Töø nhieàu naêm nay Toøa Thaùnh ñeà nghò phaûi coù moät qui cheá rieâng cho Thaønh Gieârusalem, ñöôïc quoác teá baûo ñaûm, ñeå taát caû caùc tín höõu thuoäc ba toân giaùo ñoäc thaàn (Do thaùi giaùo, Kitoâ giaùo vaø Hoài giaùo) ñöôïc hoaøn toaøn töï do kính vieáng caùc nôi thaùnh.

 Thöù Ba 25.7.2000, khi tuyeân boá thaát baïi cuoäc hoäi ñaøm taïi Camp David, kyù giaû Luigi Gennazzi cuûa nhaät baùo coâng giaùo "Töông Lai", soá phaùt haønh ngaøy 26.7.2000 ñaõ quaû quyeát raèng: Ñoái vôùi Thaønh Gieârusalem, nôi coù caùc di tích thaùnh cuûa ba toân giaùo ñoäc thaàn, thì ñieàu hieån nhieân laø chæ coù moät qui cheá rieâng ñöôïc quoác teá baûo ñaûm, môùi coù theå baûo ñaûm moät neàn hoøa bình thöïc söï cho ngöôøi daân Israel vaø Palestine". Kyù giaû phaøn naøn vì caùc phe tham döï Hoäi nghò Camp David ñaõ baùc boû ñeà nghò cuûa Toøa Thaùnh, vaø khoâng tìm ra moät giaûi phaùp naøo khaùc caû.

 Cuõng thöù Ba 25.7.2000, oâng George Schutz, cöïu ngoaïi tröôûng cuûa Toång thoáng Donald Reagan, nhaân vaät chính trò loãi laïc taïi Hoa kyø, trong nhieàu naêm ñaõ theo doõi tình hình Trung-Ñoâng vaø caùc cuoäc hoøa ñaøm giöõa Do thaùi vaø Palestine, vaø hieän nay laø moät trong caùc coá vaán quan troïng veà chính trò ñoái ngoaïi cuûa öùng cöû vieân cuûa Ñaûng Coäng hoøa, oâng George Bush Jr., vôùi kinh nghieäm vaø theá giaù, ñaõ khuyeán khích Do thaùi vaø Palestine chaáp nhaän ñeà nghò cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II veà Gieârusalem. OÂng noùi: "Hai phe haõy thaûo luaän veà caùc vaán ñeà khaùc vaø haõy chaáp nhaän chöông trình cuûa ÑTC. Qui cheá rieâng cho Gieârusalem vaãn laø giaûi phaùp duy nhaát coù theå thöïc hieän ñöôïc. Trong luùc naøy ñaây (sau nhöõng thaát baïi cuûa Hoäi nghò thöôïng ñænh Camp David), ngöôøi ta lieàu ñi lui trôû laïi ñaøng sau. Nhöõng cuoäc ñaøm phaùn mieàn raát caàn thieát vaø phaûi tieán daàn daàn töøng böôùc". Cöïu Ngoaïi tröôûng George Schutz phaùt bieåu yù kieán trong moät baøi phoûng vaán daønh cho phoùng vieân nhaät baùo coâng giaùo YÙ "Töông Lai" soá ra ngaøy 26.7.2000. Sau ñaây chuùng toâi xin thuaät laïi nguyeân vaên baøi phoûng vaán naøy.

 Hoûi - Thöa ngaøi, taïi sao cuoäc hoäi ñaøm môùi taïi Camp David ñaõ keát thuùc baèng moät söï thaát baïi?

