Thaùnh Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II
Hieán Cheá Muïc Vuï
Veà
Giaùo Hoäi
Trong Theá Giôùi Ngaøy Nay
Gaudium Et Spes
Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa Giaùo Hoaøng Hoïc Vieän Pioâ X
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Phaàn Thöù Hai
Chöông V
Coå Voõ Hoøa Bình Vaø Xaây Döïng
Coäng Ñoaøn Caùc Daân Toäc 90*
77. Nhaäp ñeà. Hieän nay, trong khi nhöõng noãi ñau khoå vaø lo aâu heát söùc traàm troïng coøn toàn taïi giöõa loaøi ngöôøi do cuoäc chieán tranh khoâng ngöøng hieän ñang ñe doïa gaây neân, toaøn theå nhaân loaïi trong tieán trình tröôûng thaønh ñaõ böôùc vaøo moät giai ñoaïn heát söùc quyeát ñònh. Gia ñình nhaân loaïi daàn daàn hieäp nhaát vôùi nhau vaø ñaõ yù thöùc hôn veà söï hieäp nhaát cuûa mình ôû moïi nôi, do ñoù coâng vieäc maø gia ñình nhaân loaïi phaûi baét tay vaøo laø xaây döïng moät theá giôùi thöïc söï nhaân baûn hôn cho taát caû moïi ngöôøi ôû moïi nôi. Coâng vieäc naøy chæ ñöôïc hoaøn thaønh caùch toát ñeïp neáu taát caû moïi ngöôøi ñeàu caûi taïo taâm hoàn ñeå höôùng veà hoøa bình ñích thöïc. Nhö theá, söù ñieäp Phuùc AÂm phuï hoïa vôùi nhöõng khaùt voïng vaø coá gaéng cao caû cuûa nhaân loaïi môùi röïc saùng leân ôû thôøi ñaïi chuùng ta baèng luoàng saùng môùi, khi coâng boá phuùc cho nhöõng ngöôøi kieán taïo hoøa bình “vì hoï seõ ñöôïc goïi laø con Thieân Chuùa” (Mt 5,9).
Do ñoù, khi laøm saùng toû yù nghóa ñích thöïc vaø raát cao caû cuûa hoøa bình, vaø sau khi ñaõ leân aùn söï daõ man cuûa chieán tranh, Coâng Ñoàng muoán tha thieát keâu môøi caùc Kitoâ höõu, vôùi söï trôï giuùp cuûa Chuùa Kitoâ, Ñaáng saùng taïo hoøa bình, haõy coäng taùc vôùi taát caû moïi ngöôøi ñeå chuaån bò caùc phöông tieän xaây döïng hoøa bình vaø ñeå cuûng coá neàn hoøa bình ñích thöïc giöõa hoï trong coâng baèng vaø yeâu thöông.
78. Baûn chaát cuûa hoøa bình. Hoøa bình khoâng haún laø vaéng boùng chieán tranh, cuõng khoâng chæ ñöôïc giaûn löôïc vaøo söï quaân bình hoùa giöõa caùc löïc löôïng ñoái phöông, cuõng khoâng phaùt xuaát do moät neàn cai trò ñoäc taøi, nhöng theo ñuùng ñònh nghóa thì hoøa bình laø “coâng trình cuûa coâng baèng” (Is 32,7). Hoøa bình laø keát quaû cuûa moät traät töï ñaõ ñöôïc chính Thieân Chuùa, Ñaáng Saùng Laäp, ghi khaéc vaøo xaõ hoäi loaøi ngöôøi vaø phaûi nhôø nhöõng ngöôøi luoân luoân khao khaùt moät neàn coâng baèng hoaøn haûo hôn theå hieän ra trong haønh ñoäng. Thaät theá, maëc duø töï baûn chaát coâng ích cuûa nhaân loaïi dó nhieân phaûi ñöôïc ñònh luaät ñôøi ñôøi qui ñònh, tuy nhieân trong nhöõng ñoøi hoûi cuï theå cuûa noù, coâng ích vaãn phaûi chòu nhöõng thay ñoåi khoâng ngöøng vôùi dieãn bieán cuûa thôøi gian. Do ñoù, hoøa bình khoâng bao giôø ñaït ñöôïc moät laàn laø xong, nhöng phaûi xaây döïng maõi maõi. Hôn nöõa, vì yù chí cuûa con ngöôøi yeáu ñuoái vaø bò toäi loãi laøm toån thöông, do ñoù muoán coù hoøa bình moãi ngöôøi phaûi luoân luoân kieàm cheá duïc voïng cuûa mình vaø chính quyeàn phaûi canh phoøng caån thaän.
Nhöng nhö theá chöa ñuû. Hoøa bình aáy chæ coù ñöôïc treân traàn gian, neáu giaù trò cuûa töøng caù nhaân ñöôïc ñaûm baûo vaø moïi ngöôøi tin töôûng cuõng nhö töï nguyeän san seû cho nhau nhöõng cuûa caûi tinh thaàn vaø taøi naêng cuûa hoï. YÙ chí cöông quyeát muoán toân troïng ngöôøi khaùc, nhöõng daân toäc khaùc cuõng nhö phaåm giaù cuûa hoï vaø söï aân caàn thöïc thi tình huynh ñeä laø nhöõng ñieàu kieän thieát yeáu ñeå xaây döïng hoøa bình. Nhö theá, hoøa bình cuõng laø keát quaû cuûa tình thöông, moät thöù tình thöông vöôït xa nhöõng gì coâng baèng coù theå ñem ñeán.
Phaùt sinh töø tình yeâu tha nhaân, hoøa bình traàn gian laø hình aûnh vaø laø keát quaû cuûa hoøa bình Chuùa Kitoâ, hoøa bình do Ñöùc Chuùa Cha maø ñeán. Vì chính Chuùa Con Nhaäp Theå laø thaùi töû hoøa bình ñaõ duøng thaäp giaù Ngöôøi ñeå hoøa giaûi moïi ngöôøi vôùi Thieân Chuùa; Ngöôøi ñaõ taùi laäp söï hieäp nhaát moïi ngöôøi thaønh moät daân toäc vaø moät thaân theå. Ngöôøi ñaõ huûy dieät haän thuø trong chính xaùc theå Ngöôøi 1, vaø sau khi ñaõ khaûi hoaøn phuïc sinh, Ngöôøi ñaõ ñoå traøn Thaùnh Thaàn tình yeâu ñaày loøng con ngöôøi.
Do ñoù, trong khi “thöïc thi chaân lyù trong baùc aùi” (Eph 4,15), moïi Kitoâ höõu ñöôïc khaån thieát keâu môøi haõy keát hieäp vôùi nhöõng ngöôøi thöïc söï yeâu chuoäng hoaø bình ñeå caàu khaån vaø thieát laäp hoøa bình 91*.
Cuõng trong tinh thaàn ñoù, chuùng toâi khoâng theå khoâng ca ngôïi nhöõng ai tranh ñaáu cho quyeàn lôïi maø khoâng duøng baïo ñoäng, nhöng duøng nhöõng phöông tieän töï veä saün coù cho nhöõng ngöôøi yeáu keùm, mieãn sao khoâng haïi ñeán quyeàn lôïi vaø boån phaän cuûa ngöôøi khaùc vaø cuûa coäng ñoaøn.
Bao laâu con ngöôøi coøn laø nhöõng keû toäi loãi, hieåm hoïa chieán tranh coøn ñe doïa vaø vaãn seõ coøn ñe doïa cho tôùi khi Chuùa Kitoâ ñeán. Tuy nhieân, nhôø keát hieäp trong baùc aùi, con ngöôøi thaéng vöôït toäi loãi vaø cuõng thaéng vöôït baïo ñoäng cho tôùi khi lôøi sau ñaây ñöôïc hoaøn taát: “Hoï seõ reøn göôm thaønh löôõi caøy vaø giaùo thaønh löôõi lieàm. Caùc daân toäc seõ khoâng ruùt göôm ñaâm cheùm nhau vaø seõ khoâng coøn taäp luyeän ñeå chieán ñaáu” (Is 2,4).
Ñoaïn 1: Traùnh Chieán Tranh
78. Giaûm thieåu söï voâ nhaân ñaïo cuûa chieán tranh. Maëc duø nhöõng traän chieán tranh gaàn ñaây ñaõ gaây cho theá giôùi chuùng ta nhöõng thieät haïi quaù naëng neà veà vaät chaát cuõng nhö tinh thaàn, theá maø cho tôùi nay treân moät vaøi mieàn chieán tranh vaãn coøn haøng ngaøy lieân tuïc taøn phaù. Laïi nöõa, khi ngöôøi ta söû duïng nhöõng khí giôùi khoa hoïc ñuû loaïi trong chieán tranh thì tính caùch daõ man cuûa chieán tranh laêm le ñöa nhöõng keû tham chieán tôùi moät söï man rôï coøn khoác haïi hôn nhöõng ngaøy tröôùc. Vaû laïi, hoaøn caûnh phöùc taïp ngaøy nay vaø nhöõng moái bang giao roái ren giöõa caùc quoác gia caøng giuùp cho chieán tranh ngaám ngaàm keùo daøi vôùi nhöõng phöông phaùp môùi quyû quyeät vaø taøn baïo. Trong nhieàu tröôøng hôïp, söï xöû duïng nhöõng phöông phaùp khuûng boá ñöôïc coi nhö moät hình thöùc môùi cuûa chieán tranh.
Ñöùng tröôùc thaûm traïng naøy cuûa nhaân loaïi, tieân vaøn Coâng Ñoàng muoán nhaéc nhôû ñeán giaù trò ngaøn ñôøi cuûa quyeàn lôïi töï nhieân cuûa caùc daân toäc vaø nhöõng nguyeân taéc phoå quaùt cuûa noù. Chính löông taâm nhaân loaïi coâng boá nhöõng nguyeân taéc ñoù moät caùch caøng ngaøy caøng cöông quyeát hôn. Nhöõng ai möu toan haønh ñoäng ngöôïc laïi nhöõng nguyeân taéc ñoù cuõng nhö nhöõng ai ra leänh nhöõng haønh ñoäng nhö theá, ñeàu phaïm toäi aùc caû; söï thöøa leänh muø quaùng cuõng khoâng ñuû ñeå chaïy toäi cho nhöõng ngöôøi tuaân theo nhöõng meänh leänh treân. Trong soá nhöõng haønh ñoäng toäi aùc treân, tröôùc heát phaûi keå ñeán haønh ñoäng tieâu dieät moät chuûng toäc, moät daân toäc hay moät daân toäc thieåu soá baèng baát cöù lyù do hay phöông phaùp naøo. Nhöõng haønh ñoäng nhö theá phaûi ñöôïc gaét gao leân aùn nhö nhöõng toäi aùc ñaùng gheâ tôûm. Vaø phaûi heát söùc ca ngôïi tinh thaàn can ñaûm cuûa nhöõng ngöôøi daùm coâng khai choáng ñoái laò nhöõng keû ra leänh thi haønh nhöõng toäi aùc treân.
