Thaùnh Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II
Hieán Cheá Tín Lyù
Veà Maïc Khaûi Cuûa Thieân Chuùa
Dei Verbum
Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa Giaùo Hoaøng Hoïc Vieän Pioâ X
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chöông V
Taân Öôùc 37*
17. Söï troåi vöôït cuûa Taân Öôùc. Laø söùc thieâng cöùu roãi moïi tín höõu (x. Rm 1, 16), lôøi Chuùa ñöôïc trình baøy caùch tuyeät dieäu trong caùc saùch Taân Öôùc, vaø dieãn taû quyeàn naêng cuûa Ngaøi. Thöïc vaäy, khi ñeán thôøi vieân maõn (x. Gal 4,4). Ngoâi Lôøi ñaày traøn aân suûng vaø chaân lyù ñaõ nhaäp theå vaø ôû giöõa chuùng ta (Gio 1,14). Chuùa Kitoâ ñaõ thieát laäp Nöôùc Thieân Chuùa treân traàn gian. Ngöôøi maïc khaûi Cha Ngöôøi vaø Chính Mình qua lôøi noùi, vieäc laøm vaø hoaøn taát coâng trình Ngöôøi khi Ngöôøi cheát, soáng laïi, leân trôøi vinh hieån vaø khi Ngöôøi sai Chuùa Thaùnh Thaàn ñeán. Bò treo leân khoûi ñaát (x. Gio 12,32, baûn Hylaïp), Ngöôøi keùo moïi ngöôøi ñeán vôùi Mình, Ngöôøi laø Ñaáng duy nhaát coù nhöõng lôøi ban söï soáng vónh cöûu (x. Gio 6,68). Nhöng maàu nhieäm naøy chöa bao giôø ñöôïc toû cho caùc theá heä khaùc bieát, nay ñaõ ñöôïc maïc khaûi trong Thaùnh Thaàn cho caùc Thaùnh Toâng Ñoà Ngöôøi vaø cho caùc Tieân Tri (x. Eph 3,4-6, baûn Hylaïp), ñeå hoï rao giaûng Phuùc AÂm, coå voõ loøng tin vaøo Chuùa Gieâsu, Ñaáng ñöôïc xöùc daàu vaø laø Chuùa, ñeå ñoaøn tuï Giaùo Hoäi. Nhöõng vieäc naøy, caùc saùch Taân Öôùc ñaõ minh chöùng vôùi moät baèng chöùng coù giaù trò vónh vieãn vaø thaàn linh 38*.
18. Saùch Phuùc AÂm baét nguoàn töø caùc Toâng Ñoà. Moïi ngöôøi ñeàu bieát raèng trong taát caû caùc saùch thaùnh, keå caû nhöõng saùch Taân Öôùc, caùc saùch Phuùc AÂm xöùng ñaùng chieám ñòa vò öu ñaúng, vì Phuùc AÂm laø chöùng taù chính yeáu veà ñôøi soáng vaø giaùo lyù cuûa Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå, Ñaáng Cöùu Chuoäc chuùng ta.
Trong moïi thôøi vaø khaép nôi, Giaùo Hoäi ñaõ vaø ñang quaû quyeát raèng boán saùch Phuùc AÂm baét nguoàn töø caùc Toâng Ñoà 39*. Thöïc vaäy, nhöõng gì caùc Toâng Ñoà rao giaûng theo leänh Chuùa Kitoâ, sau naøy nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn soi saùng, chính caùc ngaøi vaø nhöõng ngöôøi soáng beân caùc ngaøi vieát laïi vaø löu truyeàn cho chuùng ta nhö neàn taûng ñöùc tin: ñoù laø Phuùc AÂm trình baøy döôùi boán hình thöùc: theo Thaùnh Mattheoâ, Thaùnh Matcoâ, Thaùnh Luca vaø Thaùnh Gioan 1.
