Leã nghi phong Chaân phöôùc cuûa Ñöùc Pio IX ñöôïc bình luaän khaùc nhau. Nhöõng ngöôøi khoâng tín ngöôõng vaø nhaát laø nhöõng ngöôøi choáng ñoái Giaùo hoäi vaø tham döï vaøo ñôøi soáng chính trò khuynh taû hoaëc caùc söû gia coù thaønh kieán... ñöa ra nhöõng pheâ phaùn tieâu cöïc. Nhöng Giaùo hoäi nhìn vaøo khía caïnh khaùc: tính caùch anh huøng cuûa caùc nhaân ñöùc cuûa vò ñöôïc toân phong. Vieäc laøm aùn phong thaùnh ñoøi hoûi nhieàu theå thöùc raát ngaët ngheøo. Moät Vò khoâng coù caùc nhaân ñöùc tôùi möùc ñoä anh huøng, khoâng theå ñöôïc toân phong leân baäc Chaân phöôùc. Tính caùch anh huøng cuûa caùc nhaân ñöùc cuûa Ñöùc Pio IX ñaõ ñöôïc Ñöùc Gioan Phaoloâ II chính thöùc coâng nhaän 6.7.1985. Theâm vaøo ñoù, ñeå tieán leân baäc Chaân phöôùc, Giaùo hoäi ñoøi phaûi coù moät pheùp laï vaø pheùp laï naøy phaûi ñöôïc hoäi ñoàng caùc baùc só nghieân cöùu vaø coâng nhaän.

 Dó nhieân, Trieàu Giaùo Hoaøng cuûa Ñöùc Pio IX laø moät thôøi kyø ñaày khoù khaên vì nhöõng bieán coá chính trò taïi YÙ, luùc ñoù chöa thoáng nhaát. Treân laõnh thoå YÙ luùc ñoù, goàm nöôùc Toøa Thaùnh vaø caùc nöôùc khaùc nhö Piemonte, Napoli, Sicilia.... Thôøi ñoù Ñöùc Pio IX vöøa laø Giaùo Hoaøng quaûn trò Giaùo hoäi, vöøa laø Vua cuûa Nöôùc Toøa Thaùnh, cho tôùi naêm 1870, nghóa laø cho tôùi luùc nöôùc Toøa Thaùnh bò chieám hoaøn toaøn. Ñöùc Pio IX ñaõ gaëp nhieàu khoù khaên veà phöông dieän chính trò, xaõ hoäi, quaân söï cuûa thôøi ñaïi. Ngaøi ñaõ phaûi traù hình laøm moät linh muïc thöôøng, boû Roma ban ñeâm troán xuoáng thaønh phoá Gaeta (mieàn nam). Nhôø löïc löôïng nöôùc Phaùp hoä trôï, ngaøi ñaõ coù theå trôû veà Roma. Ñöùc Pio IX khoâng phaøn naøn vì bò maát theá quyeàn. Caùc coâng vieäc cuûa ngaøi chæ nhaèm lôïi ích Giaùo hoäi vaø caùc linh hoàn. Ngaøi luoân luoân nhôù mình laø "moät vò chuû chaên, ngöôøi keá nghieäp Thaùnh Pheâroâ", cai quaûn Giaùo hoäi, hôn laø moät Vò Giaùo Hoaøng-Vua cuûa moät nöôùc traàn gian.

 Noùi toùm laïi, Ñöùc Pio IX laø moät nhaân vaät ñöôïc toân kính, meán phuïc; nhöng ñoàng thôøi cuõng laø moät nhaân vaät gaây neân nhieàu tranh luaän vaø chæ trích. Hy voïng vôùi leã toân phong leân baäc Chaân phöôùc, Ñöùc Pio IX, vò Giaùo Hoaøng quaûn trò Giaùo hoäi laâu hôn caû (32 naêm) vaø cuõng laø moät trong caùc Vò Giaùo Hoaøng ñaõ chòu ñau khoå nhieàu, seõ ñöôïc hieåu bieát hôn vaø caùc thaønh kieán xöa kia seõ ñöôïc xoùa boû daàn daàn.