 Ñaùp - Toâi khoâng bieát roõ chi tieát cuûa cuoäc ñaøm phaùn; nhöng khi phaûi giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà teá nhò vaø tranh chaáp nhö vaäy, chuùng ta khoâng theå töï haøo giaûi quyeát ñöôïc caùch cöôõng baùch trong ít ngaøy. Tröôùc ngaøy hoäi, caùc laäp tröôøng xem ra khoâng theå dung hoøa ñöôïc vaø sau ñoù laïi coù nhöõng aùp löïc, nhöõng phuû quyeát noäi boä veà phía Do thaùi cuõng nhö Palestine. Trong nhöõng tình hình nhö vaäy, caàn phaûi laøm vieäc töø töø vaø giaûi quyeát moãi laàn moät chuùt ít.

 Hoûi - Hieän nay ngöôøi ta noùi: Toång thoáng Clinton ñaõ sai laàm vì trieäu taäp cuoäc hoïp thöôïng ñænh taïi Camp David vaøo luùc naøy. Coù ñuùng nhö vaäy hay khoâng?

 Ñaùp - Toâi hieåu raèng caùc phe khoâng tieán theâm ñöôïc moät böôùc naøo caû vaø thì giôø thuùc ñaåy. Nhöng thaät söï toâi hoaøi nghi ngay töø ñaàu. Hôn nöõa Ngoaïi tröôûng Albright vaø caùc chuyeân vieân Boä Ngoaïi giao, hieän theo doõi vaán ñeà Trung-Ñoâng, ñaõ vieáng thaêm mieàn naøy nhieàu laàn trong nhöõng tuaàn vöøa qua vaø hoï ñeàu noùi: Caùc phe trong cuoäc, khoâng saün saøng keát thuùc cuoäc hoøa ñaøm trong luùc naøy.

 Hoûi - Theo Toång thoáng Clinton, ñieåm gaây thaát baïi laø ñieåm noùi veà töông lai Thaønh Gieârusalem. Nhö vaäy laøm caùch naøo ñeå vöôït qua ñöôïc caûn trôû lôùn lao naøy?

 Ñaùp - Ai cuõng thaáy roõ thaùi ñoä theo ñuoåi cho tôùi luùc naøy khoâng ñem laïi thaønh quaû naøo. Nhöõng baát ñoàng yù kieán giöõa Do thaùi vaø Palestine quaù saâu xa vaø khoâng theå giaûi quyeát baèng vieäc thaûo luaän veà bieân giôùi trong Thaønh, bôûi vì ñoäng chaïm ñeán caùc toân giaùo vaø ñôøi soáng ngöôøi daân. Ñoâng thôøi Gieârusalem coù moät giaù trò hoaøn caàu, vöôït quaù moïi thoûa öôùc coù theå coù giöõa Do thaùi vaø vò laõnh ñaïo Toå chöùc giaûi phoùng Palestine. Nhö vaäy Ñöùc Gioan Phaoloâ II laø ngöôøi coù lyù, khi ngaøi ñeà nghò chaáp nhaän qui cheá quoác teá.

 Hoûi - Nhö vaäy coù nghóa laø khu vöïc beân Taây phaûi thuoäc veà Do thaùi vaø beân Ñoâng thuoäc Palestine vaø Thaønh Cuõ thuoäc quyeàn quaûn trò sieâu quoác gia?

 Ñaùp - Khoâng phaûi vaäy. Khoâng ai muoán taïo neân moät thaønh phoá bò chia thaønh nhieàu phaàn. Tröôùc heát, caàn phaûi thieát laäp nhöõng thoûa öôùc veà caùc ñeà taøi khaùc, nhö bieân giôùi, an ninh, ngöôøi tò naïn, nguoàn lôïi thuûy ñieän... vaø ñaët Gieârusalem ra ngoaøi nhöõng vaán ñeà treân. Nhö vaäy, Thaønh thaùnh seõ vaãn hieäp nhaát, döôùi quyeàn quaûn trò quoác teá, baûo ñaûm vieäc ñi laïi vaø baûo veä moïi ngöôøi baát cöù thuoäc toân giaùo naøo ñeán kính vieáng.

 Hoûi - Nhö vaäy seõ theâm raéc roái trong cuoäc ñaøm phaùn, neáu caùc tín höõu cuõng tham döï nöõa?

