Thaùnh Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II
Hieán Cheá Tín Lyù
Veà Maïc Khaûi Cuûa Thieân Chuùa
Dei Verbum
Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa Giaùo Hoaøng Hoïc Vieän Pioâ X
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chöông III
Söï Linh ÖÙng Cuûa Thieân Chuùa
Vaø Vieäc Chuù Giaûi Thaùnh Kinh
11. Söï linh öùng vaø chaân lyù trong Thaùnh Kinh. Nhöõng gì Thieân Chuùa ñaõ maïc khaûi Thaùnh Kinh chöùa ñöïng vaø trình baøy, ñeàu ñöôïc vieát ra döôùi söï linh öùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn 29*. Thöïc vaäy, Giaùo Hoäi Meï Thaùnh, nhôø ñöùc tin toâng truyeàn, xaùc nhaän raèng toaøn boä saùch Cöïu Öôùc cuõng nhö Taân Öôùc vôùi taát caû caùc thaønh phaàn ñeàu laø saùch thaùnh vaø ñöôïc ghi vaøo baûn chính luïc Thaùnh Kinh: bôûi leõ ñöôïc vieát ra döôùi söï linh öùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn (x. Gio 20,31; 2Tm 3,16; 2P 1,19-21; 3,15-16) neân taùc giaû cuûa caùc saùch aáy laø chính Thieân Chuùa vaø chuùng ñöôïc löu truyeàn cho Giaùo Hoäi vôùi tình traïng nhö vaäy 1. Nhöng ñeå vieát caùc saùch thaùnh, Thieân Chuùa ñaõ choïn nhöõng ngöôøi vaø duøng hoï trong khaû naêng vaø phöông tieän cuûa hoï 2, ñeå khi chính Ngaøi haønh ñoäng trong hoï vaø qua hoï 3, hoï vieát ra nhö nhöõng taùc giaû ñích thöïc taát caû nhöõng gì Chuùa muoán, vaø chæ vieát nhöõng ñieàu ñoù thoâi 4.
Vì phaûi xem moïi lôøi caùc taùc giaû ñöôïc linh öùng vieát ra, töùc caùc thaùnh söû, laø nhöõng lôøi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, neân phaûi coâng nhaän raèng Thaùnh Kinh daïy ta caùch chaéc chaén, trung thaønh vaø khoâng sai laàm, nhöõng chaân lyù 30* maø Thieân Chuùa ñaõ muoán Thaùnh Kinh ghi laïi vì phaàn roãi chuùng ta 5. Bôûi vaäy “moïi söï trong Thaùnh Kinh ñöôïc Thieân Chuùa linh öùng coù ích lôïi cho vieäc daïy doã, bieän luaän, söûa trò vaø reøn luyeän trong coâng chính: ñeå ngöôøi cuûa Thieân Chuùa trôû neân troïn haûo vaø saün saøng thöïc hieän moïi vieäc laønh” (2Tm 1, 16-17 baûn Hy laïp).
12. Caùch thöùc giaûi thích Thaùnh Kinh. 31* Tuy nhieân vì trong Thaùnh Kinh, Thieân Chuùa ñaõ nhôø loaøi ngöôøi vaø duøng caùch noùi cuûa loaøi ngöôøi maø phaùn daïy 6, neân ñeå thaáy roõ ñieàu chính Ngaøi muoán truyeàn ñaït cho chuùng ta, nhaø chuù giaûi Thaùnh Kinh phaûi caån thaän tìm hieåu ñieàu caùc thaùnh söû thöïc söï coù yù trình baøy vaø ñieàu Thieân Chuùa muoán dieãn taû qua lôøi leõ cuûa hoï.
Ñeå tìm ra chuû yù cuûa thaùnh söû, giöõa nhöõng phöông phaùp khaùc, cuõng caàn phaûi xeùt ñeán vaên loaïi 32*. Vì chaân lyù ñöôïc trình baøy vaø dieãn taû qua nhieàu theå vaên khaùc nhau, nhö theå vaên lòch söû, tieân tri, thi phuù hoaëc nhöõng theå vaên dieãn taû khaùc. Hôn nöõa, nhaø chuù giaûi coøn coù boån phaän tìm hieåu yù nghóa maø trong nhöõng tröôøng hôïp xaùc ñònh, thaùnh söû ñaõ muoán dieãn taû vaø thöïc söï ñaõ dieãn taû trong hoaøn caûnh thôøi ñaïi vaø vaên hoùa cuûa hoï, qua caùc loái vaên ñöôïc duøng trong thôøi ñoù 7. Thöïc vaäy, ñeå hieåu ñuùng yù nghóa taùc giaû Thaùnh Kinh muoán quaû quyeát trong baûn vaên, chuùng ta phaûi chuù taâm ñuùng möùc ñeán caùc caùch thöùc caûm nghó, dieãn taû, töôøng thuaät do baåm sinh, ñöôïc thònh haønh trong thôøi cuûa hoï, cuõng nhö phaûi ñeå yù ñeán caùc hình thöùc maø ngöôøi thôøi aáy thöôøng duøng khi giao teá vôùi nhau 8.