Veà vaán ñeà chieán tranh, hieän coù nhieàu hieäp öôùc quoác teá maø khaù nhieàu quoác gia ñaõ kyù keát nhaèm laøm cho nhöõng hoaït ñoäng quaân söï vaø nhöõng haäu quaû cuûa chuùng bôùt voâ nhaân ñaïo hôn. Chaúng haïn coù nhöõng hieäp öôùc lieân quan ñeán soá phaän cuûa thöông binh hoaëc tuø bình, vaø nhieàu thoûa öôùc töông töï khaùc. Nhöõng hieäp öôùc nhö theá caàn phaûi ñöôïc toân troïng. Hôn nöõa, moïi ngöôøi, nhaát laø chính quyeàn vaø nhöõng nhaø chuyeân moân veà vaán ñeà naøy, tuøy theo khaû naêng cuûa mình, caàn phaûi coá gaéng laøm sao cho nhöõng hieäp öôùc ñoù ñöôïc hoaøn haûo, vaø nhö theá töùc laø hoï giuùp ngaên chaën moät caùch toát ñeïp vaø höõu hieäu hôn tính caùch voâ nhaân ñaïo cuûa chieán tranh. Vaû laïi, cuõng laø moät ñieàu hôïp lyù neáu vì loøng nhaân ñaïo maø coù nhöõng khoaûn luaät daønh cho nhöõng ngöôøi vì lyù do löông taâm töø choái khoâng xöû duïng khí giôùi, mieãn laø hoï chaáp nhaän phuïc vuï coäng ñoaøn nhaân loaïi döôùi moät hình thöùc khaùc 92*.
Dó nhieân, nhaân loaïi chöa tröø ñöôïc taän goác chieán tranh. Vaø bao laâu nguy cô chieán tranh toàn taïi, bao laâu chöa coù quyeàn bính quoác teá coù thaåm quyeàn vaø coù ñuû söùc maïnh, thì moãi khi ñaõ duøng heát moïi phöông theá oân hoøa, caùc chính phuû ñöôïc pheùp xöû duïng quyeàn töï veä chính ñaùng. Do ñoù, caùc thuû laõnh quoác gia vaø nhöõng ai coù traùch nhieäm trong nöôùc coù boån phaän phaûi baûo veä daân chuùng ñaõ ñöôïc uûy thaùc cho mình, hoï phaûi thaän troïng trong nhöõng vaán ñeà nghieâm troïng nhö theá. Tuy nhieân, chieán tranh ñeå baûo veä daân toäc moät caùch chính ñaùng laø moät vieäc, coøn möu toan ñaët aùch ñoâ hoä treân caùc quoác gia khaùc laïi laø vieäc khaùc. Khoâng phaûi moïi vieäc xöû duïng söùc maïnh cuûa khí giôùi vaøo muïc tieâu chính trò hay quaân söï ñeàu laø hôïp phaùp. Khoâng phaûi vì chieán tranh ñaõ chaúng may khai dieãn maø caùc ñoái phöông ñeàu ñöôïc pheùp laøm gì thì laøm.
Ñoái vôùi nhöõng ai hy sinh phuïc vuï toå quoác trong quaân nguõ, hoï cuõng phaûi coi mình nhö nhöõng ngöôøi ñem laïi an ninh vaø töï do cho caùc daân toäc. Vaø neáu hoï chu toaøn boån phaän naøy, hoï thöïc söï ñoùng goùp vaøo vieäc cuûng coá hoøa bình.
80. Chieán tranh toaøn dieän. Söï phaùt trieån khí giôùi khoa hoïc laøm cho chieán tranh taêng theâm phaàn gheâ tôûm vaø khoác haïi khoân löôøng. Thöïc vaäy, nhöõng haønh ñoäng hieáu chieán ñi ñoâi vôùi vieäc xöû duïng nhöõng khí giôùi naøy coù theå ñöa laïi nhöõng taøn phaù lôùn lao vaø khoâng phaân ñònh, do ñoù vöôït xa giôùi haïn cuûa vieäc töï veä chính ñaùng. Hôn nöõa, neáu taän duïng taát caû nhöõng phöông tieän hieän coù trong caùc kho vuõ khí cuûa caùc cöôøng quoác, thì seõ coù moät cuoäc töông taøn haàu nhö hoaøn toaøn vaø moãi beân seõ bò ñoái phöông taän dieät, ñoù laø chöa keå ñeán nhieàu cuoäc taøn phaù xaûy ra trong theá giôùi vaø nhöõng haäu quaû khoác haïi do vieäc xöû duïng nhöõng khí giôùi noùi treân.
Taát caû nhöõng ñieàu noùi treân buoäc chuùng ta phaûi xeùt laïi chieán tranh trong moät tinh thaàn hoaøn toaøn môùi meû 2. 93* Con ngöôøi thôøi ñaïi naøy phaûi bieát raèng hoï seõ chòu traùch nhieäm naëng neà veà nhöõng haønh ñoäng hieáu chieán cuûa hoï, vì caùc bieán chuyeån töông lai seõ tuøy thuoäc nhieàu ôû nhöõng quyeát ñònh cuûa hoï hoâm nay.
Tröôùc tình traïng ñoù, thöøa nhaän nhöõng lôøi keát aùn veà chieán tranh toaøn dieän cuûa nhöõng vò Giaùo Hoaøng gaàn ñaây 3, Thaùnh Coâng Ñoàng tuyeân boá raèng:
Moïi haønh ñoäng hieáu chieán nhaèm tieâu dieät böøa baõi nguyeân caû thaønh phoá hay nhöõng vuøng roäng lôùn cuøng vôùi daân cö ôû ñoù laø moät toäi aùc choáng laïi Thieân Chuùa vaø chính con ngöôøi. Vaäy phaûi cöïc löïc vaø khoâng ngaàn ngaïi leân aùn toäi aùc ñoù.
Moái nguy cô ñaëc bieät cuûa chieán tranh hieän nay heä taïi ôû choã haàu nhö taïo cô hoäi cho nhöõng ngöôøi coù khí giôùi toái taân phaïm nhöõng toäi aùc nhö theá vaø haäu quaû taát nhieân laø coù theå thuùc ñaåy yù muoán con ngöôøi ñi tôùi nhöõng quyeát ñònh hieåm ñoäc nhaát. Vaäy ñeå cho thaûm traïng ñoù khoâng bao giôø xaûy ñeán, caùc Giaùm Muïc treân toaøn theå theá giôùi hôïp nhau neân moät tha thieát keâu goïi moïi ngöôøi, nhaát laø nhöõng nhaø caàm quyeàn quoác gia cuõng nhö nhöõng vò chæ huy quaân söï haõy luoân luoân caân nhaéc traùch nhieäm lôùn lao cuûa mình tröôùc maët Thieân Chuùa vaø toaøn theå nhaân loaïi.
81. Thi ñua voõ trang. Thöïc ra, khí giôùi khoa hoïc khoâng phaûi ñöôïc thu tröõ chæ ñeå duøng vaøo thôøi chieán tranh, vì ngöôøi ta cho raèng söï phoøng thuû kieân coá cuûa moãi phe tuøy thuoäc ôû khaû naêng traû ñuõa ñoái phöông moät caùch vuõ baõo, cho neân söï tích tröõ khí giôùi moãi naêm moät gia taêng chính laø nhaèm ñe doïa ñoái phöông coù theå baát thaàn taán coâng. Nhieàu ngöôøi cho raèng ñoù laø phöông caùch höõu hieäu nhaát ñeå baûo toaøn hoøa bình giöõa caùc quoác gia ngaøy nay.
Duø cho phöông thöùc ngaên chaën ñoái phöông coù theá naøo ñi nöõa, con ngöôøi vaãn phaûi xaùc tín raèng cuoäc thi ñua voõ trang, coâng vieäc maø khaù nhieàu quoác gia ñang theo ñuoåi, khoâng phaûi laø moät con ñöôøng an toaøn ñeå duy trì hoøa bình moät caùch vöõng chaéc, cuõng nhö caùi goïi laø quaân bình xuaát phaùt töø vieäc thi ñua ñoù cuõng khoâng phaûi laø hoøa bình chaéc chaén vaø ñích thöïc. Do ñoù, nhöõng nguyeân nhaân cuûa chieán tranh chaúng nhöõng khoâng bò loaïi boû maø coøn ñe doïa moãi luùc moät theâm traàm troïng. Ñang khi tieâu thuï quaù nhieàu taøi nguyeân vaøo vieäc chuaån bò nhöõng khí giôùi luoân luoân môùi meû thì khoâng theå naøo ñem laïi moät phöông döôïc ñuû ñeå chöõa trò bieát bao khoán khoå hieän taïi cuûa theá giôùi. Thay vì thaät söï vaø trieät ñeå haøn gaén nhöõng chia reõ giöõa caùc quoác gia, ngöôøi ta laïi laøm cho nhöõng chia reõ aáy lan roäng ñeán caùc vuøng khaùc treân theá giôùi. Phaûi choïn löïa nhöõng con ñöôøng môùi baét nguoàn töø vieäc caûi taïo taâm hoàn ñeå chaám döùt teä traïng ñoù vaø ñeå hoøa bình ñích thöïc coù theå ñöôïc vaõn hoài, moät khi theá giôùi ñöôïc giaûi thoaùt khoûi moái aâu lo ñang ñeø naëng.
Bôûi theá, caàn phaûi tuyeân boá moät laàn nöõa: cuoäc thi ñua voõ trang laø moät tai hoïa heát söùc traàm troïng cho nhaân loaïi vaø xuùc phaïm ñeán ngöôøi ngheøo moät caùch khoâng theå tha thöù ñöôïc. Vaø phaûi heát söùc sôï raèng cuoäc thi ñua voõ trang, neáu vaãn coøn tieáp dieãn, moät ngaøy naøo ñoù, seõ gaây ra moïi tai hoïa cheát choùc do nhöõng phöông theá ñaõ ñöôïc noù chuaån bò saün.
Thaáy ñöôïc nhöõng tai hoïa maø nhaân loaïi coù theå gaây neân, chuùng ta haõy lôïi duïng thôøi haïn maø ôn treân ban cho chuùng ta, ñeå khi yù thöùc hôn veà traùch nhieäm cuûa rieâng mình, chuùng ta seõ tìm ñöôïc nhöõng con ñöôøng giuùp chuùng ta giaûi quyeát ñöôïc nhöõng tranh chaáp cuûa mình moät caùch xöùng ñaùng vôùi con ngöôøi hôn. Thieân Chuùa quan phoøng khoâng ngöøng ñoøi hoûi chuùng ta phaûi töï giaûi phoùng khoûi aùch noâ leä cuûa chieán tranh ñaõ coù töø xöa. Do ñoù, neáu khöôùc töø moïi coá gaéng nhö treân, chuùng ta khoâng bieát chuùng ta seõ ñi veà ñaâu treân con ñöôøng toäi aùc maø mình ñaõ böôùc vaøo.
82. Trieät ñeå ngaên caám chieán tranh vaø hoaït ñoäng quoác teá nhaèm traùnh chieán tranh. Bôûi theá, dó nhieân chuùng ta caàn phaûi ñem heát noã löïc ñeå chuaån bò cho giai ñoaïn maø baát cöù chieán tranh naøo cuõng ñeàu bò trieät ñeå ngaên caám do söï öng thuaän cuûa caùc quoác gia. Ñieàu ñoù chaéc chaén ñoøi hoûi phaûi thieát laäp moät coâng quyeàn quoác teá ñöôïc moïi ngöôøi thöøa nhaän. Quyeàn bính naøy phaûi coù moät thöïc löïc höõu hieäu ñeå baûo ñaûm an ninh cho moïi ngöôøi cuõng nhö buoäc phaûi thöïc thi coâng baèng vaø toân troïng quyeàn lôïi. Nhöng tröôùc khi thieát laäp ñöôïc quyeàn bính ñaùng mong moûi aáy, caùc cô quan toái cao quoác teá hieän haønh caàn phaûi ñem heát noã löïc ñeå nghieân cöùu caùc phöông theá khaû hieäu nhaát haàu ñem laïi an ninh chung. Vì hoøa bình phaûi phaùt sinh töø nieàm tin töôûng laãn nhau giöõa caùc daân toäc, chöù khoâng laø thöù hoøa bình cöôõng eùp giöõa caùc daân toäc do söï sôï haõi khí giôùi cuûa nhau. Neân taát caû caàn phaûi coá gaéng chaën ñöùng cuoäc chaïy ñua voõ trang. Muoán cho söï taøi giaûm binh bò thöïc söï baét ñaàu, thì vieäc taøi giaûm naøy khoâng phaûi laø vieäc laøm cuûa moät beân, nhöng phaûi ñöôïc caû ñoâi beân thoûa thuaän vôùi nhöõng baûo ñaûm thöïc söï vaø höõu hieäu 4.