19. Phuùc AÂm coù tính caùch lòch söû. 40* Meï thaùnh Giaùo Hoäi luoân luoân quaû quyeát lòch söû tính cuûa boán Phuùc AÂm, cuõng nhö ñaõ maïnh meõ vaø lieân læ xaùc nhaän boán saùch Phuùc AÂm trung thaønh ghi laïi nhöõng gì Chuùa Gieâsu, Con Thieân Chuùa, khi soáng giöõa loaøi ngöôøi, thöïc söï ñaõ laøm vaø ñaõ daïy vì phaàn roãi ñôøi ñôøi cuûa hoï, cho tôùi ngaøy Ngöôøi leân trôøi (x. CvTñ 1,1-2). Thöïc vaäy sau khi Chuùa veà trôøi, nhöõng gì Ngöôøi ñaõ noùi, ñaõ laøm thì caùc Toâng Ñoà, sau khi ñaõ ñöôïc hieåu bieát caùch ñaày ñuû hôn 2 - söï hieåu bieát maø chính caùc ngaøi höôûng thuï ñöôïc nhôø caùc bieán coá vinh hieån cuûa Chuùa Kitoâ vaø aùnh saùng cuûa Thaàn Chaân Lyù 3 - caùc ngaøi ñaõ truyeàn laïi cho nhöõng ai nghe caùc ngaøi. Phaàn caùc thaùnh söû ñaõ vieát boán Phuùc AÂm: caùc ngaøi choïn moät ít trong soá chaát lieäu ñöôïc truyeàn laïi baèng mieäng hay baèng saùch vôû, toùm taét moät soá khaùc hay tuøy hoaøn caûnh cuûa caùc Giaùo Hoäi maø giaûi thích theâm, nhöng vaãn giöõ hình thöùc cuûa baøi giaûng thuyeát vaø nhö vaäy ñeå luoân chaân thaønh truyeàn ñaït cho chuùng ta nhöõng ñieàu chaân thaät veà Chuùa Gieâsu 4. Thöïc vaäy, döïa treân trí nhôù hay kyû nieäm rieâng tö, hoaëc döïa treân chöùng taù cuûa nhöõng ngöôøi “ñaõ chöùng kieán töø buoåi ñaàu vaø trôû neân thöøa taùc vieân cuûa lôøi Chuùa”, caùc thaùnh söû ñaõ vieát caùc saùch Phuùc AÂm vôùi muïc ñích giuùp chuùng ta nhaän bieát raèng caùc lôøi maø chuùng ta ñaõ nghe daïy doã ñeàu laø “chaân thaät” (x. Lc 1,2-4).
20. Caùc saùch khaùc cuûa Taân Öôùc. Ngoaøi boán Phuùc AÂm, danh saùch Taân Öôùc coøn ghi laïi caùc thö Thaùnh Phaoloâ vaø nhöõng buùt tích khaùc cuûa caùc Toâng Ñoà ñaõ ñöôïc vieát döôùi söï linh öùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Caùc buùt tích naøy, theo yù ñònh khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa chöùng thöïc nhöõng gì ñaõ ñöôïc noùi veà Chuùa Kitoâ, trình baøy giaùo lyù ñích thöïc cuûa Ngöôøi ngaøy moät roõ raøng hôn, rao truyeàn söùc maïnh cöùu ñoä cuûa coâng trình thaàn linh cuûa Chuùa Kitoâ, vaø keå laïi nhöõng böôùc ñaàu, söï baønh tröôùng kyø dieäu cuøng tieân baùo söï keát thuùc vinh hieån cuûa Giaùo Hoäi. 41*
Thöïc vaäy, Chuùa Gieâsu ñaõ hieän dieän beân caùc Toâng Ñoà nhö Ngöôøi ñaõ höùa (x. Mt 28,20) vaø ñaõ sai Thaùnh Thaàn An UÛi ñeán ñeå daãn daét hoï ñeán söï vieân maõn cuûa Chaân Lyù (x. Gio 16,13).