Nhöng Thaùnh Kinh ñaõ ñöôïc vieát ra bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn, neân cuõng phaûi ñöôïc ñoïc vaø chuù giaûi trong Chuùa Thaùnh Thaàn 9. Vaø ñeå hieåu ñuùng yù nghóa cuûa saùch Thaùnh, chuùng ta cuõng phaûi aân caàn löu yù ñeán noäi dung vaø söï thoáng nhaát toaøn boä Thaùnh Kinh, döïa treân truyeàn thoáng soáng ñoäng cuûa toaøn Giaùo Hoäi vaø treân söï töông hôïp toaøn boä ñöùc tin. 33* Theo caùc qui taéc aáy, nhaø chuù giaûi coù nhieäm vuï noã löïc tìm hieåu vaø trình baøy yù nghóa Thaùnh Kinh caùch saâu roäng hôn, haàu söï hoïc hoûi cuûa hoï, nhö moät vieäc laøm chuaån bò, giuùp phaùn quyeát cuûa Giaùo Hoäi ñöôïc chính chaén. Thöïc vaäy, moïi ñieàu lieân heä ñeán vieäc chuù giaûi Thaùnh Kinh cuoái cuøng ñeàu phaûi tuøy thuoäc vaøo phaùn quyeát cuûa Giaùo Hoäi, vì Giaùo Hoäi ñöôïc Thieân Chuùa giao cho söù meänh vaø chöùc vuï gìn giöõ vaø giaûi thích lôøi Chuùa 10.
13. Söï "haï mình" cuûa Ñaáng Khoân Ngoan. Cho neân, trong Thaùnh Kinh, vöøa luoân ñöôïc baûo toaøn söï chaân thaät vaø thaùnh thieän cuûa Thieân Chuùa, vöøa dieãn taû söï “haï mình” kyø dieäu cuûa Ñaáng khoân ngoan muoân ñôøi, “ñeå chuùng ta hoïc bieát löôïng nhaân töø voâ bieân cuûa Chuùa, vaø trong söï quan phoøng saên soùc ñeán baûn tính chuùng ta, Ngaøi ñaõ thích öùng lôøi noùi cuûa Ngaøi ñeán möùc naøo” 11. Vì lôøi noùi cuûa Chuùa dieãn taû qua ngoân ngöõ nhaân loaïi, ñöôïc ñoàng hoùa vôùi tieáng noùi loaøi ngöôøi, cuõng nhö xöa Lôøi Noùi cuûa Chuùa Cha Haèng Höõu ñaõ trôû neân gioáng loaøi ngöôøi, sau khi nhaän laáy söï yeáu ñuoái cuûa xaùc thòt.
Chuù Thích:
29* Trong chöông naøy Coâng Ñoàng baøn veà nhöõng ñieåm gay go nhaát cuûa Thaùnh Kinh: linh öùng, voâ ngoä, chuù giaûi.
Tröôùc tieân laø vaán ñeà linh öùng: löôïc ñoà thöù nhaát ñeà caäp daøi doøng veà ñeà muïc naøy, nhöng theo loái trình baøy cuûa caùc saùch thaàn hoïc neân bò giôùi haïn vì nhöõng tranh luaän chöa oån thoûa. Vôùi laäp tröôøng khoâng nghieâng veà luaän ñeà naøy hay luaän ñeà kia, Coâng Ñoàng daïy:
a) Coù linh öùng Thaùnh Kinh, nghóa laø coù aûnh höôûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn theo hai nghóa: maïc khaûi caùc chaân lyù (ví duï cho caùc tieân tri) vaø taùc ñoäng giuùp vieát thaønh vaên baûn ñeå löu truyeàn, ñoàng thôøi baûo ñaûm keát quaû.
b) Linh öùng aûnh höôûng ñeán toaøn baûn chính luïc, bôûi leõ moät cuoán saùch ñöôïc lieät keâ vaøo baûn chính luïc laø vì noù ñöôïc linh öùng. Baûn vaên laäp laïi giaùo thuyeát cuûa Vaticanoâ I, vaø theâm raèng giaùo thuyeát veà linh öùng Thaùnh Kinh laø di saûn cuûa caùc Toâng Ñoà (Ñöùc tin toâng truyeàn).