Trong luùc chôø ñôïi, khoâng neân coi thöôøng nhöõng noã löïc ñaõ coù vaø ñang coù cho tôùi nay ñaõ ngaên chaën nguy cô chieán tranh. Toát hôn laø neân naâng ñôõ thieän chí cuûa moät soá ñoâng nhöõng ngöôøi, tuy phaûi baän taâm quaù nhieàu veà nhöõng nhieäm vuï toái cao cuûa hoï, nhöõng vaãn yù thöùc ñöôïc traùch nhieäm raát naëng neà boù buoäc hoï, cho neân hoï coá gaéng loaïi boû chieán tranh maø hoï ñang gheâ tôûm maëc duø hoï khoâng theå boû qua ñöôïc hoaøn caûnh phöùc taïp hieän taïi. Hôn nöõa, phaûi luoân luoân caàu xin Thieân Chuùa ban cho hoï nghò löïc ñeå kieân quyeát tieán tôùi vaø can ñaûm hoaøn thaønh coâng cuoäc cuûa tình thöông cao caû ñoái vôùi con ngöôøi laø xaây döïng hoøa bình moät caùch maïnh meõ. Ngaøy nay, chaéc chaén coâng cuoäc ñoù ñoøi hoûi hoï phaûi môû roäng taâm hoàn vaø tinh thaàn vöôït khoûi ranh giôùi cuûa quoác gia mình, phaûi töø boû loøng ích kyû quoác gia vaø tham voïng thoáng trò caùc quoác gia khaùc, phaûi nuoâi döôõng loøng toân troïng saâu xa ñoái vôùi toaøn theå nhaân loaïi ñang vaát vaû tieán tôùi moät söï thoáng nhaát lôùn lao hôn.
Veà vaán ñeà hoøa bình vaø giaûi giôùi, caàn phaûi xem nhöõng nghieân cöùu tìm toøi ñaõ ñöôïc theo ñuoåi moät caùch can ñaûm vaø khoâng ngöøng, cuõng nhö nhöõng hoäi nghò quoác teá baøn veà vaán ñeà naøy nhö laø nhöõng böôùc ñaàu ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà khaù troïng ñaïi. Vaø trong töông lai, ñeå ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû thöïc tieãn, caàn phaûi coå voõ nhöõng noã löïc treân moät caùch caáp baùch hôn. Tuy nhieân, khoâng neân chæ yû laïi vaøo coá gaéng cuûa moät vaøi ngöôøi maø queân tinh thaàn rieâng cuûa moãi ngöôøi 94*. Vì laø nhöõng ngöôøi chòu traùch nhieäm tröôùc coâng ích cuûa daân toäc mình vaø ñoàng thôøi ñem laïi ích chung cho toaøn theå theá giôùi, cho neân caùc nhaø laõnh ñaïo quoác gia tuøy thuoäc raát nhieàu vaøo quan ñieåm vaø taâm tình cuûa quaàn chuùng. Bao laâu nhöõng taâm tình thuø haän, khinh thò vaø nghi kî, nhöõng hieàm thuø vì “kyø thò chuûng toäc” cuõng nhö nhöõng yù thöùc heä ngoan coá, taát caû nhöõng thöù ñoù vaãn coøn chia reõ vaø ñoái nghòch con ngöôøi vôùi nhau, thì caùc nhaø laõnh ñaïo quoác gia coù coá coâng xaây döïng hoøa bình cuõng vaãn voâ ích. Do ñoù, caàn phaûi caáp toác canh taân giaùo duïc taâm traïng vaø gaây laïi moät chieàu höôùng môùi cho dö luaän quaàn chuùng. Nhöõng ai taän taâm vôùi coâng cuoäc giaùo duïc, nhaát laø giaùo duïc giôùi treû, hoaëc höôùng daãn dö luaän quaàn chuùng, phaûi nhôù raèng vieäc gieo raéc trong ñaàu oùc moïi ngöôøi nhöõng tö töôûng môùi veà hoøa bình laø moät boån phaän naëng neà nhaát. Dó nhieân taát caû chuùng ta ñeàu coù boån phaän thay ñoåi taâm hoàn mình, phaûi môû roäng nhaõn quan treân toaøn theá giôùi vaø treân nhöõng nhieäm vuï maø chuùng ta coù theå cuøng nhau ñaûm nhaän ñeå laøm cho nhaân loaïi chuùng ta tieán trieån toát ñeïp hôn.
Nhöng ñöøng ñeå hy voïng haõo huyeàn löøa doái chuùng ta. Thaät theá, cho duø ñaõ loaïi boû ñöôïc hieàm khích vaø haän thuø, nhöng neáu trong töông lai chuùng ta khoâng kyù keát ñöôïc nhöõng hieäp öôùc vöõng chaéc vaø thaønh thaät baûo ñaûm cho moät neàn hoøa bình ñaïi ñoàng, thì nhaân loaïi, hieän ñang gaëp nguy cô traàm troïng duø coù moät neàn khoa hoïc kyø dieäu ñi nöõa, coù leõ cuõng seõ tieán daàn ñeán caùch thaûm khoác tôùi moät giaây phuùt maø nhaân loaïi seõ khoâng bieát hoøa bình naøo khaùc hôn laø thöù hoøa bình khuûng khieáp cuûa cheát choùc. Tuy nhieân, Giaùo Hoäi Chuùa Kitoâ ñöôïc thieát laäp giöõa nhöõng lo aâu cuûa thôøi ñaïi naøy, khi tuyeân boá nhöõng ñieàu treân, vaãn luoân heát söùc vöõng taâm hy voïng. Thuaän tieän hay khoâng thuaän tieän, Giaùo Hoäi vaãn muoán trình baøy vaø vaãn muoán trình baøy maõi maõi cho thôøi ñaïi chuùng ta söù ñieäp cuûa caùc Toâng Ñoà: “ñaây laø thôøi thuaän tieän” ñeå caûi taïo taâm hoàn, “ñaây laø ngaøy cöùu ñoä” 5.
Ñoaïn 2: Xaây Döïng Coäng Ñoaøn Quoác Teá
83. Nguyeân nhaân baát hoøa vaø phöông döôïc chöõa trò. Ñeå xaây döïng hoøa bình, tröôùc heát caàn phaûi taän dieät nhöõng nguyeân nhaân baát hoøa giöõa con ngöôøi vôùi nhau, vì chính nhöõng nguyeân nhaân ñoù nuoâi döôõng chieán tranh, nhaát laø nhöõng baát coâng. Moät soá khoâng ít nhöõng nguyeân nhaân naøy baét nguoàn töø nhöõng cheânh leäch thaùi quaù trong ñòa haït kinh teá, cuõng nhö töø söï trì hoaõn nhöõng söûa ñoåi caàn thieát. Moät soá nguyeân nhaân khaùc phaùt sinh töø ñaàu oùc thoáng trò vaø mieät thò con ngöôøi, vaø neáu tìm hieåu nhöõng lyù do saâu xa hôn, thì ñoù laø loøng tham lam, nghi kî, kieâu caêng vaø nhöõng ñam meâ ích kyû khaùc. Vì con ngöôøi khoâng theå chòu ñöïng ñöôïc bao nhieâu hoãn loaïn aáy, cho neân duø khoâng coù chieán tranh taøn khoác, theá giôùi vaãn khoâng ngöøng bò nhöõng tranh chaáp giöõa con ngöôøi vôùi nhau vaø nhöõng baïo ñoäng laøm xaùo troän. Hôn nöõa, nhöõng teä haïi naøy coøn coù maët trong nhöõng töông quan giöõa chính caùc quoác gia, cho neân ñeå chieán thaéng hay ngaên ngöøa nhöõng teä haïi ñoù vaø chaën ñöùng nhöõng baïo ñoäng cuoàng loaïn, trieät ñeå caàn phaûi phoái hieäp vaø toå chöùc caùc cô quan quoác teá moät caùch toát ñeïp vaø vöõng chaéc hôn. Cuõng caàn phaûi luoân luoân khuyeán khích vieäc thaønh laäp nhöõng cô quan coå voõ cho hoøa bình.
84. Coäng ñoaøn caùc daân toäc vaø caùc cô quan quoác teá. Ngaøy nay moái daây töông quan giöõa caùc coâng daân vaø caùc daân toäc treân theá giôùi moãi ngaøy moät theâm chaët cheõ. Do ñoù, muoán tìm coâng ích ñaïi ñoàng moät caùch thích öùng vaø theå hieän moät caùch höõu hieäu hôn, coäng ñoàng caùc daân toäc caàn phaûi ñöôïc toå chöùc theo moät theå thöùc hôïp vôùi coâng cuoäc hieän thôøi, nhaát laø lieân quan ñeán raát nhieàu mieàn cho tôùi nay vaãn coøn ñang chòu caûnh tuùng thieáu cô cöïc.
Ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu noùi treân, caùc cô quan cuûa coäng ñoaøn quoác teá tuøy theo phaän vuï mình, phaûi ñaùp öùng nhöõng nhu caàu muoân maët cuûa con ngöôøi trong laõnh vöïc xaõ hoäi nhö löông thöïc, söùc khoûe, giaùo duïc, vieäc laøm, cuõng nhö trong moät vaøi hoaøn caûnh ñaëc bieät coù theå gaëp taïi vaøi nôi, chaúng haïn caàn phaûi coå voõ söï thaêng tieán toång quaùt cuûa caùc quoác gia treân ñöôøng phaùt trieån, phaûi trôï giuùp noãi ñau khoå cuûa nhöõng ngöôøi tò naïn raûi raùc treân khaép theá giôùi, hoaëc coøn phaûi cöùu trôï nhöõng ngöôøi di cö vaø gia ñình hoï.
Caùc cô quan quoác teá ñang coù treân toaøn theá giôùi hay taïi ñòa phöông chaéc chaén ñaùng ñöôïc nhaân loaïi ghi ôn nhieàu. Nhöõng toå chöùc naøy töïa nhö nhöõng coá gaéng ñaàu tieân nhaèm ñaët neàn moùng quoác teá cho caû coäng ñoaøn nhaân loaïi, ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà traàm troïng nhaát cuûa thôøi ñaïi chuùng ta, nhö laø coå voõ söï phaùt trieån khaép nôi vaø ngaên ngöøa chieán tranh döôùi moïi hình thöùc. Trong taát caû nhöõng laõnh vöïc naøy, Giaùo Hoäi hoan hyû tröôùc tinh thaàn huynh ñeä ñích thöïc ñang naûy nôû giöõa caùc Kitoâ höõu vaø nhöõng ngöôøi ngoaøi Kitoâ giaùo; tinh thaàn ñoù nhaèm giuùp hoï gia taêng theâm maõi maõi noã löïc ñeå xoa dòu noãi thoáng khoå bao la.
