyeän ñaùng nghi ngôø? Neáu vaäy thì nhöõng haønh ñoäng khoân ngoan muïc vuï aáy coù mang tính caùch Tin Möøng thuaàn tuyù, coù hoaøn toaøn thuoäc veà söï khoân ngoan cuûa Thaäp giaù cuûa Ñöùc Kitoâ hay khoâng vaãn coøn laø chuyeän khoâng maáy chaén chaén. Vì theá duø laø chuyeän thöôøng xaûy ra, nhöõng caùch öùng xöû nhö theá vaãn khoù coù theå duøng nhö thöôùc ño ñeå maø ñaùnh giaù nhöõng haønh ñoäng sau ñaây, duø chæ laø cuûa moät thieåu soá chuû chaên vaø hieám khi xaûy ra trong lòch söû Giaùo hoäi.

 (b) Vaãn thaúng thaén noùi leân söï thaät, dó nhieân khoâng phaûi ñeå thaùch thöùc ñoái phöông, nhöng thuaàn tuùy chæ vì ñoù laø söï thaät Tin Möøng, chæ vì tin töôûng vaøo söï chieán thaéng trieät ñeå vaø sau cuøng cuûa Tin Möøng

 Nhöng trong lòch söû Giaùo hoäi, vaãn coù moät soá ít caùc chuû chaên laïi khoâng haønh xöû nhö treân. Caùc vò naøy cuõng gioáng nhö caùc vò vöøa noùi ôû treân neáu noùi veà tinh thaàn traùch nhieäm ñoái vôùi ñoaøn chieân, veà ñaïo ñöùc, thaùnh thieän baûn thaân, vaø dó nhieân laø khoâng theå keùm hôn veà loøng can ñaûm. Nhöng nhöõng vò chuû chaên ñang noùi coù nhöõng phaåm tính sau khieán hoï khaùc bieät caùch caên baûn vôùi nhöõng vò chuû chaên ñaõ noùi ôû tröôùc. Phaåm tính ñaàu tieân, ñaõ ñöôïc noùi khaù nhieàu ñeán ôû treân, ôû ñaây chæ ñaëc bieät nhaán maïnh ñeán cöôøng ñoä cuûa noù, ñoù laø söï tín thaùc maïnh meõ khoâng lay chuyeån ñoái vôùi quyeàn naêng cuûa ôn suõng, ñoái vôùi chöông trình cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa. Phaåm tính tieáp theo laø tinh thaàn sieâu thoaùt ñoái vôùi nhöõng coâng vieäc tö teá vaø quaûn trò cuûa mình vaø nhöõng keát quaû hay thaønh coâng cuûa chuùng. Vaø phaåm tính cuoái cuøng ñoù laø ôû nôi hoï coù caùi nhìn saâu thaúm vaø sieâu thoaùt cuûa ñöùc Tin, coù söï an bình khoâng theå lay chuyeån cuûa ñöùc Caäy, ñeå nhôø ñoù hoï chæ ño löôøng haäu quaû hôn thieät, soá phaän höng vong cuûa nhöõng coâng vieäc tö teá vaø quaûn trò cuûa mình baèng nhöõng giaù trò vaø thöïc taïi vónh cöûu treân trôøi, hôn laø baèng nhöõng keát quaû tröôùc maét vaø taïi theá.

 Vôùi nhöõng phaåm tính vöøa noùi caùc vò chuû chaên naøy, duø trong caû tình huoáng heát söùc nghieâm troïng lieân heä ñeán chuyeän soáng cheát cuûa caû ñoaøn chieân, vaãn khoâng theå im laëng ñoái vôùi söï thaät, vaãn thaúng thaén leân tieáng cho söï thaät, vaãn khoâng heà nhöôïng boä hay thoaû hieäp chuùt naøo ñoái vôùi tính chaát nguyeân tuyeàn cuûa söï thaät. Khi leân tieáng cho söï thaät trong tình huoáng nhö theá, caùc vò chaáp nhaän bò pheâ phaùn laø ñaõ haønh xöû cöùng raén, coá chaáp, daïi doät vaø thaäm chí bò leân aùn, ñoå cho traùch nhieäm laø ñaõ gaây ra nhöõng thieät thoøi, maát maùt, thaäm chí caû söï "suy vong" cuûa ñoaøn chieân.

 Nhöng khi leân tieáng cho söï thaät do söï thuùc ñaåy cuûa nhöõng phaåm tính vöøa noùi, khoâng phaûi caùc vò chuû chaên naøy ñaõ hoaøn toaøn haønh ñoäng theo nhöõng lyù leõ cuûa Tin Möøng, theo söï khoân ngoan cuûa Thaäp giaù cuûa Ñöùc Kitoâ hay sao? Raát ñaùng ñeå keát luaän nhö vaäy.

 Chính thöïc ra moät vò chuû chaên maø coù ñaày ñuû nhöõng phaåm tính vöøa noùi khoù coù theå khoâng phaûi laø moät vò thaùnh theo nghóa thích ñaùng cuûa Tin Möøng, theo ñuùng kieåu Thaäp giaù Ñöùc Kitoâ. Neáu vaäy thì haønh ñoäng leân tieáng cho söï thaät cuûa moät vò thaùnh nhö theá chæ coù theå hieåu thaáu, bieän minh, vaø ñaùnh giaù thích hôïp vaø ñaày ñuû ôû trong aùnh saùng Thieân quoác, laø aùnh saùng maø nhieàu phaàn töû treân traàn theá cuûa Giaùo hoäi vaãn coøn ôû raát xa, bao goàm luoân caùc chuû chaên ñaõ noùi ôû phaàn tröôùc.
 