 Ñaùp - Cuoäc ñaøm phaùn ñoái vôùi toâi töï noù ñaõ phöùc taïp roài vaø khoâng coù loái thoaùt. Hôn nöõa caùc tín höõu Kitoâ khoâng muoán chieám ñaát ñai hay tranh ñaáu chính trò, nhöng toát hôn laø ñöùng laøm trung gian ñeå tìm kieám moät giaûi phaùp chung. ÑTC ñaõ ñem ñeán moät söï laõnh ñaïo ñaày theá giaù trong chieàu höôùng naøy vaø coøn coù nhieàu nhoùm Kitoâ khaùc nöõa, hieän ñang laøm vieäc cho vaán ñeà Gieârusalem töø nhieàu naêm nay.

 Hoûi - Toång thoáng Clinton, trong cuoäc hoïp baùo, toá caùo oâng Arafat khoâng saün saøng ñi ñeán hoøa bình. Coù ñuùng vaäy khoâng?

 Ñaùp - Toâi khoâng bieát caùc chi tieát ñaõ thuùc ñaåy Toång thoáng ñi ñeán pheâ phaùn naøy, nhöng caàn phaûi löu yù ñieåm naøy laø laõnh tuï Palestine khoâng coù quyeàn töï trò caàn thieát ñeå ñi ñeán nhöõng löïa choïn döùt khoaùt. Caùch rieâng veà Gieârusalem, toâi khoâng tin raèng: taát caû Khoái AÛ raäp uûy thaùc cho oâng Arafat ñònh ñoaït thay taát caû.

 Hoûi - Caû oâng Barak ñeán tham döï cuoäc hoïp thöôïng ñænh, sau khi Quoác hoäi boû phieáu baát tín nhieäm. Luùc naøy ñaây coù nguy hieåm veà moät cuoäc khuûng hoaûng chính phuû khoâng?

 Ñaùp - Nguy hieåm luoân luoân coù. Nhöng chieáu theo keát quaû cuûa cuoäc ñaøm phaùn, caên côù gaây neân va chaïm, côn khuûng hoaûng coù theå laéng dòu. Phaàn lôùn ngöôøi daân Do thaùi muoán coù hoøa bình, meät moûi soáng trong sôï haõi chieán tranh vaø khuûng boá. Nhöng taïi Camp David khoâng coù nhöõng döõ kieän ñeå ñaït tôùi moät thoûa öôùc mong muoán.

 Hoûi - Luùc naøy ñaây caùi gì seõ xaåy ra? Coù theå coù moät cuoäc hoïp thöôïng ñænh khaùc khoâng, sau ngaøy 13 thaùng 9/2000?

 Ñaùp - Tröôùc heát, chuùng ta phaûi hy voïng raèng nhöõng cuoäc thaûo luaän cuûa nhöõng ngaøy vöøa qua ít ra cuõng giuùp cho vieäc giaûi toûa nhöõng ñe doïa trôû laïi baïo ñoäng, sau ngaøy 13 thaùng 9/2000. Nhöng keát quaû naøy khoâng chaéc chaén, bôûi vì taïi Trung-Ñoâng, vieäc khoâng tieán boä trong caùc cuoäc hoøa ñaøm thöôøng gaây neân nhöõng thieät haïi vaø thoaùi lui. Neáu tình hình khoâng xaåy ñeán doàn daäp, toâi khoâng tin raèng: ñaây laø luùc trieäu taäp moät Hoäi nghò thöôïng ñænh khaùc taïi Camp David. Ñieàu caàn hôn laø phaûi quan taâm ñeán nhöõng cuoäc hoøa ñaøm trong mieàn, ñeå tìm caùch tieán böôùc daàn daàn. Traùi laïi, veà Gieârusalem, toâi nghó ñaõ ñeán luùc phaûi thay ñoåi chieán löôïc.
 
 

Back to Radio Veritas Asia Home Page