Chuù Thích:
37* Trong löôïc ñoà thöù nhaát, chöông naøy haàu nhö coù tính caùch hoaøn toaøn minh giaùo vaø tieâu cöïc. Sau ñoù ngöôøi ta ñaõ soaïn thaûo laïi theo moät tinh thaàn côûi môû hôn. Nhöng thöïc söï, chöông naøy haàu nhö chæ baøn veà caùc Phuùc AÂm. (Trôû laïi ñaàu trang)
38* Baûn vaên naøy phaùt xuaát töø baûn thaûo thöù ba. Caâu thöù nhaát ñöôïc coi nhö luaän ñeà maø caû soá naøy trình baøy. Theo tö töôûng cuûa chöông I, Taân Öôùc laø chính Chuùa Gieâsu vaø coâng trình cuûa Ngöôøi. Trong khi hoaøn taát Cöïu Öôùc, Taân Öôùc maïc khaûi cho chuùng ta Thieân Chuùa nhö Ngöôøi Cha. Baûn vaên khoâng noùi Chuùa Gieâsu ñaõ thieát laäp Giaùo Hoäi (Giaùo Hoäi xuaát hieän vaøo thôøi caùc Toâng Ñoà). Nhö theá ngöôøi ta chaáp nhaän söï phaân bieät giöõa “Nöôùc Chuùa” vaø Giaùo Hoäi (x. GH 5,8). Hoaït ñoäng cuûa Chuùa Gieâsu ñöôïc ñaët trong lòch söû vaø ngaøy nay vaãn coøn thöïc hieän. Baûn vaên duøng ñoäng töø ôû thì hieän taïi: Ngaøi “keùo” thay vì “ñaõ keùo” cuûa löôïc ñoà tröôùc. Tieáng “maàu nhieäm” chæ Chuùa Kitoâ vaø coâng trình cuûa Ngöôøi chöù khoâng ñuùng y nhö nghóa cuûa Thaùnh Phaoloâ. Löu yù muïc ñích truyeàn giaùo cuûa Maïc Khaûi. (Trôû laïi ñaàu trang)
39* Giaù trò chöùng taù cuûa caùc saùch Phuùc AÂm laø thieát yeáu ñoái vôùi Giaùo Hoäi. Nhöng tröôùc kia caùch theá beânh vöïc giaù trò ñoù khoâng ñöôïc thích hôïp cho laém, khi ñaët neàn taûng treân hai lyù do: caùc Thaùnh söû trung thöïc vaø thaáu ñaùo vaán ñeà. Ñieàu naøy buoäc phaûi chöùng minh raèng caùc ngaøi laø Toâng Ñoà hay moân ñeä caùc Toâng Ñoà; nhöng theo lòch söû, söï kieän ñoù khoâng chaéc chaén. Vì theá baûn vaên boû qua vaán ñeà naøy. Cuøng vôùi Thaùnh Truyeàn, Coâng Ñoàng xaùc nhaän raèng caùc Phuùc AÂm “baét nguoàn töø caùc Toâng Ñoà” vaø truyeàn laïi cho chuùng ta döôùi hình thöùc “theo Thaùnh Mattheoâ...” v.v... Nguoàn goác naøy laø lôøi rao giaûng hay Phuùc AÂm truyeàn khaåu. Moái lieân laïc giöõa lôøi rao giaûng vaø Thaùnh Kinh ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn baûo ñaûm; nguoàn maïch cuûa Phuùc AÂm ñöôïc rao giaûng laø chính Chuùa Kitoâ. (Trôû laïi ñaàu trang)
1 Xem T. Ireneoâ, Adv. Haer. III, 11,8: PL 7, 885, x. b. Sagnard, trg 194. (Trôû laïi ñaàu trang)
40* Lòch söû tính cuûa caùc saùch Phuùc AÂm laø ñieåm quan troïng cuûa Hieán cheá. Löôïc ñoà thöù nhaát naëng tính caùch buùt chieán vaø keát aùn caùc laàm laïc cuûa nhöõng ngöôøi nghi ngôø nhöõng caâu chuyeän thôøi thô aáu vaø nhöõng cuoäc hieän ra v.v... Thaùi ñoä naøy nghòch vôùi tinh thaàn cuûa Ñöùc Gioan XXIII (x. AAS 54 (1962) 792) vaø giaû thieát moät yù nieäm veà chaân lyù lòch söû naëng tính caùch khoa hoïc hôn laø Thaùnh Kinh, nhö