Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page
Lyù thuyeát laø nhö theá, ai cuõng bieát vieäc nghæ ngôi giaûi trí laø caàn thieát. Nhöng ñoái vôùi ai phaûi ñaûm nhaän nhieàu traùch nhieäm, nhieàu khi khoâng coù ñuû thôøi giôø ñeå laøm cho xong nhöõng coâng vieäc phaûi laøm, ñoâi khi raát caáp baùch phaûi hy sinh caû thôøi giôø nghæ ñeâm ñeå thöùc khuya laøm vieäc, thì ñaøo saâu ra thôøi giôø ñeå vui chôi giaûi trí? OÂng Trôøi coâng baèng moät caùch baát coâng ôû choã: ngöôøi phaûi laøm nhieàu vieäc hay ít, vaø duø nhieàu hay ít vieäc tôùi ñaâu thì ai cuõng ñöôïc cung caáp ñuùng 24 giôø moät ngaøy, khoâng ai ñöôïc theâm hay bò bôùt ñi phuùt naøo. Vì theá, coù ngöôøi tha hoà maø nghæ ngôi vui chôi giaûi trí, coù ngöôøi phaûi xeáp ñaët khoân kheùo môùi coù thôøi giôø ñoù, vaø cuõng coù ngöôøi tìm ñöôïc thôøi giôø ñeå nghæ ngôi giaûi trí thì thaät laø khoù khaên. Nhö ñaõ noùi ôû treân, nhöõng ngöôøi naøy cuõng phaûi "can ñaûm" döùt boû coâng vieäc ñeå nghæ ngôi giaûi trí moãi khi caûm thaáy meät moûi vì quaù raùn söùc. Neáu khoâng "döùt" coâng vieäc thì coâng vieäc cuõng seõ "döùt" mình, neân thaø raèng mình "döùt" coâng vieäc coøn hôn ñeå noù "döùt" mình.
Tuy nhieân cuõng coù caùch ñeå nhöõng ngöôøi naøy coù theå vui chôi giaûi trí maø khoâng caàn phaûi daønh ra thôøi giôø roõ reät ñeå laøm chuyeän ñoù. Hoï neân aùp duïng tinh thaàn vui nhaøn cuûa Nguyeãn Coâng Tröù: "Tri nhaøn tieän nhaøn, ñaõi nhaøn haø thôøi nhaøn?" (Bieát nhaøn thì ñaõ laø nhaøn roài, coøn cöù chôø luùc ñöôïc nhaøn thì bieát ñeán bao giôø môùi nhaøn?). Bieát nhaøn ôû ñaây nghóa laø bieát caùch nhaøn, coù tinh thaàn nhaøn, thì duø coù baän bòu coâng vieäc vaãn giöõ ñöôïc taâm hoàn ung dung thö thaùi, chöù khoâng bò ñaûo ñieân taát baät vì coâng vieäc. Cuõng nhö töï do vaø haïnh phuùc, coù thöù leä thuoäc vaøo nhöõng ñieàu kieän beân ngoaøi, coù thöù töï taïi, khoâng leä thuoäc vaøo ñieàu kieän naøo caû. Nhieàu ngöôøi noùi: Toâi phaûi ñöôïc theá naøy theá kia thì toâi môùi töï do, môùi haïnh phuùc. Töï do maø phaûi tuøy thuoäc vaøo ñieàu kieän naøy ñieàu kieän kia thì ñaâu coù phaûi laø töï do ñuùng nghóa! Töï do ñích thöïc laø töï do baát chaáp ñieàu kieän neân ngoaøi: cho duø ôû tuø vaãn caûm thaáy töï do. Hoà Chí Minh ñaõ noùi ñeán thöù töï do ñoù trong caâu: "Coøn laïi trong tuø khaùch töï do" (baøi "Vaøo nhaø lao huyeän Tónh Taây"). Muoán theá thì phaûi "Thaân theå ôû trong lao" nhöng "tinh thaàn ôû ngoaøi lao" (baøi "Nhaät kyù trong tuø"). Haïnh phuùc cuõng vaäy, coù nhieàu ngöôøi nghó raèng phaûi coù tieàn môùi coù haïnh phuùc ñöôïc. haïnh phuùc ñoù quaû moûng manh vaø taïm bôï, vì khi naøo khoâng coøn tieàn thì cuõng khoâng coøn haïnh phuùc. Nhöng vaãn coù nhöõng ngöôøi luùc naøo cuõng haïnh phuùc vì luùc naøo cuõng thaáy "teân mình ñaõ ñöôïc ghi treân trôøi" (Lc 10,20). Haïnh phuùc nhö theá thì trong hoaøn caûnh naøo cuõng vaãn haïnh phuùc. Ñoù laø haïnh phuùc khoâng ñieàu kieän. Töï do vaø haïnh phuùc khoâng ñieàu kieän nhö theá laø nhöõng thaùi ñoä noäi taâm, bieát töï baèng loøng vôùi chính mình, khoâng ñeå noäi taâm cuûa mình leä thuoäc vaøo hoaøn caûnh beân ngoaøi.