85. Coäng taùc quoác teá trong laõnh vöïc kinh teá 95*. Söï lieân ñôùi ngaøy nay cuûa nhaân loaïi cuõng ñoøi hoûi phaûi thieát laäp moät söï coäng taùc quoác teá roäng raõi hôn trong laõnh vöïc kinh teá. Thaät vaäy, maëc duø haàu heát moïi daân toäc ñeàu ñöôïc töï trò, tuy nhieân coøn laâu hoï môùi thoaùt khoûi nhöõng cheânh leäch thaùi quaù vaø moïi hình thöùc leä thuoäc quaù ñaùng, cuõng nhö traùnh ñöôïc moïi nguy cô traàm troïng töø nhöõng khoù khaên beân trong.
Söï phaùt trieån cuûa moãi quoác gia tuøy thuoäc ôû nhöõng trôï giuùp veà nhaân söï vaø taøi chaùnh. Ngöôøi coâng daân trong moãi nöôùc caàn phaûi ñöôïc chuaån bò baèng vieäc giaùo duïc vaø huaán ngheä ñeå chaáp nhaän nhöõng nhieäm vuï khaùc nhau trong ñôøi soáng kinh teá vaø xaõ hoäi. Nhaèm muïc ñích treân, caàn phaûi coù söï giuùp ñôõ cuûa nhöõng chuyeân vieân ngoaïi quoác; khi giuùp ñôõ, nhöõng chuyeân vieân naøy ñöøng xöû söï nhö chuû, nhöng nhö laø nhöõng ngöôøi trôï taù vaø coäng taùc vieân. Söï vieän trôï vaät chaát cho caùc quoác gia ñang phaùt trieån chæ thöïc hieän ñöôïc neáu ngöôøi ta thay ñoåi saâu roäng nhöõng ñöôøng loái thöông maïi hieän coù treân theá giôùi. Hôn nöõa, caùc quoác gia tieán boä phaûi giuùp cho caùc quoác gia ñoù nhöõng vieän trôï khaùc nhau döôùi hình thöùc taëng phaåm, cho vay hoaëc ñaàu tö taøi chaùnh. Moät beân phaûi vieän trôï caùch quaûng ñaïi, chöù khoâng vì tham lam, cuõng nhö beân kia phaûi nhaän vôùi taát caû coâng minh.
Muoán xaây döïng moät neàn kinh teá ñích thöïc cho theá giôùi caàn phaûi daäp taét loøng ham lôïi quaù ñaùng, nhöõng tham voïng quoác gia, nhöõng khao khaùt baù chuû veà chính trò, moïi möu tính veà maët quaân söï cuõng nhö moïi möu moâ nhaèm tuyeân truyeàn vaø baét phaûi theo moät yù thöùc heä. Ngöôøi ta ñeà ra nhieàu heä thoáng kinh teá vaø xaõ hoäi. Öôùc gì caùc nhaø chuyeân moân coù theå döïa treân ñoù maø tìm ra nhöõng caên baûn chung cho moät neàn maäu dòch quoác teá laønh maïnh. Ñieàu ñoù deã ñaït ñöôïc neáu moãi ngöôøi töø boû thaønh kieán rieâng vaø mau maén ñi tôùi ñoái thoaïi moät caùch chaân thaønh.
86. Vaøi tieâu chuaån thích hôïp. Nhöõng tieâu chuaån sau ñaây xem ra thích hôïp cho vieäc coäng taùc treân:
a) Caùc daân toäc ñang phaùt trieån caàn phaûi chuù taâm nhieàu ñeán vieäc theo ñuoåi söï phaùt trieån toaøn veïn cho ngöôøi coâng daân; moät caùch roõ raøng vaø cöông quyeát, hoï phaûi theo ñuoåi vieäc phaùt trieån naøy nhö muïc tieâu cuûa söï tieán boä. Hoï phaûi nhôù raèng söï tieán boä phaùt sinh vaø gia taêng tröôùc heát laø tuøy thuoäc ôû söï laøm vieäc vaø taøi ngheä cuûa chính daân toäc mình, nghóa laø söï tieán boä khoâng chæ caên cöù vaøo vieän trôï cuûa ngoaïi bang, nhöng tieân vaøn caên cöù vaøo vieäc khai thaùc ñaày ñuû nhöõng taøi nguyeân cuûa xöù sôû cuõng nhö vaøo vieäc phaùt trieån vaên hoùa vaø truyeàn thoáng rieâng cuûa mình. Trong vaán ñeà naøy, nhöõng ai coù aûnh höôûng treân ngöôøi khaùc hôn caû caàn phaûi neâu göông hôn heát.
b) Boån phaän naëng neà nhaát cuûa caùc quoác gia tieán boä laø giuùp ñôõ caùc daân toäc ñang phaùt trieån chu toaøn nhöõng phaän vuï noùi treân. Do ñoù, ngay trong quoác gia mình, hoï phaûi thích nghi veà maët tinh thaàn cuõng nhö vaät chaát caàn thieát ñeå thieát laäp söï coäng taùc ñaïi ñoàng naøy.
Nhö theá, khi giao dòch vôùi caùc quoác gia ngheøo yeáu hôn, hoï phaûi quan taâm ñaëc bieät ñeán lôïi ích cuûa caùc quoác gia naøy: vì caùc quoác gia naøy soáng coøn laø tuøy ôû nguoàn lôïi töø nhöõng saûn phaåm baùn ra.
c) Boån phaän cuûa coäng ñoaøn quoác teá laø phoái hôïp vaø coå voõ söï phaùt trieån, tuy nhieân taøi nguyeân daønh cho vieäc phaùt trieån phaûi ñöôïc phaân phoái heát söùc höõu hieäu vaø hoaøn toaøn coâng baèng. Duø vaãn giöõ nguyeân taéc traùch nhieäm boå trôï, coäng ñoaøn quoác teá cuõng phaûi ñieàu hoøa caùc moái bang giao kinh teá treân toaøn theá giôùi, laøm sao ñeå caùc moái bang giao ñoù ñöôïc theå hieän trong caùc quy taéc cuûa coâng bình.
Phaûi thieát laäp nhöõng toå chöùc coù theå coå voõ vaø ñieàu haønh nhöõng maäu dòch quoác teá nhaát laø vôùi caùc quoác gia keùm môû mang, ñeå buø ñaép nhöõng khuyeát ñieåm do söï cheânh leäch thaùi quaù veà theá löïc giöõa caùc quoác gia. Ñöôøng loái toå chöùc treân cuøng vôùi söï trôï giuùp kyõ thuaät, vaên hoùa vaø taøi chaùnh, seõ giuùp caùc quoác gia ñang phaùt trieån coù nhöõng phöông tieän caàn thieát ñeå coù theå môû mang kinh teá moät caùch thích hôïp.
d) Trong nhieàu tröôøng hôïp, nhu caàu caáp baùch ñoøi hoûi phaûi xeùt laïi caùc cô caáu kinh teá vaø xaõ hoäi. Tuy nhieân phaûi coi chöøng nhöõng giaûi phaùp kyõ thuaät chöa ñöôïc chín muøi, nhaát laø nhöõng giaûi phaùp ñi ngöôïc laïi ñaëc tính thieâng lieâng vaø söï phaùt trieån con ngöôøi, maëc duø ñem laïi cho con ngöôøi nhöõng tieän ích vaät chaát: vì “con ngöôøi khoâng phaûi chæ soáng baèng côm baùnh nhöng coøn baèng moïi lôøi töø mieäng Thieân Chuùa phaùn ra” (Mt 4,4). Baát cöù thaønh phaàn naøo cuûa gia ñình nhaân loaïi cuõng ñeàu mang trong mình vaø trong nhöõng truyeàn thoáng toát ñeïp nhaát cuûa mình moät phaàn kho taøng thieâng lieâng maø Thieân Chuùa ñaõ uûy thaùc cho nhaân loaïi, duø cho nhieàu ngöôøi khoâng bieát noù phaùt xuaát töø nguoàn goác naøo.
87. Hôïp taùc quoác teá trong vaán ñeà gia taêng daân soá. Söï hôïp taùc quoác teá laø moät vaán ñeà heát söùc caàn thieát, khi moät soá daân toäc ngaøy nay, khoâng keå bao nhieâu khoù khaên khaùc, coøn raát thöôøng gaëp phaûi moät soá khoù khaên ñaëc bieät nöõa phaùt sinh töø söï gia taêng daân soá quaù nhanh. Nhôø söï hôïp taùc hoaøn toaøn vaø ñaéc löïc cuûa moïi quoác gia, nhaát laø nhöõng nöôùc giaøu, ñieàu khaån tröông laø phaûi nghieân cöùu laøm sao ñeå coù theå chuaån bò vaø chia seû cho toaøn theå nhaân loaïi nhöõng gì caàn thieát cho söï soáng vaø cho vieäc giaùo duïc thích hôïp cuûa con ngöôøi. Thöïc theá, moät soá quoác gia seõ coù theå caûi thieän hoaøn caûnh sinh soáng cuûa hoï raát nhieàu, neáu moät khi ñöôïc huaán luyeän ñaày ñuû, hoï chuyeån töø nhöõng phöông phaùp canh taùc noâng nghieäp coå huû ñeán nhöõng kyõ thuaät toái taân vaø bieát aùp duïng chuùng vaøo nhöõng hoaøn caûnh cuûa hoï vôùi söï khoân kheùo caàn thieát; vaû laïi, neáu hoï bieát thieát laäp moät traät töï xaõ hoäi toát ñeïp hôn vaø phaân chia ñaát ñai moät caùch coâng bình hôn.
Trong phaïm vi thaåm quyeàn cuûa mình, dó nhieân chính phuû coù quyeàn vaø coù boån phaän ñoái vôùi vaán ñeà daân soá trong quoác gia mình: chaúng haïn vaán ñeà lieân quan ñeán luaät xaõ hoäi vaø gia ñình, vaán ñeà di daân töø thoân queâ veà thaønh thò, vaán ñeà thoâng tin veà tình hình vaø nhu caàu quoác gia. Ngaøy nay, ngöôøi ta chuù troïng raát nhieàu ñeán vaán ñeà naøy, do ñoù, öôùc gì nhöõng ngöôøi coâng giaùo chuyeân moân trong laõnh vöïc naøy, nhaát laø trong caùc Ñaïi Hoïc, haõy kieân nhaãn theo ñuoåi vaø phaùt huy saâu roäng nhöõng nghieân cöùu cuõng nhö nhöõng coâng cuoäc cuûa hoï.