 

Thay lôøi keát:

 Neáu khoâng xeùt theo lyù leõ Tin Möøng, söï khoân ngoan cuûa Thaäp giaù, giaù trò vaø thöïc taïi Thieân quoác, thì caùc Giaùm muïc Ñöùc caàn gì phaûi xaùm hoái vì ñaõ khoâng ñöa ra "moät lôøi phaûn khaùng chính thöùc vaø minh baïch" ñoái vôùi nhöõng haønh ñoäng ñaøn aùp cuûa Ñöùc quoác xaõ ñoái vôùi ngöôøi Do thaùi (Tuyeân caùo ra ngaøy 23.1.1995)? Cuõng vaäy neáu khoâng xeùt theo nhöõng tieâu chuaån naøy, thì caùc Giaùm muïc Nhaät caàn gì phaûi thuù nhaän laø "tröôùc chieán tranh [= Ñeä nhò theá chieán] cuõng nhö trong chieán tranh, Giaùo hoäi Coâng giaùo Nhaät Baûn ñaõ khoâng yù thöùc traùch vuï ngoân söù cuûa mình, Giaùo hoäi ñaõ khoâng thöïc hieän yù Chuùa" (Nghò quyeát ra ngaøy 25.2.1995)?

 Traùi laïi neáu ñaõ loaïi tröø nhöõng tieâu chuaån naøy ra ngoaøi, thì ñöùng tröôùc moät Ñöùc quoác xaõ taøn aùc, khoâng kieâng neã ai, chaúng leõ caùc Giaùm muïc Ñöùc ñaõ khoâng khoân ngoan khi giöõ thaùi ñoä im laëng hay sao? Töông töï, chaúng leõ quaù khöù môùi hoâm qua bò cheá ñoä phong kieán Thieân hoaøng baùch haïi gaàn nhö nhoå taän goác khoâng ñuû laø baøi hoïc, laø lyù do ñeå daïy cho caùc Giaùm muïc Nhaät, ñöùng tröôùc cheá ñoä quaân phieät hoâm nay cuûa Thieân hoaøng, caàn phaûi nhöôïng boä, keå caû raäp khuoân theo, baøo chöõa cho noù hay sao? Dó nhieân tuy khoâng phaûi laø nhöõng haønh ñoäng anh huøng, nhöng xeùt theo traùch nhieäm maø caùc Giaùm muïc cuûa caùc nöôùc naøy ñoái vôùi ñoaøn chieân cuûa hoï, chaúng leõ nhöõng gì caùc vò aáy ñaõ laøm ñaùng cheâ traùch hay sao?

 Ñöùc Pius XII trong thôøi ñieåm caêng thaúng ñaõ traùnh leân aùn tröïc tieáp nhöõng haønh ñoäng vaø nhöõng chính saùch phi nhaân cuûa Ñöùc quoác xaõ, nhaát laø ñoái vôùi ngöôøi Do thaùi. Nhôø ñoù Ñöùc Giaùo hoaøng khoâng nhöõng baûo veä ñöôïc quoác gia Vatican nhoû beù traùnh bò bom ñaïn Fascists nghieàn naùt maø coøn bí maät cöùu ñöôïc voâ soá ngöôøi Do thaùi. Theo lyù leõ töï nhieân cuûa con ngöôøi, ngöôøi ta khoù coù quyeàn leân aùn söï im laëng aáy cuûa ngaøi, traùi laïi vò Giaùo hoaøng naøy coøn coù theå ñöôïc khen ngôïi vaø nhôù ôn veà nhöõng ñieàu höõu ích maø ngaøi ñaõ laøm ñöôïc do khoân ngoan im laëng nhö theá.

 Nhöng thaät khoù maø keát luaän raèng söï khoân ngoan im laëng ñoù cuûa ngaøi cuõng ñaõ laø moät haønh ñoäng hoaøn toaøn theo lyù leõ cuûa Tin Möøng, theo söï khoân ngoan cuûa Thaäp giaù Ñöùc Kitoâ. Do ñoù, neáu nhö ngaøi thaúng thaén vaø coâng khai leân aùn nhöõng haønh ñoäng cuûa Ñöùc quoác xaõ, ai daùm khaúng ñònh haønh ñoäng ñoù khoâng phaûi hoaøn toaøn theo lyù leõ cuûa Tin Möøng, cuûa söï khoân ngoan Thaäp giaù? Chöa keå ai daùm chaéc chaén laø haønh ñoäng leân aùn cuûa ngaøi nhaát ñònh seõ daãn ñeán vieäc trieät haï quoác gia Vatican, seõ daãn ñeán vieäc thaûm saùt ngöôøi Do thaùi coøn nhieàu hôn gaáp boäi, neáu nhö haønh ñoäng aáy khoâng xaûy ra? Neáu Thieân Chuùa ñöôïc tuyeân xöng laø Chuùa cuûa lòch söû, thì ai daùm cho laø mình coù theå thaáy tröôùc ñöôïc moïi baát ngôø cuûa lich söû?
 
 

Gaithersburg, Maryland, USA.
vieát xong laàn ñaàu: 23.11.2000; söûa chöõa laàn sau cuøng: 17.12.2000.
Linh muïc Phaoloâ Traàn Xuaân Taâm
 
 

Back to Home