Töông töï nhö vaäy, nhaøn nhaõ cuõng coù hai thöù: thöù coù ñieàu kieän vaø thöù khoâng leä thuoäc ñieàu kieän. Nhieàu ngöôøi chæ cho mình laø nhaøn khi khoâng phaûi laøm vieäc nhieàu, khoâng phaûi baän taâm nhieàu vieäc, khi coù nhieàu thì giôø raûnh rang. Nhöng vaãn coù nhöõng ngöôøi tuy baän raát nhieàu vieäc, gaùnh treân vai nhieàu traùch nhieäm, luùc naøo cuõng thaáy laøm vieäc khoâng ngöøng, nhöng luoân caûm thaáy taâm hoàn an nhieân thö thaùi, thaùi ñoä luùc naøo cuõng ung dung töï taïi, neùt maët luoân luoân vui töôi, khoâng khaùc gì moät ngöôøi luùc naøo cuõng nhaøn nhaõ. Hoï khoâng caàn phaûi daønh thì giôø ñeå vui chôi giaûi trí, vì hoï ñaõ vui chôi giaûi trí cho chính coâng vieäc cuûa hoï. Ít khi hoï caûm thaáy meät nhoïc vì coâng vieäc, vì ñoái vôùi hoï, hoï ñaâu coù laøm vieäc. Coâng vieäc chính laø troø chôi, laø troø giaûi trí cuûa hoï. Caàn gì phaûi giaûi trí baèng caùch khaùc. Ñoái vôùi hoï, traùch nhieäm cuõng chæ laø troø chôi giaûi trí, laø moät thaùch ñoá gaây cho hoï nhieàu caûm höùng thích thuù. Chu toaøn traùch nhieäm ñaõ laõnh nhaän hay thaønh coâng trong vieäc coù nghóa laø hoï ñaõ thaéng trong cuoäc chôi. Thaát baïi hay khoâng laøm troøn traùch nhieäm, duø ñaõ coá gaéng toái ña, thì cuõng chæ laø thua cuoäc, coù gì laø nghieâm troïng maø phaûi buoàn phieàn hay ñaët thaønh vaán ñeà? Hoï thaáy treân ñôøi chaúng coù gì laø nghieâm troïng khieán hoï phaûi maát bình an trong taâm hoàn. Taát caû ñeàu chæ laø troø chôi, vaø caû cuoäc ñôøi laø moät troø chôi lôùn. Neáu hoï coù phaûi doàn heát naêng löïc vaøo vieäc gì thì khoâng phaûi vì hoï coi vieäc ñoù laø nghieâm troïng, maø vì hoï caûm thaáy "troø chôi" ñoù ñaùng cho hoï doàn heát naêng löïc ñeå thaéng cuoäc.
Taát caû ñeàu chæ laø troø chôi, ñeàu nhaém muïc ñích ñem laïi vui thuù, haïnh phuùc vaø thoaûi maùi cho con ngöôøi. Vaø ngöôøi ñaàu tieân saùng taùc ra moïi thöù vui chôi aáy chính laø Thieân Chuùa. Vì tình thöông ñoái vôùi moïi taïo vaät, nhaát laø vôùi caùc thieân thaàn vaø loaøi ngöôøi, Ngaøi ñaõ môøi goïi taát caû tham döï vaøo cuoäc chôi vó ñaïi aáy, ñeå chính Ngaøi vaø taát caû moïi taïo vaät ñeàu ñöôïc moät phen vui chôi thoûa thích, laøm cho cuoäc hieän sinh cuûa mình coù yù nghóa. Coøn muïc ñích naøo ñuùng ñaén cho söï hieän höõu cuûa chính Ngaøi vaø cho taát caû moïi chuùng sinh baèng ñeå taát caû ñeàu ñöôïc haïnh phuùc, ñeàu ñöôïc vui ñuøa vôùi nhau trong tình yeâu thöông laãn nhau? Vaø cuõng khoâng coù gì laøm cho moïi ngöôøi ñöôïc vui töôi, haïnh phuùc vaø thoaûi maùi baèng noâ giôõn vôùi nhau!
Ñoái vôùi ngöôøi coi taát caû moïi söï ñeàu chæ laø troø chôi, thì coù ñieàu gì ñöôïc coi laø quan troïng ngoaøi töông quan thaân thieän giöõa nhöõng ngöôøi cuøng chôi vôùi nhau, trong ñoù coù Thieân Chuùa vaø taát caû moïi loaøi chuùng sinh? Thaéng baïi trong troø chôi cuõng laø chuyeän khaù quan troïng maø ai cuõng töï nhieân löu taâm tôùi, nhöng ñaâu quan troïng baèng caùi tình thöông giöõa nhöõng ngöôøi cuøng chôi! Luaät chôi, töùc nhöõng luaät töï nhieân cuõng nhö nhöõng luaät thieát ñònh maø Thieân Chuùa, nguoøi saùng taùc ra troø chôi, laäp ra ñeå chôi, cuõng laø chuyeän quan troïng thöù yeáu. Chính vì muoán troø chôi ñöôïc ñuùng ñaén vaø ñem laïi söï vui töôi toái ña maø moïi ngöôøi caàn toân troïng luaät. Ñöông nhieân ai loãi luaät chôi thì cuõng caàn phaûi chòu moät hình phaït naøo ñoù xöùng hôïp, gioáng nhö trong moïi troø chôi do loaøi ngöôøi laäp ra.