Nhieàu ngöôøi quaû quyeát raèng söï gia taêng daân soá treân theá giôùi hay ít ra taïi moät vaøi quoác gia caàn phaûi ñöôïc giaûm thieåu hoaøn toaøn baèng moïi phöông tieän vaø baèng baát cöù söï can thieäp naøo cuûa chính quyeàn. Do ñoù, Coâng Ñoàng khuyeán caùo moïi ngöôøi neân ñeà phoøng nhöõng giaûi phaùp ñi ngöôïc laïi luaät luaân lyù 96* ñang ñöôïc ñeà cao moät caùch coâng khai hay rieâng tö vaø ñoâi khi coù tính caùch baét buoäc. Vì quyeàn keát hoân vaø sinh saûn laø quyeàn baát khaû di nhöôïng cuûa con ngöôøi, cho neân vieäc ñònh ñoaït soá con caùi seõ sinh ra tuøy thuoäc ôû phaùn ñoaùn thaúng thaén cuûa cha meï chöù khoâng theå naøo uûy thaùc cho söï quyeát ñònh cuûa chính quyeàn. Nhöng söï phaùn ñoaùn cuûa cha meï giaû thieát laø hoï phaûi coù moät löông taâm ñöôïc huaán luyeän ngay thaúng, do ñoù ñieàu quan troïng laø laøm sao cho moïi ngöôøi ñaït ñöôïc moät trình ñoä traùch nhieäm ñöùng ñaén vaø thaät söï cuûa moät con ngöôøi, moät traùch nhieäm bieát toân troïng luaät Thieân Chuùa maø vaãn khoâng boû queân hoaøn caûnh vaø thôøi ñaïi. Ñieàu naøy coøn ñoøi hoûi phaûi caûi thieän khaép nôi tình traïng giaùo duïc vaø xaõ hoäi, nhaát laø caàn phaûi coù moät neàn giaùo duïc toân giaùo hay ít ra phaûi coù moät neàn giaùo duïc ñaày ñuû veà luaân lyù. Hôn nöõa, daân chuùng caàn phaûi ñöôïc hieåu bieát caån thaän veà nhöõng tieán boä khoa hoïc trong vieäc tìm kieám caùc phöông phaùp coù theå giuùp ñoâi vôï choàng ñieàu hoøa sinh saûn, mieãn laø caùc phöông phaùp naøy ñöôïc chöùng minh roõ raøng laø chaéc chaén vaø ñöôïc nhìn nhaän laø phuø hôïp vôùi traät töï luaân lyù.
88. Boån phaän cuûa Kitoâ höõu trong vieäc cöùu trôï. Ngöôøi Kitoâ höõu phaûi saün saøng vaø heát loøng coäng taùc xaây döïng traät töï quoác teá, moät thöù traät töï toân troïng nhöõng quyeàn töï do hôïp phaùp vaø tình baèng höõu huynh ñeä vôùi heát moïi ngöôøi. Hoï caøng phaûi saün saøng thöïc hieän coâng cuoäc aáy hôn nöõa, vì hieän thôøi ñaïi ña soá nhaân loaïi coøn ñang ñau khoå baàn cuøng ñeán noãi chính Chuùa Kitoâ hieän thaân trong keû ngheøo khoå nhö ñang lôùn tieáng ñoøi hoûi caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi phaûi baùc aùi. Vaäy phaûi traùnh göông muø cuûa moät soá quoác gia maø ña soá daân chuùng thöôøng mang danh Kitoâ höõu, ñang thaûn nhieân höôûng thuï quaù nhieàu cuûa caûi trong luùc nhieàu quoác gia khaùc soáng thieáu thoán cuøng cöïc, bò ñoùi khaùt, beänh taät vaø ñuû moïi thöù baát haïnh daøy voø. Tinh thaàn khoù ngheøo vaø baùc aùi môùi laø vinh döï vaø daáu chöùng cuûa Giaùo Hoäi Chuùa Kitoâ.
Theá neân, phaûi khen ngôïi vaø coå voõ nhöõng ngöôøi Kitoâ höõu, nhaát laø caùc baïn treû, töï nguyeän hieán thaân phuïc vuï tha nhaân vaø caùc quoác gia khaùc. Laïi nöõa, boån phaän cuûa toaøn theå Daân Chuùa laø theo göông laønh vaø lôøi giaûng daïy cuûa caùc Giaùm Muïc ñeå tuøy söùc xoa dòu nhöõng khoán cuøng cuûa thôøi ñaïi naøy, chaúng nhöõng vôùi phaàn thaëng dö maø coøn caû phaàn thieát duïng cuûa mình nöõa nhö Giaùo Hoäi thôøi xöa quen laøm.
Caùch laïc quyeân vaø phaân phoái vieän trôï, duø khoâng ñöôïc toå chöùc chaët cheõ vaø ñoàng nhaát thì ít nöõa cuõng phaûi ñöôïc thöïc hieän caùch ñöùng ñaén trong caùc giaùo phaän, caùc quoác gia vaø treân toaøn theá giôùi; ôû baát cöù nôi naøo xem ra thuaän tieän, hoaït ñoäng cuûa Coâng Giaùo phaûi hôïp taùc chaët cheõ vôùi caùc anh em Kitoâ höõu khaùc. Tinh thaàn baùc aùi chaúng nhöõng khoâng ngaên trôû maø coøn ñoøi hoûi vieäc tieân lieäu vaø toå chöùc hoaït ñoäng xaõ hoäi cuõng nhö töø thieän cho quy cuû. Vì theá, nhöõng ngöôøi tình nguyeän daán thaân phuïc vuï caùc quoác gia ñang phaùt trieån caàn phaûi ñöôïc huaán luyeän trong caùc tröôøng chuyeân moân ñeå hoï trôû thaønh nhöõng caùn boä thaønh thaïo.
89. Söï hieän dieän höõu hieäu cuûa Giaùo Hoäi trong coäng ñoaøn quoác teá. Döïa vaøo söù meänh Chuùa uûy thaùc, Giaùo Hoäi rao giaûng Phuùc AÂm cho moïi ngöôøi vaø phaân phaùt caùc kho taøng aân suûng; vaø ôû baát cöù nôi naøo treân hoaøn caàu, Giaùo Hoäi cuõng goùp phaàn cuûng coá hoøa bình vaø thieát laäp neàn taûng vöõng chaéc cho söï lieân ñôùi huynh ñeä cuûa con ngöôøi vaø cuûa caùc daân toäc: neàn taûng naøy laøm cho moïi ngöôøi hieåu bieát veà luaät Thieân Chuùa vaø luaät töï nhieân. Vì theá, Giaùo Hoäi nhaát thieát phaûi coù maët ngay giöõa loøng caùc daân toäc ñeå khôi ñoäng vaø thoâi thuùc söï hôïp taùc giöõa moïi ngöôøi vaø Giaùo Hoäi hoaït ñoäng ñöôïc vaäy laø nhôø caùc cô quan chính thöùc cuûa mình, cuõng nhö nhôø söï coäng taùc taän löïc vaø chaân thaønh cuûa moïi Kitoâ höõu, chæ theo ñuoåi moät öôùc nguyeän laø phuïc vuï taát caû moïi ngöôøi.
Keát quaû seõ baûo ñaûm hôn, neáu chính caùc tín höõu yù thöùc traùch nhieäm laøm ngöôøi vaø laøm Kitoâ höõu, coá gaéng thuùc ñaåy öôùc muoán saün saøng coäng taùc vôùi coäng ñoaøn quoác teá ngay trong moâi tröôøng sinh hoaït cuûa mình. Veà vaán ñeà naøy neân ñaëc bieät chuù taâm ñaøo taïo caùc theá heä treû trong khi giaùo duïc toân giaùo cuõng nhö huaán luyeän coâng daân.
90. Vai troø cuûa caùc Kitoâ höõu trong nhöõng toå chöùc quoác teá. Coâng cuoäc hôïp taùc caù nhaân hay taäp theå vôùi chính nhöõng toå chöùc hieän coù hay saép thaønh hình nhaèm coå voõ vieäc hôïp taùc giöõa caùc quoác gia laø moät hình thöùc hoaït ñoäng quoác teá tuyeät haûo cuûa caùc Kitoâ höõu. Laïi nöõa, nhöõng hieäp hoäi coâng giaùo quoác teá khaùc nhau coøn coù theå goùp söùc baèng nhieàu caùch ñeå xaây döïng moät coäng ñoaøn caùc daân toäc trong hoøa bình vaø huynh ñeä. Phaûi cuûng coá caùc hieäp hoäi naøy baèng caùch gia taêng soá hoäi vieân ñaõ ñöôïc huaán luyeän kyõ löôõng, baèng caùch giuùp ñôõ caùc phöông tieän caàn thieát cuõng nhö phoái hôïp chaët cheõ caùc naêng löïc. Thaät vaäy, thôøi ñaïi chuùng ta ñoøi hoûi saùng kieán taäp theå ñeå hoaït ñoäng höõu hieäu vaø thoûa maõn nhu caàu ñoái thoaïi. Laïi nöõa, nhöõng hình thöùc toå chöùc aáy goùp phaàn khoâng ít vaøo vieäc gia taêng yù thöùc ñaïi ñoàng laø ñieàu raát hôïp vôùi ngöôøi coâng giaùo, cuõng nhö vaøo vieäc khai sinh yù thöùc lieân ñôùi vaø traùch nhieäm quoác teá thöïc söï.
Sau cuøng, öôùc mong raèng ngöôøi coâng giaùo tìm caùch hôïp taùc tích cöïc vaø thieát thöïc hoaëc vôùi caùc anh em ly khai cuøng tuyeân xöng moät tình baùc aùi Phuùc AÂm, hoaëc vôùi taát caû moïi ngöôøi ñang khao khaùt hoøa bình chaân chính, ñeå chu toaøn ñöùng ñaén nghóa vuï cuûa mình trong coäng ñoaøn quoác teá.
Ngaøy nay, nhìn noãi thoáng khoå bao la ñang ñeø naëng treân ña soá nhaân loaïi vaø ñeå coå voõ söï coâng chính, ñoàng thôøi coå voõ tình yeâu Chuùa Kitoâ ñoái vôùi ngöôøi ngheøo khoå ôû khaép nôi, Coâng Ñoàng cho laø raát ñaùng mong öôùc vieäc thieát laäp moät cô quan chung cho toaøn theå Giaùo Hoäi, coù nhieäm vuï thoâi thuùc coäng ñoaøn coâng giaùo haàu coå voõ söï phaùt trieån trong caùc vuøng ngheøo khoå cuõng nhö coå voõ coâng bình xaõ hoäi giöõa caùc quoác gia. 97*
Keát Luaän 98*
91. Boån phaän cuûa moãi tín höõu vaø cuûa caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông. Nhöõng ñieàu maø Thaùnh Coâng Ñoàng naøy ñeà nghò ñöôïc ruùt ra töø kho taøng giaùo lyù cuûa Giaùo Hoäi. Muïc ñích laø giuùp ñôõ moïi ngöôøi thôøi nay, hoaëc tin Thieân Chuùa hoaëc khoâng minh nhieân nhìn nhaän Ngaøi, nhaän thöùc roõ raøng hôn thieân chöùc toaøn dieän cuûa mình, kieán taïo theá giôùi cho hôïp vôùi phaåm giaù sieâu vieät cuûa con ngöôøi hôn, tìm kieám moät tình huynh ñeä ñaïi ñoàng ñöôïc thieát laäp vöõng chaéc hôn vaø ñaùp laïi nhöõng ñoøi hoûi khaån thieát trong thôøi ñaïi chuùng ta theo nhö tình yeâu thuùc ñaåy trong moät noã löïc hôïp taùc quaûng ñaïi.