c) Lieân quan giöõa caùc Thaùnh söû vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng linh öùng: Chuùa laø taùc giaû, coøn thaùnh söû laø ngöôøi vieát saùch; ngöôøi ta traùnh goïi caùc thaùnh söû laø “duïng cuï”, vì nhö vaäy thì laïi quaù thuï ñoäng. Cuõng vaäy, ngöôøi ta seõ traùnh hieåu Thieân Chuùa nhö laø taùc giaû “chính” maø thích noùi Ngaøi laø taùc giaû “sieâu vieät”. Thieân Chuùa khoâng laø “thaùnh söû” nhöng Ngaøi duøng con ngöôøi daàu vaãn ñeå con ngöôøi hoaøn toaøn töï do vaø töï phaùt (vôùi loãi laàm cuûa hoï). Ñaây laø neàn taûng cuûa vieäc pheâ bình Thaùnh Kinh. (Trôû laïi ñaàu trang)
1 Xem CÑ Vat. I, Hieán cheá tín lyù veà ñöùc tin Coâng Giaùo Dei Filius, ch. 2: Dz 1787 (3006).
- UÛy ban giaùo hoaøng veà Thaùnh Kinh, Saéc leänh ngaøy 18-6-1915: Dz 2180 (3629); EB. 420.
- Thaùnh Boä Thaùnh Vuï, Epist. 22-12-1923: EB. 499. (Trôû laïi ñaàu trang)
2 Xem Pioâ XII, Tñ. Divino afflante Spiritu, 30-9-1943: AAS 35 (1943) trg 313; EB 556. (Trôû laïi ñaàu trang)
3 trong vaø qua hoï: xem Dth 1,1 vaø 4,7 (trong): 2Sm 23,2; Mt 1,22 vaø nhieàu nôi khaùc (qua); CÑ Vat. I: schema de doctr. Cath., ghi chuù soá 9: Col. Lac. VII, 522. (Trôû laïi ñaàu trang)
4 Leoâ XIII, Tñ. Providentissimus Deus, 18-11-1893: Dz 1952 (3293); EB. 125. (Trôû laïi ñaàu trang)
30* Keát quaû cuûa linh öùng laø chaân lyù cuûa Thaùnh Kinh. Tröôùc kia löôïc ñoà 2 chæ noùi voâ ngoä, sau ñoù baûn thaûo thöù ba laïi theâm: voâ ngoä vaø chaân lyù; trong baûn thaûo thöù 4, UÛy Ban theâm tónh töø “cöùu roãi” vaøo danh töø “chaân lyù”. Ñieàu naøy gaây neân moät cuoäc tranh luaän roäng lôùn vaø soâi noåi, vì ngöôøi ta cho raèng nhö theá seõ haïn cheá tính caùch voâ ngoä cuûa Thaùnh Kinh vaø nhöõng ñieàu sieâu nhieân vaø ñi ngöôïc laïi Giaùo Huaán cuûa caùc Ñöùc Giaùo Hoaøng gaàn ñaây. UÛy Ban chaáp nhaän ñeà nghò söûa ñoåi cuûa 73 Nghò Phuï: “vì phaàn roãi chuùng ta” trong khi nhaán maïnh laø linh öùng khoâng bò giôùi haïn vaøo moät phaàn naøo cuûa Thaùnh Kinh. Nhöng caâu naøy chæ roõ ñaëc tính rieâng bieät cuûa chaân lyù Thaùnh Kinh, nghóa laø chieàu höôùng ñeå hieåu ñuùng nhöõng xaùc quyeát cuûa Thaùnh Kinh. Chaân lyù Thaùnh Kinh chöùa ñöïng trong nhöõng lôøi xaùc quyeát hay lôøi giaùo huaán cuûa caùc taùc giaû chöù khoâng trong nhöõng töø ngöõ. Nhöõng giaùo huaán aáy khoâng bò giôùi haïn trong: “ñöùc tin vaø luaân lyù” bôûi vì caùc “chaân lyù cöùu ñoä” cuõng bao goàm caû nhöõng söï kieän lòch söû. Neân löu yù laø baûn vaên khoâng noùi: “nhöõng chaân lyù”, nhöng noùi: “chaân lyù” theo soá ít vaø chaân lyù ôû ñaây hieåu theo nghóa Thaùnh Kinh, nghóa laø haøm chöùa söï bieåu loä cuûa Thieân Chuùa chaân thaät, (chöù khoâng theo nghóa duy trí). Chaân lyù lòch söû cuûa Thaùnh Kinh khoâng nhaát thieát heä taïi vieäc döïng laïi caùc söï kieän theo thôøi gian vaø hoaøn caûnh xaõ hoäi, nhöng heä taïi söï giaûi thích caùc söï kieän, nghóa laø döôùi phöông dieän nhöõng söï kieän ñoù dieãn taû moái töông quan giöõa con ngöôøi vaø Thieân Chuùa. (Trôû laïi ñaàu trang)