Quan nieäm raèng moïi vieäc trong cuoäc ñôøi, ngay caû cuoäc ñôøi, thaäm chí caû nhöõng chöông trình vó ñaïi cuûa Thieân Chuùa ñeàu chæ laø nhöõng troø tieâu khieån, quan nieäm ñoù giuùp ta coù moät thaùi ñoä bình taâm, ung dung, nhaøn nhaõ vaø vui töôi tröôùc cuoäc soáng. Noù cuõng giuùp ta coù moät tinh thaàn sieâu thoaùt, taâm hoàn khoâng bò vöôùng vaøo nhöõng thöïc taïi traàn tuïc. Vì theá cuoäc ñôøi luùc naøo cuõng thô thôùi haân hoan, khoâng coù gì ñaùng phaûi buoàn phieàn, luoân luoân thaáy mình söôùng nhö tieân, duø hoaøn caûnh beân ngoaøi coù khoù khaên. Ñaõ laø troø chôi aét phaûi coù tính thaùch ñoá, nghóa laø phaûi coù khoù khaên ñeå vöôït qua. Neáu khoâng coù khoù khaên ñeå thaùch ñoá, thì ñoù laø thöù troø chôi "laõng nhaùch" neáu khoâng muoán noùi ñoù khoâng coøn laø troø chôi nöõa. Troø chôi naøo cuõng phaûi coù caùi khoù cuûa noù. Chính caùi khoù ñoù môùi laøm cho troø chôi trôû neân haáp daãn. Ngöôøi ham chôi ñích thaät caøng ngaøy caøng muoán daán thaân vaøo nhöõng troø chôi khoù hôn. Vaø nieàm vui cuûa troø chôi chính laø thaéng vöôït ñöôïc khoù khaên. Khoù khaên caøng lôùn thì ngöôøi thaéng cuoäc caøng vinh quang. Do ñoù, caøng khoù khaên thì caøng neân höùng chí, leõ naøo buoàn phieàn chaùn naûn?
Quan nieäm moïi söï chæ laø troø chôi vaø thöïc söï soáng theo quan nieäm ñoù laø moät thöù linh ñaïo cao caáp vaø heát söùc ñuùng ñaén, vì quan nieäm ñoù raát chí lyù. Ñöông nhieân khoâng theå traùnh khoûi coù nhöõng ngöôøi quaù nghieâm trang ñeán ñoä khoâng theå coi quan nieäm naøy laø ñuùng ñaén ñöôïc. Hoï thích nghieâm trang ñaïo maïo vaø hay quan troïng hoùa moïi chuyeän. Vì theá, trí oùc hoï bò caêng thaúng khieán hoï deã böïc boäi quaïu quoï vôùi ngöôøi khaùc, ñoàng thôøi laøm moài cho nhöõng caên beänh nan y coù nguyeân nhaân taâm lyù. Ñeå ñeà phoøng ñoàng thôøi chöõa trò nhöõng chöùng beänh aáy, khoa taâm lyù thôøi nay ñeà nghò phöông thöùc "haøi höôùc trò lieäu" (Humour therapy). Nhöng haøi höôùc vaø pha troø ñoái vôùi hoï quaû laø khoù vì hoï khoâng thích vaø khoâng quen laøm maát ñi veû nghieâm trang, ñaïo maïo, "ñuùng ñaén" cuûa hoï. Hoï coù veû ñaïo ñöùc vaø thaùnh thieän, thaùnh thieän caùch nghieâm trang hôn laø vui veû. Caùc nhaø tu ñöùc hoïc noùi veà hoï: "Un saint triste est un triste saint" (Thaùnh maø buoàn laø thaùnh ñaùng buoàn), vaø "Sanctus videtur sed non est" (Coù veû laø thaùnh maø khoâng phaûi), ñang khi nhöõng vò thaùnh thaät söï thì laïi "Sanctus non videtur sed est" (Khoâng coù veû thaùnh maø hoùa ra laø thaùnh).
"Linh ñaïo vui chôi nhaøn nhaõ" naøy ñöôïc caùc nhaø "thaàn hoïc vui nhaøn" (thaàn hoïc veà nhaøn nhaõ vui chôi) uûng hoä vaø ñaët neàn taûng cho noù.
(C) Copyright 1995. Taùc giaû giöõ baûn quyeàn.
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page