Thöïc vaäy, tröôùc söï dò bieät lôùn lao giöõa nhöõng hoaøn caûnh vaø nhöõng hình thöùc vaên hoùa nhaân loaïi treân theá giôùi, nhöõng lôøi ñeà nghò treân ñaây trong nhieàu ñieåm chæ coá yù trình baøy moät caùch toång quaùt. Hôn nöõa, vì phaàn nhieàu lieân heä ñeán nhöõng vaán ñeà coøn ñang bieán chuyeån khoâng ngöøng, neân giaùo huaán ôû ñaây, tuy ñaõ ñöôïc coâng nhaän trong Giaùo Hoäi, nhöng cuõng caàn ñöôïc khai trieån vaø tieáp noái theâm nöõa. Tuy nhieân, chuùng toâi tin chaéc raèng nhieàu ñieàu maø chuùng toâi loan baùo döïa treân lôøi Chuùa vaø tinh thaàn Phuùc AÂm, seõ coù theå giuùp ñôõ moïi ngöôøi moät caùch höõu hieäu, nhaát laø khi caùc tín höõu theo söï höôùng daãn cuûa Chuû Chaên coá gaéng thöïc hieän coâng vieäc thích nghi caàn thieát cho töøng quoác gia vaø töøng taâm thöùc khaùc nhau.
92. Ñoái thoaïi giöõa moïi ngöôøi. Vôùi söù meänh ñem söù ñieäp Phuùc AÂm soi chieáu caû theá giôùi vaø quy tuï trong moät Chuùa Thaùnh Thaàn taát caû moïi ngöôøi cuûa moïi quoác gia, chuûng toäc hay vaên hoùa, Giaùo Hoäi trôû thaønh daáu chöùng cuûa tình huynh ñeä, moät moái tình taïo ñieàu kieän vaø coå voõ moät cuoäc ñoái thoaïi chaân thaønh.
Vaäy tröôùc heát, chuùng ta caàn coå voõ ngay trong loøng Giaùo Hoäi söï quí meán, toân troïng vaø hoøa thuaän vôùi nhau baèng söï chaáp nhaän moïi dò bieät chính ñaùng ñeå luoân luoân coù theå ñoái thoaïi höõu hieäu giöõa nhöõng phaàn töû cuûa moät Daân Chuùa duy nhaát, duø laø chuû chaên hay caùc Kitoâ höõu khaùc. Thaät vaäy, nhöõng gì lieân keát giöõa caùc tín höõu coøn maïnh hôn nhöõng gì chia reõ: hieäp nhaát trong nhöõng gì chính yeáu, töï do trong nhöõng gì nghi ngôø, baùc aùi trong heát moïi söï 6.
Ñoàng thôøi, taâm hoàn chuùng toâi cuõng oâm aáp nhöõng ngöôøi anh em vaø caùc coäng ñoaøn cuûa hoï, tuy chöa soáng hieäp thoâng troïn veïn vôùi chuùng toâi nhöng voán lieân keát vôùi chuùng toâi trong söï tuyeân xöng Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn cuõng nhö trong moái daây baùc aùi; chuùng toâi nhôù raèng ngay caû nhieàu ngöôøi khoâng tin vaøo Chuùa Kitoâ vaãn öôùc mong vaø khao khaùt söï hieäp nhaát giöõa caùc tín höõu: quaû thöïc, söï hieäp nhaát naøy caøng tieán trieån trong chaân lyù vaø tình yeâu nhôø quyeàn löïc Chuùa Thaùnh Thaàn, thì caøng seõ laø moät ñieàm tieân baùo söï hieäp nhaát vaø hoøa bình treân toaøn theá giôùi. Vì theá, cuøng hieäp löïc vaø hieän ñang theo ñuoåi muïc ñích cao caû naøy caùch höõu hieäu döôùi nhöõng hình thöùc ngaøy caøng thích hôïp hôn, chuùng toâi coá gaéng moãi ngaøy soáng phuø hôïp vôùi Phuùc AÂm hôn nöõa, ñeå hôïp taùc trong tình huynh ñeä haàu phuïc vuï gia ñình nhaân loaïi ñang ñöôïc môøi goïi vaøo gia ñình caùc con caùi Thieân Chuùa, trong Chuùa Gieâsu Kitoâ.
Do ñoù, chuùng toâi cuøng höôùng taâm hoàn ñeán taát caû nhöõng ai nhìn nhaän Thieân Chuùa vaø baûo toàn caùc yeáu toá toân giaùo vaø nhaân baûn quyù giaù trong truyeàn thoáng rieâng. Chuùng toâi öôùc mong ñoái thoaïi côûi môû ñeå daãn ñöa taát caû chuùng ta ñeán choã trung thaønh ñoùn nhaän vaø haêng haùi thöïc hieän nhöõng gì Chuùa Thaùnh Thaàn thoâi thuùc. Nieàm öôùc mong ñoái thoaïi ñoù chæ do loøng yeâu chaân lyù höôùng daãn vaø dó nhieân vaãn giöõ ñöôïc söï khoân ngoan thích hôïp; veà phaàn chuùng toâi, nieàm öôùc voïng naøy khoâng loaïi tröø moät ai heát: töø nhöõng ngöôøi ñang toân thôø nhöõng giaù trò tinh thaàn nhaân baûn cao quí maø chöa nhaän bieát Ñaáng Taïo Thaønh ñeán nhöõng ai choáng ñoái vaø baùch haïi Giaùo Hoäi baèng nhieàu caùch. Vì Thieân Chuùa Cha laø nguyeân lyù vaø cuøng ñích moïi söï, neân taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc keâu goïi laøm anh em vôùi nhau. Vaø vì theá, ñöôïc goïi laõnh nhaän thieân chöùc laøm ngöôøi vaø laøm con Thieân Chuùa, chuùng ta coù theå vaø phaûi coäng taùc, khoâng baïo ñoäng, khoâng xaûo traù ñeå xaây döïng moät theá giôùi trong hoøa bình ñích thöïc.
93. Xaây döïng vaø daãn ñöa theá giôùi tôùi cuøng ñích. Nhôù laïi lôøi Chuùa: “Neáu caùc con thöông yeâu nhau, thieân haï seõ cöù daáu aáy maø nhaän bieát chuùng con laø moân ñeä Thaày” (Gio 13,35), ngöôøi Kitoâ höõu khoâng theå tha thieát mong öôùc gì hôn laø luoân ñöôïc phuïc vuï con ngöôøi trong theá giôùi ngaøy nay caùch quaûng ñaïi vaø höõu hieäu hôn. Thaät vaäy, trong khi trung thaønh gaén boù vôùi Phuùc AÂm vaø thöøa höôûng nhöõng naêng löïc cuûa Phuùc AÂm, cuõng nhö lieân keát vôùi moïi ngöôøi yeâu chuoäng vaø thöïc hieän coâng bình, ngöôøi Kitoâ höõu nhaän laõnh moät söù meänh lôùn lao phaûi chu toaøn ôû traàn gian naøy vaø phaûi traû leõ vôùi Ñaáng seõ phaùn xeùt moïi ngöôøi trong ngaøy sau heát. Khoâng phaûi nhöõng ai noùi “laïy Chuùa, laïy Chuùa” seõ ñöôïc vaøo nöôùc trôøi, nhöng chæ coù nhöõng ai thöïc hieän yù Chuùa Cha 7 vaø can ñaûm laøm vieäc. Thöïc theá, Chuùa Cha muoán chuùng ta nhìn nhaän Chuùa Kitoâ laø anh caû trong taát caû moïi ngöôøi vaø yeâu meán Ngöôøi caùch cuï theå baèng lôøi noùi cuõng nhö baèng vieäc laøm. Nhö vaäy, chuùng ta laøm nhaân chöùng cho Chaân Lyù vaø truyeàn thoâng cho keû khaùc maàu nhieäm tình yeâu cuûa Chuùa Cha treân trôøi. Nhôø ñoù, moïi ngöôøi treân khaép ñòa caàu seõ thaáy naåy sinh moät nieàm hy voïng maõnh lieät, ñoù laø aân hueä cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ñeå sau cuøng ñöôïc höôûng hoøa bình vaø haïnh phuùc tuyeät vôøi trong queâ höông raïng ngôøi vinh quang Chuùa 99*.
“Kính chuùc Ñaáng quyeàn naêng laøm ñöôïc moïi söï caùch heát söùc phong phuù hôn ñieàu ta caàu xin hay nghó töôûng tuøy theo quyeàn pheùp cuûa Ngaøi haèng hoaït ñoäng giöõa chuùng ta, kính chuùc Ngaøi vinh quang trong Giaùo Hoäi vaø trong Chuùa Gieâsu Kitoâ trong moïi theá heä muoân ñôøi. Amen” (Eph 3,20-21).
Taát caû vaø töøng ñieàu ñaõ ñöôïc ban boá trong Hieán Cheá Muïc Vuï naøy ñeàu ñöôïc caùc Nghò Phuï Thaùnh Coâng Ñoàng chaáp thuaän. Vaø, duøng quyeàn Toâng Ñoà Chuùa Kitoâ trao ban, hieäp cuøng caùc Nghò Phuï khaû kính, trong Chuùa Thaùnh Thaàn, Chuùng Toâi pheâ chuaån, cheá ñònh vaø quyeát nghò, vaø nhöõng gì ñaõ ñöôïc Thaùnh Coâng Ñoàng quyeát nghò, Chuùng Toâi truyeàn coâng boá cho Danh Chuùa caû saùng.
Roma, taïi Ñeàn Thaùnh Pheâroâ, ngaøy 7 thaùng 12 naêm 1965
Toâi, Phaoloâ Giaùm Muïc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo.
Tieáp theo laø chöõ kyù cuûa caùc Nghò Phuï.
Chuù Thích:
90* Phaàn nhaäp ñeà:
1) Hoaø bình caàn thieát ñeå xaây döïng moät theá giôùi nhaân ñaïo hôn cuõng nhö xöùng hôïp vôùi tinh thaàn Phuùc AÂm hôn soá (soá 77a). Vì theá, Coâng Ñoàng coù yù trình baøy hoøa bình ñích thöïc cuõng nhö leân aùn tính caùch aùc ñoäc cuûa chieán tranh (b).
2) Hoøa bình ñích thöïc (soá 78a) phaùt sinh bôûi tình thöông (b) vaø do ôn Chuùa Kitoâ (c). Caùc tín höõu phaûi xaây döïng hoøa bình (d). Coâng Ñoàng khen ngôïi nhöõng ngöôøi khoâng duøng phöông tieän baïo ñoäng (e). Nhöng muoán hoøa bình thì phaûi thaéng toäi loãi (f).
Ñoaïn 1. Loaïi tröø chieán tranh: Chieán tranh vaãn coøn laø söï kieän, vaø khí giôùi laïi caøng ngaøy caøng döõ doäi (soá 79a).
A) Nguyeân taéc caàn phaûi toân troïng luoân luoân: Khoâng ñöôïc tieâu dieät caû moät daân toäc (b). Phaûi gìn giöõ caùc kheá öôùc quoác teá. (Coù leõ neân chaáp nhaän nhöõng keû laáy lyù do löông taâm maø töø choái khoâng muoán caàm suùng) (c). Chieán ñaáu töï veä nhö phöông tieän toái haäu laø hôïp lyù, nhöng coù giôùi haïn (d). Quaân nhaân cuõng goùp phaàn cho hoøa bình (e).
B) Vaøi tröôøng hôïp thöïc teá: 1) Haønh quaân khoâng phaân bieät muïc tieâu vaø baát chaáp giôùi haïn (soá 80a), chieán tranh toaøn dieän (c), hay taán coâng caùc ñoâ thò vaø khu vöïc roäng raõi, ñeàu bò leân aùn (d). Tích tröõ khí giôùi khoa hoïc coù theå ñöa tôùi caùc toäi traïng ñoù (e). Hieän nay ta caàn phaûi duyeät xeùt laïi caùc nguyeân taéc coå truyeàn veà chieán tranh (b). 2) Cuoäc thi ñua voõ trang nhö phöông tieän khuyeán caùo ñoái phöông (soá 81a) khoâng baûo ñaûm vaø cuõng khoâng ñöa laïi hoøa bình ñích thöïc (b), traùi laïi noù laøm toån thöông keû ngheøo (c). Ñaøng khaùc ta phaûi lôïi duïng khoaûng thôøi gian chöa coù chieán tranh (d).