5 Xem T. Augustinoâ De, Gen. a litt. 2, 9,20: PL 270-271; CSEL 28, 1, 46-47 vaø Epist. 82, 3: PL 33, 277; CSEL 34, 2, 354. - T. Toâma, De Ver. q. 12a. 2,C. - CÑ Tren toâ, khoùa 4, De canonis scripturis: Dz 783 (1501) - Leoâ XIII Tñ. Providentissimus Deus: EB. 121, 124, 126-127. Pioâ XII, Tñ. Divino Afflante: EB. 539. (Trôû laïi ñaàu trang)
31* Coâng Ñoàng daïy vaán ñeà chuù giaûi raát caàn thieát ñeå hieåu Thaùnh Kinh. Khoa chuù giaûi tìm toøi nhöõng phöông phaùp vaên chöông cuûa thaùnh söû ñeå khaùm phaù ñieàu thaùnh söû muoán daïy. Thieân Chuùa muoán daïy cuõng ñieàu ñoù vaø coù leõ coøn hôn nöõa: ñoù laø vaán ñeà nghóa thaâm saâu (sensus plenior) maø UÛy Ban khoâng muoán quyeát ñoaùn. (Trôû laïi ñaàu trang)
6 Thaùnh Augustinoâ, De civ. Dei XVII, 6,2: PL 41,537; CSEL. 40,2,228. (Trôû laïi ñaàu trang)
32* Ñoaïn naøy baøn veà vieäc pheâ bình Thaùnh Kinh nghóa laø nhaèm phaân taùch “khía caïnh nhaân loaïi” cuûa Thaùnh Kinh: vaên theå, phaïm truø tri thöùc, hoaøn caûnh lòch söû v.v... nhö trong baát cöù moät taùc phaåm vaên chöông naøo. Taàm quan troïng cuûa “vaên loaïi” ñöôïc ñaët leân haøng ñaàu, daàu khoâng keâ khai ñaày ñuû. Ta neân löu yù ñieåm naøy: phaûi coâng nhaän söï hieän höõu cuûa nhieàu loaïi lòch söû khaùc nhau, vì trong caùc cuoán saùch cuûa Thaùnh Kinh quan nieäm lòch söû khoâng coù cuøng moät nghóa nhö nhau. YÙ töôûng saâu xa ñöôïc hieåu ngaàm ôû ñaây laø Lôøi Thieân Chuùa ñaõ trôû thaønh lôøi thöïc söï cuûa con ngöôøi, nghóa laø lôøi nhaäp theå, nhö trình baøy ôû soá 13. (Trôû laïi ñaàu trang)
7 T. Aug. De doctr. Christ. III.18,26: PL.34,75-76: CSEL 80,95. (Trôû laïi ñaàu trang)
8 Pioâ XII, n.v.t.: Dz 2294 (3829-3830); EB 557-562. (Trôû laïi ñaàu trang)
9 Xem Benedictoâ XV, Tñ. Spiritus Paraclitus, 15-9-1920: EB 469. - T. Hieronimoâ, In Gal., 5, 19-21: PL 26, 417A. (Trôû laïi ñaàu trang)
33* Khoa hoïc chöa ñuû cho vieäc chuù giaûi cuûa Kitoâ giaùo. Caàn phaûi coù ñöùc tin. Nhaø chuù giaûi cuõng phaûi ñöôïc höôùng daãn bôûi cuøng moät Thaùnh Thaàn ñaõ linh öùng caùc thaùnh söû. Tieáp ñeán, phaûi ñaët moãi cuoán saùch trong toaøn boä Thaùnh Kinh vì noù khoâng coù cuøng moät giaù trò nhö nhau. Phaûi nhôù raèng Maïc Khaûi coøn tieán trieån: Taân Öôùc soi saùng Cöïu Öôùc vaø Thaùnh Truyeàn cuûa Giaùo Hoäi laïi saùng soi Taân Öôùc. Sau cuøng, vieäc chuù giaûi vaø quyeàn Giaùo Huaán phaûi coäng taùc theo cuøng moät muïc ñích laø laøm phaùt trieån söï hieåu bieát Maïc Khaûi. (Trôû laïi ñaàu trang)
10 Xem CÑ. Vat. I, Hieán cheá tín lyù veà ñöùc tin coâng giaùo Dei Filius, ch.: Dz 1788 (3007). (Trôû laïi ñaàu trang)
11 T. Gioan Kim Khaåu, In Gen. 3,8 (hom. 17,1): PL 53, 134. - “Thích öùng” tieáng Hy laïp laø synkataùbasis. (Trôû laïi ñaàu trang)