coù theå tìm thaáy nôi nhöõng vaên kieän chính thöùc, ví duï: “caùc baûn vaên phaûi töông xöùng vôùi nhöõng söï kieän nhö ñaõ xaûy ra trong thöïc teá” (Tñ. Spir. Paraclitus, EB soá 457). Nhöng khoa chuù giaûi ñaõ minh chöùng raèng hieåu lòch söû Thaùnh Kinh theo caùch naøy laø sai. Caùc nhaø baùc hoïc cuõng ñaõ minh chöùng vieäc soaïn thaûo Phuùc AÂm raát phöùc taïp: phaûi löu taâm ñeán nhöõng truyeàn thoáng khaùc nhau, nhöõng thích öùng trong khi rao giaûng, vai troø cuûa caùc coäng ñoaøn sô khai v.v... Nhieàu Nghò Phuï sôï raèng lòch söû tính seõ lu môø neáu löôùt qua phöông phaùp “vaên hình söû”. Caùc cuoäc baøn caõi soâi noåi, keùo daøi, vaø caùc Nghò Phuï ñaõ xin Ñöùc Giaùo Hoaøng can thieäp ñeå tieáng “lòch söû” ñöôïc giöõ laïi trong baûn vaên. Trong khi ñoù, ñeå giuùp giaûi quyeát caùc vaán ñeà, UÛy Ban Giaùo Hoaøng veà Thaùnh Kinh ñaõ phaùt haønh moät Huaán Thò veà Phuùc AÂm (14-5-1964). Sau cuøng baûn vaên ñöôïc chaáp thuaän ñaõ loaïi boû moïi nghi ngôø veà lòch söû tính cuûa Phuùc AÂm; ñoù laø moät chaân lyù maø Giaùo Hoäi quaû quyeát baèng ñöùc tin vaø lyù trí (ñaõ vaø ñang quaû quyeát). Nhöng “lòch söû” trong Phuùc AÂm laïi laø moät loaïi ñaëc bieät, phaûi xaùc ñònh sau khi nghieân cöùu vaên loaïi cuûa töøng ñoaïn. Phuùc AÂm truyeàn ñaït cho chuùng ta “nhöõng ñieàu chaân thaät vaø trung thöïc” veà Chuùa Gieâsu; nhö theá nghóa laø: nhöõng ñieàu chính thöïc khoâng bò thay ñoåi; phaûi hieåu tieáng “ñieàu chaân thaät” theo nhö ñaõ noùi ôû soá 11. Toùm laïi, Phuùc AÂm khoâng phaûi laø moät baûn phuùc trình veà nhöõng bieán coá ñaõ qua, nhöng laø moät lôøi truyeàn baù nhöõng söï kieän quan heä cho ôn cöùu ñoä. (Trôû laïi ñaàu trang)
2 Xem Gio 2,22; 12,16; So saùnh vôùi 14,26; 16,12-13; 7,39. (Trôû laïi ñaàu trang)
3 Xem Gio 14,26; 16,13. (Trôû laïi ñaàu trang)
4 Xem Huaán duï Sancta Mater Ecclesia do UÛy Ban Giaùo Hoaøng veà Thaùnh Kinh xuaát baûn: AAS 56 (1964), trg 715. (Trôû laïi ñaàu trang)
41* Soá naøy khoâng bò thay ñoåi maáy. Noù xaùc quyeát raèng Taân Öôùc, ngoaøi Phuùc AÂm, coøn coù nhieàu baûn vaên khaùc, nhöng khoâng neâu ra danh saùch. Theo Coâng Ñoàng nhöõng baûn vaên naøy coù noäi dung:
a) thaàn hoïc: duøng nhöõng lyù chöùng ñeå xaùc quyeát söù meänh cuûa Chuùa Kitoâ. Soá naøy chaáp nhaän coù söï tieán trieån noäi taïi cuûa Taân Öôùc, ñaëc bieät trong Kitoâ hoïc vaø Giaùo Hoäi hoïc.
b) giaûng thuyeát: lôøi rao giaûng veà Chuùa Kitoâ.
c) lòch söû: Coâng vuï Toâng Ñoà thuaät laïi nhöõng “böôùc ñaàu” cuûa Giaùo Hoäi; ngöôøi ta ñaõ duøng chöõ “böôùc ñaàu” thay cho chöõ “toå chöùc” ôû trong baûn thaûo tröôùc.
d) tieân tri: loan baùo ngaøy keát thuùc (Khaûi Huyeàn). (Trôû laïi ñaàu trang)