C) Tìm caùch loaïi tröø chieán tranh: baèng kheá öôùc vaø quyeàn bính quoác teá (soá 82a). Ai cuõng phaûi giuùp ñôõ ngöôøi coù traùch nhieäm. Ta phaûi ñoåi môùi tinh thaàn (b). Phaûi kieän toaøn nhöõng kheá öôùc ñaõ coù. Phaûi ñaøo taïo caù nhaân vì dö luaän raát coù aûnh höôûng (c). Coâng Ñoàng caûnh caùo moïi ngöôøi veà moái nguy cô traàm troïng, ñaøng khaùc Coâng Ñoàng hy voïng coøn kòp thôøi hoùa giaûi (d).
Ñoaïn 2. Xaây döïng coäng ñoaøn quoác teá: Tröôùc heát baèng caùch tröø khöû taän goác caùc maàm moáng thuø nghòch, ngay caû trong moâi tröôøng quoác teá (soá 83). Roài phaûi hieäp nhaát ñeå möu ích chung cho quoác teá (soá 84a). Vai troø cuûa nhöõng toå chöùc quoác teá (b): caùc toå chöùc aáy ñöôïc coi nhö laø böôùc ñaàu treân con ñöôøng hoøa bình (c).
A) Caàn phaûi coäng taùc kinh teá: ñeå loaïi tröø söï baát bình ñaúng vaø traïng thaùi leä thuoäc baát xöùng (soá 85a). Coäng taùc tuyø theo nhu caàu khaùc nhau cuûa caùc quoác gia ñang môû mang vaø ñaõ tieán trieån (b). Nhöõng thaùi ñoä caàn phaûi vöôït qua (c). Qui taéc veà söï coäng taùc aáy: Chính quoác gia ñang môû mang phaûi coá gaéng (soá 86a). Quoác gia tieàn tieán coù boån phaän trôï löïc caùc quoác gia keùm môû mang (b). Coäng ñoaøn quoác teá phaûi chi phoái chính saùch vieän trôï theo nguyeân taéc boå trôï (c). Nhieàu luùc seõ phaûi canh taân cô caáu xaõ hoäi, nhöng caån thaän keûo laøm thieät haïi cho tinh thaàn (d). Caàn phaûi vieän trôï nhieàu hôn cho nhöõng quoác gia maø trong ñoù daân soá ñang gia taêng mau choùng (soá 87a). Vai troø cuûa chính quyeàn vaø caùc vieän ñaïi hoïc veà vaán ñeà naøy (b) vaø nhöõng giôùi haïn luaân lyù (c).
B) Vai troø: cuûa tín höõu (soá 88a). Vieäc coäng taùc caù nhaân hay nhôø phöông tieän kinh teá (b). Coäng taùc vôùi caùc tín höõu khaùc (c). Vai troø cuûa Giaùo Hoäi (soá 89a). Giaùo daân caøng goùp phaàn trong coäng ñoaøn thì vieäc laøm cuûa Giaùo Hoäi caøng höõu ích (b). Giaùo daân neân coäng taùc vôùi toå chöùc quoác teá, nhaát laø toå chöùc coâng giaùo (soá 90a), vaø vôùi anh em ly khai cuõng nhö vôùi nhöõng ngöôøi hieáu hoøa khaùc (b). Coâng Ñoàng toû yù öôùc mong raèng Toøa Thaùnh seõ saùng laäp moät toå chöùc quoác teá ñeå coå voõ coâng baèng vaø tình thöông yeâu ñoái vôùi caùc mieàn ngheøo nhaát (c). (Trôû laïi ñaàu trang)
1 Xem Eph 2,16; Col 1,20-22. (Trôû laïi ñaàu trang)
91* “Phuùc cho ngöôøi hieáu hoøa vì seõ ñöôïc goïi laø con Thieân Chuùa” (Mt 5,9). Chuû nghóa hoøa bình ñích thöïc khoâng heä taïi söï leân aùn chieán tranh vaø ñoøi hoûi ngöng chieán baát chaáp hoaøn caûnh, nhöng phaûi xaây döïng hoøa bình chính nghóa (78a-c). Thieáu coâng baèng vaø tình thöông, “hoøa bình” chæ trôû neân moät thöù baïo ñoäng caøng ñaùng gôùm gheùt hôn vì noù gaây neân thieät haïi tinh thaàn hôn caû vaät chaát. Do ñoù, ta khoâng theå döïa vaøo tinh thaàn Phuùc AÂm maø ñoøi hoûi caùc quoác gia phaûi boû rôi soá phaän cuûa nhaân loaïi trong tay nhöõng keû xaâm laêng ñaày toäi loãi, vì ñoù chaéc khoâng phaûi laø tinh thaàn Phuùc AÂm ñích thöïc. Neáu moät thöù thaàn hoïc tin laønh naøo ñoù nhaán maïnh raèng luaân lyù Phuùc AÂm choáng laïi vaø vöôït quaù luaân lyù töï nhieân, bôûi vì hoï töôûng raèng theá giôùi vaø baûn tính con ngöôøi ñaõ bò toäi loãi laøm hö hoûng hoaøn toaøn, cho neân tín höõu phaûi can ñaûm töø choái chieán ñaáu baát chaáp haäu quaû thì ñoái vôùi ngöôøi coâng giaùo seõ khaùc haún: bôûi vì chuùng ta bieát raèng Thieân Chuùa khoâng nhöõng ñaõ döïng neân theá giôùi vaø uûy thaùc cho con ngöôøi phaùt trieån vaø xaây döïng theá giôùi, nhöng coøn cho Chuùa Kitoâ ñeán chuoäc laïi theá giôùi ñoù. Caùc nhieäm vuï do coâng ích phaùt sinh khoâng chæ coù tính caùch luaân lyù töï nhieân maø thoâi. Nhöng chuùng ta phaûi heát söùc vaát vaû ñeå xaây döïng hoøa bình baèng caùch loaïi tröø toäi loãi (f), luyeän taäp ñöùc coâng baèng vaø thöông yeâu (ab), tìm kieám ôn thaùnh Chuùa Kitoâ vaø Chuùa Thaùnh Thaàn (c), v.v... Trong phaàn hai, Coâng Ñoàng nhaéc laïi moät soá phöông tieän töï nhieân ta coù theå aùp duïng. (Trôû laïi ñaàu trang)
92* “Laáy lyù do löông taâm maø töø choái caàm suùng” coù phaûi laø moät nhaân quyeàn daân söï khoâng? Hieän nay coù nhieàu ngöôøi quaû quyeát nhö vaäy. Tuy nhieân Coâng Ñoàng vöøa beânh vöïc quyeàn bính vaø nhieäm vuï cuûa chính quyeàn ñeå baûo veä coâng ích (soá 78ae); (79d), vöøa ban khen quaân nhaân phuïc vuï quoác gia (79e). Ñaøng khaùc, trong toaøn baøi noùi veà nhöõng noã löïc ñeå giaûm bôùt möùc ñoä ñoäc aùc cuûa chieán tranh, Coâng Ñoàng laïi phaùt bieåu yù kieán raèng neáu chính quyeàn vaø luaät phaùp chaáp nhaän lyù do löông taâm maø khoâng buoäc ngöôøi vòn leõ aáy phaûi caàm suùng, ñieàu ñoù coù veû hôïp leõ phaûi. Thöïc ra, tröôùc Coâng Ñoàng ñaõ coù moät soá quoác gia laäp luaät chaáp nhaän lyù do löông taâm, mieãn laø ngöôøi vòn leõ ñoù phuïc vuï quoác gia moät caùch khaùc. (Trôû laïi ñaàu trang)
2 Xem Gioan XXIII, Tñ. Pacem in terris, 11-4-1963: AAS 55 (1963), trg 291: “Do ñoù, trong thôøi ñaïi naøy, thôøi ñaïi cuûa chuùng ta, thôøi ñaïi töï phuï veà söùc maïnh nguyeân töû, thöïc laø voâ lyù khi nghó raèng chieán tranh vaãn coøn laø moät phöông tieän thích hôïp ñeå ñoái phoù vôùi vieäc xaâm phaïm quyeàn lôïi” (Trôû laïi ñaàu trang)
93* Ngoaøi hai nguyeân taéc coå ñieån laø “chieán ñaáu töï veä” vaø “söï caân xöùng giöõa thieät haïi ñaõ phaûi chòu vaø thieät haïi coù theå gaây neân”, Coâng Ñoàng nhaán maïnh nguyeân taéc môùi laø nguyeân taéc “khoâng phaân bieät muïc tieâu”. Nghóa laø ñaùnh nhau baát chaáp muïc tieâu quaân söï hay daân söï, xöû duïng nhöõng voõ khí quaù maïnh maø khoâng laøm sao coù theå ñieàu khieån ñöôïc, aùp duïng phöông phaùp khuûng boá, luùc aáy chieán tranh khoâng coøn coù tính caùch töï veä nöõa. Nguyeân taéc naøy khieán ta phaûi xeùt laïi laäp tröôøng cuõ.