 Gioan Maria Mastai Ferretti, --- teân toäc cuûa Ñöùc Pio IX, ---- sinh taïi Senegalia thuoäc tænh Ancona (mieàn trung-ñoâng nöôùc YÙ) ngaøy 12.5.1792, trong moät gia ñình quí phaùi vaø coù nhöõng truyeàn thoáng coâng giaùo saâu xa. Hoïc sinh cuûa tröôøng caùc Cha Scolopi taïi Volterra. Söùc khoûe yeáu keùm, nhöng sau ñaõ hoaøn toaøn bình phuïc. Vì quyeát ñònh laøm linh muïc, Mastai Ferretti ñi Roma ñeå coù theå theo ôn goïi. Kieán thöùc veà thaàn hoïc khoâng ñöôïc saâu xa, nhöng toû ra coù moät khuynh höôùng rieâng veà muïc vuï. Naêm 1819, Gioan Maria Mastai Ferretti ñöôïc thuï phong linh muïc, roài vaøo tröôøng ngoaïi giao Toøa Thaùnh vaø ñöôïc göûi ñi taäp söï taïi Chili. Khi trôû veà Roma, Cha ñöôïc boå nhieäm laøm Giaùm muïc Spoleto naêm 1827, roài naêm 1832, thaêng giaùm muïc giaùo phaän Imola. Taïi ñaây ngaøi phaûi ñoái phoù vôùi nhöõng khuynh höôùng choáng giaùo só vaø nghòch Giaùo hoäi. Tuy coøn treû tuoåi, Ñöùc Cha Mastai ñöôïc thaêng Hoàng Y naêm 1840. Trong chöùc vuï naøy, ngaøi toû ra laø moät ngöôøi coù khuynh höôùng oân hoøa; nhôø vaäy, ngaøi laø moät ngöôøi trung gian giaûng hoøa giöõa caùc khuynh höôùng ñoái choïi nhau.

 Thaùng 6 naêm 1846, Ñöùc Hoàng Y Mastai Ferretti ñöôïc baàu laøm Giaùo Hoaøng, nhaän teân hieäu laø PIO IX. Nhöõng haønh ñoäng ñaàu tieân cuûa Trieàu Giaùo Hoaøng cuûa Ñöùc Pioâ IX, ñaõ laøm lan roäng tin ñoàn raèng: Ngaøi laø vò Giaùo Hoaøng theo khuynh höôùng töï do, nhöng ñoàng thôøi cuõng laøm cho ngaøi trôû neân nhö "moät thaàn töôïng". Nhöng tin ñoàn naày laø ñieàu khoâng ñuùng vôùi thöïc taïi.

 Caùc vaên kieän coù tính caùch giaùo lyù, tín lyù vaãn theo con ñöôøng truyeàn thoáng cuûa Giaùo hoäi. Nhöng moái quan taâm ñaàu tieân cuûa ngaøi laø vieäc caûi toå haøng giaùo só vaø ñôøi soáng caùc tu só vaø toå chöùc laïi ñöôøng loái ngoaïi giao cuûa Toøa Thaùnh. Trong nhöõng naêm keá tieáp, Ñöùc Pio IX quan taâm raát nhieàu ñeán vieäc phaùt trieån coâng vieäc truyeàn giaùo.