Khoâng moät choã naøo chöùng toû Coâng Ñoàng theo chuû nghóa hoøa bình quaù ñaùng, nhöng ñaøng khaùc Coâng Ñoàng cuõng khoâng chaáp nhaän laäp tröôøng cöù yeân taâm maø chieán ñaáu. Coâng Ñoàng löu yù chuùng ta tôùi söï voâ lyù cuûa cuoäc thi ñua voõ trang ñoøi hoûi moùn tieàn bao la ñang khi bieát bao ngöôøi ngheøo khoù thieáu thoán (81c). Thaät laø voâ lyù khi caùc quoác gia tieán trieån cuõng nhö keùm môû mang, daønh cho ngaân saùch quoác phoøng nhieàu tieàn hôn ngaân saùch giaùo duïc, phaùt trieån, v.v... Coâng Ñoàng khích leä ngöôøi coù traùch nhieäm aùp duïng moïi phöông phaùp ñeå loaïi tröø chieán tranh (82), roài trong toaøn phaàn hai laïi ñeà nghò nhieàu phöông caùch cuï theå ñeå xaây döïng hoøa bình (83-90). (Trôû laïi ñaàu trang)
3 Xem Pioâ XII, Huaán töø 30-9-1954: AAS 46 (1954), trg 589; - Söù ñieäp truyeàn thanh 24-12-1954: AAS 47 (1955), trg 15tt. - Gioan XXIII, Tñ. Pacem in terris: AAS 55 (1963), trg 286-291. - Phaoloâ VI, Huaán töø ôû Lieân Hieäp Quoác, 4-10-1965: AAS 57 (1965), trg 877-885). (Trôû laïi ñaàu trang)
4 Xem Gioan XXIII, Tñ. Pacem in terris, choã noùi veà taøi giaûm binh bò: AAS 55 (1963), trg 287. (Trôû laïi ñaàu trang)
94* Xaây döïng hoøa bình laø coâng vieäc cuûa moïi ngöôøi chuùng ta, nhaát laø cuûa tín höõu, bôûi vì dö luaän caøng ngaøy caøng coù aûnh höôûng treân caùc nhaø caàm quyeàn. Theo lôøi chæ daãn cuûa Coâng Ñoàng, Ñöùc Phaoloâ VI nhieàu laàn ñaõ nhaán maïnh raèng ta phaûi ñoåi môùi taâm traïng baèng caùch tieâu huûy tính ích kyû, söï baïo ñoäng, söï xaâm phaïm quyeàn lôïi cuûa ngöôøi khaùc (8-12-1967), vaø baèng caùch töø boû söï xung ñoät tö töôûng cuõng nhö xu höôùng baûn naêng kieâu caêng vaø voâ nhaân ñaïo (1-1-1968). Traùi laïi, phaûi tìm kieám tinh thaàn môùi: ñeà cao nhieäm vuï vaø loøng toân troïng tha nhaân, tình huynh ñeä, coâng baèng, thöông yeâu, töï do veà khía caïnh daân söï, vaên hoùa, luaân lyù vaø toân giaùo (8-12-1967). Ñöùc Phaoloâ troâng mong ôû giôùi treû khoâng bieát bi quan (1-1-1968). Taát caû nhöõng ai ñaõ phaûi khoå sôû cuõng nhö ñaõ bò töû thöông vì chieán tranh, ñeàu keâu gaøo vaø ñoøi hoûi chuùng ta phaûi coù tinh thaàn môùi ñoù. Vaø nhaát laø Chuùa Kitoâ ñaõ nhaäp theå vaø ñaõ tuyeân boá raèng moïi ngöôøi ñeàu laø anh em vôùi nhau, ñaõ giaûng daïy giaù trò thaùnh thieän cuûa maïng soáng vaø cuûa vieäc tha thöù cho nhau; Ngöôøi ñoøi hoûi phaûi coù taâm traïng ñoåi môùi aáy (1-1-1968)... Trong Thoâng Ñieäp Pacem in terris, Ñöùc Gioan XXIII ñaõ nhaán maïnh neàn taûng hoøa bình coát taïi traät töï töï nhieân do chaân thaät, coâng baèng, thöông yeâu vaø töï do taïo neân. Boán nhaân ñöùc aáy seõ giuùp ñôõ khoâng nhöõng caù nhaân vôùi caù nhaân maø coøn caù nhaân vôùi coäng ñoaøn chính trò, cuõng nhö caùc quoác gia vôùi nhau vaø vôùi coäng ñoaøn quoác teá. (Trôû laïi ñaàu trang)
5 Xem 2Cor 6,2. (Trôû laïi ñaàu trang)
95* Trong phaàn hai naøy, Coâng Ñoàng nhaán maïnh nhieàu nhaát ñeán söï coäng taùc vôùi nhau trong laõnh vöïc kinh teá. “Söï phaùt trieån laø danh hieäu môùi cuûa hoøa bình” (Phaoloâ VI, Populorum Progressio, soá 87). Khoâng phaûi vì khi coù ñaày ñuû moïi söï vaät chaát ñaõ laø heát taát caû caùc nguyeân nhaân (söï baát coâng, ích kyû, tham lam, kieâu caêng...) coù theå gaây neân chieán tranh, nhöng vì tröôøng hôïp thieáu bình ñaúng giöõa caùc daân toäc laø moät trong caùc nguyeân nhaân quan troïng nhaát gaây neân söï baát coâng cuõng nhö tinh thaàn ñoá kî (PP., soá 55). (Trôû laïi ñaàu trang)
96* Neáu daân soá gia taêng quaù mau, nhöõng noã löïc ñeå phaùt trieån möùc ñoä kinh teá coù theå bò ngaên chaën raát nhieàu (PP., soá 37). Coâng Ñoàng nhaéc laïi moät soá phöông phaùp coù theå giuùp giaûi quyeát vaán ñeà ñoù: a) Nhôø söï coäng taùc cuûa caùc daân toäc, nhaát laø daân toäc tieàn tieán, ñeå tìm caùch sinh nhai vaø naâng cao möùc ñoä hoïc thöùc, b) canh taân phöông phaùp trong laõnh vöïc noâng nghieäp, c) ñoåi môùi traät töï xaõ hoäi, d) phaân chia laïi ruoäng ñaát caùch coâng bình hôn, e) nhôø phaùp luaät gia ñình vaø xaõ hoäi, f) nhôø chính saùch di daân, g) nhôø söï truyeàn tin veà tình hình quoác gia, h) nhôø coâng vieäc nghieân cöùu kinh teá xaõ hoäi taïi caùc vieän ñaïi hoïc...
Dó nhieân caùc phöông phaùp ñoù luùc ñaàu ñoøi hoûi moùn tieàn raát lôùn. Bôûi vaäy caùc chính phuû coù theå coù khuynh höôùng baét buoäc coâng daân aùp duïng phöông phaùp taän goác: laøm chaäm söï gia taêng daân soá baèng nhöõng phöông phaùp vi phaïm ñeán nhaân phaåm: “Moãi myõ kim chuùng ta cung caáp ñeå haïn cheá sinh saûn giuùp chuùng ta tieát kieäm ñöôïc hôn, moät traêm myõ kim maø chuùng ta seõ phaûi chi phí ñeå phaùt trieån neàn kinh teá laïc haäu”. Caâu noùi naøy cuûa Toång Thoáng Hoa Kyø Johnson, cuõng nhö chöông trình haïn cheá sinh saûn taïi moät soá quoác gia nhö AÁn Ñoä, Ñaøi Loan, v.v... khieán ta yù thöùc veà söï hôïp thôøi cuûa lôøi caûnh caùo do Coâng Ñoàng tuyeân boá. Rieâng veà naïn ñoùi, laø vaán ñeà ñaõ laøm cho giôùi traùch nhieäm phaûi lo laéng raát nhieàu maáy naêm tröôùc ñaây, baùo Time (3-10-1969, 22) vieát: “...kyõ thuaät noâng thoân ñaõ chöùng toû raèng söï saûn xuaát thöïc phaåm coù theå lôùn hôn söï gia taêng daân soá”. Thöïc söï, nhieàu luùc vaán ñeà khoâng phaûi laø vaán ñeà saûn xuaát nhöng laø vaán ñeà chuyeân chôû, phaân phoái, giaù thò tröôøng, vaø vaán ñeà toå chöùc cuõng nhö coäng taùc giöõa caùc quoác gia. (Trôû laïi ñaàu trang)
97* Ngaøy 7-7-1966, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ chæ ñònh moät uûy ban laâm thôøi vôùi nhieäm vuï döï thaûo ñöôøng loái thöïc hieän yù muoán cuûa Coâng Ñoàng. Roài ngaøy 6-1-1967, Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ thieát laäp uûy ban nghieân cöùu “Coâng Lyù vaø Hoøa Bình” taïi Vaticanoâ. UÛy ban chuyeân taâm khaûo cöùu nhöõng vaán ñeà thieát thöïc môùi thaønh hình lieân can ñeán theá giôùi.
Ñöôïc uûy ban khuyeán khích, Hoäi Ñoàng caùc Giaùm Muïc Vieät Nam hoïp taïi Saøigoøn vaøo ñaàu naêm 1969 ñaõ chæ thò thaønh laäp phong traøo Coâng Lyù Hoøa Bình taïi Vieät Nam nhaèm ñem Giaùo Hoäi vaøo theá giôùi ngaøy nay vaø goùp phaàn vaøo cuoäc ñaïi caùch maïng theá giôùi. Ñaây khoâng phaûi laø cuoäc caùch maïng chính trò, nhöng laø moät cuoäc caùch maïng nhaân baûn vaø toân giaùo: laøm sao ñeå khoâng coøn phaân bieät loái soáng ñaïo trong nhaø thôø vaø sinh hoaït traàn theá ngoaøi nhaø thôø nöõa. Trong cuoäc caùch maïng naøy phaûi coù yù thöùc toân giaùo, yù thöùc coâng daân, yù thöùc caûi tieán. (Trôû laïi ñaàu trang)
98* Taát caû nhöõng ñieàu Coâng Ñoàng ñeà nghò ôû treân nhaèm giuùp moïi ngöôøi goùp phaàn ñeå kieän toaøn theá giôùi trong tinh thaàn huynh ñeä (soá 91a). Dó nhieân caàn phaûi aùp duïng nhöõng nguyeân taéc ñoù cho thích hôïp vôùi tröôøng hôïp cuûa töøng ñòa phöông (b).
Giaùo Hoäi laø daáu chöùng cho söï hieäp nhaát (soá 92a), tröôùc heát mình phaûi töï hieäp nhaát (b), roài tìm caùch coäng taùc vôùi caùc anh em ly khai, caù nhaân cuõng nhö coäng ñoaøn (c), vaø ñoái thoaïi côûi môû vôùi taát caû nhöõng ai coù loøng tin nôi Ñaáng Toái Cao (d). Hôn nöõa, veà phaàn Giaùo Hoäi, Giaùo Hoäi khoâng loaïi tröø ngöôøi voâ thaàn vaø ngay caû nhöõng ai choáng ñoái Giaùo Hoäi (e).
Tình yeâu Chuùa thuùc ñaåy chuùng ta hoaït ñoäng ñeå xaây döïng theá giôùi (soá 93a) vaø laøm vinh danh Thieân Chuùa (b). (Trôû laïi ñaàu trang)
6 Xem Gioan XXIII, Tñ. Ad Petri Cathedram, 29-6-1959: AAS 55 (1959), trg 513. (Trôû laïi ñaàu trang)
7 Xem Mt 7,21. (Trôû laïi ñaàu trang)
99* Sau khi chuùng ta ñoïc Hieán Cheá Muïc Vuï roài, Coâng Ñoàng khuyeân moãi ngöôøi chuùng ta nhö Chuùa Gieâsu xöa baûo luaät só: “Haõy veà baét chöôùc laøm nhö vaäy” (Lc 10,37). Hieán Cheá ñaõ nhaéc laïi raát nhieàu boån phaän, ñaõ cho bieát raát nhieàu nhieäm vuï khaån caáp, ñaõ khuyeân baûo veà raát nhieàu ñieàu thieáu soùt cuûa caù nhaân hay coäng ñoaøn trong Giaùo Hoäi. Nhöng ñieàu caên baûn ñeå soáng ñaïo cuõng nhö ñeå möu ích cho theá giôùi laø ñieàu raên môùi cuûa Chuùa Gieâsu, bao goàm taát caû nhöõng ñieàu raên khaùc (Rm 13,8; Gal 5,14). Sau khi luaät só traû lôøi raèng: “Luaät Chuùa daïy ta phaûi kính meán Thieân Chuùa heát loøng, heát linh hoàn vaø heát trí khoân, laïi thöông yeâu ngöôøi thaân caän nhö chính mình vaäy”. Chính Chuùa Gieâsu ñaõ phaùn: “cöù laøm nhö theá seõ ñöôïc soáng” (Lc 10,26-28). Nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn ban cho ta söï yeâu thöông ñoù (Rm 5,5), nghóa laø tham döï vaøo tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ (Rm 8,35.39), moãi Kitoâ höõu seõ hoaït ñoäng ñeå xaây döïng theá giôùi môùi vaø phuïc vuï moïi ngöôøi khaùc. Döôùi söï höôùng daãn cuûa Haøng Giaùo Phaåm, chuùng ta seõ tìm caùch aùp duïng nguyeân taéc chung trong Hieán Cheá vaøo hoaøn caûnh thöïc teá cuûa töøng ñòa phöông mình soáng. (Trôû laïi ñaàu trang)