 Noùi ñeán Ñöùc Pio IX, moïi ngöôøi ñeàu nhôù ñeán nhöõng coâng vieäc lôùn lao sau ñaây: Tuyeân boá Tín ñieàu Ñöùc Trinh Nöõ Maria voâ nhieãm ngaøy 8.12.1854 - Coâng boá "Syllabus" naêm 1864. Syllabus gaây neân nhieàu tranh luaän. Thöïc söï Syllabus khoâng chöùa ñöïng nhöõng môùi laï. Ñaây chæ laø "baûn keâ khai" 80 meänh ñeà (propositiones) trích laïi caùc vaên kieän ñaõ coù tröôùc ñoù, nhaèm leân aùn moät soá trong caùc töï do cuûa thôøi môùi, coù theå gaây haïi cho ñöùc tin vaø luaân lyù. Vaø sau cuøng, Ñöùc Pio IX quyeát ñònh trieäu taäp Coâng ñoàng chung Vatican I. Coâng ñoàng ñöôïc khai maïc ngaøy 8.12.1869, nhöng bò giaùn ñoaïn naêm sau 1870, vì nhöõng bieán coá chính trò xaåy ra: Thaønh Roma bò chieám. Duø sao, Coâng ñoàng Vatican I ñaõ ñi ñeán vieäc coâng boá "Ôn voâ ngoä cuûa ÑTC, vò keá nghieäp Thaùnh Pheâroâ" (Infallibitas) . Baûn vaên ghi roõ raøng trong nhöõng phaïm vi naøo, ÑTC ñöôïc keå mình laø "voâ ngoä".

 Sau vuï chieám thaønh Roma (1870), Ñöùc Pio IX nhö bò tuø trong Vatican. Trong thôøi kyø naøy, loøng suøng kính ñoái vôùi Meï Thieân Chuùa, söï tín nhieäm vaøo Chuùa Quan phoøng, vieäc maát theá quyeàn... laø nhöõng cô hoäi Chuùa göûi ñeán, ñeå khaùm phaù ra söï töï do thieâng lieâng beân trong. Duø coù nhöõng pheâ phaùn khaùc nhau veà ngaøi, Ñöùc Pio IX luoân luoân giöõ ñöôïc danh döï naøy, danh döï maø ngaøi thaät xöùng ñaùng: ñoù laø danh döï ñöôïc laø "ngöôøi ñích thöïc cuûa cuûa Thieân Chuùa".

 Vôùi caùi cheát cuûa Ñöùc Pio IX xaåy ñeán ngaøy 7.2.1878, Giaùo hoäi chuù yù lo laéng ñôøi soáng toân giaùo vaø tính caùch muïc vuï hôn laø veà ñöôøng loái ngoaïi giao, chính trò. Theo giaùo sö Roger Aubert vaø Giacomo Martina, hai hoïc giaû veà Trieàu Giaùo Hoaøng cuûa Ñöùc Pio IX, thì loøng suøng ñaïo bình daân ñöôïc phaùt trieån hôn, con ñöôøng tu ñöùc linh muïc ñöôïc canh taân hôn.

 Kyù giaû Maurillo Guasco vieát trong Tuaàn baùo Famiglia Cristina (3.9.2000) nhö sau: Coù nhöõng pheâ phaùn khaùc nhau veà vieäc toân phong Ñöùc Pio IX leân baäc Chaân phöôùc, töùc vieäc quyeát ñònh neâu ngaøi nhö moät göông maãu cho caùc tín höõu Kitoâ ngaøy nay. Nhöõng ngöôøi chaáp nhaän, nhaán maïnh ñeán söï thaùnh thieän beân trong. Traùi laïi nhöõng ngöôøi chæ trích, quaû quyeát: coù moät soá löïa choïn cuûa ngaøi, tuy laø thaønh quaû neàn vaên hoùa thôøi ñoù, khoâng theå coi nhö göông maãu ñöôïc. Kyù giaû keát luaän: Laø moät tín höõu Kitoâ toäi loãi, toâi caûm thaáy nhö ñöôïc khuyeán khích, an uûi bôûi quyeát ñònh phong Chaân phöôùc naøy: Giaùo hoäi nhaéc laïi cho chuùng ta bieát: coù theå soáng moät con ñöôøng thieâng lieâng maïnh meõ, moät taâm tình saâu xa cuûa söï hieäp nhaát vôùi Thieân Chuùa, cho duø coù nhöõng khuyeát ñieåm naøy, sai loãi kia ñoái vôùi anh chò em vaø duø coù phaïm nhöõng laàm loãi trong vieäc ñoïc caùc daáu hieäu cuûa thôøi ñaïi mình soáng. Neáu nhöõng ñieàu naøy laø thöïc, thì con ñöôøng thaùnh thieän khoâng loaïi tröø ai caû.
 
 

Back to Radio Veritas Asia Home Page